RECHTSZAKEN.
iüjdST"EW"gEffMs
Maria Hemelvaart.
SPORT EN SPEL
MAX' BROCHURES.
CtMMPceei iujeea baad onder den titel
„Karei en de nifegiasi".
15 AUGUSfflüSj,
Verheugen wij. ons allen ia den Heer,
den feestdag vierende ter eer© der Zalige
Maagd Maria, over wier Tenhemelopne-
ïriing de Engelen zich verblijden, en den
Zoon 'Gods lofprijzen!
Met kinderlijke blijdschap bid ik steeds
de twee laatste tientjes der glorievolle
geheimen van den RozenkransMaria
wordt ten hemel opgenomen; Maria wordt
gekroond tot Koningin, van hemel, en aaide.
Dan verheug ik mij, dat de Mater do-io.
rosa geworden is de Mater gloriosa; en
wel des te glorierijker naarmate h'aair teven
smartvoller was. Aan het Jijden oorrespon
deert het verblijden.
Gij allen kent de voorspelling van den
grijzen Simeon: „En door uwe ziel zal
een zwaard gaan, opdat uit veler harten
de gedachten openbaar worden." Gf zij
namelijk vóór of tégen; Christus zijn.
Van Hercd'es den kindermoordenaar tot
dilatus den ChrisiusniooTd'er zal het zwaard
ran droefheid Maria's hart doorhoren
Daar verschijnt een Engel des Heeren
tot Joseph in den slaap, zeggende: „Sta
op, neem! tact kind' en zijne moeder en
vlucht naar Egypte, err filiji daar tot ik
het u zegge. Want het zal gebeuren,, dat
r!erodes het kind zoekt onr het te dood-en."
Hoe Maria te moede was over het. ver
lies van het Goddelijk kind weten wijf uit
rlare eigene getuigenis bij de terugvinding
in den tempel: „Kind, waarom hebt Gij
aü'dus met oris 'gedaan Zie, uw vader en ik
tochten U met droefheid".
Bij de ontmoeting van Jezus op den
Kruisweg werden de oog-en van Maria
als twee beken van tranen, on haar hart
verzuchtte: „Is dat nu mijn Zoon, mijn
Kind en mijn God?" God, die troont te
m'idden Zijner Cherubijnen, wordt daar
voortgesleept tusschen twee moordenaren!
Hij, die de aarde draagt op- de palm Zijner
handen, .gaat gebukt onder den last van
Zijn kruis! De schoonste onder de kinderen
der menschen. heeft vorm of gedaante meer'!
Op den Kruisberg gekomen kunnen wij
.net den vromen dichter van het „Stabat
Mater" slechts verzuchten: „Welke mensch
zon na-et schrefen, als hij de Moeder van
.Christus aan zulk een foltering ter pijoo-i
ziet? -
Onder het Kruis van Jezus mocht Zij
alle voorbijgangers toeroepen: „O, gij
allen, die langs dezen weg gaat, ziet en
aanschouwt, of er eene smart is, gelijk
aan mijne smart? Wijd- en diep ajs de
Oceaan is mijn droefheid! Waarlijk, hier
schiet elk. peil- en dieplood te kort
Zeker, de hemel klaarde op in Maria's
ziel bij. de Verrijzenis, toen de Heer, die
zijn leven vrijwillig had gegeven, het we
der terugnam-; toen Hij op den Paascii-
morgen, den tempel, op»- Goeden Vrijdag
afgebroken, weder opbouwde.
Bij 's Heeren hemelvaart echter moest
Maria nog op aarde achterblijven orn de
ontluikende Kerk bij te staan, om de
Apostelen te troosten en te versterken.
Met Koning. David mocht zij toen. ver
luchten: Ach1, dat mijn verblijf op aarde
verlengd is! Met den grijzen Salomon uit
roepen.: Mijn beminde is aan mij ca ik
aan Hem. Met den Hl Phulus verklaren:
Ik wensch ontbonden te worden, en met
Christus te zijn? Met Baren Koninglijken
Voorvader verlangen: Wanneer zal ik ko
men en verschijnen voor het aanschijn
van mijnen Gcd?
O, mijn Jezus,'wanneer mag ik LT zien. op
Uwen glorietrson,, dis» ik gezien, heb op
liet schandhout des krulses? U zien met
den diadeem van glorie, Dién iï gezien
heb met de. doornenkroon, der bespotting
U zien geloofd en geprezen door d'& En
gelen en Heiligen, Dien- ik gezien» heb
versmaad en gehoond door de Jctfea» en
de Heidenen? Wie. schaft mij vleugelen,
gelijk de d-uiven,. opdat ik vliege en op-
viiege en ruste aan E»L Hart van mijnen
Zcon?
Bij het sterfbed onzer nooit voipreaene
Moeder, die wegkwijnt van liefde, zie ik
ontelbare Engelen- rbcteadate» en verneem1
'k de blijde tijding: De winter is nu voor
bij, het onweder heeft opgehouden en is
afgetrokken; sta op mijne Vriendin en kom,
gij gaat beloond en gekroond worden;
Jezus snelt U tegem.ee: cm U den Hemel
binnen te leiden.
Z-le, hco Zij daar opstijgt, overvloeian-
de van geneugten, steunende o>p haren
Welbeminde, omstuwd' door de Engelen!
Voor bet laatst, zegent Z.lj! de Apostel:*»
en de Leerlingen. Bon lanóstan blik werpt
Zij' op den Cailvarieberg, waar Zij, Mede-
priesteres,, het gtiËioÊsttef otter heeft ge
bracht op den Jeruzalsms tempel, waar
Zij' met Jezus en Joseph, zbovo:! en zoo
vurig, voor ons heil. Üeeffc gebeden, op
het buisje te N&zaretli, waar Zij' zulk
een verborgen en zulk ©an. werlÉaun
teven heeft geleid, op Eathl'elns», waar
Z-ij! haar Goddelijk Kind voor het eerst
aan haar hart drukte, om nu- voer goed' aan
Zijn Goddelijk Hart uit tc rusten.
O, Vorsten des hemels, opent uwe
eeuwige poorten, want binnentreden zal
de Koningin van glorie! Wie is die Konin
gin van glorie? De Koningin van glorie
is de Dochter van God den Vader, dlsi
Moeder van God den Zom en de Bruid
Van G-od den H. Geest! G'ezrgand die kooit
in den Kaam des Heerlen! IIostuinaH de
Dochter van David.
De hamelsehe Vader kroont Zij'ne Doch
ter tot Koningin van hemel en aard,©.
Gelijk koning Salomon voor zijn© moe
der Bethsabee richt Jezus «en -troon voor
Ziijine Moeder op naast Zijn eigen Woon.
De H. Geest verheft Zijne Bruid tot
sScliateeesteres van ail-ei genadegaven.
Verheugen wijl ons atol m den Heer,
im feestdag vierende ter ej.re der zalige
ijhaagd Maria, over wier 1enheHic.lop.iio
dii'ig de Engelen zieh verblijden, ent den
Zoon Gods lof prijzen
Bidden we steeds mot kinderlijke Iblijd-
ócliap de twee Laatste, tientjes der glorie
volle geheimen van den Eo zen krans:: Ma
ria wordt ten hemel epgenomien, Maria
wordt gekroond tot Koningin van liemel
en aardo: ons verheugende, dat de Mater
dolorosa 'geworden is de Mater giloriosa.
Alkmaar Vigilie v. Maria-Hemelvaart '20.
f Mi, V. A. OOMSt
I>: F„ i
ARR. RECHTBANK TE ALKMAAR.
Zitting van Dinsdag 10 Augustus.
NIEUWE ZAKEN.
(Reeds geplaatst in een deel onzer
vorige oplage).
'H eiing.
Guirrtje W., huisvrouw B. is beklaagd
van 'heling der goederen door M. E. d. B,
werkster en H. L. dienstbode beiden te
Helder gestolen ten nadeel© van de heeren
L. Coltcf, M. Grunwald, H. JE. P. Egner
en J, Akkerman winkeliers te Helder.
De dieveggen hadden op aansp. v. G.
W. gehandeid. De gestolen goederen wer
den aangeslagen t'tri huize van bekl., die
zeer zenuwachtig is en verklaart volslagen
onschuldig te zijn.
O.. M. is echter maar niet van de on
schuld van bekl. te overtuigen, hij noemt
het delict zeer ernstig en eiseftt G maanden
gevangenisstraf.
Diefstal van licht
en Jc' o o k g a s.
Clï. P. takelaar te Helder is bokiaagd
van diefstal van licht- en kookgas, ge
pleegd van Februari 1918 tot Mei 1920.
fidrï. bekent, men had ten zijnent do gas
meter weggehaald ter reparatie, waarna
li ij een slang gekoppeld had van de bui
ten-leiding naar de binnenleiding, waar
door hij naar hartelust gratis gas kon
verbruiken. Nadat de meter opnieuw aan
gebracht was, liet bekl. nu en dan wat
gas door den meter stroomen, om zoo-
dcen.de de directie der gasfabriek' te mis
leiden. O. M. eischt 1 maand gev.-straf.
Een begrafenis-kwestie.
K. W., een koster aan. de Hervormde
Kerk en bedienaar van begrafenissen, staat
terecht wegens „diefstal" van twee bedra
gen, nel, f 97.25 en f 32.75:
fn Januari 1.1. had K. W. eerr begrafenis
aangenomen en ontving daarvoor f221, en
dit wel op kwitantie verstrekt door den
stal bomer. Van dit bedrag moest hij t'97
afbetalen, aan den stalho-uder voor huur
uer koetsen, hetgeen hij vergat te doen,
In het resieerende bedrag was ook nog be
grepen een grafkrans van f32.75 (mo. af
trek' van provisie) welke'som bekl. even
min betaalde. De zaak kwam ter ooie
van den lastgever, d-ie zich thans ter verde
re afhandeling op liét gerecht beroept.
Bekl acht zicfi van geen schuld bewust,
het was zijin gewoonte oude schulden
slechts dan te vereffenen, wanneer hij door
nieuwe ondernemingen geld in voorraad
kreeg; hij heeft destijds van het ontvangen
bedrag, een oude schuld afgedaan, maar
de nieuwe onbetaald galaten, met welke
regeling de schuMeischer tevreden was en
wat de grafkrans betreft;, üezo koopsom
heeft hij niet verduisterd; tegenover hem
was- dié som- door den lastgever voldaan,
alleen Neef ten laste van bekl. een schuld
waarmede de lastgever in geensen deeié
iets te maken had.
O. M. wij bekl. voor wat de grafkrans be
treft wel vrijspreken, iin overweging ne
mende dat bekl. de krans gekocht en
terngrverkocht had, maar voor wat het aan
den li uurhouder te béta-sm bedrag betreft
staat het vast dat bekl. de som' „verduis
terd" heeft, waarom O. M. het goed ver
leden. van bekt. in aanmerking genomen
f 50 boete subs. 50 dagen Hechtenis eischt.
Mr. De Groot zegt, dat zijn klant voor
wat de ?aak van de grafkrans betreft vrij.
behoort gesproken te werden, en voor h'et
overige ontslagen van ïrestósvervolging
daar hij alleen schuldenaar is door gebrek
sen geld om zijn zaken af tc doen.
SERIEWEDSTRIJDEN TE EDAM.
De jaarlijks dié wedstrijden om- den „E.
S. C."-beker worden dit jaar te E'dam
gehouden op Zondagen- H5, 22 en 29 Aug,
a.s. Ingeschreven hébben Hortus, Swift,
A. D. W., Amstefsteijw, H. B. M. (allen
Amsterdam), Watergraafsmeer (Water
graafsnreer), Hsflandia (Ufooen), en E.V.C.
ffcciam). De prachtig bewerkte wissegbeker
is te verdedigen door dé H. V, V. „HoJ-
landla" te Hoorn.
HARDDRAVERIJ TE BROEK IN
WATERLAND.
De Harddraverij-vereeniging te Broek In
Waterland hield Donderdag een harddra
verij Voor paarden onder den man, rlie
nimmer een prijs of premie Ifooger Jan
1'75: hebben gewonnen.
De volgende paarde» namen aan den
'wedstrijd deel:
„lila Sch" van TE Scnreuder te Water
gang, „Athletiek"' van J. Schéringa te
Oosthuizen, „Juliana" van D. Davidson
te Blokker, ,,Fedor" van Z. Davidson te
Hoorn, „Columbia Juliana" van Th. Schreu
der te Watergang en „Freule W' van J.
W. H-. Geerlings te PtrnneJend.
Na een aardige-n strijd was de uitslag
als volgt: 'el prijs „Fetter", rijder C. Sta-
degaard; 2e prijs „Ida Sch.", rijder K.
Schreuder; 3e prijs „Juliana", rijder K.
Davidson; 4e prijs „Freule W", rijder J.
van Knik; 5e prijs- „Atffcjiiek", rijder Joh'.
Schéringa. 'A. H.
BDS.K FN BLAD
ZWART OP- WET.
Nieas-we serie door Max en z'n vrien
den W. Ni-euwenfeuis en- Hyac. Her
mans O. P. Iedere- maand- een nctueete
brochure.
TUSSCHEN KEULEN EN PARIJS
Kinder-Katechism-us door Max, le dl.
UitgiaveBodtcenfenfe Keizersgracht, 64
Amsterdam.
De Max-boekjes, eïi die zijner vrien
den. zijn een groot» aanwinst Voor on
ze popiulaire gjeloofsverdediging. Zii val-
lén hoe langer hoe meer in den smaak
van het Rooms die publiek, niet alleen
door den boeiendeln geestigjen handigen
betoogtrant, maar meer nog door de
actualiteit der behandelde onderwerpen
en dé degelijkheid en pittigheid der
bewijsvoering. Aanbeveling is daarom
niet meer noodig» Slechts zuivere ver
spreiding is noodzakelijk, opdat ze ko
men. in haaiden van iedereen, en zóó
in de behoefte voorzien, die ieder jaar
in bonden, congregaties, debating-chibs
etc. meer pijnlijk werd gevoeld.
Zeer in 't bijzonder vestigen we de
aandacht op den 'nieuwen Kinder-ka-
techismus.
Max toont hier ook een prettige, jo
viale kindervriend te zijn, maar vooral
een praktisch keniner van het kind. H-ii
begrijpt dat vóór allee de belangstel
ling der kinderen moet worden geboeid.
Door leuke verhaaltjes grappige inlei
dingen en vijftig pakkende plaatjes,
wordt geleidelijk de volle aandacht der
kleinen naar de vragen van Juin kate-
chisntus getrokken, en zitten zii met
gespitste attentie midden in hun moei-
lilke stof, vóór zii1 .het bemerken en
spelenderwijze. Doch na wordt het spel
hooge ernst. Hetgeen schijnbaar slechts
diende, om het kind te amuse-eren, wordt
het middel om de vragen en antwoor
den beter te verstaan. De grappen doen
geen schade aan de degelijkheid. Het
a'ostraktp wordt daardoor zooveel mo
gelijk concreet gemaakt, de moeilijke
punten opgehelderd, de lessen vastge-
heid in de wedde kinderhersens. De
kleine begrijpt, .onthoudt.... en verlangt
naar de volgende lies.
Max bewijst dus een uitstekenden
dienst aan allen, die de moeilijkheden,
van het godsdienstonderricht aan kin
deren moeten erkennen. Wii.zijn er dan
ook van verzekerd, dat dit nieuwe werk
je van Max groeten opgang zal ma
ken. cn dat verlangend naar de vólgende
deeltjes zal worden uitgezien.
if*cj8Z0Ml3ft stukken
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
VOORZIENING IN EEN NOODTOESTAND.
Mijnheer <Te Redacteur,
Voorziening in een noodtoestand, waar
in meerderen onzer Staatsburgers se
dert (jBcaönen lijd verk'eercn geleek mij, tel
kens als mij dit onderwerp voor den geest
fcwami, zóó ur.c-it, dat ik liet bij voortduring
als 't ware overbodig bleef beschouwen, dat
hierop de aandacht der Regeering werd' ge
vestigd, vooral niét van onze huidige R-e-
geenng,, die overigens, 't zij met volle
overt uiring gezegd met talrijks door haar
in l leven geroepen sociale wetten zonne
klaar bewezen heeft steeds o-pen cog te heb
ben voor sociale noadsn. —.En toch schijnt
aau. de aandacht van ore Regè©ring le zijn
ontsnapt de dringende noodzakelijkheid tot
wijziging der wet op de. Vermogensbelasting,
althans voor zoover deze in verband staat
n.et de verzekering der ouden van ciagen.
Nu ik in uw blad van 5 dezer lees, hoe
juist door U in ezn hoofdartikel onder nel
motto „Vermogende armen" de vinger op
ean wond wordt gelégd, wensch ik LI hulde
e brengen voor het ten deze genomen initi
atief en ik twijfel geenszins dat; naar aan
leiding van uw persproduct 't geen zoo
als ik hoop door veten uwer collega's zal
worden overgenomen door de autoriteiten
maahegelfn zulten worden genomen om te
voorzien in een noodtoestand, tot bestendi
ging waarvan naar mijn bescheiden meening
geen enkel steekhoudend motief denkbaar is.
Heed's vest zou voor da hjer bedoelde slacht
offers van de wereldcrisis gewennen en
gering- het financieel offer zijn, indien,
althans, voor die gezinshoofden die, 't zij door
hoocen leeftijd, 'L' zij' dooi- invaliditeit, niet
in staat zijn door eenigen arbeid hunne in-
koms"e:i lot 't hoogslncodige peil op te voe-
:eu hel minimum vermogen, waarvoor de
wet op de vermogensbelasting lot belasling-
telfing. aanleiding geeft, zoodanig verhoogd
werd, dat deze niet langer van het. recht
tot ouderdomsrente zijn uitgesloten en zulks
n:e; terugwerkende krachtf dei' wijzigingswet
va ïi een jaar.
U, ÏEffnheer de Redacteur, dankzeggend voor
de Verleende plaatsruimte,
i J. J. M. v N.
Priwitedasi ïim'm
ASSEKDEDETl
AS&BNBELJiTL Burg. Stand, van
19 Juii tot 12 Aug. GeborenGrietje,
en Jacob, d. e» z. van Qo-nieiis van Wijn
gaarden. en KlaaBke de Vries. Petrus
Cornells, z. van Antoraius Zuidervaart en
Jaametje Giei-nelisae. Anfltonius Albiertus,
z, va.n Albertus Molenaar en Kecltj©'
Vriend,. Anna Mjatfa» d. Viajn Piet-er Bos
en Adriitoutje Hoedje.:. ,Jaji z. van
"Willem Koeman en Anna Bloem. "Wiliam1,
z. van. Sinron Zwart en Lijlsbertba Geer
tiuido» Visser. Jan, z. Van Jaicoib Kooirion
en TJauntje van Bieu^iekom. Jan, z. van
Jacob Aafjes en Gathalrina Harthjoorn
Adriaans, Qornelis, n, van Joharuias Kee-
lea. en CatEarina. Gonielial van Geldie-iteiDt
Hans MafcÖriaX z. van Louis Oharl-es arristi
aan Ouwerkerk en Soptea Willem inlai'
;Juditer.
Qntertrouwd: Gornobs Koord a en
Helena Catliarinta Oostveen. WilMn WoF-
tet (van Krismnienie) en Piertje Rioordrij,
Getrouwd: Jacob Jap. Groot (van
Wanner veer) cn Diujfje Broerse.
OverledenPetrus Po-melis, 2 we
ken, vaa Anisniu» Zuidervaart en Jaln-
nel-je Cbzaelisse.
Emfomimz.
Mem schrijft ons uit Enkluiizen:
Overbekeffidi i» onze geschiedenis, zeker
aiet hei minst door h'et dichtwerk Van Tol
lens: „De overwintering op Nova Zemb-la"
zijln de pogingen der Hollanders om ten
behoeve van hun handel op .Indië een door
vaart te zoeken onr hét noorden van Euro
pa en Azië Heen naar de om- 'hun pro
ductenrijkdom zoozeer begeerde Indisch--
gewesten. Minder békend mogen veron
dersteld worden-, de oorzaken die tot die
herhaalde onderzoekingstochten orn de
Noord aanleiding gaven. Daarom en ook
omdat we zoo vaak bij' die stoute zee
vaarders Ekhuizer mannen aantreffen, wil
len we over deze materie even breeder
schrijven, alvorens de lotgevallen der merk
waardige oudé stad te vervolgen.
We hebben reeds gezien-, dat de Hoiland-
sch-e steden een grooton Handel en scheep
vaart bezaten, doch dat dezen zich' tot
nog toe beperkten tot een ruilhandel van
de producten der Oostzeelan-den en die
der Zu kielijke- gewesten van Europa. Veel
zuidelijker dan Portugal en Spanje kwam
men aanvankelijk niet. Eerst in 1590 dron
gen Nederlandse-He schippers voor liet
eerst door tot in de Mid'dellandscHe Zee,
omdat ze er voordeel in zagen Italië, waar
toen een hongersnood was uitgebroken,
van koren te voorzien.
Weldra breidden zich' in die ricHting Hun
Handelsbetrekkingen uit en zoo ontstond
een bloeiende „Straatvaart", zoo genoemd
o-mdat men daartoe de Straat va» Gibral
tar moest doorvaren, die zo-o Lang d-e grens
was geweest voor de zeevaart der Neder
landers.
Niet lang zou Filips II zijtr welwillende
Houding tegenover de Nederlandsclfe scHïd-
pers bewaren, temeer, toen hij' gewaar werd
dat deze hem toCh niet dé bedoelde staat
kundige vo-ordeelen bezorgde. Hij' dacht er
v.JEldra juist zoo- over als Leicester en wilde
geen Handelsbetrekkingen meer tusschen
na Pcrtugeczen, zijn onderdanen sinds
1580, en dé oproerige Nederlanders.
Zoo verbood' Hij' in 1585 plotseling allen
handel met Ken, ja, liet beslag leggen
op al Hun Is-:diepen, die in de Spaansdié
en_ Portugeesché Havens lagen, 'terwijl liet
srihéepsvo-lk' in de gevangenis werd gewor
pen of op de Spaansche galeien aan het
ro-eien gezet.
Het hielp echter niet veel, want onder
valsdie vlag en naam- bleef menig handels
huis schepen naar Spanje zen-den, die
.daar oogluikend werden- toegelaten, omdat
men eenvoudig niet buiten: de waren kon,
di-e de Nederlanders aanvoerden.
Ook in 1595 heeft Filips een dergelijke
daad uitgehaald en wij' h'aldden liet slechts
aan Filips' schoonzoon, Albertus van
Oostenrijk', te danken, dat a-ltha-ns onze
zeelieden uit dien kerker ontslag ai werden.
Het laat zich evenwel begrijpen,, dat
-dergelijke m-oeilijkhieden onzen zeelui.inden
weg gelegd, dezen -naar andere middale-n en
wegen deed omzien, o-m ongestoord hun
handel te kunnen voortzetten.
Nu is het wet opmerkelijk, dat de groot
ste energie in dit opzicht aan eten dag
w-erd gelegd doo-r Zui-d-Necterrander-s, dié
om geloofsredenen naar de Noordelijke
Nederlanden waren 'ge ito-men. en daar hun
handelshuizen gevestigd 'Hadden. We noe
men slechts 'namen ais De Mouchïeron,
te Middelburg, Usse-iinx, een der voor
naamste stichters 'der West-Indische Com
pagnie, de heide L-e Maire's en Van Mete
ren. Ook' de geleerden, die d-oor hun ge-
sdhritten veel tot de uitbreiding ea vo&na-
king van onzen zeevaart bijdroegen, zijn,
voor een go ..d deel mannen, uit het zuiden
Zoo b'.v. de predikanten Gomarus en Lip:
sius, de ingenieur Simo-n Stevin, groot
vriend van prins Maurits en de békend©
uitgever Elsevier.
Nu was Het wel reeds voorgekomen
dat men de Spaansche- havens teen deze
verboden waren, voorbij; voer en zout
ging; halen op de Kaap Verdisché eilan
den vanwaar men soms nog verder zuid
waarts langs dc Afrikaansehe kust voer
tot aan de Guin-ea-kusten, doch' over 't al
gemeen had men hier a-een overdreven
voorstelling van Spanje's macht, die zich
o:a. ook uitte door de roofvasrt van
de Duinkér kapers. Bat dit ook geen
kleinigheid was, wordt weL bewezen door
net feit, dat in zeker jaar Enkbuizen
alieen wel 100 Haringbuizen aan "hen ver
loor. Deze zeeroo-vers, wier geduchtste
aanvoerder Jean Bart is geweest waren
het best te vergelijken met onze Water
geuzen. Wanneer zij een schip genomen
hadden, namen zij hét beste deel van do la
ding rn-ee en eisdïten voor het overige een
losgeld voor welks betaling zij den kapi
tein als gijzelaar hielden. Eens namen
cle Hollanders zoo'n roofschip waardoor
zij niet minder dan 21 kapiteins bevrijd
den,, die men daar als borger aan b'oorid
boord bad gehoud-en.
Wederzijds werden uit verbittering vefe
wreedheden gepleegd. In 1587 bevalen
de Staten-Generaal d-en roovers geen par
don te geven, doch Ken „dé voeten te
'spoelen" d.w.z. te verdrinken.
De Duinkerkers spijkerden de onzen
soims met de ooien aan Hét dek en
lieten dan het geplunderd© schip zinken.
Ook' ili ad de plaag dér paraten op 'de
Noordkust van Afrika, die destijds door
Karei V. zoo flink afgestraft waren, nog
steeds niet gehéél uitgehouden.
Om nu al dat gevaar te ontgaan had-den
s-oanmigie vooraanstaande mannen van dien
tijd de mogelijkheid betoogd van den
Noord-Gcstelijken doorvaart. Daarbij na
men die van Enkhuizen een zeer werk
zaam aandeel, Het gevolg torvan waren
versdïïfi-ende tochten tegen Het eind der
16e eeuw ondernomen in de harre pooj-
zeeën. Hoewel die niet met den bedoel
den uitslag bekroond werden leidden ze
tot veie ontdekKtagen en nog getuigen tal
van nam-en van eilanden, kapen, golven en
zeeën van de energie der oude Hollanders
wier naam als zeevarend volk door ga-nsch
Europa klonk.
We moeten .werkelijk den durf en de
kennis bewonderen van Bét volk, dat mét
zulke bëtrekkeij|k primitieve Hulpmidde
len gevaarlijke oufctekkingetochteii durf
de ondernemen.
Zoo pas hébben we de zoo goed als
volmaakte toerustingen kunnen! fezBa Vton
de Spjtsfcergen-expeditte. Vergelijk daar
mee eens al Het on vol kom ene, dat ajrit d©o
dag. komt Eij de volgende Inschrijving^
die wij aan Brandt's Kroniek ontlcenna
en denk daarbij tevens aau hét kllS-
type zeilschepen dat toenmaals in gebruik
was vergeleken bij de tegenwoordige reu-
zenstooimb'ooten. Wie de tot in de kleinste
bijzonderheid nagebootste „Halve Maan"
heelt gezien, het scheepje vvaamree Henri
Hudson den Atiandischeu Oceaan over
stak toen hij de volksplanting Nieuw-
Anrsterdam, het latere New. IJork vestig
de, zal ons te béter begrijzen.
Het vaartuigje werd door ons aan de
Vereen igdc-Staten ten geschenke gegeven
en nam aan boord van den grooten mail-
stoomer geheschen, die het moest over
brengen, daar nauwelijks een beteekende
plaats in.
Brandt zegt dan: „Deze toeleg werd
zeer bevorderd door D-r. Mailso-n van Enk
huizen en in* Zeeland door tresorier (be
heerder der geldmiddelen) Jacob Valk
ea door Balthasar d:e Moucherctn. De Sta
ten Hebben ingewilligd, dat men twee
vliebooteii zou toerusten, groot 50 tot
ÖO last en voorzien van oorlogsbehoef
ten, en leeftocht voor 8 maanden. Het
werd toegerust te Enkhuizen 'dioor Dr.
Maelso'n aldaar en de Admiraliteit van
Wést-Friesland en hel andere in Zeeland-
door Mouchero-i, Valk' en de Admira
liteit aldaar. Nog werd daarbij ge
voegd een schip van Amsterdam, dat
meer ten doe! had om te onderzoeken
of men Noorawanrts om Nova-Zembla'
heen kon komen, daar de predikant Plan
dus, tevens een bekend aardrijkskundige
beweerd (had, dat de zee aldaar ijsvrij
zou zijn en gemakkelijk te bevaren.
Op het Zeeuwsehe scihïp was de schip
per Cornelis Naeij, die tevens het hoofd
der expeditie was, en de stuurman Pie-
ter StrikboHe. Beiden waren Enkhuizers'.
Op hel Enkhuizer schip was de kapitein-
Brandt IJsbrandts, ook wel B-randt Ter-
g'aTcn genoemd en de stuurman Klaas-
Cornelisz, eveneens Enkhuizer burgers.
Ook de bekende jan Huig-en van Linsdïo-
ten die langen trj-d iu Indië geweest was,-
bevond zich op dit vaartuig a-ls han
del sco-nim ie s.
Op het Amsterdamsche schip was "Wip
fern- Barendts, schipper en stuurman te
gelijk.
Op den 5en Juni van Texel uitgevaren,
kwamen de schepen den 2!en Juii aan Hét
eiland Waigatsj. Zij voeren daairneven da
zeestraat in, die ze straat Nassau noem
den, met het doel om dien uilgang 'daar
van te ontdekken, maar de mist maakte,
dat ze weer terug moesten Van inboor
lingen vernamen zij, dat aan. de andere zij
de een uitgestrekte zee lag, doch "dat
men éérst na een 12-tal dagen zou kunnen
varen, daar na dien tij»! geduren.de 6
weken het ijs de vaart niet verhinderen
zou. Den ten Augustus zeilden ze wer
kelijk ook de straat ten einde en ont
dekten daar een klein eila-nd, hetwelk zie
Maelson-eiland noemden.
Op de-nzelfden tocht ontdekten ze ook'
nog het Stateneiland waar ze 5' dagen
verbleven en hoewel het onbewoond was
vonden ze er twee afgodsbeelden, waar vaar
ze er een medegenomen hébben, orn het
te-n geschenke te steven aan Dokter Pa-lu-
danus, eveneens een Enkhuizer, wiens ver
zameling van voorwerpen op aardrijkskun
dig en ethnoiogisch gebied wijd vermaard
was. Daarna verkenden ze de kusten van
het vasteland en brachten o.a. den Obi-
Hvond in kaart, terwijl ze daar ook nog
meerdere doch kleiner rivieren ontdekten.
Zij gaven daaraan ook namen o.a. Mer-
curius en Zwaan naar d-e namen hunner
schepen.
Nu oordeelden zij Het doei n.rn. Kef
vinden van een doortocht naar China en
Indië bereikt en besloten huiswaarts te
k'eeren. Nabij Waigatsj troffen m het
Amsterdamsche schip aan, dat geen door
tocht had kunnen vinden, hetgeen- dus
de berekening van Plancius te niet deed
en ontdekten nog dirie on-bekeude eilanden
welke zij Maiirits-eiiand, Oranje-eiland en
Nicuw-Walcheren de-opten. Op het eerste
gingen zij aan [and en onderzochten den
plantengroei, die daar in dén zomertijd
onverwacht groot was.
Bij Hun terugkomst in het vaderland
(we zullen een aantal gevaren-, die ze
deer het drijfijs liepen,, dat hen vaak uit
hun koers bracht, maar overslaan), braoh-
teir ze een uitgebreid verslag over hun
bevindingen uit, en dit deed de Lust ont
waken om in 1595 weder een tocht uit te
rusten ditmaal va-n 7 schepen weder onder
bevel van Naeij. tocht had echter
minder succes, omdat de vorige winter
zeer streng was geweest en het ijs de
vorige doorvaart Vdette.
Men ziet uit dit alles welk' groot aan
deel de Enkhuizers namen in -den scheep
vaart dier dag-en en dat h-un stad. eert
aantal mannen herbergde, die óf ais ge
leerden de pogingen der zeevaarders aam-
leerden de pogingen der zeevaarders aan
moedigden, óf als ervaren zeelieden een
werkzaam aandeel in de ontdekkingsreden-
namén Tot de eersten behoort ook 'ge
noemd te worden Lucas Janz. Wage
naar, die - door de praktijk a-ls stuurman
gevormd, beschrijvingen en kaarten in
liet licht gar, gedrukt in 1584 en 85
bij Plantijn te Leiden. Het werk bestond
uit 2 deelen en had tot tibsL „Spiegel der.
S-eevaert" en 'werd vee-1 gebruikt door
zeevaarders maar ooit door historici er
aardrijkskundigen.
In 1592 gaj hij uit het Thresoor der,
Seevaert. Hij erkende Maelson en J. HL
van Linsch'oten als zijn raadslieden en
voorts „vee(e ander Enkhuiser burgeren
seer ervaerene en vemnaerd© Stuirlieden'*
als zijn helpers Ook' de beroemde Willem
Blauw, had bij de samenstelling van zijn
atlas van zeekaa-rte-n geput uit het boek
van Wagenaer, hetgeen hij zelf dank
baar erk'ent. Wij noemden ook Dr. Ber-
nardus Ten Broeke, anders gezeid Pa-
ludanus. Deze was een Steenwijkër vair»
geBocrte, doch lu.-et't hét grootste de.,
zijns levens te Enkhuizen gesleten waar hij
op 83-jarigen leeftijd jn 1633 stierf. Zoo-
als wij reeds opmerkten was zijn vera
wieling, vati «merkwaardigheden zeer rij!
en ais zoodanig wijd en zijd bekend e»
'wel KezocHt. i>
