3H
ADOLPH
r
f&ïïi
Brieven uit Brazilië.
p
bespeelde
Alle instrurnemè deel-
.egime van
Ixfedienstige
iaohtmakin^
söh-Katholiek©
VERfte zij-dank1, nooit
heen
KUNST EN KENNIS
Enchusiana.
""TE. Tel Interc. 25. SCHM-"-
I*
Credieten, Deposito's, aa- *1 verkoop van Effecten.
ALU BANKZAKEN.
Landbouw en Veeteelt
HYPÖTHEKËÏ-I en CREDÏËÏEN,
Diverse kapitalen beschikbaar tegen rente vanaf 53/< 's iaars-
Vlugge afwerking. Adres ft. VAN GIJTENBEEK, beëedigd Makelaar,
ftoëllstraat 10, Arnhem. Postzegel v. antwoord.
Croedk@ope VolksdrogisterU
„De Gekroond© Drie".
Luttik-Oudorp 7274. Tel. Nó. 324. Alkmaar.
BILLIJK ADRES,
...'dreunde gafeó.. 1
int en oproer. Mén
.den en wethouders
Prima mooi® reclaiSC-JUftKikn voor 3e oorzaken
rHUM OORT <^^<raeilen en riep, dat ze het
Cj£.e.in verrieden. Aan de gemeenten
OOK bekende en onbekende middelen op
been geraakt, was langer geen houden
aden bij heb volk,
verknocht aan Jezus
«K2&OMKT
DE VAN OUDS BEKENDE
fis-, Thee- en Melksaion, 76 Hieuwend 76
AJISTHEOA3I (t.o. de twee Uioscopa*)- godsdienst was en is nog
PRIMA consumptie GOEDKOOP TARIEF. viah de BTaziliaanscke natie,
ZATERDAGS EN ZONDAGS PIANO- EN SlRIJKMUZIEJy^ haaj, loy<;n dc atmos.
Aanbevelend, V\'N D O SV f?e,L5oMei' welke ze niet vrij' lean ademen
n d e
De Amsterdam maar
^arneden
drinkt men een HEERLIJK KOP KO^Ógens en
en MELKS ALON, .onlijke Ver-
Sl»;nvE.M>lJK 96. «eidl vastgefegd
r beschikking ge-
1 oor prima consump.ie en Pr°[(ljjjk vloeiende bron-
BOGIES MET érste godgeleerdheid,
-ene git. j zaak was thans bóven
nies duidelijk omschreven: De onbe-
Rl. C. E reikbare hoogte van Jezus' wezenlijke
Godheid was nu voor de oogen van alle
st menschen boven allen twijfel verheven"
b/
Van den professor op .zijn katheder
tot het kind op de Katechismusbank kon
niet één meer twijfelen aan dat leer'
stuk van Jezus' Godheid, zonder te we
ten. dat men dan tegelijk ook ophield
.waar en oprecht katholiek te zijn.
Terwijl dit 'alles zóó ontwikkeld werd,
had de Kerk nogmaals de diepten der
Apostolische Overlevering gepeild, om
de verheven waard.gheid van Maria.
Gods Moeder, te bestudeeren en aan
het licht te brengen.
©m de eer der Zoons te verzekeren
had men de oude kerk ondervraagd,
feu de stem van Petrus en Paulus, van
Jacobus en Joannes hadden uitspraken
uoen hooren. DIE DE AANBIDDING
DES ZOONS ALLERNAUWST MET
DE VEREERING ZIJNER MOEDER
VERBONDEN.
.Toen op dit piunt, in latere eeuwen,
de strijd tegen de ketterij had opgehou
den en het opgejaagde stof der dwaling
was neergeslagen, verrees, aan den he
mel der Kerk, duidelijk voor aller oogen
geüik voor die van den grooten Evan
gelist en Profeet van Patmos, den Apos
tel' der liefde, de vorstelijke gestalte
dier Vrouwe, welke is de gezegende
Moeder :v;an den Godmensch Jezus Chris
tus. met twaalf sterren om haar hoofd
omkleed niet de zon, en de maan aan
hare voeten.
Sindsdien had de aanbidding, van Je
zus met de vereering yan Maria voor
goed hare plaats ingenomen in de har-
ten der Geloovigen en in het praktisch
leerstelsel der H. Kerk. De eens ge
loofswaarheid straalde op de andere
haar bevestigend en verkwikkend en
verblijdend licht -uit, en belden strekten
tot onderrichting en heiliging des Volks.
Naast die aanbidding .nu van Jezus en
die vereering van Maria wachtte nog
de godsvrucht tot den Jt. Joseph.
Die godsvrucht scheen als te sluime
ren in den schoot der H. Kerk, gelijk
de liefeliiike geur in den knop der roos.
eer zi? hare bladeren ontwikkelt, ont
plooit en uitspreidt.
De H. Schrift geeft slechts luttele ge
tuigenis en de Goddelijke Overlevering
maar eenige karige berichten over den
H. Joseph.
v Alles wat wij thans van den H, Jo
seph weten, was ook in de eerste en in
dé latere eeuwen der kerk bekend. Al
leen het besef en het gevoel, en vooral
de praktijk der Geloovigen had het nog
jtiief aangegrepen.
Voor God was.de tijd nog niet ge
komen. De vrucht aan den boom der
kerk was nog niet gerijpt.
Het begrip der Geloovigen ten deze
moést eerst langzamerhand opgroeien
lot de volkomen wetenschap der Apos
telen.
Toen kwam Gods tijd voor deze tee-
dere en liefelijke godsvrucht en Wel,
gelijk de meeste gaven Gods, toen de
tijden donker en de rampspoeden in
de kerk hoog'geklommen wareti.
Alkmaar, den 31 en December 1920.
M. P. A. OOMS,
Deken.
OP WEG NAAR HE,TI ROOMSOES?
TOEKOMSTKAN».
Schreef ik u den vorigen keer, dat
Brazilië,volgens het profetische woord van
Mgr. A versa, voorlaatsten Pauselijken nun
tius alhier, nog wel eens het toekomst-
land- kon worden van het Katholicisme,
dan het duidelijk voor een ieder, die
zijqen tijd kent, dat deze profetie nooit
m vervulling zal gaan zonder eene Room-
dagbladpe-rs, welke als een reus-
-roeper de millioenien. en
v. "ratrozen moet wak-
><;enW«p a?fen oiW ,ldefcrac4lten
De prijzen zij»
TIKTAK's THEE van' hooi, stroop.
TIKTAK'# THEE 36
hebben ÓDAGTHEE 32
schuld." 29
„Ach, ik hou-
Ik zie dan in de xgc <su
22
't Waren de Spaansc-ho missionaris An-
ohieta en andere Jeonisten, welke de
Brazil iaansch© nationaliteit stichtten, zij
vyaren het, die de inboorlingen cateohesi-
soerden, verdedigden en vrij maakten en
toit op heden telt de Braziii aahsohe staat
onder den clerus zijne edelste bescher
mers bij honderden. Niemand is meer
patriot dan de priester.
Het burgerlijk gezag echter is door
God aan geen enkelen regeeringsvorm ge-
tonden. Het kan éénhoofdig of veelhoofdig
zijn of uit deze beide elementaire vortnen
zijn samengesteld aaoals ben Uwent.
Elke regeeringsvorm1, ook onze republi-
'keinsche, is goed mits hij ruste op den
grondslag des rechts, .en berekend zij
op^ het algemeen welzijn des volks, doch
altijd zullen de Katholieken slechts ko
ningen en presidenten kennen bij' da gra
tie Gods. Door Goi regeeren zij en door
Hem werid hun de heerschappij gesehon
ken Niopit had onze republiek mogen ka-'
men tot scheiding va.u kerk en staat en
nog minder tot verachting en vervolging
van de Roomsohe Kerk.
Wederom moet in Brazilië met zijn
bijna geheel Katholieke bevolking lie
Rpomscshe godsdienst verheven worden tot
den nationaien, zelfs ten kdste van de
constitutie, welke meer Krans eh is dan
Brazil iaansch. Dat in elk geval de Nootd-
Am-erikaansche zuster-republiefc in zoover
re worde nagevolgd, dat alle publieke
acton aooaJs opening en sluiting van het
pariement, ja, zelfs van indusfcrieele ten-
(oonstellingen warden omgeven door gods
dienstige plechtigheden en er jaarlijks een
offieaeel godsdienstige dankvergadering' wor
de gehouden- tor eere van dén Bestuur
der van het heelal
Ik zeide, dat al deze vrotme wensclien
onvervuld zouden blijven zonder 'een
krachtig Roomsch dagblad, hetwelk -nu,
Gade zij dank, in d© maak is.
Het dagblad zal „O DUano" d. i. „Het-
Dagblad" heeten zonder meer, -omdat dit
ééno simpele woord: het resultaat weer
geeft van jarenlange offervaardigheid der
onbemiddelde Braziliaapsohe Katholieken,
die beetje bij beetje 'n 400 conto's d. i.
in HolLandseh geld 'n 3 tonnen gouds,
.bij -elkaar wisten te scharrelen voor hun
.dagblad" dat verschijnen zal, wanneer
dö aalmoezen nog 'n ton er bij voegen.
Vooriooper van dezen nieuwen Messias,
als ik mij zoo mag uitdrukken, die Bra
zilië wil verlossen uit de slavernij van
den modernen duivel, de vrijmetselarij', is
de tweemaal in de week verschijnende „O
Uniao" of „De Eensgezindheid" eigendom
van het Centrum van de goede pers, met
redacteur «een bekeerde spiritist, Dr. Fe-
Eeio dos Santos, en *met geweldig-kard
en enthuoiast werkenden motor een Duit-
sche Minderbroeder, frei Pedro Sinzig,
genaturaliseerd Braziliaan, auteur van ver
schillend© werken, publicist, romanticus,
literator, groot criticus, kunstenaar, mu
sicus, polemist, schrijver en journalist. Op
't ©ogenblik bestudeert deze Pater in
Europa de organisatie van de machtige
pers dn de groote hoofdsteden der oude we
reld, om er zijn voordeel mee te do;en
bij de uitgave van oas Roomsch dagblad
„O Diario".
Reeds maakte de „A Uniao" eenige
paden recht ©n is alzo» een ware wegb-er
resden voor het zoo vurig verbeide dagblad
Bij de rogecring valt ©r door de bemoeiin
gen van de Bisschoippen en van de
Roomsche pers reeds eenige ioenaidering
te bespeuren tot de Katholieke kerk. Zoo
gaf de President van Minas Geraes reeds
verlof, om de kruisbeelden desgewenscht
weer op te hangen in de gerechtszalen
en .in de so'-ol i. on na schooltijd op de
openbare scholen Katechismus te geven
aan de kinderen, wier ouders dit verlangen,
zoo werd in den Senaat het wetsvoorstel
aangenomen, om ieder jaar 'n openbare
dankdag te houden. We zijn dus op weg
naar het Eoomsche toekomstland. 1
frei GONSTlANCTO VAN EIJK
O. F. M.
Mén schrijft ons uit Enkhuizen:
Na in algemeene trekken dén toestand
v. 't land in 1672 en vervolgens te hébh'en
aangegeven, willen we aan de hand der
kroniek meer in bijzonderheden nagaan,
hoe Enkhuizen én omgeving zich in deze
allermoeilijkst tijden gedroeg. Het zal te
vens ee", beeld geven van de ontwikkeling
u dcV 'wenteling ook in andere deelen
'ën Holland, Zeeland en Fries
o o
27
goed gevolg- tegien den Fran-
riersch-Keulscnen inval .ver
arden.
ongeluksjaars schrijft
or, LJr vond he. Tie:
ia te lichten omtrent hójkr in Holland
de® gevloekte« geschiedde. Hil d© schrik
-„den
De ingewortelde en aangekweekte gene
genheid voor Zijne Hoogheid den prins
van Oranje, die in de harten van sominige
wethouderen, van de mteeste predikanten
van 't grootste deel des volks, ook krijgs
lieden en m'afrozen, niettegenstaande de
Seclusie en 't Eeuwig Eidïct nooit was
verstorven, mlaar met dé jaren opgegroeid,
bórst nu eensklaps uit. Men riep ovteral,
dat de Staat niet was te redden, of men
inióesf de LoevesteinscKe factie vernietigen
en Zijne Hoogheid het Stadhouderschap
en het Kapitein-generaalschap opdragen op
zulk' een voet als zijn voorouders1 die
Waardigheden hadden bekleed'.
Dit' "was de algemeene stem des vtollk's
die dien weldra moest volgen.
Na van h'et uitbreken dies oproers te Dor
drecht te hebben verhaald, en gezegd te
hebben, dat dit voorbeeld, n.m! het afzetten
der Staatsgezinde regenten, door de eene
stad na de andere werd gevolgd, verhaalt
d:e kroniek-schrijver vervolgens van Hoorn.
„Vele burgers van Hoorn drongen in 't
laatst van Juni zeer hard er op aan, om
de stad te stellen onder den prins Van Oran-
Wanende dat de regenten niets anders
eoogden dan di-e met alk overgebleven
sieden te stellen in handen der Eng-elsclien
en Fransehen. Dit kwaad vermoeden ver
wekte groot rumoer onder't volk, dat door
eenigen, die er hun voordeel in zochten,
heimelijk wend aangestookt. Aldus wer
den de regenten dagelijks meer èn meer
geperst om' den Prins' als stadhouder te
erkennen, doch dezen, daartoe weinig lust
hebbende, trachtten dit zoolang mogelijk te
verhinderen, totdat eindelijk de schutters,
die 'de wacht hadden op hét Hoofd met
hun kapitein een groote Prinsenvlag Koch
ten en die den toren van het Hoofd uitsta
ken onder een driemaal herhaald salvo uit
hun Snaphanen. Zij haalden ook twee
stadslrompetters, die op den Hoofdtoren
liet „Wilhelmus van Nassauwe" bliezen,
terwijl de Italiaansciie Zeedijk' en andere
plaatsen daaromtrent zwart vin de men
schen stond, die zich mees't allen vóór den
Prins verklaarden, en hun misnoegen toon
den tegen de Staatscïie Regeering en het
Eeuwig Edict.
De luitenant Roosterman, die de wacht
had aan de Oosterpoort, liet aldaar mede
een Prinsenvlag waaien en daarna werd
er door de schutters ook een uit het stad
huis uitgestoken".
Zoo werden dan de stedelijke bestuur
ders wel gedwongen aan den duidelijk
uitgedrukten vo-lkswil te gehoorzamen.
Inmiddels zochten de bestuurders van
steden in de Oostelijke provinciën, die
zidi zoo lafhartig: hadden overgegeven, een
gc-eo heenkomen in het tot nog tob veilige
Holland', Zoo k'wanv de bevelhebber van
Rees (een plaats die thans niet meer tot
het Nedeflandscli gebied behoort), te Broe
kerhaven aan, daar hij zich' uit vrees voor
het volk niet in de stad Enkhuizen durfde
vertoonen. Zijn goed' werd dbó-r den burge
meester van Grootebroek aangehouden,
doch na eenige dagen weer losgelaten en
'hu, de lieer Dötaar van Wijngaarden, ging
wonen twee huizen van de sluis (brug) bij
de Boivenkarspeler kerk.
Toen den boeren ter pore kwam1, dat zijn
stad den Franschen was overgegeven, wil
den zij z'n huis plunderen terw ijl ook te
Enkluuzen reeds groote opspraak kwam,
dal hij zoo rustig in zijn huis blijven kon.
Een schrijven van een drietal predikanten
uit 2'ijn voormalige woonplaats, behelzende
dat hij zich met grooten moed verdedigd
had en slechts gezwicht was voor het ge
vaar, dat zijn geheele stad tot 'n puinhoop
geschoten zou wórden, redde zijn positie,
uocli niettegenstaande dit lolMijk' getuige^'
nis bleef men hem met argwaan bejegenen.
Ook aangaande het opvorderen van krijgs
en bootsvolk in dezen omtrek verhaalt de
kroniek aardige bijzonderheden. Het blijkt
daaruit, dat de vreedzame bevolking van
het platteland er niet erg op gesteld was,
om zich in het krijgsgevaar te begeven.
Zoo liadden de hoplieden Teunis Simons-
zcon en- Gerrit Nanszoon van Venhuizen
van H.H. Gecommitteerd© Raden van West-
Friesland bevel ontvangen, om' met al hun
in 't geweer staande mannen naar Leek
te gaan, om' vandaar per schip naar den
Helder te worden gebracht. Ieder zou zich
moeten voorzien van honderd kogels, drie
pond bus'kfuit en voor vier dagen mondkost.
Ieder, die zich weigerachtig toonde, zou aan
den lijve gestraft worden.
s Zij kenden dus .niet anders doen dan te
gehoorzamen en lieten bij trommelslag in
liiKi d»rp bekend-maken, dat hun mannen
's anderen daags te negen uur moesten aan-
#trGkn voor de huizen hunner hoplieden.
Qit bevel stond den Venhuizer vrouwen
lang niet aan. Zij raakten op de been en
.benoemden Maria Sijverts uit Venhuizen
en Anna Bakkers uit de Buurt tot hop-
vrouwen, en voegden daaraan zelfs een
paar plaatsvervangsters toe, n.m. Marij Pie-
ters en Pietertje WillielniUs-huisvrouw.
Gok dé dames lieten de trommels roeren,
al waren, het maar kóokketels en uitroepen,
dat alle vtiouwen den volgenden morgen
te acht uur moesten aanwezig zijn voor de
huizen der hopmannen, gewapend met de
gen »f '(mest)vork en wel otp .een boete
van 6 gulden verplicht.
's Anderendaags verschenen dan ook'de
meeste vrouwen, om niet boeteschuldig: te
zijn en de hopvrouwen kwamen elk barer
nazien of ze de voorgesdiréven wapens wel
bij zich hadden. 'De meesten hadden den de
gen van haar man bij zich en eenigen kwa
men met een vork' opdagen. Een slechts had
geen wapen meegebracht, do-ch Maria Sij
verts stiet haar met een vork Idioor de rokken
en zeide: „Dit is nu slechts door de klee-
ren, maar als je niet dadelijk een wapen
gaat halen, zal het door he+ -"«u".
Ook eenige mannen k"G idaoen.
an het gegeven-bevel- Q /T^skszanien,
iii
Kaatoor AL.
Direct.
.„.„riJL
-/KS.
«LiNK.
doch het m'eerendeel was thuis' gei-ev'en.
De weinigen echter, die bereid waen
uit te trekken, kónden onverrichterz'ke huis
vvaarfe k'eeren, want de vrouwen l'-ton niet
toe, dat hun hoplieden naar bvieh kwa
men,
Dé luitenant' v'ah de huurt irjest na eeni
gen tegenstand zijn Wapen <n de handen
van een tiental vrouwen .achterlaten. 'Hij
beproefde met eeniige onderbevelhebbers de
vrouwen tot rede te br-ngen, doch' het
was tevergeefs'.
Als' een blijk' van cri verwoedheid der
vrouwen, vertelt de schrijver verder, dat
Maria Pieters, huisvrouw van Pieter Freeks'
zcon, s'chepen en luitenant van Venhuizen,
de zachtzinnigste en ge^eglijkste vrouw, die
ooit gevonden kón worden, naar zijn rede
nen niet wilde luisteren, en toen hij haar
niet geweld in huis wilde sleuren, riep ze
de andere vrouwen te hulp en gezamenlijk
bedreigden ze hem' met haar degen- en
crk'punten. Kortom' de vrouwen zwichtten
niet. Ze lieten, haar mannen niet uittrekken.
Op denzelfden vöet ging het ook' in de
Süeek'sche dorpen. Nauwelijks het vierde
deel der opgeroepenen kwam ifi Hoogkar-
spel op de verzamelplaats. Jan .Raven, bur
gemeester van Westwoud1, zond de opge
kcmenen zelf naar huis, voorgevende, dat
hij nergens van wist. e"
Te Grootebroek' stonden de vrouwen ook
al gewapend voor het huis van den schout,
die kolonel van de schutterij was. Deze,
den volksoploop steeds ziende toenemen,
liet vensters en deuren sluiten- en schreef
de namen op van hen, die gekomen waren,
en die hij vervolgens naar huis zond, omdat
hun getal te klein was. Daarop trok hij
krachtens zijn «functie naar B,ovenkarspel,
waar hij de vrouwen samengeschoold zag
voor het huis van d'efi predikant Jan de
Wit, die tevens burgemeester was (zeker
door de naarnsovereenkbmst met den be
roemden raadpensionaris?). Zij vroegen de
zen: „Burgemeester, als al ons manvolk' uit
is, wat zal hét dan wezen, als de vijand
komt en ons doodslaat?'" Hij antwoordde
daarop: „Dan is jelui kost gekocht". Deze
uitdrukking is sedert spreekwoordelijk ge
bleven. Het scheelde echter weinig, of
men had om dit fraaie antwoord ,'sbJrge
meesters huis geplunderd.
Te Leek tenslotte was 't ook vol or(-
enoegen. De vrouwen waren ook daar
raas en dreigden dood te slaan ieder, die-
het eers't de voet op de schepen zou
duiven zetten. Hoewel het in de genoem
de dorpen en steden niet tot moord- en dood
slag kwam-, kunnen we uit het bo-venver
melde toch wel nagaan, in wat wanorde
en algemeene ontsteltenis reifs onze an
ders zoo kalme West-Fri-esche bevolking
was geraakt. Gelukkig heeft de Regeering
bij zoo duidelijk gebleken verzet, h'et er niet
op gewaagd, om de militaire lichtingen met
geweld door te zetten, daar men dan bij
den hoogst gespannen toestand al licht
veel gl-oóter oproer zou gekregen hebben.
De regeering, dS-e in de eerste helft van
1672, zcoals ons gebleken is, zelf" niet
sterk stond, heeft zich tevreden gesteld
met hen, die vrijwillig dienst namen bij
leger en vloot, en daarmee stellig grooter
dienst aan 's lands verdediging bewezen,
dan bij een massa-mobilisatie. Toen trou
wens Willem III het opperbevel over het
leger verkregen had, heeft hij daarop verder
blijkbaar niet aangedrongen. Veel meer
steun dan van ongeoefende boeren, k'o-n
kif v erwachten van de ncodige regimenten
beroepssoldaten. De soldatesk'a toch van
die tijden, was in den regel geen rfationaal
leger, doch bestond uit huurtroepen, die
door de werfofficieren bijeengebracht wer
den en hun artn' in dienst stelden van
iegenen, die hun de hoogste soldij en
de grootste buit in het uitzicht stelden,
Het was als 't ware een bepaald vak)
door een bepaalde kaste uitgeoefend.
Wat de verdediging der steden betrof,
deze was hoofdzakelijk aan de eigen bur
gerij opged'ragen, die echter, wanneer ze
meende niet talrijk' of niet krijgskundig ge
noeg t-e zijn, eenige vendels huursoldaten
opnam'. Zoo lezen we nog van Enkhuizen,
dat t e midden van de beroering vrijwel his-
tigi bleef, het volgende:
Alle manschap buiten dte schutterij, zelfs
vreemden, werden elk in zijn vendel op
geschreven. Het waren allen ouder dan 12
en beneden de 70 jaren. Zoo waren dat
1203 personen tezamen, öbcff zoo men allen
d,ie ten oorlog in elders voeren, mede had
kunnen aanteek-enen, zou hun getal wel
viermaal zoo groot geweest zijn. Deze allen
zouden gebruikt worden om' de stukken te
bedienen, kruit aan te dragen enz., indien
de vijand iets tegen de stad had willen on
dernemen.
Rondom' de stadswallen La^en thans op
de batterijen, hónderd en eïï -stukken gé
sdhut van verschillende grootte; ais 7 op
Willigenburg, 9 op Denenburg, 15 in dé
Keeten, 7 op de Tinne, 2 benoorden de
Keefenpoort enz.
TUIN- EN LANDBOUWTEN
TOONSTELLING TE ENKHUIZEN.
TULPENTENTOONSTELLING.
Men deelt ons mede:
Zooals we reeds meldden, za1 de na-
jaarstentoo-nstellingi Van 1921 te Enk-
huizen. welke georganiseerd zal wor
den door de Ned. Maatschappij .vooi
Tuinbouw en Plantkunde, worden voor
afgegaan door een voorjaarstentoonstel
ling van bolgewassen en meer speciaal
tulpen in het Stadsplantsoen aldaac.
Aangezien daarbij van een overgroote
belangstelling van de zijde der bollert-
kweekers en handelaars gebleken is
door het ter beschikking stellen van
uitgebreide collecties der schoonste,
meest zeldzame en kostbare soor.en,
waarvan bereids de uitpoting beeft
plaats gehad, achten wii het niet over
bodig, een voor zoo ver mogelijk dui
delijke schets te geven van het zeer
scho-one aspect, hetwelk deze beplan
ting zal opleveren en stelden ons daar
toe in verbinding met den heer Hoek-
veld. stadstuinnian, die de plannen daar
toe ontworpen heeft.
Dieze had als duidelijk aanscho-uwings-
modet een kleurenteeker-in.g op de
schaal 1:500 vervaardigd, welke platte
grond waarschijnlijk ten gerieve der ve
le belangstellenden langs lithografisch®
weg vermenigvuldigd zal wordeji. Bo
vendien hebben we ons op jie+ terrein
zelf van het voltooien der aajvankelijke
werkzaamheden kunnen qv .tuigen.
Het gaat natuurlijk^fiét aan, zondes;
afbeeldingen in ljip én kleur, of zon
der widioo-pigf'beschrijving in bijzon
derheden. d£en kunstvoilen aanleg
wiee-r te^éVen. Wel echter kunnen wij
«li^eren, welke beginselen daarbij
•door den ontwerper op den voorgrond;
zijn gesteld en hoe bii de bepoiing de
ze in acht zijn genomen.
Als eerst© beginsel geldt, dat elke tulpien
soort zooveel tnogalijk tot haar recht m-oe6
kamen, opdat do aanschouwer van elk een
duidelijk en helder beeld kan bekomen.
In de tweede plaats treedt het laerzamt,
en. w© zouden haast zeggen propa,eoJidis-
tisch element naar" voren, hetwelk naast
het aesthetisohe tentoonstellingen van da
zen aard moet kenmerken. Daartoe is
vooral gelet op do kleursohakeering-. Al
les moet* één harmonisch kleurengeheel
vprtnen, omdat daaruit te leeren valti
een jutsto kleurSschakeering.
Daartoe leent zioh gaen enkele bloem
soort zoo goed als de tulp, omdat men
daarbij zulk een groote rijkdom van kleu
ren voordoet en men, mits 'de tal pij ke
soqrtcn good kennende er in stegen kan,
overgangen tussohen de scherp afgeteekan-
d© hoofdkleuren onderling op Verrassend
fijne en 'smaakvolle wjj!ze mogelijk te ma-
kon.
We hebben alle vertrouwen, dat het hier
.ontworpen© an alle» opzichten slagen zal,,
tèüieer daar hierbij ook met een esnigS'
zins yïPvgsren, en la-teren bloeitijd der
onderscheidene soorten zooveel mogelijk
rekening is gehouden.
Bat de- tulp bij een dergelijke demon
stratie nog meer in aanzien en voorliefde
b'-ij Jiet kijkend publiek winnnen zal, ia
buiten kijf. Ook enkele weerleggingen
tegen Ledenkringen aangaande tuinaan
leg en beplanting dringen rich vanzelf
bij u op, wanneer ga bijv. ziet, dat een
betje is aangelegd tegen een boom, of wel
in een min of meer donker hoekje tegen
heesters of dergelijkeschaduwgevende!
voorwerpen. Beplanting kost geld", zegt
men, doch als men opmerkt, dat een
klein .groepje tulpen temidden van een
gazon al zoo mooi „doet", welk effect
met slechts g.-ringo financieele middelen
te bereiken is, komt men gaarne' van
deze bedenking terug.
De tulp is vroeg uitgebloeid, zegt men
doch vergeet, daarbij, dat bet een eerste
ling is onder de lentekinderen, die door
schoonen zuiveren vorm en schitterende
kieuren het oog buitengewoon bekoren.
Niet alleen van dichtbij gazien, moe
ten de _grootere en kleinere btoismbeiden'
een inioê-i effect maken, doch ook' -op een
afstand gezien moet een totaal-indruk
verkregen worden, die schoon zal zijn.
Hiertoe moet natuurlijk rekening ge-ho-u
den worden met da eigenaardigheden van
hot terrein, hetwelk nu eens vlak, dan
weder glooiend is; hier open en daar
afgezet met fooomgroepon of heestergewas.
Da t de ontwerper daarbij ais g>ed kenner,
van zijn terrein alle3 benut heeft en van
alle gunstige omstandigheden van belich
ting en begrenzing partij heeft getrokken
zal wel geen nader betoog behoeven.-
Als bijzonder mood van vinding zal men
het Matroizenkerkhoï te bewonderen heb
ben, waarbij de hoofdkleur van het groote
vrijopgevat driehoekig middenvak rood is.;
overgaand naar de randen in de roo-d-rose,
rose, zacktwit en eveneens naar de per
ken langs de kanten weer geleidelijk over
gaand in donkere, vaste tint-.
fflusschen de hoofdkleuren ko-men ter,
afwisseling in kleine guoep-jes nog andere
kleuren voor, zonder evenwel den indruk
der kleur,, die het Ivoofdthema vormt te
schaden.
-Daar de tnlpenaiaapóincing aan verschil
lend inzicht L- za-ke tuinaanleg moet be
antwoorden, is gewerkt op groote en klei
ne vlakken, en wat de vormen betreft
zoo-wel óp de strakke lijnen, als op land
schapsstijl of losse beplanting.
.Veel zou er nog yan deze toekomstige
tentoonstelling, eenig in" haar soort en'
bijzonder belangrijk voor de bollencultuur
te beschrijven zijin, doch we achten vooij
't pogenblik het aangevoerde voldoende^
oan een algemeene belangstelling gaand»
te maken, voor wat, mocht het weder,
meewerken, hinnen eenige maanden in het
schilderachtig stadje aan de Zuiderzee te
zien zal zijn. Niet genoeg kan er op ge
wezen. worden, dat ook deze tentoonstel
long ieders sympathie en medewerking
behoeft, om in werkelijkheid te kunnen
beantwoorden aan de bedoelingen van hen
die zich alreeds zooveel zorgen getroostten
ojm het welslagen mogelijk te maken, i-"
