fsieband en
OMOORL Pz,
areakaFspel.
•IBOOEPI
fc BERGHUIS
Zaterdag 9 Juni 1917.
TWEEDE BLAD.
No 67
Bericht.
TOBIAS.
FRRNSCHE DRPPEREN.
Godsdiensten Socialisme
andwaarborg-Maat-
belanghebbenden
issie, de Rekening
het taderdste
bevonden, waarna
denten 'en hoogste
n, is goedgekeurd.
werd herkoren.
ONS SLAB.
IT 25—33.
OEN, ONDER-
a ftanco toegezonden.
„EDELMAN" sterk
maar ook het schoone
3LMAN" is direct in
s waar te nemen,
en Premiehsngst staat
.akking op de Hoeve
tegen een dekgeld
contant).
is concourspaard en
in alle tuigen.
i r
ut per 10000 E.G.
van 25 c.M. a f260.—
1 Meter a f210.—
r rembours.
■lekstnrf met toewljzlngs
TGEEST.
ALKMAAR EN OMGEVING IN DEN
OUDEN TIJD.
Nu wij in onze Oud-Alkmaarsche studie
de geschiedenis van den bouw der Groote
Kerk beëindigden, en daarmede in chrono
logische orde de historie van Alkmaar
geschreven hebDen tot ongeveer het jaar
1500, stellen wij ons vóór, de feuilleton
Oud-Alkmaar gedurende eenigen tijd niet
te doen verschijnen, overtuigd als wij
ervan zijn, dat deze lectuur, hoe interessant
en belangrijk ook, juist niet als zomer-
lectuur'kan worden beschouwd, èn thans
waarschijnlijk minder gelezen zou worden,
dan wij meenen te mogen wenschen met
het oog op de groote zorgen, aan deze
studie te besteden.
LEO SPEET.
3.
Wijl Tobias jneendie, diat zijn gebeid;
om te mogen sterven, verhoord! was, riep
hij zijnen zoion, Tobias bij zich en zaidie tot
hem: „Hoor, mijn zoon, naar de woorden
van mijnen momidi en leg ze, als een) grond
slag, in uw hart. Wanneer God! -mijme
ziel .tot zich zal genomem hebben;, begraaf
dan mijn lichaam, en houd uwe moedier in
eere alle diagen haars lavensiV en als ook
zij haar levenstijd1 zal voleind' hebben;
begraaf haar dian naast mij
Wat -heerlijke aanmaning tot
kinderlijke liefde!
„Houd! ook, alle dagen uws Jevens, God
in uwe gedachten, en wacht u ooit toe
te stemmen in die zonde en die geboden
van den Heer,, onzen Gód, te verw'aar-
loozen i
Wat heer lij kie aanmaning tot
liefde voor Go'd!
„Geef aalmoezen naar vermogen, en wend
uw aangezicht van geenen armé af, want
zóó zal het geschieden, dat ook van u> hef
aangezicht des Heieren zich niet afwendt.
Wees barmhartig op dia wijze; waarop
het mogelijk is. Hebt gij1 veel, geef over
vloedig; hebt gij weinig; tracht ook van
dat weinige bereidvaardig mede te deeien.
want eene goede beloomitng legt gij voor
u weg, tegen dien dag van nood, waarop
gij zelf hulp behoeft en voor dien oor
deelsdag. De aalmoes immers verlost van
alle zonden en van den dioodi, en zal
niet gedocgen,, dat de ziel in de duister
nissen ga. Eene groote gerustheid voor
het aanschijn van den aïlerhoogsten God',
zal de aalmoes zijn voor allen, die haar
schenken
Wat heerlijke aanmaning tod
naastenliefde!
„Wacht u, mijn zoon, voor alle ontucht
cn overspel. Laat noodt toe, dat de Loo-
vaardlighieid uwe gedachten oif uwe'* woor
den bebeerscbe. wiant in hiaar hieeft alle
bederf een aanvang genomen. (Zij heeft van
engelen duivelen gewaakt.) Heeft iemand
voor u eenigen arbeid) verricht, geef hem
dadelijk zijn loon, en het loon van uwen
daglooner blijve volstrekt niet onder u
Wat heerlijke aanmaning toich
die wereld niet lief te hebben;
want al wat in de wereld is, zegt die Apos
tel, is begeerlijkheid! der oiogen, begeerlijk
heid des vleesches en hoovaandij dies levens.
„Loof God! te allen tijde en bid Hem,
dat Hij uwe wegen richte en dat al uwe
plannen in Hem stand! houdieni."
Wat kostelijk testament, door geen Ka
tholiek te verbeteren 1
Heeft de Vader bijzonderlijk de gèès-
telijke belangen van zijnen zoon behartigd,
ook diens stoffelijke aangelegenheden wor
den niet oivep het hoofd gezien.
De goiedq, brave Vader, vervolgde; „Ik
deel u ook mede, mijn zoon, d-at ik, toen
gij nog een kind waart, tien talenten zilver
Een Fransche chasseur, die deelgenomen
beeft aan de actie, die aan de Franschen
de herovering van de stelling en het dorp
Bezonvaux bezorgde, vertelt in „de Matin"
hoe die aanval in zijn werk ging:
Neergedoken in het slijk, dat elk uur
kouder en natter werd, het geweer rechtop,
gereed om op te springen, vinden de jagers,
dat de tijd langzaam voorbij gaat, 9 u. 50!
9 u. ss 1 Aller blikken keeren
zich naar de chefs, die, van minuut tot mi
nuut, hun horloges raadplegen, en ons on
geduld met een glimlach kalmeeren. Opeens
gaan de wandelstokken van de officieren de
hoogte in: Er op los!
De jagers klauteren met een sprong over
de schans van de loopgraaf en stormen
voorwaarts. De wolken boven onze hoofden
zouden zich gerust kunnen oplossen in
schroot men zou toch vooruit gaan. De
order luidt om met een snelheid van 100
meter in 4 minuten te loopen, terwijl onze
artillerie ons op 70 meter vóór ons dekken
zou, haar schieten regelende naar onze
snelheid. Maar reeds werpen de onverschrok-
kendsten zich in het midden van het
spervuur, het gevaar vergetende om alleen
maar het pleizier te kunnen genieten de
Duitscheis des te beter te verrassen, en hun
door een welgemikte handgranaat alle neiging
aam Gabelus, te Rages, eiene stad in Medië,
ter leen gegeven heb, en zijn hiaimisolirift
(jdle (schuldbekentenis) is in mijn bezit;
onderzoek dus, op wat wijze gij tot hem
komen en het bovengenoemde gewicht
zilver van hem terug krijgen en zijn
handschrift aan he:m wedergeven kunt
En luisteren we nu eens aandachtig naar
deze heerlijke slotwoorden, waarmede die
heilige grijsaard! zijn testament bekroont,
om ze diep in ons hart te bew'aren:
„Wees niet bevreesd, mijn zoion, wel
leiden wij een arm leven, maar vele goe
deren zuilen wij hebben, als vviji God
vreezen en alle zonden vermijtten, en het
goedle tdjoien!"
Dipit is waadjjk de Christelijke volmaakt
heid
Onze go'edertieren Verlosser, Jezus Chris
tus, God gezegend in eeuwigheid, heeft
ook ons, bij Zijn verscheiden, onschatbare
talenten van genade in dit lever» en van
glorie in hot andere leven nagelaten. Ook
Zijn Handschrift is in ons bezit. Hij' heeft
het ons beschreven met Zijn kostbaar Bloed
aan het Kruis. Als wij dlat Handschrift
den hamels chen Vader eerbiedig toornen. en
smeekend aanbieden, zal Hij ons, uit (den
oneiudSgen overvloed van- de verdiensten
Zijns Zoons, in ruime mate toebedeel en,
Dian mag ook ons leven al in armoede
voorbijgaan; dan mogen we ook al onze
dagen in ziekte doorbrengendan mogen
ook al onze jaren in droefheid en smarten;,
in ziorgen en lasten daar henen snellen:
ons hart zal overvloeien van vreugde,
te midden van kommer en kwelling, in het
zalig bewustzijn der toekomstige glorie,
die ons geopenbaard zal worden, ter
plaatse, waar de Heer alle tranen uit onze
oogen wegwisdht.
Alkmaar, den 9en Juni 1917»
M. Ik A. OOMS'
D,R.
h
Zijn godsdienst en socialisme met elkan
der veneeniigbaiar?
„Zeer goed," beweert de socialistische
propagandist.
„Volkomen met elkander in strijd," zegt
iedere overtuigde Katholiek. Maar dan
krijgt hip aanstonds te hooien: „Ge liegt,"
„Qe speelt met valsche troeven,"
„Als man van eer moet ge bewijzen."
Bewijzen! Och man; het is, al zoo dik
wijls bewezen èn dioor uiteenzetting der
beginselen èn door sprekende feiten, dat
de sO'ciaaLdemo'cratie tegen de godsdienst
is, en socialisme en godsdienst tegenover
elkander staan1 als water en vuur! Maar nu
gij het zoo vriendelijk gevraagd hebt, zul
len wij in „Ons Blad" den overvloed! van
bewijzen nog eens bijeenbrengen.
1 De Katholieke arbeiders zullen als ze
!deze reeks van artikelen uitknippern en be
waren, miondstoppers genoeg bezitten voor
socialisten, die steeds brutaal genoeg blij
ven ion» weer aan te koniien mieit het
praatje, dat godsdienst en socialisme „zeer
goed" vereenigbaar zijn.
Die heer W;, de- man, die ini „d|e Vonk"
gesproken heeft van leugen, bestrijding
met de wapens der leugen, spelen met val
sche troeven, hij eischt dat aangetoond
zal worden
le. diat de socialistische mautsidhappij
onbestaanbaar is met vrijheid van gods
dienst; -
2e. dat die sociaal-democratie als zoo
danig tegen den godsdienst gekant is
3e. dat de S.DA.P. geloovigen niet kan
toelaten of als minderwaardigen beschouwt;
4e. waar in welk land ter wereld, in
welk vertegenwoordigend of regeerend
lichaam ien in ons eigen land, in Tweede
Kamer, Provinciale Staten of Gemeenten
bestuur of waar dan ook, wij ooit door of
namens onzie partij stelling nemen tegen
den godsdienst.
Alle vier deze punten zullen öeni beurt
om weer op hun verhaal te komen, af te
nemen. Tot eiken prijs moet de drift van
onze jagers getemperd worden. Het werk
van Lorient maakt ons eerste doel uit.
Maar wij zien het niet. Honderd meters
moeten wij voortloopen in den dikken mist,
wat is dat langOp 50 meter van ons duikt
opeens een zwarte massa op, waarop onze
groote granaten zich rendez-vous geven.
Dat is het zekerDe artillerie verlengt
zijn schietveld: de linies van onze tirailleurs
klimmen tegen de loopgraven van het werk
op. Nauwelijks teekende de silhouetten van
onze mannetjes zich tegen deomvergeschoten
borstweringen af, of op den drempel der
schuilplaatsen verschijnen bevende handen
vol van verschillende cadeautjes (eetwaren,
tabak, cigaretten, portefeuilles en zelfs klei-
noodieën), bestemd om deoverwinnaars
zacht te stemmen: dan smeekende, bleeke
gezichten, wier lippen eenige woorden sta
melen, altijd dezelfde: KameraadMonsieur!
Waar is Verdun
Onze chasseurs zouden gaarne dit tooneel,
dat hun amuseert, wat langer doen duren,
maar men heeft zelfs niet den tijd om die
menschelijke lompen te tellen, die zich naar
achteren spoeden, de rug krommende, en
steeds met de armen in de hoogte. Men
wijst hun de richting van de groote stad,
waar zij nu tevreden moeten zijn om als
overwonnenen binnen te komen.
krijgen, een groote of een kleine beurt,
naar gelang hiet noodiig is. Zoo kunnen wij
al heel goed' spoediig klaar zijn met die
nummers 1 en 3, diie meer tier opluistering
dan ter ernstige overweging op bet pro
gram geschreven staan.
Nummer 1 is al een heel groot propa
gandanummer! Van iemand!, dlie van het
socialisme weinig of niets afweet, kan
ik het me begrijpen, maar onverklaarbaar
koont bet me voor, als een socialistisch
propagandist mij vraagt aan te toonen, diat
de soidiailistisichie maatsichappij onbestaan'
baar i® met vrijheid, van godsdienst, Hij
zal toch ook wel weten, dat bet socialisti
sche stelsel leert, dat er in den sodalisti-
schien toekomststaat geen godsdienst meer
zal bestaan, da.t die godsdienst vanzelf zai
verdwenen zijn. Ten overvloede hebben
Marx en F. Engels, die grondleggers van
het socialisme, en B-ebel, die vroegere leider
dier Duitscbo sociaal-democraten, hierop ge
wezen. En in die brochure van den socialist
Hbrmain Wende], vertaald door W. van
Rtavemsteijn Jr., met den titiel .„Sociaal
democraten cn propaganda tegen idle
kerk (Hi) lezen we p. 26: „Qe maat
schappij dl e t toekomst echter, wel
ke den stap uit het rijk der Noodzakelijk
heid maar het rijk der Vrijheid gedaan en
die Lucht van alle ideologische kiemen ge
reinigd zal hebben, zal nóch religie,
nóch kerk. noch bo'veniaardschie
verheffing, nóch metiaphiysische
stichting meer kennen." In den
toekomststaat due geen godsdienst, geen
kerk. geen bovemaardische verheffing, geen
bovennatuurlijke stichting meer. Wat zal
je dan nog praten over vrijheid van gbds-
dlienist als er geen godisidiienst meer zal
wezen? Je kan even goed praten óver de
vrijheid om met je kaart overal steenkolen
te halen als alle brandstoffen verdwenen
zijn
No: 3i staat eveneens op het pro
gramma voor de reclame. Aantoonen dat
de S.DlA.P. geloovigen niet kan toelaten
of als minderwaardig beschouwt!
Heer propagandist, denk toch aan het
beginsel-program der S.DA-Pi., dat spreekt
van „dat gedeelte van het pro
letariaat, dat nog niet tot be
wustheid van zijn taak als revo
lutionaire klasse geko>men is."
Er zijn nog zooveel geloovige proletariërs,
arbeiders die bidden en naar de kerk gaan,
en tot geen revolutionaire klasse willen
bebo'oren, minderwaardigen 'dl us
volgens uw eigen Reginselpro-
g r a m, wijl zij niet behcoren tot da
„b ewoste n".
Doch de S.D.A,P|. kan ze wel toelaten,
zij wil het zelfs, en graag ook! Natuurlijk
om de geloovigen tot sociaal-democraten
te maken. Maar diat bewijst niets voor de
vereenigbaarheid van godsdienst en socia
lisme. Integendeel! Jos Loopuit heeft het
op een vergadering in Plancius te Amster
dam' zoo' eenvoudig mogelijk gezegd: „Wij
kunnen niet dommer dioen, dian nu in de
eersite plaats de arbeiders te willen maken
tot vrijdenkers. Wiij mo^eten, ze soci
aal-democraten maken en dan
zullen ze vrijdenkers worden."
(„Het Volk" 31 Juli 1901.) Mij dunkt, dat
het nogal dluidielijk is! De S.D.A.P, neemt
een geloovig arbeider gaarne als lid op,
ze weet wel d'at, als hij eenmaal bij de
partij thuis is, hij zijn godsdienst spoedig
aan den 'kapstok zal hangen. De sociaal
democraat Fisher zeiidie bet openlijk op dlë
partijdag te Stuttgart in 1893 (Rroto Koll,
bldz. 160): „Laten wij aan hionderdldluiiizeh-
d!en van Katholieke arbeiders, die thans
nog achter de vanen van het centrum mar
ch, eeren, hun Onzen Lieven Heer en hun
Geloof. Als we ze eerst maar Overtuigd
hebben, dat ze diezelfde belangen hebben
als wij en d'at hun belangen anders zijn
als die van Katholieke, Protestautsehe of
Jcodsehe Patroons, dan komt bet an
dere oiok wel terecht. Ik weet dat
aan mijn eigen geschiedenis."
Ja judst! Zoo zijn er meer geweest die
uit .eigen geschiedenis weten wat er in .die
Partij van den klassenstrijd terecht ge
komen .is van hun geloof. En waarom
verliezen zij dan toch bun geloof?
Om de eenvoudige redlen 'dat
socialisme en godsdienst niet
k u m n .e n s a m e n g a a n. W.ie godsdienstig
is; kan onmogelijk een ovetruiigd socialist
wezen en wie avertuiigdi socialist is; kan niet
godsdienstig zijn en moet als socialist krach
tens zijn beginselen den gcdsdliehlst bestrij
den. Dlit zullen wij bewijzen en daarmee
ruimschoots voldoen aan wat in Nummer
Het is nu de zaak, om niet bij het suc
ces in te slapen en om deze stelling solide
te vestigen, 's Middags gaat hete ons
voorbij. Wij breken een oogenblik ons
werk af, en onze mannetjes, spaden en
houweelen zwaaiende, schreeuwen: Mode
jongensWe zullen ze wel te pakken krij
gen Weldra gaan de gewonden van het
e weer voorbij, en kondigen ons de
inneming aan van de redoute Bezonvaux.
De e compagnie is al aan haar der
den nacht waken, in het bevroren slijk, en
de vermoeienis begint zich te doen gevoe
len. Heel wat onder ons hebben bevroren
voeten, maar wij moeten stand houden, en
wij zullen standhouden, des te meer omdat
wij niet meer vooruit behoeven, maar enkel
onze plaats moeten behouden. Tenminste,
dat dachten wij, maar wij hadden het mis,
want er werd een nieuwe inspanning van
ons gevraagd, een nog zwaardere zelfs dan
die wij zoo juist volbracht hadden.
Den 16 en, 's ochtends om 2 uur, kwam
een order, die aan ons bataljon de taak
opdroeg om ons meester te maken van
Bezonvaux. Wij zijn nauwelijks 250 man
sterk en wij hebben geen handgranaten
meerDe machinegeweren bestaan niet
meerde wapenen zitten vol met modder 1
Wij hebben niets te verwachten van de
reserve-compagnie, die haar munitie heeft
gestuurd naar de kameraden van het werk
2 en 4 hierboven gevraagd fe.
Wij kunnen beginnen met te wijzen op
een eigenaardig verschijnsel, dat een miensdt
met gewoon verstand reedis. genoeg te deu
ken geeft: zoekt eens naar gcdlsduemstige
sociaal-democraten, ge zult moeten beken-
'nen, dlait bet zeldzame exemplaren zijp, won-
dermienschienHè, hoe komt dipt toch? De
socialist Gerhaird heeft dit verschijnsel ver
klaard] toen hij in Frascati te Amsterdam
zeidie:
„Een geloovige verliest zijn
k e r k g e 1 a O' fnaar 111 ate "h ij meer
overtuigd' socialist wordt. De
socialist kam nooit geestverwant zijn van
een echt streng kerkgejoof. De groote
vijand van het socialisme is het
kerkgeloof en in zooverre is dus gods
dienst geen privaatzaak, datt men tegelijk
streng geloovig en onvoorwaardelijk socia
list kan zij".
„Het Volk" (5 Juli 1901).
En later schrijft diezelfde socialist:
,,'t Laat zich gelooven, dat een geloo
vige dloior zijn gekrenkt sooiaal rechtsge
voel in onze partij wordt gedreven,
doch dan is zijn dogmatisch kerk
geloof reeds, zij 't zelfs onbewust, aan
't wankelen."
„Wanneer hij dan konsekwent sociaal
doordenkt, 'dan zal ,hij echter o n v e r m ij d ie-
lijk zijn kerkgeloof verliezen."
„Het Volk" (8 F;abr. 1903).
Maar waarom moet nu een geloovige,
eenmaal in de partij en overtuigd socialist
wordend, zijn kerkgeloof verliezien; waar
om moet hij vanzelf vrijdenker wonlen;
gelijk uit de door ons gespatieerde aan
halingen van socialisten blijkt? Zouden 'er
soms ook sodalisten zijn, die de over
tuiging hebben, dat socialisme en gods
dienst onvereenjgbaar zijn en dat de sociaal
democraten als zoodanig tegen dien gods
dienst gekant zijn?
Luister eens naar wat socialisten zelve
ons vertellen
Engels, de medestichter der sociaal
democratie„Wij hebben den godsdienst
en de godsdienstige voorstellingen voor
eens en voor goed den oorlog ver.Iaard en
bekommeren er ons weinig om of men
ons godloochenaars of wat ook noemt."
(Zie Mehring Geschichte der Deutsche
Sozialdemocratie 1907 p 145).
Bebel, de vroegere leider der Duitsche
socialisten„Christendom en socialisme
staan tegenover elkaar als water en vuur."
(Christenthum und Socialismus p. 16).
Van der Goes, in De nieuwe Tijd (Febr.
1902): „lk hond de godsdienstloosheid
voor een wezenlijk bestanddeel van het
socialisme".
Pannekoek, in De nieuwe Tijd (1903
blz 101) „Onze partij die zich van haar
eigen wezen wel bewust en oprecht is
moet noodzakelijk god-dienstloos wezen".
Het Volk, (19 Nov. 1900): „Wij geven
gaarne toe, dat de socialistische wijsbe
geerte niet vereenigbaar i^ met een of
ander theologisch stelsel" d. i. een of
ander godsdienstig stelsel.
Nu zijn wij Katholieken erg geheaht aan
gezag en (te heer W. uit „Die Vonk"
kan, er bus zeker vam zijn, dat wij, ons
gaarne bij diergelijke uitspraken neerleggen
Of.j.1.. zouden zij so'in's o'ok al
lemaal liegen? Ofzoiudlen zij
soms ook met valsche troevein
spelen?! Ik weet wel dlat men aan
stonds klaar staaf met de bekende uit
vluchten: dat zijn persoonlijke gevoelens,'
uitspraken waarvoor die partij als zoodanig
niet aansprakelijk is. Jawel, zij zeggen liet
toch maar, en duidelijk ook! En.h.i. zon
der te liegen, h,ee:r W„ Ja, zonder hun
eigen partij „met de wapens der leu
gen" te bestrijden, w,anf d oer li uin be
gins e 1 e 11, krachtens hun wie zie 11
staan godsdienst en socialisme tegenover
elkaar als water en vuur. Dait zullen we
aantoonen.
JAN DINGES.
BRIEVEN UIT BRAZILIë.
BESTAAT HET SOCIALISME IN
BRAZILIË?
Ondier dezen titel schreef onlangs een
dier Katholieke voormannen van Rio de
Janeiro een artikeltje in het weekblad! dier
Neidledandsohe Platers Minderbroeders „A
Familie". Wiie het socialisme als volks-
huLshoudlkunidiig stelsel grondig bestudeerd
hieeft, zal Ihij het lezen van mijne vertaling
aanstonds zien, dat de definitie va|n> Cathrem,
zooals 'dleze gegeven wordt in „Het Sjoci-
van Bezonvaux. De onderneming lijkt op
z'n minst vermetel. Tot hoever zal dit
handvol mannen komen, geïsoleerd te mid
den der vijandelijke linies, die de redoute
nog bezetten? Geen kaart hebben wij, en
als eenige informatie de aanwijzing vaneen
richtingNoord-Noord-West. Waar is het
dorp? Hoe is het verdedigd? Wij hebben
er geen idee van.
Maar de order van den generaal is drin
gend en geen enkele hinderpaal mag er de
uitvoering van beletten, noch uitstellen. De
kapitein maakt zich over zoo'n kleinigheid
niet drukhij heeft zelfs niet den tijd om
de operatie aan zijn sectie-chefs uit te leg
gen en des te minder nog aan de jagers
Aan den eersten heeft hij gezegdNoor
delijke richting, het dorp Bezonvaux. Aan
de tweedenBajonet op 't geweer, en sla
er flink op
Men kribbebijt een beetje. Men kankert
zelfs uit traditie. Maar de chefs zijn gerust.
Napoleon zeideLaat ze maar brommen,
als ze maar voorwaarts gaanl En onze
chefs weten wel dat er voorwaarts gegaan
zal worden. De brompotten vergeten nog
maals hun vermoeienis, zij hangen den
ransel om. In den zwarten nacht zettende
kleine rotten zich in beweging. De chefs,
het kompas in de hand, leiden hen naar het
Noorden. In de stilte hoort men niets dan
de vloeken der poilus, die een onvrijwillig
aliismie" p. 4 „De Soeiaal-demoiarati*
is elk volkshuishoudikundig stelsel, diat on-
vervraeimidfoaren maatschappelijken giemiaen-
eigeudlom van alle arbeiiiimi'Udelen invoe
ren en idle gezamenlijke productie, «n ver
deel iing dier huishoudelijke go«d|eren idioo-r
den dierniocratisdhen Staat wil regelen," deui
sahrijver niet altijd helder voor de oogen
stqqdl, ja, dat hij' hiier en daar socialisme
schijnt te vereenzelvigen met Anarchisme.
Ter zijnier verontsdhuldiging zij gezegd, dat
het ook zeer moeilijk is voor dien Brazili
aan, zich een goedl idee te vormien van het
socialisme, zooals wij dlat kqnnen in Hol
land en Duitsdhlanid; 0111 idie eeïnvoiudïgia
reden, dat dit tegennatuurlijke sitelsiel hier;
vooralsnog weinig bekend! is. De schrijver
geeft meer leinkele ^verschijnselen dan wel
■eene klare uiteenzetting vam het stelsel.
Tooh, dunkt me, zullen in deze verkiezings
dagen vain 1917, waarvan zoovéél afhangt
voor godsdienst en vaderland; ©enige vurige
propagandisten wel ©ems willen wetein, hoe
het staaf met het „rooidle gevaar" in Btra-
zilë.
De sdhrijver hegjnt zijn artikel met de
ware opmerking, dlat het volk wel weet,
dat er spiritisme en vrijmetselarij is in
Brazilië, ook wel, dat ier veel gespeeld
wordt, maar mief, dat ©r ook socialisme
is of idireigt.
Eenigen zijn van meenimg, dat het socia
lisme hier geen wortel kan schieten, omdat
de wierkmoni in Brazilië gemakkelijk leeft,
ja; zich zelfs «en min of meier onbezorgden
onden dag kan verzekeren. Er is zooi
willen wij zeggen hier geen modder
poel, waarin 'de rooidle „haeren" kunnen
vissöhie», geen stinkend aas, waarop ze als
roofvogels komen afvliegen; er zijn geen
maatschappelijke wonden met opzet open
te houden, noich te verbreeden ©n te ver
diepen, om zoo spoedig mogelijk Biebels
„Klaidkieradatsch" "te doen komen, waaruit
de roode volksverleiders diain natuurlijk zul
len opduiken als rijksbezoldligde „biestuur-
deren", dii© hoog en 'droog „aan 't laadj©
zitten". Anderen echter zijn meer pessi
mistisch gestemd, ien hoewel zij toegeven,
dat in Brazilië het socialisme niet optreedt,
zooals bijvoorbeeld i.n Diuitschiand: georga
niseerd, geidisoiplineerd, met een program,
met centra, met couranten, met afgevaar
digden in de Kamers; tóch houden zij vol,
dat -er «en socialisme valt waar te nemen
meer naar Italiaanschen, Franschein, Spaan-
schen en Argentijnschen geeisf, d. w. z. «en
mieer Latijnsch socialisme; dat zich voor
namelijk uit door z'n aanvallend cm open
lijk anti-godsdienstig karakter.
Diat altijddurend stoken tegen Idle regeet-
riing, die ijverige propaganda voor gods
dienstloos onderwijs, >diat voortdurend ver
storen der openbare orde, dat alles moet,
volgens dezen althans, op rekening worden
geschreven van het socialisme.
'Wjat er van zij, iaën feit is het, 'dat er
in Rio de Janeiro in April van 1906 leen
socialiistiisiclh congres werdl gehouden en dat
een manifest van de arbeidersfederatie op
2 Februari van 1910 o. a. het volgende
moois behelsde:
„Het moderne proletariaat wil niets weten
van betrekkingen, welke leven op kosten
van anderen; het verheft hemelhoog de
wetenschap en den arbeid en streeft naar
het bestaan der maatschappij door middel
van een1 politiek systeem zonder Gcd, zon
der vaderland en zonder meesters."
I En wat schreef de radicaal-socialistische
partij den len Miei 1911 op haar program
,a) Hervorming van het tegenwoordige
onderwijs, het in overeenstemimiiing brengen1
met de rationalistische methode; .oprichting
van „moderne" scholen.
b) Uitroeiing van de religieuse congre
gaties met terugvalling van hare goederen
aan de schatkist, zondier ooit weer verlof
te geven tot stichting van nieuwe con
gregaties.
Kort daarop verscheen het officieel© or
gaan der partij „A Vanguarda" of „De
Vooaihoedle", 't w elk niet ophield te blaf
fen tegen monniken ien tegen wettige regee
ringen.
Dlit zijn feiten, dlie vaststaan en waar
tegen niet valt te redeneenan. Met hunne
gewone lichtzinnigheid memiein vele Bra
zilianen deze socialistische- en anarchisti
sche uitingen luchtjes op en meenen zelfs,
dat socialisme en katholicisme broederlijk
samen kunndn gadn. Om daartegen te waar
schuwen, citeert; de inzender inotg even
enkele uitlatingen van die kopstukken van
het socialisme, oc a. de bekende woorden,
dloor Karl Marx gesproken oip het congres
bad nemen in de granaatkuilen of in die
meertjes van modder terecht komen, en het
lachen van hen, die vast op hun beentjes
staan, en de deuntjes, die de voorman van
't bataljon zingt, de sergeant-fourier Varom-
me, van dee compagnie, die de stem
en de intonatie imiteert van een onzer
charmantste sterren van de salie Favart.
De tijd dringt, want daar begint het eerste
gloren al van den dag; de vijandelijke ar-
telerie gaat meedoen en de bezetters van
het dorp, dat nog maar 200 meter van ons af
is, zullen op hun verhaal zijn gekomen.
Een minuut angst voor de chefs; wat is
dat daar vóór ons. Misschien een dikke
omheining van prikkeldraad?BahWe
zullen wel zien. Van het eene eind van de
linie naar het andere klinkt dekreet: Voor
waarts! De trompetter blaast de charge.
Al de golven smelten in elkaar, en de
chausseurs nemen, zonder zich dik te maken
over het geweervuur, het dorp, trekken het
door, en vervolgen, zonder op adem te
komen, de vluchtelingen, waarvan het
grootste deel de wapens neerlegt.
Het is er desniettemin heet toegegaan, en
er zijn heel wat leegten in onze compagnie.
Maar de kapitein is tevredenwant alweer
een keer meer hebben de chausseurs bewe
zen, dat voor hun dapperheid alles mogelijk
is.
V, KUSTERS, Alkmaar*
■MÉÈi
