TWEEDE BIAS,
HgirÉOliantfech Landbouwcrediet
X
Briefen uit Brazilië.
KöfiST EN KENNIS
Enchusiana.
Met één enzegfÉp
Voor 1 maand vast 314 /0
3 maandsii - °}0
Voor zes maanden vast
een jaar
in rgkensiig-ooiirant 3
0E1EÜ6D NIEUWS
Legsr eu Vloot
Zaterdag 4£ November 4920.
&1'
gaisiwitca
NATIONALITEITSGEVOEL,
Rceds schreef ik een cn ojnclér o-vér ne
bij de Brazilianen geiukkiglijk ójntvvakeiKie
sympathie voor liel eigen volk, waartoe zij
behooren en liel in mijne brieven dl! „nnoi-
onalism-e"' of „national oi.tsgevcel" haar voren
komen als kei toeken, waarin personen, za
ken en toestanden hier zijn gaan staan iii
liopeasleiling met de Eurepeésehè Lauden,
welke öf op blced-rood tolernatiomaal nols'e-
wism-g öf o/> leider-blank katholicisme aan
sturen. Ais Vereie vrueiil van dit, binnen
Weinige maarden opgeschoten, patriotisme
mochten-ve deze weelt plukken de vennatioara-
lis.ering van de BraziLaaasche visscherij. De
lp:-er veel, dot Brazilië e?n kuststaat is én
derhalve, zocals HoI..:n 1. veel aan visscherij
ma-at d en. Nu was de e „naliopa!®" kust-
vissch nj tol voor 'korten tijd bijna geheet
in hands® va-u Portu;ree.eii, dwz. van vussnr-
delinj.e.1, al spreken zij als natie dezelfde,
taal. \»Scliiliende klachten, waa-rowder zelfs
■over cm. erfelijke handelt-n mét de visscaers-
bevolking, schreeuwden -bet nationaal bewust
zijn wakker c.i rlwoit. e i de rego nn-g be
slissend op ie treden. Dc-or versciiillqn-de toe
ie juichen maatrede e t zijh nu dj kustvis-
sclters van hun Poriu ee.ciie overheerschér»
bsvrijd. Als :e nu maar niet in Japareeschf
banden vallewelke zich reeds bégeerig naai
Braziliaansch© schal en uit trekken, jnogo'iwe
over de e eerste rijpe vracht van den natio-
-ïialiteilsnocm 1 eel tevreden zijn.
Welke de 1 vee Je vrucht zal wézën, valt
moeilijk e zeggen, maar als de voorleek-
men n.e. bedr.e^ea, zal het de vrijmaking
zijn van de grou.je.s uil vreemde, dat wil
alweer zoggen Por.» eesChê hand!®; Diep
griel'! i.e. tegenwoordig vele (ong-Bruzillacieii.
dat hunne ctagblaren vooral die in de hoofd
stad Ilio d-e Jane.ro, „n.cl matonaafzij»,
d. i. over ailo., wn. er in hel buitenland ge
beurt, kolom,, e.i volschrijven, verwijl aan „na
tionale" aangelegenheden weinig c-f gécu aan
docht goschoiii.eu wordt. E® werkelijk, wan-
«ter we e©u groot Kio's dagblad aandachtig
bekijken, vinden we cp de eerste bladzijde:
als hoofd mgt ve te le.Iers gedrukt dc laat
ste u etiwl.es uil hel buJenkmcl, soms zelfs
belaci ebjtó, nietszeggends dingen, zooals !-n
jaar g„ eden hel geweldige feit, dal de ge
wezen kroonpri,ns van-Duitschiand aa-i 'n bal
champèlre had i ee.gen-on on op Wierfn-gen, (i),
zooals nu vandaag iin 'n Rio'scb© courant
slond, dat' hij terzelfder plaat e smidsknecht
was geworden; daarna twee bladzijde^ vel
over bui euondscli nieuws. Als de „Uni!eii
Press", „iiavas" e.i „Agenda An:ericaina" toe
vallig hetzelfde overnemen, kaïn mén, tot z.'-m
verve.ing diezelfde nieuwstijding- op drl'ó ver-
scholende pLiaUen iin he zelfde blad onder
da öoge.i krijgen, üp de derde blaazijdé wordt
men rergasl op feestmaaitijdeOj partijtjes cm
plechü e recepties in de hoofdstad, iérwijl
da ie;l ii els geeft dan lijin-uil^cspon-iién straat-
schandaal tjgs, schuninige adrerre-LkiS cm nis
menu 'n s'ei \eekl onzedelijke bioscpcpplatun
Over i e'.geeu cr omgaat in d;n boëzëm der
twintig st it-en, we ke ieder toch hunne blau
we sier zien prijken op de go-ud-gelé Brazil i-
aansciie vlag, gewoonlijk teen let.er, of hoog
stens word, e.- bij onke- e blade® sléchts can
klciie plaatsruimte voor gerfeservéerd Héb
ben ie hoofdartike-en, da® zijn ze bijna allijd
gesclue en door rijk-betaalde politick© parl.j-
zucht.
Als de le-er nu weel, dat in dc o-vérigé
Staten bijna geen dagblad bestaat, hellwelk
de grenzen va® den lespectiévelijké» slaat
overscurijdl, e.i de groo.e dagbladpers-van Rlo
de Jane.ro bjer-dea „'ualio-na'entoon aan
geeft, zal t "hem volstrekt n'e- bevreemden,
dat de veie geschriiun, welke tere i wo-o-rdig
uit de en komen vkere.i van de zg nationale
partij, welke Brazilië, eerstens en vooral op
eischt voor Brazilië, hua. ei vijandsciia-p pre
diken le, en de Porlugeeze®, die héér en
mt ester zijn van de groo.e i>ers in Rio dé
Janeiro Daar ook de groothandel oor
r-euze.ideel bij Portu e_zën berust, wélke spoe
dig Lroesus-rijk ge./orden, naar Lissabon le-
rugstoomein, om daar op pracht villa's liet in
Brazilië gemakkei,jk verdende geld te ver
brassen, begrijp, eea ieder, ,li,j maar i_e ngs-
zins voelt, wat vaderlandsliefde is aanstonds,
dat er ook 'n ge.reidige strijd op handen is
te^en 1 r.ugeesciie en ook andere vreemde
geiiikzcékers,
Brazilië 11103I voornamelijk leven van den
uitvoer van koffie, caoul-chouc, cacao, sui
ker 0.1 huiden. Nvil nu dé' tiealé inooiê na-
lionaiileits. e -eging niet dpodloqpen op veel
gesclneeuvv cn weinig wol, dan moet de hoogé
reLec.i:i,g roijoal gaan zorgen voor betere cul-
tiv,..ering de/.er Uilvcerartkeléu, vi»r goedé
transportmiddelen e,i gunstige uitvcercoiiidj-
ties. Of daarvoor dc e macjo-nnieke, dpvpzi
a-nlipapisLisch© re eorm», te vinden zal 'zijfa,
moeien wij nfwachlen.
frei CONSTANCIO VAN ElJK, O.F.M.
XXXII
Men schrijft ons uit Enkhuizeti:
Om de stemming' te leeren kennen,
welke gedurende het eerste stadhouder-
looze tijdvak in Holland heerschte. zal
de geschiedenis van Enkhuizen een
voortreffelijk hulpmiddel zij i. doch men
moet daarbii in aanmerking nemen, dat
deze plaats bijzonder prinsgezind .was
en alzoo het eerst in verzet zou, ko
men tegen de in dat tijdvak alleenheer-
schende partij, de staatsgezinde, die als
t ware belichaamd was in haar aanvoer-
,üer. den, raadspensionaris Johan de jWitt
Nu is dein' algiemtóene haralftertrek van
'pl Hollanders dier, dagen, daf zit met
tegenzin zagen de achteruitzetting van
het Oranjehuis. Dit was echter meer een
intuitief voélen, dan een gevolg, van
kennis der regeeringsdaden, en der po
litiek, die in hun tijd gevoerd werd.
Wii dié door onze kranten dagelijks
op -de hoogte gehouden worden van
d-eln toestand; wij. die door het parle
mentair stelsel door middel onzer zelf
gekozen afgevaardigde;! invloed uitoefe
nen op 's lands regecring, wii kunnen
ons nau'/'ediks voorstellen, dat er een
maal een hid was, waarin de groo-te
massa des volks totaal onkundig was
aangaande 's lands politiek en er ook
heel niet naar streefde, zich daarvan
op de hoogte te stellen. Alleen in de
dagen, van gevaar of wanneer de alge-
meenei welvaart bedreigd werd, ont
waakte liet volk uit den dut en was dan
maar al ie geneigd, om den verkeerden
gang van zaken te witten aan hen, die
het bestuur vormden. Het was dan in
zijn daden even heftig .als het tevoren
laksch was geweest en daar het aan
gaande regeeringszaken totaal onkun
dig was. gelukte het aan volksmenners
maar al te gemakkelijk, 0111 het volk
onrechtvaardig in zi]n oordeelen en....
straffen te doen zijn.
Doordat alzoo de groo-te menigte zich
re geer en liet door een klein aarnal man
nen. die tot bepaalde patricische fami-
lie's behoorden, kan men zeggen, dat
het Nc-derland dier dagen was een Aris
tocrat sJbe republiek in tegenstelling
.met de republieken onzer dagen, die
meer tot de Democratische behooren.
Een tijd nu van verminderde volks
welvaart was die van den eersten En-
gelschen oor.og 0652—54). waarvan we
reeds -in 't kort melding maakten. Reeds
de eerste ontmoeting van de beide ad
miralen 1 romp en tbake bit Dover,
waarmede de vijandelijkheden aanvin
gen. daar onze admiraal naar Blake's
zin te lang talmde met het s,rijken van
i_e vlag (ten beLefdne d jegens hun na
tie. weike de unge.scnea van ons eisch-
ten). was ons zeer sc..ave ijk. De scher-
mutsieling b.eet wei onbas ist, doch de
onzen moes en afhouden en Leten daar
door een flinke hanngv.oo., die ze con-
vooieerden. in h-anden van de Engel-
schen. Zelfs 8 dier convooischepen gin-
gen verloren en niet minder dan 5 be
hoorden te Enkhuizen tuuis. Het wa
ren (die van O-errii lansz. Schuimer,
den algemeen-en commandeur over dit
smaldeel, en van de hoplieden Dirk
Gerritsz.. jan Nobeiet, Munnekes en
Luitjes. Het begin van den oor.og was
dus speciaal voor Lnkhuizen al heel
schadelijk.
Den handel werd bovendien een zwa
re slag toegebracht door de acte van
Navigatie, die in Engeland werd uit
gevaardigd en waarbij het zoo goed
als onmoge ijk werd. a ;dere producten
in dit land in te voeren als d e afkom
stig waren .uit het land van productie
zelve. Dus wel ons vee, onze boter
en kaas mochten ingevoerd worden,
doch niet al die waren -u!t de koloniën
en -uit het Micldeilandsche zeegebied,
waarmede wii just de grootste winsten
behaalden.
De schade, .die wit enkel door deze
Nav'gatie-act beliepen, heeft doorge
werkt tot de 19e eeuw toe. Eerst in
1850 werd deze wet door Engeland
ingetrokken, omdat dit land toen ver
onzen handel overvleugelde en in het
minst geen nadeel meer van elders te
vreezeu had.
Tot overmaat van ramp kwamen iuist
in dien tijd tal van ziekten ons land
teisteren. Vooral Friesland heeft daar
geducht onder geleden en ook van
Hoorn vinden we zulks verme.d. Het
ligt dus min of meer voor de hand,
dat ook Enk..luizen daar wel onder ge
leden zal hebben.
In den eersten slag bii Livorno tus-
schen den dapperen fan van Galen en
de Eugeischen onderscheidde zich zeer
een Enkhuizer Kapitein, Jacob de
Boer. die met zijn schip „De Een
dracht" het eerst vooruit stoof en het
vaartuig van admiraal Boddeiey aan
tastte. De Boer verloor den grooten
mast en moest daarom even afhouden.
Half reddeioos werd hii toen aange
klampt door het fregat de Phoenix,
doch hit bood'zulk en dapperen weer-
Siand. dat dit vaartuig z.cn na een half
uur striideus aan De Boer moest over
geven.
Ook in den lateren slag bii Livorno.
waarin jan van Galen-de overwinning
bevocht, doch het i-even verloor, heeft
genoemde Enkhu.zer dapper gestreden.
lnj VLrove.ne toen- mei neliu.p van de
hoplieden Rooker en Bogaart het admiraal
schip van den Eugeischen Vice-admiraa!
Ap'pleton. Hopman ham voerende het schip
„De maagd van Enkhuizen" nam eveneens
een Engdsdhen bodem, genaamd „De Le-
^.vantsch-e koopman". Men ziet, de Enkhui
zers lieten zich in dezen zeie-oorlog niet
onbetuigd.
De regeariing wist goedgeslaagde on
dernemingen ook wel te beloonan. Zoo
kreeg Tromp 11a de overwinning bij Port
land 2000 gld. tot belooning., Witts C'or-
neiisz. de With (bijgenaamd dubbele de
With) ontving f1500 evenals de Ruiter en
cvertsen. Pieter Floriszoon kreeg f 1200
en zoo ging hot naar rang en verdienste.
Inmiddels -bleef de oonog schade ver
oorzaken zeker niet het minst doordat de
vijand zoovele onzer Groenlandsvaanders
haringbuizen en rijkgeladen Oost-Indië-vaar
ders prijs maakte. Om dit te voorkomen en
-om tevens meer vo-lk voor de oorlogs
vloot te krijgen, vaardigden de Algemeen©
Staten bei verbod van visscherij uit. Dit
was een zware slag en zeer zieker niet het
minst voor Enkhuizen, dat do grootste
plaats voor 'de haringvisscherij was.
Man rekent dat er toenmaals door lïet
gthoele land 2000 haringbuizen in ze© ge
zonden werden. Elke buis was bemand
groot en klein door elkaar gerekend, met 14
man. Men kan dus rekenen, dat zoo on
geveer 100000 menseden onmiddelijk Van
dezö visk'dfifefij! ifësïaata moesten. Ma'at
Woë vefen niet middel ijk'? De sdwcp®makere,
de ank'orsmedm, d; 'seftenbreiers, dj win
keliers enz., die a-.i-'u werden bróadeioos
door dezen maatregel.
Dit kweekte een groole ontevreïdenlïëid
bij'zonjcjer in dia plaatsen, welke daarvan
het meest te lijden hadden. Men gaf d:
schuld van den nadeeSgen krijg aan d-e
reoecring. Te Enkhuizen geraakte het
vo'l'k Wet eerst in beweging. „Waarom",
zeiden ze „komt Tromp" (die de Zeeftiw-
sclie zeegaten had moeten binnenloopcn
en dus dc HoUandschle kunst o-nbeschermd
li-et)#-„\vaarom komt Tromp niet voor den-
dag om onzen 'liandel en visscherij te be
schermen? Als we niet kunnen visschen,
valt -er voor ons ook niets- te verdienen wn-
ontbreekt 'het ons aan voedsel."
In deze stemming verkeerd» Het volk
toe-u een trompetter in de stad kwam, om
naar het gebruik dier tijlden, volk aan
te werven voor de vloot. Hij' deed dii
niet in naam van den prins van Oranje
(die trouwens ook pas een driejarig knaap
je was), dodi het volk' vond hierin aan
leiding -om tot uitbarsting te komen. Men
sneed zijn frommel stuk en de man moest
heen-en maken, wilde Hij! niet in 't watar
geworpen worden.
Daarna begaf het oproerig volk zich' naar
hef huis van Willem Willemsz. de Lange,
geoo-mmittesrde der Admiraliteit en plun
derde diens Huis.
s Op verzoek van het stadsbestuur zonden
[•e dieeren Staten van Holland nu krijgs
volk maar de stad met het doel herhaling
j-e-r onlusten te voorkomen en tevens de
belhamels in hechtenis te nemen. Deze troe-
pan waren gesteld onder bevel van den ko-
io-nal Van Noordwijk.
Dezvi kwam den 26en juni- met eenig-e
schepon, waarin krijgsvolk zich bevond in
de haven van Enkhuizen met het do-el om
de overheid te beschermen. Het gepeupel
dit bemerkende,, noodzaakte deze schepen
weer te vertrekken «1 raakte daarna gewei
dig aan 't hollen. Zij maakten zich meester
van het stadhuis, bezetten de poorten der
stad. stelden zich1 in het bezit van de
sleutels en van het wapentuig, braken het
kruithuis open en brachten de kanonnen
op d-e wallen met den mond naar d-e stad
gekoerd. Zij scho+en ook met scherp naai
de 21 vaartuigen van den heer Van Noord-
wijk, die ten laatste op verzoek van den
Magistraat der stad het anker liet lichten en
de haven van Texel koos.
Hiermede -was het volk nog niet tevreden
Het aette .de overheid dar st. d af en wilde
hun schoot M-o-ok opperheer en meester
der stad maken, Ook wilden ze de oranje
vlag laten wapperen, van het stadhuis en
poorten -en stadswallen. Bovendien lieten ze
niemand zonder hun verlof in of uit de
stad trekken.
Toen men zag, dat met geweld tegen de
de oproerige stad niets te beginnen was, be
proefde -men het dó-oir overreding en zond
daartoe een viertal the eren gccotnmiPecrden
der Stalen van Holland naar Enkhuizen.
Te Hcórn spraken deze met den burge
meester "Ouiidenarm en Lambert Sdhagan,
beiden -Enkh'uiziers, die hun afraadden der
vvaarts t,e gaan. Niettemin gaven ze aan hun
lastgeving -gevolg., doch hun karos werd
aangehouden, toen ze ril d-e nabijhëïrT'dsir
stad kwa-m-en en zie werden zeer smadelijk
b-ehandeod. Voorts li-et men hen in de stad
ui-et too en konden ze enkel -r-enig woorden
wisselen met Wet v-olk> dat in groot aantal
op de wallen had postgevat. Hun aan
maning t|ot rust en vrede h-ad evenwel
geon gewenscht gevolg.
Nu werd. door de o-verheden der stad
geconfereerd -met de herr-en uit de Staten
en wel fe Alkmaar. Hun gcv-oe'.en was, dat
de pid» wel zou hersteld worden, indien
men zeker wist, dat er g-een krijgsvolk in d-e
stad -gelegd 'zou worden en ven laatste
na tai van .-onderhandelingen liep het lie-efe
geval -nog met eeii sisser af. We lezen ten
minste van slechts een der belhamels een
timmerman, die onder vo-orwendsel, dat hij
e.enig werk in de streek had te wgrridbeu
h-uiten d-e stad was gelokt, daar gearres
i-eerd en v-ervojgens naar Den Haag ver
v-o-end we.d. Veel later zij'n er nog meer
deren gearresteerd, doch vrij spoedig weer
losgelaten.
Men z.»t uit dit alles, welken geest Hef
vol-k bezielde. Het was en bleet oranje
gezind en vijandig aan de Staatsgezinde
partij. Deze laatste voelde daarom haar po
sitie mot vast en trad wo gematigd moge
lijk op.
Zij zorgde er echter wel voor van alle
stroomi-ngen op de hoogje te blijven en
wellicht is er in ons lan-ü nimmer zu.k een
uitgebreid en we|g-e-organise».d spionnen
sleisel geweest als in de dagen van Jan
de Witt. Tooneelen als die te Enkhuizen
speelden zich' ook af in andere stedem
van Holland en Zeeland, zooa.ste Goes
Den Haag, Dordrecht Hoorn, Medemblik
en Alkmaar. Meestal was het oproepen
van krijgsvolk, zander da-t daarbij de naam
van den jongen Prins genoemd werd, d-j
aaii-i-eidende -oorzaak. Het volk kan er zien
niet mee vertenigen, dat deze door de re
geer rag van Jan de Witt geheel genegeerd
werd, doch, zoo.als w-e reeds opmerkten,
kwamen deze onlusten alleen voor, wanneer
de staalkundig? omstandigheden ongunstig
waren en daa.d-oor verminderde inkomsten
en veizwaarde belastingen het volle drukten
en -dit was wel het geval gedurende d.-zen
kortstomdi-g-en, Idodi voor ons, N-ederian-
-de-rs, zeer uadeeHgen oorlog.
Trouwens ook oe Enge,sciie handel on
dervond groofe schade van den oorlogs
toestand en .die Engels-ch'e oorlogsvloot niet
minder, want zij ondarvonden, dat de Ne
derlanders bekwame admiraals en dapper
zeevolk ihadden. Het verlangen naar den
vrede werd o-ok daar meer on 1 meier ken
baar..
De L-ord-Pi-ot-octor van Engeland, Oii-
veir Cromwell, door wieus toedoen Ko
ning Karei I, Stuart, het hoofd op het
schavot had verloren, wildé echter piet
Nederland geen vrede sluiten, tenzij' dii
land zich yeroond nimmer meer een Oran
je-vorst als hiun .hoofd aan te steken. Hij
vreesde, en terecht, dat da famili-e-ve' want-
s'chap met het Engelsche Koningshuis "(de
moeder van den jongen stadhouder was im
mers een Eugielspbo prinses) sjr dczfti toe
V- üerêt© v©03* Oapossto's,
q 0/
0 /o
0/
'V i-2' /O
0/
10
lairoi bewegen een contra-revolutie in Enge
land fe stefm-en, waardoor dus Cromwell
ter. val zou worden gebraclu. Na veel cn-
derhandoiingen, werd het d rob.treffend
staatsstuk, ae "hele van seclusie genaamd,
door De Witt en zijn meest vertrouwde
aanhangers uit de Staten van Holland in
het geheim geteekend, waarop d» vi-ede
van Westnl-ïnséer vo-lgde.
Wel'dra echter lekte het geheim uit eu een
storm van verontwaardiging -over het uit
sluiten van den Prins stak o'vera! in d-en
lande op. Het is echter wel opmerkelijk
en hot staaft onze voorgaande bewering,
dat deze storm vrij' spoedig luwde, daar
nu het oorlogsgevaar had opgehouden en
een vermeerderd» welvaart hei v-olk van
verdere oproerige pogingen afhield.
RIJP VOOR MEERENBERO.
De „Figaro'1 verlelt van de nieuwste «node-
dwaasheid te Parijs.
Een liL,cr eu damo kwamen in een reslau-
rant. De dame had in haar armen een.... pop.
Een gewone speelgoedpop, waaraan lot hu toe
alle n kleine meisjes haar moederlijke zergen
wijdden.
De pop had het gebruikelijke vlashaar cn
e.n ekleurd jurkje aan. El,el kunstlund mocilt
lijdens h©t dine op tafel liggen. Toe» nam
mevrouw h*J ve.'r in den arm.
Hel staat er n et bij, maar men kan er
zeker van v.ezen, dat mevrouw geen kinde
ren li; e.l, zelfs n.'ct cén ot de do-or de mode
als uilersle leejeskne tw.ee.
Daarom Eert! ze na een pop ,en wijdt daar
aan haar hart.
EIET RAAR GEVAL DER KRANTEN.
Een Zi. e.' merkwaardig lreeld van den zon-
de.'I.ngen bestand, waarin de kranten door
den oorlog zijn geraakt, wordt i cjcvpn dcor
kelp.cn onze collega de „Boston Trail-script"
overkwam. Dit is ireii der meest bekende
Amerikaansche blade i, dat des Zaterdags uit
komt met tal van bijzond.re bijvoegsels, zoo
dal het gillede n.unnxer bij-na een Eingelsch
p nd wecgl. Het kost voor! 't publiek tien Ame-
rikai-nxbe oein'ei, doch daarin zit 40 p€t.
voor de kioskhouders, kr. n e iven'.ers- en der
gelijke lusscl.enpersonen, die zes dcllaroe-ntem
listalen.'
Nu was den laatsten tijd de oplage van
Eet blad reusachtig gedegen, zóó dat het on
rustbarend l.egon te worden, -en- tegelijk deed
zich hel feit voor, dat tal van n e ischen klaag
den, omdat ze nergens ea» nummer kond-efs
krijgen.
Een omderzcek werd ingesteld, eo wat
bleek? Dal de krantenjongens er hi T geheel
nel ivcor de straat op gingen, maar de ge-
he |e pakken verkochten aan Hcdsp, die in-
pak[)up;«r nao-dig hadden.
Want nergeis ko-nden ze papier koopen
voor den prijs van dii blad.
Fe „Boston Transcript" lueft llia-ns liaar
prijs zoo hoog gesteld, dat de lezers althr.u
l.et papier werkelijk betalen.
En nu zal Ijpubliek misschien endelijk
gac.n begrijjwi, hCe dwaas het is, tlaL mei
alle andere ariikele.i koopt met winst von
den vcvko-Cj er, maar co'! krant verla-nigt voor
e n i edrag, waarvan zelfs één groiklstof n-or
n el kan worden bekostigd.
Want dit is niet alleen in Amerika heit
geval. -
CARRé AAN DE GRENS.
Over de Belgische grens gekomen
snorde Dinsdagavond omstreeks kwart
ever acht in voile vaart een auto over
dvfi Nispenschen weg in de richting
Roosendaal, wat een tweetal maréchaus
sees, d.e daar den weg passeerden wat
verdacht voorkwam, waarom de bestuur
der werd gesommeerd te stoppen.
Hieraan werd geen gevolg gegeven
en dat maakte de zaak nog geheim
zinniger en dus stond heli voor de ma
réchaussees vast, dat hier met ernst
moest worden op-getreden, om, zoo mo-
geliik. een goede vangst te doen.
De revolvers kwamen te voorschijn
en een paar waarschuwingsschoten in
de iucht waren nu genoeg om den
a-uloberiider te doen verstaan, dat men
aan zulk een slopso-mmatie eenvoudig
heeft te voldoen.
Een der maréchaussees nam nu plaats
op de treeplank en commandeerde naar
Roosendaal, naar de maréchausseeka-
zerne. te rijden, waaraan gevolg .werd
gegeven en waar bleek, dat men te
doen had met den heer.... 'Carré, eige
naar van het bekende circus Carré, die
meende, dat hii aan geen formaliteiten
behoefde te voldoen en zich dus piet
aan visitatie behoefde te onderwerpen,
wivl de grensafsluiting voor hem ge
opend was geworden.
De maréchaussees maakten hem ech
ter duidelijk, dat dit zijnerzijds dan -een
misverstand was en lieten hem d.t nog
nader bliike-n. door hem terug te voe
ren naar den grenspost Njspsn, om al
daar toch nog gevisiteerd te worden,
waarna de heer Carré zijn reis kon
voortzetten.
C.Tijd.")
DE SLAG BIJ SCHIJF.
Onrler Mobilisatiêherhimerj-ógeii schrijft
Mats in hpl „Nieuw Geluid";
Aan.fi/.k-ii er sedert langen lij-tl geen Iroe-
fenv.jrplaalsiiiie.i op grootera schaal hadden-
plaats geluid (dan laafsieu keer was al «neer
dan 0?iTi maand geleden, terwijl wc gewond
waren iedere \ec-rlieji dagen te vörnui/. u)
OU e.' dus best west' esas wat «xlr.i mobilisa
tie r-ukosteii 'konden worden gemaaUl, -I cir
staf van de (liO-c divisie iiesioteu cr i aar
weer e.ns lee over le gaan.
Diiiptai e, 11 ewoi.a (.pscnnivliig van ir. c
reu, m;.,,! »u vca aUc-asing .an do tÜÓc bri
gade door de 4Ce eu omgekeerd, zooaal dez®
twee legermkclCcu lelka-nder al aflossende
moesbu ouln.reicn. En, aaaigezkn er gec®
sein-, Kr g-lcgenheid bestaat om gewapende
conflicten uit te lokten, dan wanneer twee
Ircepznr.iassa's elkander tegemoet uiarchee-
re.ii, i;ad m®il zich de :e k uis dan ook niet
laten ontflippen ei den slag bij Schijf!' ge-
eusc iferd.
SU'-jrels blauwdrukken (d. z. pap'ereu vol
verimders'e.lüiifen, c-f. r ichten, mar. ch- en
;-ndöïe te reien, -enz. enz., hoofdzakelijk be
stemd om reu hepèlboze verwarring te
sLich'enj, waren ïe.ds ruim veertien da
gen voordat dc» slag zou plaats hebben, niet
kwistige hand rondgestrooid, iel alsof cr
r,e n .pap e.-; ;o-d bestond, en de betrokken
cnJerb-eiemeblrers, v.ooral degonên, -lie nog
premollene Igiitgen hadden, waren bereids
der wann&cp atabij.
Artillerie, eavrtene. vllegoiiers enz,, te véél
om op te noen e -«ouden mezspèlen; de géné
raal zou korten' kijken, e.ii'in, hot heboid®
.li alle o-pzichtcn een fraai miliia,ir le-ist te
worden.
Dat er tel gestreden zou werden, daarvani
was men overtuigd, waait bij verhuizingen was
de troep nu e.-amaal graag vlug „over©n
.edjr cp.n.houd uit ("ei liooze.
Nu had men de geraffineerde uitvinding
gedaan, liem op veg lwar zijn nieuwe kwar-
iieeili .e lateu Nechllicn: reken qus ma-ar,
dal er elan iu den aanval zou zitten!
Eindelijk brak de Iaaig\erwachle dag aan
en zooals gebruikelijk: het ragende dat liet
goot.
Reeds bij het och'.endloreït" bego-Hrien
IreicL parli.en den opmarsch, teneinde vóór
10 uui voorin, (hel uur waarop dj slag
mocht bec. n.isn), zoo dicht uiu^ejjk te
zi n genaderd lol tic denkt,o Jdige" lijn cp
de stafkaart, die do-o-r ge u van lcidc-n
vóór daL uur mocht worden overschreden.
Nauwelijks ©ch.er Iiad de klok llen ge--
slagen ol h-et pandemonium begon. Aanvan
kelijk icn'ge lerspreida geweer- én karabijn-
scholen clan ie.1 inter voortdurend geknetter,
waarbij zie» spoedig c-ok h-t njdige gelak-
ker d-ii- mitrailleurs cn de zware dreun vau
Het gascliut dodtu hooien.
Fftl woed e ne slag, bataljon na bataljon
werd iiyt-ze., batterij na batterij in stelling
gebracht, aocii g en der partijen wist van wij
ken. Terug Li ekkeiu was den dag tets onbe
staanbaars, want voor beidon lagc.i de ïiieu
we kwartieren vóóruit en niet achteruit.
Terwfjl de ie \n met sToornen viel lagen
de strijders uren achteraan in Iiun stellin-
::en, steeds nader wordende en steeds 'kwa
der bij d® id- e, dat het als hel maar later
word cn er nog zooveel kilotrLetcrs mo-eslet!
geilpp: ia worden, voordat het nieuw® kan-ton
nsiiic-nt was Le.-eikt.
Scheldsnecii.ers renden rond en hielden
Tan ;durige béspiekingen over de» stand
van zaken; ook zij koudon e; niet meer
uil wijs worden cn juist zou de generaal
ngrijpeii on I.e. bevel uitvaai'dige-n-, dat de
IPlc brigade terug moest om oj nieuw aam
vallen, tien heel in de verte het sig
naal „eindigen va» de manoeuvres w-eer;
ki< n'., signaal, dat mét n.'el gen-ceg Ie
prijzen ijver door ieder signaalhoorn dra-
jeud individu weid .ovejgenome» em dc
Le.(la enifzeibure lange gevechislinies deed
verhrokkc en in kleine aldselin^en, die zien
ijl.1j.4s cp weg hêgave.i naar huil nieuwe kwar-
lle.tou
Lrnj heeft men gezocht naar de» misda
diger, die hel had durvi-n bestaan op oigeu
razag' en zoo ingrijpend signaal hel luentruim
n le Züjudeu 011 teel en zwaar waren de
sLrafien, die hooierhand reeds voor lisni
bedacht.
Leven den is hij echter nooit ca nij Leeft
11 >g mei de zekerheid, dat duizenden bp
s'ejdx dankbaar zuden blijven voor zij»
nilialief.
BEREKENING DIENSTJAREN.
Bij Kon. Boslut is bepa-a-.d; Voor hei
bepalen vara het auntal voor jaarwodde-
Wiavojgng tel.eade d.ea3tjar©n ted \xior
dia m.litaireii mede de tijd,gedurende
wolken de belang ïebbende vóór Zijné aa-n-
stuL ng tot sergeant indien deze hoéft
plaats gehad vóór l Januari 1918
vóór d.n datum, wa-anep het 2Je levens;
jaar was volbracht, óf als sergeant titu
lar (aoi-daat), óf als sergeant t.tu -ait (kor
poraal) hjert gediinl, da.i wel óp de lijst
van "geslaagden voor sergeant he<jTt ge
staau. Zij,, die vóór 1 Januari 1918 toé den
ondurotïiciersrang wei-den bseo-.denl, uk
den datum waaooip- zij den leertijd van 2J
jaar halden vol uracilt, worden voir da
vaststel, ng van de jaarwedde bescno-uwd
als bo zijn -aa.igeotoid'op den'datum, waar
op het 20ste levensjaar .wai vervuld.
HUURWAARDE RIJKSWONINGEN.
Bil Ministerieel© beschikking 5s bepaald:
Voor het g-, nol van woning wordt op liel
locn van de burgervrerklieucn bij de land
macht e.n aft.ek toegepast van 15 ten iio-11-
derd. El-cctt de inwoning ten doel de bewaking
van liet gebouw oi van he.gcen daarin voor
's Rijks dlen»t aanwezig is, clan Leiraagl de
afLrek 10 ttn honderd. Indien de werkman
aontoont, dat de huurwaarde der woning,,
Irepaald naar da W'ei op de perscuecle belas-
!lng 1896, minder bedraagt dan dc aftrek, zoo
wordt deze cp het bedrag dier huur waardje
gfesbeld. Voor het genot van vuur c» licht
werdt, op de» voei als voreren -'dluck
locg-.p'ist van 3 ie» honderd. Voor di&nst-
te-ding, geheel óf len deele van Rijkswege
N'erstrekt, wordt afgetrokken de waarde, wol-
ka dia verstrekking voor de'o -A'erkmau kv;^
geacht worden to hebben.
