No. 59
Zaterdag 18 Mei 1918
12e Jaargang
Uitgave van de Naamlooze
Vennootschap „ONS BLAD"
ALKMAAR.
ABONNEMENTSPRIJS
ADVERTENTtÊN:
DIT BLAD VERSCHIJNT DINSDAG,
DONDERDAO EN ZATERDACL
Een Eeuwfeest.
Een edel Hart.
BBREEDSTRAAT 12.
Telefoon No. 433.
LAD
Per kwartaal franco hu(s. t i.ifi
Met geil!. Zondagsblad fl.fib
bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers:
van de courant 10.05
van het Zondagsblad j 0.06
Van 1—6 regels 0,76
EBce regel meer. o,|6
Reclames per regel f 0.42
Kleine adv.: 80 woorden bij vooruitbet. f0.48
De Roomsche pers jubileert! Wèl
zijn er geen grootsche piannen ontworpen
voor een luisterrijke feestviering, dewijl de
tijdsomstandigheden daartoe te groote belet
selen waren, doch niettemin: een jubileum
vieren wij! i i
We zijn er gedurende den oorlogstijd
trouwens wel aan gewend geraakt: dat het
uiterlijk feestvertoon bij voorkomende ge
legenheden geenszins geëvenredigd is aan
de grootheid, de belangrijkheid van het ge
vierde feest.
Zoo ook heden!
Oeen uiterlijke feestelijkheid is er ge
organiseerd en toch
H^den vieren wij het 100-jarig bestaan
der Roomsche Persi!
Wij schrijven heden: 18 Mei 1918
en op 18 Mei 1818 versoheen het eerste
nummer van „De Godsdienstvriend, Tijd
schrift voor Roomsch-Catholijken", te Am
sterdam bij A. Schievenbuis. Na de ver
schillende periodieken, die slechts een kort
en kwijnend bestaan hadden geleid, o. a.
„De Kerkelijke Bibliotheek" (Amsterdam
J. A. Crajenschot, en Grave, J. A. jKrie-
ger), gesticht in 1794; „Zondagsblad voor
R. Catholijken", 1799; „Mengelingen vooi
R. Catholijken", mocht het aan le Sage
ten Broek gelukken een tijdschrift te sfóch-
tenj dat ongeveer een halve eeuw de rechten
van Nederlandsch Katholieken heeft ver
dedigd. Terecht verdient le Sage den eere
naam van „Nestor der Katholieke Pers",
hem door „De Tijd" in Juni 1847 reeds gc
geven, j
Als wij bedenken, dat de man, die dezen
strijd met zooveel volharding gevoerd heeft,
in het Protestantisme was opgevoed; dat
hij eerst op dertigjarigen leeftijd tot de
Katholieke Kerk overging; dat hij, na reeds
negen jaren Katholiek te zijn geweest, zijn
eerste schriftje tot verdediging van de leer
der Kerk uitgaf en dat hij eerst daarmede
aan het strijdvoeren raakte; dat hij, de eerste
is geweest, die in Oud-Nederland die peri
odieke pers aan den boven gekarakteri-
seerden strijd (voor de rechten der Katho
lieke Kerk en hare geloovigen in Neder
land) dienstbaar heeft gemaakt, dat de
meeste Katholieken, die tot nu toe in Ne
derland, door middel dier pers, voor de hei
lige zaak,van godsdienstige waarheid, recht
en vrijheid kampten, als onder zijne vleu
gelen, namelijk in zijne periodieke publica
ties, de wapenen voerden, of althans op die
wijs het eerst hunne krachten beproefd
en geoefend hebben, als wij ons dat
alles voor den geest halen, dan moeten wij
erkennen, dat die man een gewichtig ge
schenk der Voorzienigheid aan, Nederlandsch
Katholieken was: dait Nederland's Katho-
Jieken aan dien man groote verplichtingen
hebben, èn dat zijne nagedachtenis onder
ons in zegening moet blijven.
De viering van het 100-jarig bestaan der
Roomsche Pers mag ons op heden nu
BBUILLEXOM.
Omgewerkt naar het pransch.
40.
Nog dienzelfden avond, na den maaltijd,
als de dienstbode niets meer te verrichten
had in de eetkamer, zeide zij op bijna kal-
men toon:
Heden heb ik een belangrijk besluit
genomen.
Welk, moeder? vroeg Maurice, ter
wijl het meisje wat bleek werd, als had
zij een voorgevoel, dat er een einde ging
komen aan haar gelukkig leven.
Souriquette wordt stilaan een groot
meisje, vervolgde Laure; zij is nu twaalf
jaar, en binnenkort moet zij hare eerste
H. Communie doen; zij moet bovendien
leeren een juffrouw van deftigen huize te
worden.
Henriette verroerde ach niet, maar haar
oogen glinsterden geweldig.
Gij denkt er dus aan haar naar een
pensionaat te zenden? zei Roselin.
ja.
Heel goed: zij zal goed leeren en
ons veel eer aandoen.
Moeder, sprak eensklaps de kleine, is
't noodig dat ik geleerder weze en fraaier
manieren hebbe dan gij, om bemind te
worden en gelukkig te zijn?
Dom meisje, zei Maurice, dat is niet
hetzelfde.
Waarom is dat niet hetzelfde?
Moeder is moeder, zij is volmaakï
uoalt jji itj; mux gij moet jeeae «adete
wij tevens gaan vieren 't Hoogfeest van den
H. Geest, aan Wiens heilige werking wij
Ie Sage ten Brock's bekeering, dus ook
diens Rooinsch-journalistieken arbeid te dan
ken hebben dankbaar stemmen; immers,
als wij nagaan, welk een lijdensperiode
de Roomsche Pers in Nederland beleefde,
met hoeveel tegenwerking van andersgezin-
den, met hoeveel lakschheid van geloofs-
genooten zij te kampen had, als wij
weten, hoeveel mannen van Roomsch ka
rakter en van Roomschen durf zich gehéél
hebben opgeofferd voor de zaak der Room
sche Pers, als wij kortom besef
fen, wat het aan geestelijke en lichame
lijke menschenkracht en aan kapitaal gekost
heeft in honderd jaren tijds een Roomsche
Pers te stichten, zooals wij haar heden
ten dage in Nederland kennen, dan doet
'het ons goed te zien, hoe over geheel ons
land thans Katholieke dagbladen en peri
odieken worden gelezen; hoe bijna iedere
streek het eigen Katholiek orgaan heeft,
dat, rekening houdend met plaatselijke toe
standen en gebeurtenissien. de eigen bevol
king vóórlichten wil en leiden ten goede,:
hoe het Katholieke nieuwsblad thans vrij
wel overal een 'tègen-macht vormt tegenover
het z.g. neutrale, liberale of socialistische
blad.
Wie zal het becijferen, hoeveel zielen
door onze Roomsche Pers voor het Katho
liek geloof en voor de Katholieke partij be
houden bleven of gewonnen werden!
God alleen weet, hoeveel goed de Room
sche Pers stichtte gedurende de vervlo
gen honderd jaar!
Wij moeten God danken op onze knieën,
dat Hij de kiem, door le Sage ten Broek
gelegd, zulk een wasdom verleende,
dat de Roomsche Pers uitgroeien mocht
over héél Nederland, dat héél ons Ka
tholieke volk de versterkende vruchten van
dien wijd-vertakten boom heeft mogen pluk
ken, tot aller heil èn tot meerdere eer en
glorie van God.
Wij moeten God danken, doch vol
daan mogen wij ons niet gevoelen; immers:
dit eerste eeuwfeest beduidt nog geenszins
de beëindiging, de voltooiing van den ar
beid, door la Sage ten Broek aangevangen;
nog steeds beleven wij een ontwikkelings
periode
Op heel Katholiek Nederland rust de
dure plicht zijn eigen Roomsche pers gróó-
ter te maken en meer volmaakt naar de
eischen van den tijd.
Van het erfdeel onzer vaderen mogen
wij niet zonder aanwinst het vruchtgebruik
genieten: onze nakomelingen hebben recht
op onzen arbeid'!
Moge ieder dit voor zich zelf begrijpen
en daarnaar handelen.
Men bevordert de Roomsche Pers door
zijn eigen katholiek blad te lezen en te
verspreiden en door daarin, te adverteeren.
Een dergelijke bevordering van de Room
sche Pers (van „steun" willen, wij niet
spreken, omdat dit woord een facultatief
opvoeding ontvangen dan zij gehad heeft
en daarmee uit.
Ik begrijp nog niet daarom
Ge moet niet aandringen, kindlief,
sprak Laure. Maurice heeft gelijk: uwe op
voeding kan niet genoeg verzorgd en vol
ledig zijn.
Henriette antwoordde er niets op.
Uw kleederuitzet is gereed, vervolgde
mad. Vallauris1; Maandag breng ik u naar
de kostschool, welke ik voor u heb uit
gekozen.
Het kind zeide eenvoudig:
MaandagDan reeds!
Geen woord meer kwam uit haar.
Zij werd enkel wat bleeker, en'bleef vlij
tiger aan de zijde van Laure, wanneer deze
de werkwinkels in oogenschouw nam.
Die gerustheid bracht mad. Vallauris in
den waan, dat dit veranderen van levens
regel haar nogal aanstond.
Den morgen van haar vertrek omhelsde
Souriquette de werksters die zij liefhad,
bezocht al de werkhuizen, en zonder wee-
nen, zelfs zonder spreken, nam zij staaltjes
op aan den boord der verschillende getou
wen en stak ze eenvoudig in haren zak.
Dan beschouwde zij lang de lokalen,
als wilde zij er ',t minste hoekje van in,
haar geheugen prenten, bleef lang aan den
hals van Maurice hangen, langer nog aan
den hals van Roselin.
Een werkman droeg haar koffer op het
rijtuig dat buiten wachtte.
Laure „sloeg het meisje gade; zij be
merkt, dat Souriquette hare ontroering
onderdrukte, en dat maakte de arme vrouw
ongeduldig.
Maak hei koet, fluisterde zij Roselin
begrip uitdrukt, en de Roomsche Pers met
meer recht een steun voor de Katho
lieken genoemd kan worden) een
dergelijke bevordering van de Roomsche
Pers is niet alleen een goede daad, doch
Roomsche plicht:
omdat hier de gestadige parallel-loopende
wisselwerking plaats vindt: dat de Room
sche Pers de Katholieken krachtiger help:,
naarmate de Katholieken hun eigen Pers
krachtiger bevorderen.
Vooral in deze dagen mag er inderdaad
wèl op gewezen worden, dat de ontwik
keling onzer partij zonder een krachtige
Pers niet mogelijk is, dat daar, waar
de positie onzer Pers h.et krachtigste is,
het Katholieke leven 't meest bloeit.
Een gewichtige tijd voor de Katholieke
partij is aanstaande; hoe krachtiger nu de
Pers bevorderd wordt, des te krachtiger
kan en zal zij de katholiek-politieke actie
steunen!
Men bedenke het wèl!
Voor nh en altoos!
Dan zal Nederland wanneer na weder
om honderd jaren nog de wereldkloot draait
met z'n menschelijke bewoners en de Room
sche Pers haar tweede eeuwfeest mag vie
ren de krachtigst mogelijke Katholieke
partij bezitten, zóó, als God de strijders
voor Hem op aarde in legerschaar geordend
wil zien!
HUISZOEKING OP HET
PLATTELAND.
Het vermakelijke, doch tevens leerzame
feit, dat wij naar aanleiding van ons
artikeltje over „Ontevreden boeren?' een
anoniem schrijven ontvingen,, waarin de boe
ren de ergerlijkste menschen, werden ge
noemd en waarin de wenschelijkheid van
een „algemeen uitvoergebod van boeren"
werd uitgesproken, dat feit kan ons niet
weerhouden, het nogmaals voor de boeren
op te nemen, op gevaar af, dat we door
een nog minder correct schrijven van een of
anderen onnadenkenden stedeling „verrast"
worden
In vele streken van ons land, -vooral op
het platteland, is men thans bezig met het
opsporen en in beslag nemen van achter
gehouden voorraden.
Dat zulks geschiedt zal een ieder ook
de niet-bevooroordeelde boer kunnen bil
lijken, of althans verklaren; het schijnt im
mers waar, dat hier en daar veel te groote
voorraden van meel, tarwe, erwten en boo-
nen, enz. achtergehouden zijn, era dat daar
door een niet onbelangrijke hoeveelheid
voedsel aan het volk, dat in deze dager,
zoozeer hongeren moet, onttrokken blijft.
Doch nu komt het er maar weer op aan:
hoe zij, die met de huiszoeking belast zijn,
hun taak opvatten en verrichtten.
Op sommige plaatsen schijnen de boeren
daarover niet te klagen te hebben, doch
elders doet men dit op een wijze, welke
uitermate geschikt is, om wrevel en mis
noegen en onwil op te wekken.
In Zeeland van waaruit tal van klacli-
ten vernomen worden en wellicht ook
elders, onderzocht men- niet alleen stallen,
schuren, hokken etc., maar geheel de hoeve
wordt onderstboven gehaald, zelfs de lin
nenkasten en de brandkasten moeten ge
opend worden, al begrijpt ieder, dat men
in deze meubelen geen meel bf tarwe van
beteekenende hoeveelheid kan verbergen,
terwijl men hier en daar heel kleine voor
raden voor eigen gebruik zelfs niet ontzag.
Begrijpt de Regeering nu niet, dat zij
door een dergelijk taktloos optreden de zaak
nog verergert? dat de boeren hoe onver
antwoordelijk zooiets ook heeten moet
ertoe geprikkeld worden, moedwillig wraak
te nemen, door den teelt te veronachtzamen
of erger nog te belemmeren en on
mogelijk te maken?
Begrijpt de Regeering niet, dat men. juist
in deze tijden de boeren zoozeer noodig
heeft om het land zoo productief mogelijk
te doen wezen?
Men dupeere den Hollandschen'boer toch
niet te zeer; men handele taktisch en be
hoorlijk,
Uit onze omgeving hebben wij nog maai
weinig over deze huiszoekingen vernomen,
doch, als ook hier de algemeene inquisi
tie zal worden gehouden, dan hopen wij,
dat het daarbij niet bruut toe zal gaan,
BINNENLAND.
in het oor, zij kropt haar weer op.
Och kom! antwoordde Vallauris,
wiens gemoed insgelijks overliep, kinderen
vergeten spoedig.
Ondanks haar schijnbare kalmte wan
kelde Souriquette een weinig bij 't over
stappen der binnenplaats, maar toen zij
zag dat Mytha, de hond der fabriek, die
'haar nooit verliet, haar weer volgde, smolt
al haar kinderlijke moed in tranen
Ga heen, arm beest, zei ze al snik
kende, wijl worden van elkander geschei
den.... Ik vertrek!!
Wij zullen u komen bezoeken, Souri
quette, zeide Laure, en dan Mytha mede
brengen, en ook de werksters der fabriek
en allen die gij gaarne ziet; maar ik smeek
u, wees toch redelijk.
Ja, ja, antwoordde het meisje, ik
moet wel, omdat gij het wilt!
Het pensionaat was gevestigd te Nogent.
De dochter van een der beste vrienden
van Vallauris had er hare opvoeding geno
ten. Laure was dit kind eenige malen met
hare moeder gaan bezoeken en had het
gesticht naar haren zin gevonden.
Henriette nam kalm afscheid van hare
pleegmoeder. Maar toen een der onderwij
zeressen haar verzekerde dat het j>ensio-
naat ha&r goed bevaillen en zij er zich niet
vervelen zou, antwoordde de kleine:
Ik geloof u gaarne, juffrouw; en
danmoeder wil het.
De meesteres ried, dat die enkele woor
den veel verdriet verborgden, en zij verliet
dien dag de nieuwe leerlinge geen oogen-
blik. Zij bezocht met haar den tuin, die heel
mooi was, de studiezalen en 's avonds,
l meenende dal ze nu geheel gestild was,
NEDERLAND EN DE QORLOfl,
DE RIJST VAN DE „NIEUW
AMSTERDAM".
Het Bureau voor Mededeelingen inzake
de voedselvoorziening kan met stelligheid
een dagbladbencht tegenspreken, volgens
hetwelk een groot gedeelte der rijst, die
met de „Nieuw Amsterdam" hier te lande
is aangevoerd, yoor de consumptie onge
schikt zou zijn, omdat er broeiing in de
lading was ontstaan. De kwaliteit der la
ding is, dank zij de genomen voorzorgs
maatregelen, onberispelijk en na grondige
telling van de eetste tot de laatste baal
geschikt voor consumptie.
VROEGE AARDAPPELEN.
De Minister van Landbouw brengt ter
kennis dat het gestelde in zijne kekend-
making van 10 Mei j.l. niet van toepassing
is op vroege aardappelen welke vóór
1 Juni 1918 in den handel worden ge
bracht.
Verder heeft de Minister bepaald, dat
het in de beschikking van 8 dezer gestelde
vervoervercod niet van toepassing is op
vroege aardappelen, welke vervoerd wor
den vóór 1 Juni a.s.
VASELINE,
Ieder, die partijen vaseline (witte of gele)
in eigendom of in bewerking heeft, is ge
houden 'daarvan opgave te doen aan het
Rijks-Distributiekantoor voor geneesmidde
len, enz. (R.D.G.), Oranje-Nassaulaan 13,
te Amsterdam,
VLAKGLAS.
Het vervoer en de aflevering van alle
soorten vlakglas uit eenig deel eener ge
meente naar aile overige deelen des Rijks
is verboden,
Dat verbod is niet van toepassing op
hoeveelheden van niet meer dan 3 M3.
vertrouwde zij haar toe aan twee meisjes
van haren ouderdom.
Maar indien 's nachts de vrouw, die in
de slaapzaal waakte, gekeken had naar het
blanke bed van Souriquette, ze zou haar
hebben zien liggen met wijd opengespalkte
oogen, twee oogen, die gedurig de oude,
zwarte meubels van 't huis zagen, de
groote, geruchtmakende getouwen, de wen
telende machines; zij zou op die kleine lip
pen, verbleekt door verdriet, aanhoudend
deze woorden hooren terugkomen:
Moeder LaurettevaderMau
rice!
's Anderendaags onderwierp zich het
meisje gewillig aan de regeltucht van het
huis.
Was zij niet de vlijtigste, ze was dan
toch de stilste en gehoorzaamste leerlinge.
En, nochtans, zij kende hare lessen niet,
noch begreep haar schrijfwerk.
Had zij dan geen geheugen?
Ofwel za't er geen verstand achter dit
groot ontwikkeld voorhoofd?
Acht 'dagen lang stelde de bestuurder
zioh die dubbele vraag.
Den volgenden Zondag, toen de familie
Souriquette kwam bezoeken, lekkernijen en
verrassingen brengen, kom zij de kleine ban
nelinge niet te zien krijgen in de spreek
kamer.
Met ontsteld gelaaf kwam madame Chau-
mont, de bestuurster, melden, dat het kind
's morgens plotseling ongesteld geworden
was en het bed niet kon verlaten.
Laure dadht dat ze zou sterven.
Mijn dochter is erg ziek, mompelde
zij. Ik word het gewaar!daarom mij
niet gewaarschuwd?,
KOFFIESURROGATEN.
De Minister van Landbouw heeft vast
gesteld voor alle droge koffiesurrogaten een
kleinhandelprijs, d. i. de prijs aan verbrui
kers in rekening te brengen: f 1.75 p. K.G.
Verder is bepaald: dat de maximum-klein-
handelprijs gesteld is mét inbégrip van leve
ring der emballage.
HARDE ZEEP EN ZEEPPOEDER.
De Minister van Landbouw heeft be
paald
le. dat, met handhaving van de door
hem gestelde maximumprijzen, het verbod
van aflevering en vervoer van harde zeep
en zeeppoeder, hetwelk met ingang van 15
Mei 1918 in werking is getreden, voor alle
harde zeep en zeeppoeder, niet voorzien van
het merk bedoeld in art. 6 dier regeling,
en in den handel .gebracht door andere
dan de door het Rijks zeepbureau ingeschre
ven fabrikanten, niet van toepassing is:
a. tot 15 Juni 1918 op de aflevering van
harde zeep door winkeliers over de toonbank
aan het publiek en door de gemeentelijke
distributiebureau's. voor zoover betreft de
hoeveelheden die zich op het tijdstip van
inwerkingtreding dezer verbodsbepalingen
reeds bij die winkeliers of distributiebure
au's in voorraad bevonden; b. tot 81 Mei
1918 op de aflevering van zeeppoeder door
winkeliers over de toonbank aan het publiek
en door gemeentelijke distributiebureau's,
voor zoover betreft de hoeveelheden die
zich op het tijdstip van de inwerkingtreding
dezer verbodsbepalingen reeds bij die win
keliers of distributiebureau's in voorraad
bevonden. („St.-Ct.")
CACAOPOEDER.
De Minister van Landbouw vordert van
een ieder, die hetzij onder zioh zelf, hetzij
onder derden cacaopoeder in voorraadi heeft,
opgave te doen van de hoeveelheid daarvan
en de plaats waar die poeder zich bevindt,
bij den burgemeester van de gemeente zijner
inwoning vóór 25 Mei 1918; met dien ver
stande, dat geacht zal worden voor gebruik
van hem zelf of zijn gezin bestemd te zijn
eene hoeveelheid van 25 K.G. of minder
en derhalve alleen opgave zal behoeven te
worden gedaan door hen die de beschik
king hebben over meer dan 25 K.G,
BROODKAART 50ste TIJDVAK.
De directeur van het Centraal Broodkan
toor maakt bekend, dat de broodkaart van
het 50ste tijdvak geldig is van 18 tot en
met 24 Mei.
DE „ZAANLAND" GEZONKEN.
Een Lloyd's bericht meldt, dat de
„Zaanland", na aanvaring met een ander
stoomschip, gezonken is.
(Het s.s. „Zaanland" van den KoninkL
Holl. Lloyd, groot 5417 br. ton, gebouwd
in 1900, was door de Amerikaansohe regee-
ring gerequireerd. Red.)
RIJSTSCHEPEN.
Volgens bij het departement van koloniën
ontvangen telegram heeft de consul van
Frankrijk te Batavia medegedeeld, dat onze
rijstschepen te Saigon uitklaring zullen ont
vangen,
ONZE VOEDSELVOORZIENING,
Een bij uitstek bevoegd deskundige op,
landbouwgebied, gevraagd naar de vooruit
zichten van onze voedselvoorziening, gaf
als zijn meening te kennen, dat de perspec
tieven voor den aanstaanden winter veel
ruimer en veel gunstiger zijn, dat dit voor
den winter 1917-18 het geval was, mits,
zoo volgde hierop, geen al te groote mis
slagen worden gemaakt.
Duizenden teelen nu op grooter of kleinet
Mamade, antwoordde de bestuurster,
ik verzeker u, dat juffrouw Vallauris al de
dagen der week met hare maatjes gespeeld
en geen enkele les verzuimd heeft. Eersc
gisterenavond, toen zij ging slapen, klaag
de zij zwaar vermoeid te zijn. Dezen mor
gen bemerkten wij, dat zij koorts had. Ik
heb geeji telegram gestuurd, daar ik wist
dal gij icwaamt; ik wilde u, daarbij, niet
onnoodig ongerust maken.
Ik dank u, madame; maar ik wil
haar aanstonds zien.
Dat begrijp ik. Komt.
Men had het kind overgebracht naar een
groote, welverlichte plaats, waar zij alieen
lag, want men vreesde besmettelijke ziekte,
Zij lag daar bleek, met oogen die schit
terden van koorts; zij ijlde wat en her
kende niemand barer huisgenooten.
Laure begon te weenen; maar zij ver
moedde onverwijld de waarheid1.
Heeft zij zich verveeld in den loop
der week? vroeg zij aan mad. Chaumont.
Heeft zij naar ons gevraagd? Heeft zij
spijt betuigd ons huis te hebben moeten
verlaten
Zij heeft zich geen enkele dag ver
veeld, madame. Aan geen enkele barer ge
zellinnen heeft zij over ui gesproken. On
der de uitspanningsuren heeft zij altijd ge
speeld. Zij heeft zich vermaakt. Zij heeft
iederen dag tamelijk gegeten. Zij zag er
wel wat droefgeestig uit, maar daar die
treurigheid niet overdreven was, hebben
wij er niets ergs in gezien,, ze toeschrij-
vendë aan 't veranderen van levenswijze,
Aile leerlingen weten daarvan, maar 't gaat
gewoonlijk sjxredig over.
(Wjordt vervolgd.) j
