3ayglop,
maar.
lï iz,
iTüüoT
leuwe
tit-Sild.
VUI OER VAART.
Kath. Nieuws- en Advertentieblad
voor Noord-Holland.
Donderdag: 18 Sept. 1913.
7e Jaargang
u-Capes.
No. 108.
pSts:
Feisstemmen overdeTrDonrede.
anscursus,
:ianLg,
aanbieding
'9, Tel. 326.
e Druiven,
9EENOOBD 91.
45 ct.
25
merend.
onderwijs-
H. LUBBERS,
Verschijnt DINSDAG. DONDERDAG en ZATERDAG.
KERKNIEUWS.
BINNENLAND.
EZ. KAAN.
VBASDONK.
H. WILLEfiS.
v. BENTHEM-Lüti
DE GROOT,
n Zee, G. EOOS,
P. WINK,
zen, A. SöTEMANN.
waard, P. LODDER.
TUIN, Hoogzgde 133o.
van twee duizend pond
WeBtlandeche
;olo8s»le groote broeikas.
VET8TÈIN, Huiswaard
elke ik dagelijks uit mijn
a prijs van 30 ot. per
Eijk naar kwaliteit.
;elijks versohe aanvoer.
sverancier,
GANGEN:
n den Heer J. JONK,
Juliana", Koemarkt,
i 25 SEPTEMBER en
10NDERDAGEN, van
t 1,00 par maand
an dagelijks geschieden
aid Hotel. v
Aanbevelend,
ijzer en Baldirigent, lid
iege van Nederlandsche
ijzers.
in zaten, een weinig
jkt worden. De arme we-
ïerd worden aan de ellen-
te en aan hem hem, den
ij versmaad had om wille
Wedding!" De gegalo-
ad dit bevel maar al te
en en reed met julk een
gebrekkelijke erfstuk aan,
onheilspellend gekraak
vooruitstekende bok was
men en de wagen d"oor
zoo geheel gebarsten,
op de straat in het stof
ïp!" mompelde Herzberg
hoofd door het portier
'edding is met hare sprui-
lat gestrand!" Met verge-
hij naar de voor hein
ilotseliiig richtte hjj z'c
en nam beleefd den bli«"
in de elegante equipage
arden aan. Uit het lagei
:sierde portier sprong eo"
den grond en snelt
;gen waterplas, uit we 's
een kind zich naar
den
ONS
BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS
75 ct B- 3 maaitijden franco hluis; 105 ct met geilfustreenj
Zondagsblad. Te betalen In het begin van ieder kwartaal.
Afzonderlijke nummers van de courant 3 cent,
yin het Zondagsblad 5 cent,
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „ONS BLAD".
BUREAU: Breedstraat 12, tegenover de R. K- Kerk, te Alkmaar.
Telefoon No. 433. SS
ADVERTENTIEN s
Vain 1—5 regels30 cent.
Elke regel meer6
Reclames per regel15
Kleine advertenties van 130 woorden, bij vooruitbet 25
verken. Zonder zich eene
ken, stapte de jonge 111
machtige, slijkerige water,
zijne blinkende rijlaarze
{Wordt vervolgd-! 1
;)DE MAASBODE" wijst vooral op de
paragraaf in de Troonrede omtrent de Staats
commissie voor het bijzonder onderwijs:
Staat grondwetsherziening op den voor
grond, dan moeten allereerst de kansen
daarvan worden overwogen.
Terecht heeft de Regeering begrepen,
dat ze daarbij .geheel van de rechterzijde
afhankelijk is. Daar moet dus iets ver
richt worden om deze in eenig" opzicht
tegemoet te treden.
Men leest dan ook, dat een Staatscom
missie zal worden belast met een onder
zoek van de mogelijkheid eener bevre
digende regeling der subsidieereng van
het bijzonder onderwijs.
Hoe zij het algemeen kiesrecht voor
mannen en de mogelijkheid van vrou
wenkiesrecht in de Grondwet brengen
zal, weet deze Regeering. Moet daaren
tegen aan het bijzonder onderwijs worden
recht gedaan, dan is een diepgaand onder
zoek noodig!
Werd op den uitslag van dat onderzoek
gewacht, niemand zou er bezwaar tegen
hebben. Doch de grondwetsherziening zal
dien tijd niet kunnen rusten; rechts zal
zich moeten gewonnen geven voor een
vogel in de lucht.
Indien het met een concessie aan de
rechterzijde ernst was_, zou deze Regee
ring den wetsvorm weten te vinden voor
de. rechtmatige eischen, sinds tientallen
van jaren door de rechterzijde met nadruk
gesteld. Wiat is daar te onderzoeken,
wat niet evengoed ten departemente kan
geschieden?
Zelfs indien een r egeling der subsi-
dieering in grove trekken werd voorge-
gelegd, zou de rechterzijde in deze om
standigheden vernemen moeten, hoe men
de meerdere uitgaven zal dekken.
Zonder profeet te zijn kunnen we dus
gerust voorspellen, dat deze verzoenings
poging als al te naif zal worden afge
wezen en de kansen der grondwetsher
ziening niet al te schitterend staan.
Wat de overige punten in het program
I der nieuwe Regeering betreft, „de Maas-
I bode" schrijft aan het® slot harer korte
beschouwingen daarover:
Voldoende is duidelijk, dat we ons
bij een en ander te zeer op gissingen
moeten oaseeren. Deze Regeering, wij
wisten het, kan geen volledige opening
van zaken geven. De democratische, en
zeker niet de sociaal-democratische eischen
die de verkiezingen beheerschen, kan zij
niet involgen.
Waarom ze het niet doet, blijkt niet.
Alleen zou de tijdrekenkunde in verband
met de voorgestelde grondwetsherziening
kunnen verklaren, dat het nieuwe program
200 weinig" omvat.
Wanneer de grondwetsherziening aan
he orde zal komen, blijkt echter evenmin.
En vriend en tegenstander blijven in het
onzekere.
Wederom is dus voor rechts het pa
rool: afwachten, wat deze Regeering, die
zeker van rechts afhangt, eigenlijk wenscht
eDE TIJD" resumeert als volgt:
Het program in deze Troonrede ont
wikkeld, is er een, zooals men mocht ver
wachten van een regeering, niet alleen van
I e|gen kracht bewust, maar tevens over
tuigd in beide Kamers der Staten-Generaal
°P eene sterke meerderheid te kunnen
rekenen.
I In een hoofdartikel, hetwelk bij som-
Imige onzer vrienden tegenspraak uitlokte,
I epleitten wij ettelijke weken geleden,
j als geringste kwaad' het optreden van
J ven uitsluitend uit de Linkerzijde samen-
ï.esteld Zaken-Kabinet, hetwelk zich bij
zijne wetsvoorstellen tot onderwerpen, bin
nen de neutrale zone vallende, zou bepa-
en en dat, zoolang het niet voor een
Kabinet van beginselen moet plaats ma-
^en, voor het tot stand brengen van zoo-
anige ontwerpen, hulp zou kunnen vra-
"'tn en v'nden bij de Rechterzijde tegen
over den uitersten vleugel der Linkerzijde,
dien der socialisten.
Een dergelijk Ministerie blijkt het te
genwoordige niet. Hoewel, gelijk wij
boven reeds zeiden, hetgeen het eigenlijk
wil ten opzichte van de Invaliditeits- en
Ouderdomsverzekering en ook nog omtrent
andere punten, ons niet volkomen duide
lijk is, meenen wij toch, dat deze Troon
rede voldoende licht geeft, om aangaande
het karakter der Regeering niet langer in
den geringsten twijfel te verkeeren. Wij
krijgen met haar te doen als met een
liberaal kabinet, dat voor de uitvoering
van zijn plannen alleen bij de Linkerzijde
steun zal hebben te zoeken.
Vergissen wij ons ook verder niet,
dan gaan wij met dit Ministerie een tijd
vak, vol van politieke wisselvalligheden.,
incohaerentie en onvruchtbaarheid te
gemoet.
Dat dit tijdvak niet al te lang moge
duren, dat het niet al te veel schade
moge toebrengen aan onze nationale be
langen, maar spoedig voor een vasteren
en meer verzekerden toestand moge plaats
maken, als de ellendige gevolgen der jong
ste algemeene verkiezingen door een nieu
we uitspraak van het kiezersvolk zullen
zijn goed gemaakt, is onze oprechte
wensCh.
„HET CENTRUM" stelt vooral in het
licht, hoe weinig deze regeering op som
mige punten van de vorige kan wijken:
Wiat de sociale wetgeving betreft, zal
blijkbaar niet worden overgegaan tot het
intrekken, of buiten werking stellen van
de Invaliditeitswet, zooals op vrij hoogen
toon tijdens de behandeling en na de
aanneming dier wet door verschillende
pen- en woordvoerders van Links werd
verlangd. Z;e zal a Heen worden „vereen
voudigd," evenals de Radenwet, terwijl
de Ziektewet zal worden uitgebreid. Het
„stuk Staatspensioen", dat, naar men be
weerde, in de Invaliditeitswet stak, wil
de regeering aanvullen met de bepaling,
dat de ouderdomsrente zal worden ge
geven aan allen, die gedurende een ze
keren termijn geen ondersteuning genoten
van een instelling van weldadigheid. Wordt
hiermee een systeem van staatspension-
neering in algemeenen zin voorbereid?
Het lijkt niet waarschijnlijk. Trouwens,
het Kabinet is, volgens mr. T r e u b
die het weten kan, niet pro en niet
anti. Handhaving van de Invaliditeits
wet en algemeene staatspensionneering
zouden ook moeilijk samengaan.
Wat de financiën betreft, worden een
algemeene inkomstenbelasting en een wij
ziging en verhooging der successiebelas
ting in 't vooruitzicht gesteld. Van ta
riefsherziening wordt natuurlijk niet ge
rept, ook niet van een fiscale of techni
sche herziening. Het b'u i t e n 1 a n d heeft
de meeste reden daarover voldaan te
zijn.
Ten aanzien der landsverdediging wordt
niet veelafgeweken ^ara den weg, door
de vorige Regeering ingeslagen. Of de
Linkerzijde daarover zeer gesticht zal
zijn? Men mag het betwijfelen. Met na
me zullen de vrijzinnig-democraten en
socialisten slechts matig met dit gedeelte
der Troonrede ingenomen wezen.
1 H I 1 i i i I I u i
„Wat nu deze Troonrede in 't algemeen
betreft aldus „het Centrum" aan het
einde zijner beschouwingen kan van
haar worden getuigd, dat ze op sommige
punten met beslistheid spreekt, op andere
een ietwat twijfelachtig geluid geeft. Blijk
baar is er naar gestreefd sommige zaken,
die als uitersten konden worden beschouwd,
te vermijden. Er is gewikt en gewogen,
gepast en gemeten, gedoezeld en geschrapt.
Zoo zal er van meer dan éen zijde ook
wel 'critiek komen. WJj voor ons willen
ons heden ertoe bepalen de opmerking
te maken, dat in de passage over Grond
wetsherziening en kiesrechtregeling niet
wordt gerept van de evenredige vertegen
woordiging, terwijl toch nagenoeg alle par
tijen zich daarvoor hebben uitgesproken.
Dat is een leemte van beteekenis, welke
ons vrijwel onbegrijpelijk voorkomt. Ter
wijl de kansen van de beoogde kiesrecht
hervorming o.i. ook zouden winnen, in
dien men daaraan de bepaling van stem
plicht vastkoppelde."
„HET VOLK" kondigt op verschillende
punten van het programma „strijd" aan:
Omtrent den inhoud van beide hervor
mingen (Algemeen Kiesrecht en Staats
pensioen) zijn de aanduidingen begrijpelij
kerwijs nog vaag; toch dient te wor
den gekonstateerd, dat èn wat het pen
sioen, èn wat het kiesrecht betreft, het
program blijft beneden onze wensehen.
Van het pensioen worden de bedeelden1
uitgesloten; in Engeland was dit oor
spronkelijk ook het geval; men is erop
moeten terugkomen. De kiesrechtpara
graaf is niet geheel bevredigend, omdat
wel wordt toegezegd het wegnemen van
de belemmering voor vrouwenkiesrecht,
maar niet zoo, dat de welstand bij de
toekenning van het vrouwenkiesrecht niet
als maatstaf mag gelden.
Op deze beide punten staat dus voor
de sociaal-demokratie een stuk strijd te
wachten. Mocht de nieuwe regeering van
plan zijn, een artikel voor te stellen voor
het vrouwenkiesrecht, dat meer is dan
een blanko-artikel, dat nieuwe klasse-be-
voorrechting brengt in de grondwet, dan
zou onze strijd zich tegen de regeering
zelf richten. „Onze steun is haar verze
kerd, waar zij aan klasse bevoorrechting
een einde maakt, maar wilde zij de
machtspositie der heerschende klasse be
vestigen en daartoe het vrouwenkiesrecht
bezigen, dan zouden wij ons niet door
schijn laten verblinden, maar zulk verraad
aan den uitslag yan 25 Juni met alle
macht pogen te verhinderen.
Ook omtrent de paragrafen van, oorlog
en marine, wordt „strijd" aangekondigd:
Op militair gebied heeft de regeering
een program, waarbij zij direkt afhan
kelijk is van den steun der rechterzijde.
Heeft deze in het algemeen, door haar
meerderheid in de Eerste Kamer, het lot
van het kabinet in haar hand, de kle
rikale minderheid in de Tweede Kamer
krijgt ook een stuk in de melk te brokken,
nu blijkbaar de Militiewet-Colijn „loyaal"
zal worden uitgevoerd, nu, met andere
woorden, de stijging der Oorlogsbegroo-
ting zal worden doorgezet. En de aan
kondiging van een slagschip voor Indië
geeft eveneens een verhoogde beteeke
nis aan de recnterzijde. Op beide punten
zal de sociaal-demokratie de regeering
moeten bestrijden.
Aan het slot der beschouwingen klinkt
het heel „zoet":
In het algemeen mogen wij konstatee-
ren, dat door het kabinet de lijn der
politieke ontwikkeling gelijk die door onze
kiesrechtaktie is geteekend, wordt ge
volgd. Wiellicht in een tempo, dat ons niet
geheel bevredigt, en met de mogelijkheid
van afwijking, als het vrouwenkiesrecht
aan de orde komt. Maar de hoofdzaak
is, dat de kiesrechtkwestie' haar oplos
sing naderbij wordt gebracht. Bij iede-
ren stap op dezen weg kan de regeering
op onzen steun rekenen; misschien zul
len wij haar nog wat sneller voortstu
wen dan zij zelf van plan was te gaan.
Die stuwkracht moet echter allereerst
komen niet van de sociaaldemokraten,
in, maar van de beweging buiten het
Parlement. Wij steunen niet de regee
ring, maar wel de hervormingen op haar
program, die met onze eischen overeen
komen, en om aan dien steun de betee
kenis te geven, die noodig is, om de
overwinning der hervormingen te ver
zekeren, is een steeds wassende kies
rechtaktie in de massa het meest noodige!
DE BISSCHOPSZETEL-ROERMOND'.
Naar de „Limb. Koerier" van welinge
lichte zijde uit Rome verneemt, wordt de
benoemipg van een titularis voor den va-
canten Bisschopszetel van Roermond in de
Curiekringen nog niet aanstaande geacht.
EERSTE KAMER.
Des middags na de vereenigde zitting
der Staten-Oeneraal vergaderde de Eer
ste Kamer. Na opening werden de nieuw-
gekozen leden die behalve den heer Bergs-
ma, alle in het gebouw der Kamer aan
wezig waren, door den griffier binnenge
leid n.l. de heeren van den Biesen, Re-
gout, Reekers, 't Hooft, van Wassenaar
van Rosande, van den Bergh, Kuyper, van
Nierop, Staal, van Houten, Fokker van
Kol. Franssen, Zijlma, Michiels van Kes-
senich.
Zij legden achtereenvolgens in handen
van den voorzitter de gevorderde eeden
af (de heeren van Nierop en van Kol)„de
belofte en verklaring.
De Voorzitter wenschte de heeren geluk
met hunne benoeming, en verzocht hun,
plaats te nemen waarna baron Schimmel-
penninck het 'Voorzitterschap aanvaardde.
Hij zeide daarbij ongeveer het volgende:
Mijne heeren! Op voordracht van Z.Exc.
den Minister van Binnenlandsche Ziaken
werd ik door het hooge vertrouwen van
H. M. de Koningin wederom geroepen
Uwe met deze openingszitting aangevangen
vergaderingen te leiden. In onze Kamer zijn
als uitvloeisel van het grondwettelijk perio
diek aftreden harer leden weder vele mu-
tatiën gebracht. Veteranen gingen heen,
nieuwe krachten zijn haar toegevoegd. Maar
ook in haar nieuwe samenstelling zal de
Kamer, naar ik vertrouw, hare roeping
bewust blijven en kalm, rustig, doch met
gepaste voortvarendheid de haar voorgeleg
de wetsontwerpen toetsen aan het belang
van het volk, daarbij bedenkende, als zij
zich daarmede kan vereenigen, dat £ulks
zeker bevorderlijk is aan een goede en
vlugge afdoening van zaken, en als ze
dit niet kan doen, bedenkende dat oppo
sitie zonder dat daaraan toegevoegd worde
het woord „loyaal", hier niet denkbaar is.
Ik vertrouw dat in de Kamer zal blijven
heerschen een kalme atmospheer, waarbij
men over en weder elkander rustig aan
hoort, niet naar interne drijfveeren vra
gend, maar het h oofd koel houdend, al
is het hart vaak warm.
De Kamer ondergaat voortdurend veran
dering, Van de 50 leden die van de Ka
mer deel uitmaakten toen ik in 1902 voor
het eerst als voorzitter optrad, zijn nog
slechts 10 over; maar de wijze waarop
de Kamer haren voorzitter steeds hielp
geeft mij het vertrouwen dat zij zulks ook
"ditmaal weder zal doen. Ik heb gezegd.
(Applaus.)
Na het trekken der afdeelingen en re
geling der werkzaamheden werd deze ver
gadering der Eerste Kamer gesloten.
Bestendiging vr ij willige ver
bintenis. De min. van Oorlog heeft
bepaald, aldus de „A.v.p." dat militie-on-
dei officieren, die onder genot eener pre
mie eerst 2 jaren op proef en daarna
3 jaren als vrijwillig sergeant hebben ge
diend, na het einde van dien termijn, zich
als gewoon vrijwillig sergeant kunnen ver
binden, wanneer op hun behoud iri het
leger prijs wordt gesteld.
De bepaling dat deze sergeanten na hun
vrijwillig verblijf onder de wapenen we
der in de positie van milicien moesten wor
den teruggebracht, ten einde daardoor bij
de landweer, waarbij deze milicien-sergean
ten zouden overgaan, over bruikbaar ka
der te kunnen beschikken, komt hierdoor
te vervallen.
Het doel van het in het leven roepen
van deze nieuwe categorie van sergeanten,
zoo warm verdedigd bij de behandeling
der oorlogsbegrooting 1913 door den toen-
maligen minister van Oorlog, is hiermede
tevens vervallen.
Het geheele nieuwe instituut komt thans
neer op het onder toekenning van een
groote geldelijke premie bij eerste verbinte
nis, voltallig houden van het vrijwillig
kader.
Een goede noot voorde katho
lieke gymnasia! Maandagmiddag heeft
de aftredende rector-magnificus, prof. dr.
Hector Treub in de Aula van het
Universiteitsgebouw te Leiden zijne waar
digheid overgedragen aan den nieuwen rec
tor, prof. dr. R. H1. Saltet.
Prof. Treub deed het met een rede, waar
in hij allereerst stilstond bij de beteekenis
van het rectoraat en dan noemde hij als
de meest beteekenende bezigheid van den
rector: het bijwonen van alle promoties, en
voor zoover die promoties voor den rec
tor, of laat ik liever zeggen voor mij
begrijpelijk waren, zeide de redenaar, heb
ik er éen 'totaal-indruk van gekregen, n.l.
dat er uit blijkt, dat de opvoeding in de
kunst van het spreken over het algemeen
in Nederland schandelijk verwaarloosd
wordt. Volledigheidshalve moet ik hieraan
toevoegen, dat ik niet slechts gedurende
het afgeloopen jaar, maar ook reeds vroeger
den niet minder sterken indruk heb gekre
gen, dat de katholieke gymnasia in dit
opzicht een gunstige uitzondering maken.
M- J
Tot zoover Prof. Treub. Zulk eene eer
lijke erkenning van een zoo groot man is
voor de katholieken om te onthouden
De heer Duys over de Troonrede.
Men meldt uit 's-Gravenhage, d.d. 16 Sept.
Veel talrijker bleken de belangstellenden
te zijn in de redevoering van den heer Duys
hedenavond over de Troonrede dan de be
schikbare plaatsen in Concordia" („H'oö-
gezand"). Zieer velen moesten aan de deur
)worden afgiewezen.
De Weer Duys verklaarde in zijn rede
o.m,, dat den socialisten eigenlijk niets an
ders kan schelen dan algemeen stemrecht
en staatspensioen. W|at er ontbreekt in
de Troonrede kan hun dan ook niet be
droeven hoewel hij er op wijst, dat de
gemieente-financiën zeer dringend verbete
ring behoefden en ook de suikeraccijns
al lang had moeten worden afgeschaft.
Van de kiesrechtclausule zegt de heer
Duys, dat zij er op het eerste gezicht wel
goed uitziet, maar alles hangt af van de
voorstellen zelf, die men doen zal, met
name welke „uitsluitingen" er zullen komen.
Onvoldoende is de belofte nopens het
vrouwenkiesrecht, al is hier een stap in
.de goede richting. Bepaaldelijk zal „da
meskiesrecht" te weren zijn.
Evenwel: er bestaat nog het gevaar, dat
heel de kiesrechtbelofte door de vrijzinni
gen zal worden gebruikt om de socialisten
vier jaar lang zoet te houden.
De opneming van deu heer Treub in het
Ministerie wettigt evenwel het grootste
wantrouwen. De heer Treub kan er op re
kenen, dat men hem in de gaten zal houden
In zake ziekteverzekering zullen de socia
listen hem wel beletten met zijn verleden
in strijd te komen. De toegezegde opne
ming van de geneeskundige hulp stemt
ïelken socialist met vreugde.
Tegenover deze regeering staan de so
cialisten precies als tegenover de clericale
regeering; zij aanvaarden het goede, zij be
strijden het kwade.
V^et was ook hij, spreker, voor de aan
vaarding van de Ministerportefeuilles, maar
de vrijzinnigen zouden leelijk geschoren zijn
geweest met zulk een aanvaarding!
Het slpt van de rede van den heer iDuys
is een pleidooi voor het socialisme en een
aansporing om vooral te stemmen op den
socialistischen candidaat bij de aanstaande
Raadsverkiezing.
Daarop werd gedebateerd.
Vrouwenbetoogi n g in Den
Haag. In de groote zaal van hotel „De
Twee Steden" te 's-Gravenhage waren gis
terochtend driehonderd dames bijeengeko
men om te betoogen voor de grondwette
lijke gelijkstelling van man en vrouw. Te
voren ^as door de dames Drucker en Ver-
sluys een onderhoud gevraagd en verkre
gen bij minister Cort van der Linden, wien
een adres werd aangeboden. Bij het onder
houd gaven 'de dames den minister haar
ontevredenheid te kennen over de kiesrecht-
paragraaf in de Troonrede, waarop de mi
nister antwoordde, dat de gewone wet
gever het vrouwenkiesrecht zal kunnen ge
ven. De dames verklaarden te zullen blij
ven ijveren voor gelijkstelling van man
en vrouw.
Op het verzoek om desmiddags te mo
gen betoogen op het Binnenhof was, blij
kens een rede door mevrouw Baerveldtl—
Haver, langs officieuzen weg door den bur
gemeester afwijzend beschikt, en later op
een nader adres geen antwoord ontvangen
De dames zullen nu in groepen van 25
over het Binnenhof trekken.
Voorts werd besloten, dat 40 dames de
vergadering der Tweede Kamer op de
publieke -tribune zouden bijwonen; te dien
einde waren 40 vrouwen gehuurd om deze
plaatsen te bezetten.
De nieuwe Koers. Het „Handels
blad" meldt:
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft de circulaire van zijn ambtsvoorganger
dd. 28 September 1908 ingetrokken. Aan
de bij de r ijksscholen eventueel aan te stel
len ongehuwde onderwijzeressen moest der
halve voortaan niet meer de mededeeling
worden gedaan, dat zjf bij het aangaan
j,
Kim
