WL SatB Nieuws- en Advertentieblad
foor Noord-Bollan4
No. 19.
Donderdag-17 Februari 1916.
10e Jaargang
Petras en Paulas''
aechten.
Fabraarl 1916,
tSEM,
aandag 20 en 21
vond- te hall zeven,
A BSOBINO.
Hiesveresnitlng,
Verschijnt DINSDAG JD0NDFRDA6 en ZATERDAG
Aasdeslhondersvargidarieg
Klein en niet Dapper!
Tegen vrouwenkiesrecht.
Oorlogsoverzicht
Ii
'UM il
0SE££BS2!3&E£>Xa
Bemraden van den
eer maken bekend,
ürasverpachting van
wegen zal gehou-
2 uur, in het Polder-
i Molen
nen bij waterschade
tengevolge van
ne verplichting wor-
smraden voornoemd,
3TUIJ, Djjkgraaf.
MEIJER, Secretaris.
16
Bitien Kruisen,
Rozenkransen.
door de
R. K. Scnool.
spel in 3 bedrijven.
omime in 1 bedrijf.
spel in 2 bedrijveD.
BenZondag 50 cent,
cent.
0.ET BESTUUR.
tag» loorden geléverd
cob Groothuizente
dag Iflgaan. Het
wordt dan bere-
d gedurende wel-
it heeft ontvangen,
ten kunnen even-
dlgd worden aan
m kwartaal. Laat
hrappen midden
an biijft het abon-
reen vol kwar-
dlgd
Je Administratie
ONS
BLAD
ABONNEMENTSPRIJS t
75 ct. p, 3 maanden franco 'huis; 105 et met geïllustreerd
Zondagsblad. Te betalen in het begin van ieder kwartaal,
Afzonderlijke nummers van de courant3 cent,
yan het Zondagsblad s a cent
Uitgave van de Naaml. Vennootschap "ONS BLAD».
BUREAU i Breedstraat 12, tegenover de R. K. Kerk, te Alkmaar-
Telefoon No. 433.
AD VERTENTIEN t
Van 1 5 regels i-imiie-«iiisb, 30 cent
Elke regel meer. s i 6
Reclames per regel t s s 13
Kleine advertenties van 1—30 woorden, btf- vooruitbet 29
der N. V. .Ons Blad'R K. Nieuws
en Advertentieblad voor Noord-üohand
op Dinsdag 29 Februari 1916, s avonds
te 8 uur ten huize van den Heer Proot,
Langestraat.
Te benandeleu
1. Mededeelingen
2. Voorstel tot benoeming van een
Redacteur en regeling der positie
van den tegenwoordigen Redacteur-
Administrateur.
3. Maatregelen in verband met de
duurdere exploitatie.
N. B. Sollicicatiestukken liggen 24,
25, 26, 27 en 28 Februari ter inzage
ten huize van den Voorzitter
Het Bestuur:
Mr. H. P M KRAAKMAN
H. KENTER
J. F. QUAX
vrouwenkiesrecht pleit, terwijl mr. Bomans
mede in die „N. H|. Ct." uitspreekt, dat
we ons tot het uiterste tegen vrouwenkies
recht hebben te verzetten.
Het „Centrum" vindt die adresbeweging
inconsequent. Men wil de vrouw buiten
dre politieke actie houden, en verlangt nu
van haar déze politieke actieOok waar
schuwt het blad, verwijzend naar prof.
Beysens' artikel in „Van Onzen Tijd",
tegen de voorstelling-, als ging het hier
o>m eenig katholiek beginsel; men kan
tegen Vrouwenkiesrecht zijn om practische
of politieke redenen, doch niet om j>rin-
cipieet-katholieke bezwaren. Verder kan van
de vrouwen eene uitspraak vóór of te
gen nog niet gevraagd worden, tenzij men
eene adresbeweging wenscht, waarbij maar
raak geteekend wordit, zonder voldoende
kennis van zaken.
In het nummer van „de Tijd!" van 14
I Febr. kwam onder die militaire berichten er
[een van. den volgenden inihoud voor:
„Teneinde verschil van meeniing op te
(heffen is bij Ministerieeie Beschikking ter
[kennis gebracht, dat het gebruik dloor mi-
[litairen van 's lands wapenen voor doeleèn-
|den, waarbij geen militair belang is. be
ltrokken, verboden, is."
Het zal den meestem gegaan zijn
lis ons, die; het bericht liezemd), niet
'hebben gedacht "aan^dle beteekenis ervan.
[Daarop wordt nu door de „Nieuwe Rott.
[Ct." de aandacht gevestigd.
Men zal zich n.l. herinneren, dat in
[December j.l de heer E er dm an s, in de
Tweede Kamer den Minister van Oorlog
opmerkzaam had gemaakt, op een bericht
in de bladen, volgens hetwelk militairen
bij gelegenheid van een feestviering in
I «enige R. K. kerken haddien geassisteerd
[bij de H. Mis met militaire eerbewijzen.
Zij hadden daarbij de geweren en ook de
muziekinstrumenten van hun corps gebruikt.
Wij hebben indertijd gewezen op het
[kleingeestige dezer bemerking; want wij
I haddien niet het flauwste vermoeden, dat
1 een Nederlandsch Oorlogsminister ook maar
fen oogenblik eraan zou denken er nota
[van te nemen. En toch is generaal Bos
boom in zijn schulp gekropen. Terwijl de
eene Minister van de Tweede Kamer zoo
weinig notitie neemt, als hij met goed
fatsoen kan, is, nu de opmerking van den
[heer Eerdjnans ook in een voorloopig ver-
li' van de Kamer is opgenomen, de Mi-
nisterieeie Beschikking afgekomenen het
is de „Nieuwe Rott. Ct." die het verband
[ertusschen aangaf.
Er zullen ;nu voortaan in R. K. kerken
kampementen geen trompetten meer
i klinken bij de godsdienstoefeningen en de
geweren zuëen niet gepresenteerd worden,
als God op het Altaar verschijnt.
Natuurlijk doet die „Ministerieeie Beschik-
I king" aan den eerbied der militairen en
aan hun geloof in de tegenwoordigheid van
den Opperveldheer niets af. Hij kan ze
toch niet wegbeschikken.
Maar het feit, dat de beer Bosboom voor
de keutel-critiek van één-- enkel Kamerlid
uit den weg gaat, terwijl hij voor heel
wat zwaarder bemerkingen tegen zijn be
leid wel den censor zou africhten, geeft
een denkbeeld van de breedheid, van blik
In ons hooge legerbestuur.
Het is klein en uniet dapper
in Den Haag is een adresbeweging op
touw gezet tegen vrouwenkiesrecht. Die „N.
Haart Ct." deelt mee, dat een kort adres,
waarin alleen verklaard wordt dat de adres
santen, Nederlandlsche vrouwen, geen kies
recht begeeren, bij verschillende boekhan
delaren te Haarlem ter teekening zal wor
den neergelegd. Bovendien zat door pro
pagandisten het adlres huis aan huis bij
de christelijke vrouwen ter teekening wor
den aangeboden.
EXe „N. H. Ct." houdt zich overtuigd,
dat het geen 'twijfel lijdt of na Haarlem
za' het, geheele land volgen.
Stippen wij hierbij aan, dat in een vijf
tal artikelen in genoemd blad mevrouw
►terek—Proot beeft aangetoond, wattegen
VAN DE HEEREN UIT DEN HAAG.
Vergadtering van Dinsdag 15 Februari.
Ock de beer Limburg (V.-D.) bleek
geneigd de Rechterzijde tegemoet te komen
in haar bezwaren tegen het tweede eedis-
wetteke. Welk middel hij daartoe het beste
acht, mag hij evenwel eerst verteilllen als^
de amendementen aan de orde komen.
De heer de Visser (C.-Hi.) dleed- eens
duidelijk uitkomen wat er inu eigenlijk aan
is van de bewering, dat de eed van heA-
dënsühe oorsprong zou zijn.
Diat de eed ook bij heidensche vólkern
bekend was, is juist. Qodh vóór het chris
tendom kreeg de eed zijn hoogste reliet
bij de Israëlieten,'het volk dier openbaring
Gods. En het christendom heeft den eed
gezuiverd van die- zelfvervfoeking en het
Godsoordeel, wölke hein respectievelijk bij
de Semitische en de heidensche volken
aankleefden. Zoodiat bet onnoozet en onhis
torisch is te beweren, dat de eed een1 door
het christendom vair het heidendom over
genomen instelling zou zijn.
Wat zijn standpunt ten aanzien van het
ontwerp betreft, verklaarde spr. in den
eed een dier kostbaarste middelen tot hand
having van het recht te zien.
Aan een belofte of verklaring, een eed
zonder Qodl, kan de rechter niet de oh*,
jectieve waarde toekennen van een eed.
Daarom zou spr. het afkeuren, indien de
Staat m.et de eedsverplichiting uit den weg
ging voor hen, die in vulgairen zin athe
ïsten worden genoemd. Evenwel, zeide spr.,
zijn er anderen, die wel niet in -een per
soonlijken God gelooven, doehi toch een
objectieve norm buiten hun subjectieve zijn
erkennen. En dezen zouden, betoogde hij,
door den eed van een sphieer van waar
heid in een spheer van onwaarheid wor
den gebracht. Waarom hij voor hen, doch
ook voor hen alleen, vrijstelling van de
eedsverpiichting verlangde.
De heer Aalberse (R.-K.) deed even
eens een verzoeningsgezind geluid hooren,
Spr. wees erop, dat bet zeer begrijpelijk
is, dat velen in den aandrang naar af
schaffing of beperking van den eed een
uiting zien van bet verlangen de christe
lijke gedachte uit het maatschappelijk leven
te verbannen. Immers van de vrijdenkers
is voornamelijk de propaganda in deze
uitgegaan. Evenwel nam hij onvoorwaarde
lijk aan, dat bij den Minister de gedaebte
voorop staat, tegemoet te komen aan ge
wetensbezwaren. De eedsverpiichting wordit
in het ontwerp voorop gesteld1. Daaruit
vloeit echter voort, dat de uitzonderingen
tot het strikt noodzakelijke moeten wor
den beperkt, en dat gestreefd moet wor
den maar de grootst mogelijke waarborgen
ten aanzien van hetgeen in de plaats wordt
gesteld van den eed.
Met het ontwerp, zooals bet luiidt, kan
spr. zich dan ook niet vereenigen. Im.
mers hef zou zelfs nog nieuiwe gemoeds
bezwaren sdheppen. Het zou namelijk zeer
de vraag zijn of Katholieke» onder de nieu
we wet wel iden eed zouden mogen af
leggen. Hun leer laat aieen den eed toe
als de overheid bet zweren eisoht en de
verplichting komt door de uitwerking van
de algemieene bepaling in het ontwerp niet
voldoende uit.
Als waarborg voor de waardie ©ener be
lofte beval spr. aan 'hef laten herhalen
der verklaring dat mem gemoedsbezwaren
heeft na hef afleggen dier belofte, waar
door die verklaring een deel van het ge
tuigenis zou worden.
Zou door amendeering op redelijke wij
ze aan zijn bezwaren worden tegemoet
gekomen, dan zou spr. zich; niet tegen
het ontwerp blijven verzetten.
Tweede Katholieke spreker voor heden
was de heer N olens, dlie erop wees, dat
de moeilijkheid, hier zit in het feit, dat
de overheid gebruik maak! van een gods
dienstige handeling en van den anderen
kant rekening moet houden met gemoeds
bezwaren tegen dïë godsdienstige hande
ling.
De eed is geenszins een hooger vorm
van belofte; hij is .een godsdienstige han
deling, dlie berust op de erkenning van
afhankelijkheid1 van een hooger wezen. Waar
bij de eerbied voor die handeling vordert,
dat zij die niet in een hooger wezen ge
iooven- niet tot den eed mogen worden
toegelaten. Evenwel gaat de Regeerimgveel
te ver inzake vrijstelling. Zoodat het de
vraag is, of de Techtsorde daaronder niet
zal moeten lijden..
Het laatst hoorden we den heer L o- e f f
(R.-K.), die in een helder, scherp betoog
nog .eens goed deed uitkomen, waar het
nu eigenlijk om gaat.
Sipr. stelde voorop dat de Staat den
eed noodiig heeft voor de handhaving der
dtoor hem geschapen rechtsorde. Dit er
kent ook de Regeering. Evenwel ligt die
opvatting niet in het thans aangeboden
ontwerp. Dit bevat geen verplichting met
uitzonderingen, doch- wél een facuiltatief-
stelïng. Daarom raadde spr. de Regeering
aan niet te blijven vasthouden aan haar
redactie.
Ook in het oog van -den Staat is de
eedsverpiichting een zwaardere dan die tot
het afleggen van een belofte of verklaring.
Waaruit volgt, dat de Staat, waar de eed
niet noodiig is, het zweren ook niet mag
eiscben. Spr. en zijn partijgenooten zijn vol
strekt niet voor uitbreiding van het aantal
eeden.
Ten stofte betoogde spr. dat de Staat
bij 'de regeling der eedsquaestie geen rechts
ongelijkheid mag scheppen, -dloor van hen
die zweren willen het meerdere te vorde
ren en ten aanzien van hen die slechts het
mindere willen geven met dit mindere te
vreden te zijn.
Waar geen godsdienst is, kan echter
van den eed van den betrokkene geen
gebruik worden gemaakt, zoodat zij die
geen godsdienst hebben moeten worden
uitgesleten van dien eed. Voor gemoeds
bezwaren van algemeenen aard mag de
Staat evenwel niet uit den weg gaan, om
dat die aan de waarneming ontsnappen;
tenzij een objectief criterium voor de be
oordeeling ervan wordt ^gevonden. Waar
om spr. er met klem "op aandrong de
amendementen niet af te wijzen.
De „Temps" nu, een halfambtelijk or
gaan, is verontwaardigd over de hou
ding va» „die neutralen, die, ondanks al'Je
waarschuwingen, hunne opvattingen, al is
men er niet van gediend, blijven opdrin
gen; die, in de meening werkeeren, dat de
ernstige problemen1, welke de beschaafde
wereld ooit heeft gekendi, opgelost kunnen
worden met edelmoedig- klinkende formulés.
Het blad wil' wél aannemen, dlat bij die
pacifistische neutralen: geen persoonlijke be
rekening in bet spel is, „maar nadat al
hun pogingen om toenadering te brengen
mislukt zijn, moesten zij1 tocihi tot -het in
zicht zijn gek om en, dat hun opvatting niet
die der Framsdhen kan zijn.
„Te weten of Dluitsdbland werkelijk be
loofd heeft alllie vredesvoorstelden, die de
geallieerden mochten do-en, welwillend te
overwegen, is", gaat de „Temps" voort,
„van geen belang om 'die eenvoudige reden,
dat de geallieerden geen voorstellen va»
dien aa,rd zitten doen, maar 'huinne voor
waarden aan de centrale mogendheden zit
ten opleggen; zonder dat het noodig zal
zijn te onderzoeken naar de meerdere of
mindere bereid/willigheid van DuitschJhnd
om ze te bespreken en te ontvangen.'
Geen vrede, aldus eindigt het Fransche
Mad, „geen wapenstilstand, geen bemid
deling, maar oorlog tot het uiterste. Zoo
beschouwt men de zaak in de landen der
geallieerden. Het ©ogenblik waarop men
die anders gaat beschouwen, zal niet een
der komen dam nadat onz» legers hun
taak volbracht en Oostenrijk en Duiitsch-
lahd zich voor overwonnen verklaard heb
ben."
En 'de Duitsche rijkskanselier heeft met
de partijleiders van het Pruisische Huis
van Afgevaardigden en van den Rijksdag
iin zij» paleis van de Wiilihelmstrasse ge
heime besprekingen gevoerd], waarvan het
«uitgangspunt en de conclusie natuurlijk even
eens geen andere zijn geweest dan deze:
volhouden tot het uiterste!
Beide zijn, Ihoie vijandig zij o-ok tegen
over elkaar staan, het hierover eensVech
ten tot het uiterste
Al kost het ook mi®oenen, al gaan en
ook duizenden bij duizenden mensohenle-
vens mee heen 't komt er niet op aan
„vechten tot het uiterste".
Het Engelscihe Parlement is
Dinsdag geopend evenwel ditmaal
niet door 'dien Koning omdat deze nog niet
geheet hersteld is.
Minister Asquiith gaf te kennen, dat de
eenige manier om den financieelen llast
te dragen was een belangrijke uitbreiding
van de belastingen en de handhaving van
het crediiet. Die heer Mc. Kenna zal eer
lang nieuwe belastingsvoorsteiüen indienen.
Er wordt veel over gesproken im de En-
gélsche pers en men wijst als op een
veeg tceken op -een besluit van een koop
lieden-vergadering in Manchester bol
werk van vrijhandel 'dlat geen pirinci
pieele vijandschap tegen een tarief mm
verried. Bovendien' moet de neiging var.
de regeering om door middel van een
tarief den invoer niet slechts direct dienst
baar te maken voor de schatkist maar
hem tevens te beperken, wel sterk zijn,
want zooals men weet is een van de ge
varen voor Engeland's financieel ste'Jsiel.
dat de invoer 'dien uitvoer zoo sterk te
boven gaat, waardoor Engeland's betalings
balans ongunstig wordt. En tegelijk heeft
men kunnen lezen over maatregelen tot
beperking" van den invoer, bestaande in
een iiwoer-verbod van een aantal arti
kelen, waarmee twee vliegen in één klap
geslagen worden; de .betalingsbalans wordt
verbeterd' en tevens komen er meer sche
pen vrij, dus meer laadruimte en bestaat
derhalve de kans dat de vrachten wat gaan
dalen en daarmee die prijzen der levens
middelen.
Ook de Fransche Regeering wil geld h eb
ben, „om den oorlog tot het uiterste te
voeren."'
Minister Ribot heeft bijde Kamier een
wetsontwerp ingediend betreffende de voor-
loopige credieten voor het tweede kwar
taal van 1916.
De credieten voor de algemeen© begroo
ting beloopem 7818 milioen fres., waar
van 6333 miffioeni voor oorTogsuitgaven.
„Uit een bijgevoegd1 vergelijkend over
zicht van den toestand der schatkist op
31 December 1914 en 31 December 1915
blijkt 'dat Frankrijlk's reserves nog lang
niet uitgeput zijn" aldus seint Reuter
uit Parijs.
Nu wat de strijd op het Wiestel'ijk
front betreft. Het zijn. niet de geallieer
den, maar hun tegenstanders die het ini
tiatief nemen bij de talrijke plaatselijke aan
vallen, waarvan men dagelijks in die staf-
berichten kan, lezen. Als we de berichten
nagaan; dan zien wij dat die aanvallen
plaats grijpen feitelijk op alle hoogten van
de lange frontlinie, ofschoon -er toch geen
sprake is van een algemeenen aanval,
maar de gevechten zuiver plaatselijk bleven,.
Die vorderingen, van de Duitschers in al
die gevechten zijn, inderdaad zooals
een Fransch telegram heden nogeens uit
drukkelijk ,in het licht stelt bitter ge
ring en 't kan zeer goed waar zijn, dat
als 'die Fransdhen er gelijke offers voor
over hadden, zij ook dergelijke halve ki
lometers 'eerste loopgraaf-linie zouden, kun
nen veroveren. Maar natuurlijk hebben de
Duitschers met die voortdurende plaatse
lijke aanvallen iets voor en het vermoe
den ligt voor die hand dat zij hiermee den
Franscben willen beletten om zich op het
groote offensief voor te bereiden,. Want
er is &een enkel teeken, dat de Duit
schers van hun, zijde tot een grooten aan
val zouden overgaan, hetgeen dai gealli
eerden zeker het aangenaamst van alles
zou zijn. Maar indien die Duitschers dit
nu niet doen en ae beletten den Eranschen
en Engelschen wel door hun voortduren
de aanvalleu om van hun kant tot den
grooten aanval over te gaan, wat anders
fs dan het gevolg dian dat de frontlijn
zoo gedurende dezen, zomer dezelfde blijft.
Zou men dan in de Entente-,landen nog
den tijd niet gekomen achten om er een
einde aan te maken?
Aan het O oste lijk front weren
de Russen ^ch. hardnekkig- zonder veel
succes, alleen plaatselijke voordeefcn wor
den gemeld
Erzerpem, de Armenische vesting, zal
het niet lang .meer maken: dé troepen van
den grootvorst hebben, negen forten van
de vesting vermeesterd en de stad zal dus
wel spoedig vaBen. Een mooi succes voor
de Russen, -dlat hen wellicht in staat stelt
met meer troepen voort te schrijden in
Perzië. waardoor misschien eenmaal die ver
binding met de Engefechen en de Perzi
sche Golf tot stand gebracht zal kunnen
worden.
De Oostenrijkers blijven die Italiaan
se h e s t e d e ri uit de lucht bestrooien
met bommen.
Voor 't einde van Maart zttllen 50000 voor
den dienst geschikte Serviërs van Korfoe
vertrekken om die gealSeerden in S' a l o-
n i k i te versterken.
In Mei zulten alle Engelsche vrijgezellen
onder de 45 jaar die geen reden van
rijstellling hebben, onder de wapens zijn.
BINNENLAND.
Eerste Kamer. De Eerste Kamer heeft
■Diiinsdag besloten, Woensdagmorgen te 11
uur in de afdieetingen te onderzoeken de
van de Tweede Kamier ontvangen wetsiont
werpen en om Donderdag in openbare zit
ting bijeen te komen voor de behandeling
van de overeenkomst met de Holl. Ultoyd
en van de aanvullings-begrooting voor Cu
rasao van 1915.
Voorts stelde de voorzitter voor om Don
derdag de nota te behandelen van den mi
nister van koloniën betreffende de Indi
sche begrooting, maar hiertegen werden
bezwaren aangevoerd door de heeren Van
Kol en Van, den Berg. In verband hier
mede werd besloten Donderdag te bepa
len, wanneer die begrooting zal worden
behandeld.
De Zuiderzee-plannen. In de memorie
van antwoord aan de Eerste Kamer in
zake de Waterstaaisbegrooting 1916 wordit
o.m,. gezegd:
De vraag of het niet wenschelijk is in
het geheele land het toeziéht op de zee-
en andere waterkeeringen te verscherpen en
meer te centratiseereni, zat uiteraard een on
derwerp van gezette overweging moeten
uitmaken.
De minister stemt ,in met d'e opvatting,
dat het wenschelijk is die uitvoering van
doeltreffende werken; indien dit noodig is,
ter hand te nemen. Daartoe behoort zon
der twijfel de aanleg van wegen en ka
nalen. De verbreeding van bestaande ka
nalen voor zooveel daaraan behoefte be
staat, is in overweging.
Waar de afsluiting en droogmaking der
Zuiderzee als een onderneming is te be
schouwen, waarbij dé kosten: van bet werk,
zij het niet geheel, dan toch grootendeete,
mogen geacht worden te zullen worden
gedekt door de opbreggst van de droog
gemaakte Linden., schijnen de huidige tijds
omstandigheden geen bezwaar te kunnen
opleveren voor het tot uitvoering bren
gen van dit werk, dat in zoovele opzich
ten van zoo overwegend belang zal zijn.
Provinciale Staten. Vanwege de S,.D
A.P. zijn candidaat gesteld voor de Pro
vinciale Staten in het district Schagen de
heeren A. G;. A. Verstegen te Helder
en P. van. Zoonen te Zuidsoharwouidie.
De meikkwestjie. Ten stadihuize te Am
sterdam had eéi bespreking plaats van
de heeren G. Nobel, secretaris van den
Bond van Zuivelfabrieken in Noord-Holland,
Diephuis en Content, de met de distribu
tie van z.g.n. „rcgeeringsmelk" belkste le
den dier Levensmiddelen commissie,, met den
wethouder, voorzitter dezer commissie. Er
is getracht eene regeling tot stand' te
brengen in verband met den aanvoer van
I regeeringsmelk, weike aanvoer tengevolge
van den watersnood in die eerstvolgende
maanden noodig zal blijven. Door denaan-
koop van een groot aantal melkbussen zal
I >1
./i
I I
'lli I
I
KJ
