DERDE BLAD.
kunst en kennis
6e1engd nieuws
1
Zaterdag 19 Februari 1921,
Enchusiana,
Brieven uit Brazilië
K@rSc_esi Schooi
Siigasonden stukke?»
landbouw en Veeteelt
Ons Blad
Men schrijft ons uit Enkbuizen:
Met den tijd van den stadhouder*
koning Willem 111 was ook het glo
rievolle tijdvak der NederLandsche Re
publiek afgesloten. Wel namen jvij
nog deel aan den Spaansdien Succes
sie-oorlog, den krijg, waarbij het doel
was om den kleinzoon van bodewijk
XIV, die koning geworden was van
de Spaansche landen uit dit bezit
te verdrijven, daar men wel witst, dat
dan eigenlijk de oude veroveraar
beide landen zou bezitten en daar
door het zo;'o angstvallig bewaarde
Eump-eësehe evenwicht geschokt zou
zijn (een der Fransdie bladen riep
zelfs triomfantelijk' uit: „Er zijn geen
Pyreneeën meer!"), maar een telden
'ae rol werd door onze Republiek
n.icl meer vervuld. De leiding' van
dezen oorlog, die men v Willem III
in handen had willen geven, berustte
nu bij den hertog van Marlborough,
een Engelsman, en prins Eugenius
van Savoije, een Oostenrijker. Ons
leger weid' gewoonlijk' gerekend te
beknoren onder het.bevel van Marl-
boroiuhg.
Dat de staakunde "van Willem III
tico voorttgezet werd tot den Utreclit-
srfren vrede, was te danken aan
diens trouwe medehelpers, raadpen
sionaris Heinsues, d:en griffi'er der
Staten Generaal Fagel, den schat
meester Jacob Hop en den secretaris
van den Raad van State Simon van
Sjingelandt; wel bekwame mannen,
tuodh die niet altijd een lijn trokken,
zooals blijkt uit het rijmpje dier da
gen:
„Wanneer -altoos eenstemmig
dachten
Hop, Heinsius en Si-ing-elandt".
De nun, die alles had weten te be-
lieersclien en eenheid had gebracht
in de -binnen- en buitenlandsche po
litiek, was echter verdwenen en kon
vo-orl-oopig door geen andier v-ervain-
gcn worden. Willem III was - het
ware centrum der regeering geweest
en na hem trad, gedurende hek ge-
heele stadhlouderlooze tijdvak' een
groote, decentralisatie in. Onze ge
brekkige staatsregeling kon dit «iet
verhinderen en langzamerhand wer
den niet alleen de gewesten afzon
derlijke staatjes, die alleen nog had
den voor eigen belangen en-dat van
het geheeje land niet wilden of kon
den beselfen noch zelfs de steden
in die gewesten kwamen rnear en
meer o-p «zichzelf te staan, werden dus
hoe langer hoe meer autonoom.
Twee. groote gebreken onzer Re
publiek konden in de gegeven om
standigheden welig- voortwoekeren,
het provincialisme, dab wij zoo-pas
aanduidden in de familierege-ering.
Wat de laatste betreft, nog een
korte verklaring.
We hebben vroeger al eens gezegd
dat het vol'k 'in zijn breede geleding
onverschillig was in regeeringsaan-
gelegenheden. Zoolang er welvaart
fièerschle in den lande, liet men
gaarne het besturen van land en ge
west. en zejts stad of gemeente aan
ae heeren Regenten over. Het is
zeker uit dien tijd, dat 'het spreek
woord stamt: „W,at de heeren wijzen,
moeten de gekken prijzen".
Deze tijd nu was er nog steeds een
van vooruitgang .en bloei. De oor
logen van Willem III hadden schatten
gelds gekost, en men wikte niets
i-iever dan zich te herstellen, van
de geleden verliezen. Vandaar een
angstvallig zich terughouden van al-
inmenging in buitenlandsche verwik
kelingen, waardoor natuurlijk ons
land zijn beteekenis verloor in het
tin ropeesch concert. Men was dus
van het eene uiterste in het "andere
gevallen. Reeds in 1713 tijdens de
vredesonderhandelingen, die een eind
maakten aan den Spaanschen succesie
oorlog, waarbij Lodewijk' XIV, hoe
ongunstig voor 'hem die krijg ook
gevoerd was, tenslotte todi z'n zin
kreeg en zijn kleinzoon Filipis1 V
koning van Spanje bleef, kon de
- Fransche gezant ons smajienid! 'toevoe
gen: „Wij zullen onderhandelen over
:den vrede bij u, over u en zonder u".
Toch verkregen we voor al onze
moeite nog' een' voortdteeï, waaraan we
eigcniijk niets gehad hebben', na'me-
j'jk het leggen van militaire bezetting
in een rij van Zuid-Nederiahdsche
Steden, teneinde steeds een verdedi
gingsmiddel te bezitten tegen een zoo
jang gevreesden en bestreden inval
van de zijde van Franskrijk'. In 1715
kreeg deze zaak haar beslag door het
sluiten van het Bamère-tractaat. De
afkeer van den ooripgi en de ver
waarde zing van ons1 leger juist floor
deze zekerheidsstelliing maakten, dat
het buitenlAid yan ons ging zeggen
„De Nederlanders' slapen -adder de
barrière.
Ajdus was verder een Gouden
eeuw aangebroken, doch ook 'tevens
een tijd van mindere energie, van
weelde en zedenbederf. Dfe heeren
regenten gingen ongestoord Jiün
gang. Behalve kleine opstootjes' hier
en daar ajs bewijs .van ontevredenheid I
meestal over de steeds' toenemende'
betastingen, toonde het volk' niet 'de
minste belangstelling» in het stads
en staatsbestuur. Enk:efe voorname
famijieën hadden zich daarvan mees
ter gemaakt len waren gewoon dfe
rollen onder.'eik-mar te verdoelen1. Zelfs
weiden er con/icaoten- geisiloiten, waar
bij ze onder elkander overee-nkwla'men
om in een vastgestelde rangorde de
opengevallen posten te mogen aan
vullen uit 'zoontjes1, neefjes en be
kenden. Het "was1 toen de waire tijd
van de spreekwoordelijk' geworden
„kruiwagens".
-Nog: erger'Men begon allerlei
baantjes uit te denken, die meeren-
cleels sinecures Waren, om elkander
de vette inkomsten maair toe te du
wen. Wat bijv. te zeggen vialni de
benoeming, van Amsterdamsdhe bur-
gemeeste-rsvrouwiera tót hoofd! der turf
tofist-ers of van kleine kinderen tot
kolonel van de schutterij'.
Zoo gaf eens de stiad Enkfiuizen
een ambt uit, waaraan een inkomen
van f 1200 verbonden wa's'. Later
kwam hèt luit, dat de benoemde het
ambt li,et Waarnemen door een an
der voor f600 en de rest zelf in den
zak' stek. In een andere pfaats w'erd
een belasting uitgeschreven voor het
onderhoud der Wallen, doch er werd
niets voor 'gedaan: de regenten stre
ken de opbrengst dezer belasting zelf
op. Kortom het was al-les diefjes en
diefjesmaat en zoolang het de per
ken niet te buiten ging1 ofwel onder
den dfekmantel kon blijven, bleef het
vo-llk',rustig, izij'n aandeel in de belastin
gen betalen.
Ook de zeden bleven niet zoo
eenvoudig als Voorheen. De- invloed
der réfugié*» Vooral pp d-e taal, die
:net allerlei Fransche woonden door
spekt raakte, ,en op 'die kjie-eding', die
h-ote langer hoe weelderiger werd,
deed zi'c'h med-e gelden. Al. wat
Frans'oh was, v-ona men prachtig' en
nav-olg-enswaa-rdiig. Ook' op den bouw
■en de inrichting der huizen, deed
zich de toenemende weefde gelden;
en het .standenverschi-l werd hoe lan
ger hoe kleiner. Zeker wel tot groot
nadeel van degenen, die in h'uni verte
ringen en levenswijze steeds m-eer
boogerop- wijden en daardoor tot
ondergang kwamen raieI-tegenstaande
den alge-meenen" welvaart.
Ui.t dezen Tijd is- lïe-c .ook', d .t cle
Katholieke- Kerk een pijnlijk schis
ma heeft te betreuren, dla-t aanvan
kelijk vrij groote afmetingen aannam,
doch thans- bijna' tot liet verleden e
behoort.
Aan de hoogiesdroot, te Leuven had
de professor Jansen een ^rerk' ge
schreven, dat Kette-rsch'e beginselen
verkondigde .ov-er de lieer der genade.
Het werd door den paus veroordeeld
en oip den ind-ex geplaatst. Niettemin
vciikiemg hij" een aantal aanlta-ngers
zijner jeer ondier de geestelijkheid.
Zelfs werd d-e apostolische vicaris
Petrus Codlde. hfet hioofd der Ne-
éeilandsche missie, die te Utrecht re
sideerde van Jansenistische beginse
len bes'dliuldligd, doch deze beschul
diging w-erd door hejn ontkend en
hij zelf onttrok' zich aan den strijd.
Later werd door liet kapittel' een
aartsbissdiop ge'kozen, die wel. e-e'n
aaniiang-eliing van die veroordeelde
stellingen was, tiödi het spreekt van
zelf, dat deze benoeming door Rome
niet bekrachtigd werd en zoo. heeft
dit geleid to-t het ontstaan van een
klein Keikgeiiooitsdiap diat ai-ch
noemt de Bisschoppelijke Clörezij',
doch dat door den v-o-]ksmond meestal
Jansenistii' wordt genoemd.
Na dezen a-lgiemee-nen kijk' op de
toestandeiL in de Nederlanden gedu
rende de 18e leeuw, k'eeren we tot
Enkhuizen terug-, dat gedurende dien
tijd in de algeme-ene welvaart volop
deelde, do,dh meer in den handels
rijkdom dan iui de gr-ooie visscherjj
(zoo,als- men immers dfe haringvangst
bestempelde). Dit was te wijten ,aa.n
een grooten terugslag, dien deze v.is-
scherij ondervond en wel tin het begin
van den siiccessicroioiriog. In 1703 was
een vloot van omstreeks 100 haring
buizen aan het vissthen in den om
trek van id'-e Shetiands-eilanden, ten
noorden vara Engeland-. Daar werd
ze dtoior de Fransche oorlogsvloot
verrast. O,ok' een 4-tal onzer .oor
logsschepen, die als oonvooi dienden,
werden vervoerd en genomen. De
schepen wedden alle Verbrand nadat
men met de bemanning: .voor zoover
men ze sparen wijde eenige vaar
tuigen had volgepropt, die men naar
het vaderland terugzond. Toch' waren
tengevolge van dezen onsipoed een
groot aantal Weduwen en weezen te
Enkhu-iken aan d'e openbare liefda
digheid ten liasfe' gekomen en het
kapitaal dezer vissdherij was giefifefel
verloren. Van dfe zen slag is de' v,is-
stihersbevo'lkimg nimmer geheel her
steld', en hare visscherij begon- zich
hoe langer boe meer tot de Zuider
zee te' beperken, gelijk ook thans-
no>g het geval' is'.
Wij staan echter look in dit op
zicht weder voor groote veranderin
gen. De productiviteit Iclier Zuider
zee is! in de laatste jaren stetk' ver
minderd, hetgeen men .wiel ©ensi wijt
a-a-n 'het viss-ch-en met de kWiakfcuil' era
de wönderkuiil1, Waardoor die kleine
visfeh tégei-ijk' met die gmoitere Wordt
weggevangen. Ook' zal hlet jdtoog|ma-
k'en van de Zuiderzee te ee-nen nfale
een eind inakfen aan alle Viisscherjj
op deze p|as', da,a-r een zoetwatervis -
sclierij oip Pet toekbmstiig IJsei!m;eer
daartoe geen voidojendie, SP|ffl!ppp|siatip
zal kunnen geven,
.,4- i E
te' tel! te i.
TERUG UIT DE BALLINGSCHAP
In id'en stikdonkere n nacht va'n 15
op 16 November 1889 w,as' z-e ver
dreven, d-e keizerlijke familie va'n de
Bragiangas: de oude D. Pedro II,
zijn. gemalin Da'. Teresa Christina,
hun Sbcbter Prinses Isabel, gehuwd
met Prins Gustav d'Orieans, Gonde
d'Eu, en D. Pedro's) kleinkind, Pedro.
Op hetzelfde schip, de „Paranahjc-
b'a", dat eens twee onsdiuidigê Bis-
sthopipien kerk'erwaarls voerdte- op
bevel van Pedro- II, hij' die gelegen
heid 'het willoos werktuig der heil-
lo-o-ze vrijtoetsela-rij', ging nu die on
gelukkige keizer in ballingschap,
■eveneens slachtoffer van diezelfde
vrijmetselarij, welke proliteerepdfe
van de ontevre-denheid der rijkfe sla-
venho-uders' tegen de keizerlijke re-
gieeri-ng over de algeheel© afschaffing
van die slavernij op den 13-en Mei, en
voorziende, dat na den dood van- Pe
dro II, zijn dóór en dóór Katholieke
dochter, Prinses Isabel, Brazi-Iië's po
litiek geheel zou voeren volgens- de
eeuwige beginselen van Rome, met
behulp van een militaire revolutie,
haar lievelingsdenkbeeld van een
groote weretórepubliek' w-eer een
weinig: nadierkwam, door het oude
keizerlijke huis' vervallen, te- 'Verkla
ren' van dien traan, en de Braziliaan-
sehle republiek' 'uit te roepen tegen
den wil van bijna heel het volk', dat
innig aan dien, ondank» zijn politieke
feilen, edelen en ginooitmoedigeni „de-
fcnocra-at" Pedro. II giehiecht was; Da.
Maria; Christina vereerde ajs de „moe
dier der Braziliah-en" en die hoogste
bewondering, koesterde voo-r Prinses
Isabel, welke door'het onderteekfefien
van filet decreet der siavernij-af's'clïaf-
fin-g; m-eer waarde bleek? te heolften
aan haren ceretitel van „Rfeldfempt-ofa"
„Vei'l.ossieres", dan aan dien van. toe
komstig „keizerin van Brazilië".
Diep, zeer diep moet Pedro II,
na c-en regieei-ing van. -een halve eeuw
d-en ondank' gevoeld liebhen van zijn
vroegere vrienden, die all-en hunne
boogie positie dankten aan hem, en
zijn vijanden wia-ren geworden, zonder
eerbi-e-d v-oo.r zijne; in 's lands dienst
vergrijsde haren, welkte de- Voltai-
i'-ia-a ns'dh'-vrijzinnig opgevoedte keizer
zelfs1 als le President var. de Bra-
ziliaansdie republiek' zoo gaarne ter
nis-te hlaid gelegd op va'derlandsdifen
gironld!. Wat zal de arme majn oip d-e
„Paranahyba" gedurende den langenj
diro-even oivertocfit hebben ingezien
dat al wi-e van de Kerk' eet, sterven
moet, en al wie op die tnensclie-n ver
trouwt, geb-o-uwd' heeft op zand.
Wat was zijn lot ge,lijlk aan dat van
d-en exJkeizer v-au Duiistihland, die
in zijn bekenden- brief van 1913 aan
een tot het Katholicisme- bekeerde
prinses van het Huis HohenzoIIern-,
schrijven durfde over de vernietiging
van het Katholicisme als zijn levens
doel, en nu, zeven jaren- iate-r, d-emoe-
diig ën vernederd eginadebroiod moei
eten van het gastvrije Holland met
met zijnKatholiek' bestuur.
Hoe zal Pedro. II de verraderlijke
mag-onneri-e vervloekt hebben, welke
van hem een heikvervo-lg.er gemaakt
had', en nu gieen ander schip vo-o-r
hem wist uit te kiezen, ter overtocht
dan juist dat; wat hem bij dag en
bij nacht herinneren moest aan Üc
ongelukkige slachtoffers van zijn la
tere maponniekte politiek, waarvan
zijn edel-e gemalin en nu gezellin in
de 'baJlingBchiap hem met zooveel aan
drang" htad wiil-en afhioud-en.
Een- ding echter verzachte het zi-e-
1-elijdea van Pedro II en Dia. Maria
tliris-lina, d-e yaste o-vertuiging', dat
de republiek niet wia» gegroeid uit
den volkshaat, doch enkel uit magon-
n-ieke republ-ieken^dweepierij. Werd
hun een sterfbed g-ewaigierd op Bra-
z-iliaa-tLSchfen bodem, in het altijd treu
rende hart v-an het goede Katholieke
volk, en vooraf in dlat van de anne,
door Wen vrij gemaakte negers-i-aven,
zouden zij ouder diep weegekl.aag
-eens jh'un m-oedie' hoofd ge-rust en
kalm t.e sterven m-o-gien leggen,
fe Toch' bl-eef heimwee naar het zon
neland! beiden kwellen tot aan hun
laatete uur. Waren'de laatste woor-
deu van d-e stervende keizerin-: „Ach,
dat ze me t-o-ch niet hebben laten
sterven in Brazilië", Pedro II h-ad
voor Matsten- wen-sdh, welkte o-o-k
vervuld wier-d, dat z'n stervenshb-ofd
kussen g.evuld zou wezen met Bra
ziliaansdie aarde, O, lezers-, 'is -dit
niet Waarachtig! tragisch?
Nauwelijks had ons- diep-gevioelig
v-ollk' bteide-r laatst en snik' opgievan-
g.en, of het besluit Wias -genomen
kio-ste, wiat hlet koste, Ide stoffelijke
oerblvijfselen van het laatste Keizers-
piaar mo-esten eens, Vroeg of laat,
naar Brazilië Worden overgebracht,
om daar de glorievolle opstanding af
te waditen ten eeuwiigen lieven.
Deze hartewensoh' Van ons goede
volk i'S mu verleden Zaterdag; 8 Jai).
irt vervulling gegaan, 's Middag® om
4 uur iwêrdleu de twee ]poden lijkkis
ten met tie gebalsemde lijkten van
Pedra II en Dia. Maria: .Christina van
uit den dreadnougllit ;,San Pauld",
welkte ze w:a9 giaani hal-en in Por
tugal, eerbiedig op het Braziiiaan-
s'che strand neergelaten te mMd-en
v,an tal'Loio-ze omfloerste Vlaggen en
banjeren, onder het snikken en wee-
nen ylan het bij' idluizenden toege-
stoiomdle volk, dat' Zijn.hleete tranen
v-an rauw! en vreugde' tevens', ver
meng Idle met die der uit da balling-
sdilap teruggekeerde prinsen, bij de
indrukwekkende tonen Van nte-t Bra-
ziliiaains'che nationale volkslied en het
ziwane doffe gebrom' vaui de klokken
uit Rio-1» ouden dom', en h-emte}wte-egie-
ktalagi oyer de baar lnoj n-eeipjiassendenJ
regten en biiilfcsemenu danderen olver
d!e vroegere pndankbaurïïeild'.
Wijdie Odd' Wederom' een strenge
les: geven fian Idle armen-fiaatendc ma-
pontiietiie, floor een arme, in lompen
g-ehulfle, boioitsvoets gaande Vhijge^
maakte -niegerspvi-n Ae e-erste Ite laten
zij'n om, vóór Ae p-liechlige o.verbren-
glilngi van Ae stoffelijke overschotten,
d'en ouden pirins' Gustav, Cionide d'Eu
dankbaar in Ae armen te "Vallen ter
innige omhelzing-, yvelkte geruim-entijld
duurde? Welk een ontzettend-diepe
dinflruk mo-et deze baekde-elen-spreken-
de ontmoeting1 op de menistihteinmassa-
giemaakt hebben, en hoe heerlijk
wordt hier bewezen, dat er v.o-or d-e
ware flemocrati-e gieen verandering
v-an 'reg.eeringsvorm n-ooddg is è-n ze
zeer 'gped' k-an tieren lusschen het
bliauw-e bloed van den ed-elman en
het Zwarte van een armen gewezen
slaaf. 'Zij'n beiden gieen 'broeders en
te deze Christelijke bro-edcrsdiap niet
«ie 'basis- der echte democratie
iGeweldSigr-spo-ntaan Was de harte
lijke ovatie, door alle klassen en stan
den 'giebracht aan de terugkteerende
vorstelijke ballingen, zoo levenden
als dtood-en^ bij de pletihtigp overbren
ging der stoffelijke omhulsels naar
die kathedraal, van waaruit zij binnen
kort zullen wo-iden overgebracht
naar Pe'tropoijis of stad v. P-edro 11.
'Ouder een regien vara bloemen,
neergiewioripen van hdoge barons- o-f
van alle kanten toegestrooidi door
lieftallige kinidiere-n, trok de lij'kStoet
langzaam vooruit, terwijl allen devoot
het 'ho-ofd ontblootten ten .teeke-n.van
diepen eerbied.
Voorop gita'g het kruis; de' clerus
en de oud-kioetsier v-an Pedro II 'als
lijkbezorger. D-e prins- van Orleans,-
die eerst te vo-et achter de lijken, wikte
giaan, nam, w-egens zijn zi-ektelijken
to-estand -en den neerstortenden regen,
in een automobiel plaat» naast Mada
me EpiMiacio Pessoa, gemalin van
den President, terwijl Prins Pedro
zich neerzette in een anderen automo
biel aan de Zijde van de dochter van
Dr. Epiiitiacio; all-en in diepen rouw
gehuld. Prins Gustav d'Orieans zat
onder de op hem neervallende bloe
men te schreien ajs een kind.
D-e respectievelijke l-ijkkisten Wier
den voortg-edragen d-oor de hoogste
civiele-, militaire- en kerkelijke auto
riteiten; terwijl 'die talrijke militaire
corporaties met rouwband om den
arm en de verstihiill-ende religieus-a
cion-giregati.es1 in ba-te diverse kïeedij
aa-n den stoet een buitengiewioon-
gra-ote'ch' -en- gewichtig aanzien giave-n.
Bij de Kathedraal g'ekbmen, werd-en
de eerbiedWiaairdige oveiblijfselen
door die-n diens'ldo-endein Qerus o-ver-
gienomen en op een h'oogen kitaifalk
geplaatst, waarna de plechtige „Li
bera"' gezongen weid.
Den gieheeien dag dooir defileert
nu -een ontelbare biddende mensthien-
mas&a' 'vooitbij 'de zoo lange
jaren verbeide stoffelijke overschot
ten-van h-et ov-e-riedfen kteizerspaar, in
nig v-erheugidi over het gnootsdite eer
herstel giebracht aan die eens z)o-o-
smadelijk v-erjaagde monarchfe.
Een aantal heetgebakerde m-onar-
chistera 'Wonden zich van vreugde zelfs
niet inlh-ouden binnen de gewijde- mu
ren en begonnen luüdf te r-oie-pen„le
ve de tnoiiarch-i-e", wiaaro-p- e-diter aan-
stonds van buiten werd teruggeroe
pen: „1-eve de republiek'''. Tot rel
letjes en opstootjes echter kwam hlet
niet, en behioefdte hlet .ook' niet te
komen, Wiant-'alh'o.ew-el de Bfazi'liaan-
sdhie republiek een onwe-ttigie geboor
te heeft gehad!, as zij later door de
vrije aanvaarding van liet volk' gel-egi-
ii'nieercF en tharis- Voor allen zonder
uitzondering de wettige regeeringis-
v-orm. Het wiel' era wee van een laind
hangt bovendiiien volstrekt niet af van
zijn regeeriraigs'vörm, wel echter van
degienera, welkte die v-o-rm belicEamen,
d.w.z. van de bestuurderera.
iWaren onze huidige staatspresiden
ten en regicei-iin-gsafgevaiaidigid'era prac
tiseerende Katliolieken, zooate Gon-
zages Suairez, de presiident van die
Zuid-Amefika-ainsche republiek Clo-
lumbiia, die onlang» aan d-e Frarasch'c
regeeriing om toezending Vro-egi va-n
bekwlame offioieren oïn een m-ididiel-
bare vliiegerssiclioo-l te stichten en
een imstmetiedienst te orga-niseeren,
maair er al» b-ediing büj maakte, dat d-e
officier-en praictisteerenüte Kathiopekten
moesten zijn, er bijvoegepdie-, dat in
de 'republiek Columbia enkel zulk'e
mensdien wierden geëerb-iie-di-gd, die
hun godsdienstplichten vervulleai-, W,a-
ren onze Braziliaiansichte republitek'ein-
sohe bestuurtl'eren zóó, ja, d-a-n had
ment den ouden Pedro. II en zijn
eerbiedwaardige gemalin Heel rustig
jes in het land kunnen laten, zon
dier ide minste vrees voor monarchis
tische reactie, of had tenminste dit
publiek' -eerherstel van overbrenging
hunner Stoffelijke omhulsels aan
stonds ma hiun dood pjaats kunneu
hebben. Ons' Roomsdie volk' zou ziteh
zonder twijfel van gausicher harte aam
die repubii'ekeins-c'lie regieeringsvorm
Kebblen aangepast.
Nu jeehlter m-o-estera ler eerst 32
lange jaren over den verraderlijken
repubBkeinisicben sitaaitsgreep liecn-
sdhuiiveai!, vooraleer de regeering htet-
aaindurfldie, de ontzielde lidilamen van
ale vra>egfere kteizerl-ij'kte hieerschei"s
uaalr h-et vaderland te laten terugkee-
ren. Altijd vreesde men v.0io.r reactie
en nog eens' reactie v-an' den ka-nt
vara 'het ira 1889 'btedlro-g-en vollk, dat
reeds znot spoedig de sti'chters der
Braziliaainstlliie republiek' al hunne
sicltoiorae beloften van vtijh-eldl, gel-ijk-
h-eiidl en bino.edeis-diap zag vergeten,
hien de kerk van den Staat scheiden,
hlet burg-erjijk' huwelijk invoeren, de
klèrkhiöven laioeereu, Goldl en gods
dienst verbiajinera uit de violkssèh.opl, -
uk de" gferechMSbvcu, korlom, uit
alle offiüieele staatsgebouwen, tedw'ijfl
de ware rapublikeinsdh-e democratie
naai' de luide stem der volksmeerder
heid'blad niio-eten luisteren, welkte'oni
den status quo. vroeg, d.w.z. om alles
te laten zooa-l» het onder het keizerlijk
wa», met dien verstande, dat de bier
-efl daar o-nder het' oude reg-i-e-m be-
lemmierdfe vrijheid aaln Christus' Ketk
zo-u woirdera- teruggegeven.Nu ge
beurde -juist het tegenovergestelde en
w-erd het wolord republiek voo-r vel-en
e-ensiuiidend m-et ïnafo-nniekte kerkver
volging.
Met d'eu WiensCh, dat mocht bij ont
stentenis vair e-e-n grondwetteïijken
troonopvolger oo.it in Nederland g-ele-
g-enheid komen v-o-or overwe-ging der
vraag; of wellicht overgang tot ande
ren staatsvorm v-oorkeur v-erdjient, in
geen g-evat de Nederl-and-sClie 'Vrij
metselarij wondte gehoord of aan haar
gehlooirzaamd, maar alleen de el-em-en-
teui; van rust en ordte, die strijden
VO.0T God en Kerk, Gezag en Land,
en nimmer ons' kleine Holland tot 'n
politiek -eerherstel aain het Vorstelijk
'Huis- zullen verplichten na schande
lijke verjaging, zooals- dat in Brazilië
■ié- nioodig geweest, besluit ik' dezen
bri-ef uit Brazilië.
f'rei „CONSTANCTO VAN EIJK,
O. F. M.
LE-UKE PAPIERSMOKKELARIJ.
U hebt m-issohicn wel eens gehoord
van de winkel juffrouw, die een oude
dame, die closetpapier koopen wou, dat
niot meer aanwezig was, schuurpapier
wou aansmeren.
Maar weet u wel, dal heel walNe-
deriaudschc bladen gedrukt worden op
clojotpfl.-pier? Tenminste op papier, dat
als zoodanig over de Duilsciicgrens
kwam?
Enkele maanden geleden is er irj
Duitscliland, na lange cn mo-cilijke on-
derhan delingen een uitvoerm-onopoïir
opgericht voor krantenpapier. De winst
door dit monopolie behaald, in ver
band met de valuta, zou gebruikt wor
den vö-o-r vermindering van den bin-
nenlahdsc-he papierprijs. Maar de ver
wachte uitvoer wilde maar niet ko-men.
Opdractilen werden geaimuleerd m-et
de motiveering, dat uit Duitsêhland veel
goedkooper papier werd aangeboden.
Hetgeen natuurlijk theoretisch o-muo-
gelijk wiss. Doch volgens de „B. Z. am
M," practisch toch wiaar.
In de maanden November cn De
cember steeg de uitvoer vancloset
papier naar Nederland op angstwek
kende wijze.
„Op natuurlijke wijze wias deze ge
weldige behoefte van onze anders zoo
rustige en-deftige buren niet te ver
klaren," zegt het blad. En toen men op
onderzoek uitging bleek da-t de waggons
closetpapier, die de Duitsch-Noderland-
sche grens bijna dagelijks passeerden,
ni-et de bekende kleine róllen inhielden,
die te bestemder plaats de bekende
diensten bewijzen, maar geweldige pa-
pierrolicn van 65 centimeter en bree
der nog;
Op dat groot formaat closetpapier
worden hier nu verschillende kranten
gedrukt.
ALS GOD ROEPT
Nog nooit, zoo verhaalt Pierre 'lEr-
mile in de Croix, heeft het aartsbis
schoppelijk seminarie te Earij-s zo-oveel
nieuwe candidaten vo-or het Priester
schap gezien.
„Mon pauvre' vieux père Co-mbes",
zucht de schrijver met een dankbaren
glimlach.
Maar niet alleen het getal van 360
te Conflans' is merkwaardig werkelijk
aanstaande priesters le I.szy en 3-15
verwonderlijk is bet te zien wie er
onder de Seminaristen thaus zijra.
Een kolonel.
Een overste.
Zes kapiteins.
Zestien luitenants.
Zes cn twintig vaandrigs (sous-lieute
nants).
Vier marine-officieren.
Zes meesiers in de rechten
Een arts.
Een inspecteur van finantië
En zoo nog oen aantal andere intel-
lectueelen, die oen positie in de samen
leving bekleedden.
Ook twee voormalige leden van de
G. G. T., het rao-de vakverbond....
Als God roept....
HHET Is~ LWAARD MEE ITE
VIEREN.
Eienigen tijd geleden heeft in de-
zie krant een reeks opstellen ge
staan o-vie-r de Derde Orde van
St. Franciscus naar aanleiding: van
haar zie'vende Eeuwfeest. De alge
meen® verbreiding van deze heil
zame instelling in ons land doet
wel vermoeden, dat deze feestelij
ke gebeurtenis vooral met luistei
zal worden gevierd. W-e v-erna
mien reeds van meerdere plaatsen
h-et schitterend verloop-, van ande-
i'0 plannen van voorbereiding.
Dat op die plaatsen, waar de
zonen van St Franciscus wonen,
een plechtige feestviering met
ontbreken zal. ligt voor de hand
Wia verwachtten dan ook niet. an
tiers, of we zouden wei spoedig
hoone-n van feesipilannen bij de Pa
ters t-e N-ieuwe-Nie-dorp. Nu zijn
we zoo iets te hoor en gekomen,
dat groote plannen voor de feest
viering in voorbereiding zijn.
Er zal spoedig wel meer rucht
baarheid aan gegeven worden.
Niettemin we verheugen er ons
over, dat in het hartje van Noord-
Holland, bij d-e Paters zelf de
eerste groote stap gezet wordt,
om te gedenken op d-e meest
plechtige wijze h-et groote goed1
door St. Franciscus en zijn Derde
Orde in deze streken teweegg-e
bracht,
,\V.e wachten met spanning d-e
verdere ontwikkeling- der plannen
af.
Zonder twijfel zal het waard zijn
zulk een feest mee te vieren.
EERE WIEN EERE T>OE|KOMT.
Ondorgeteekende brengt hulde en
dank aan het actieve gemeentebestuur
vaq Heiloo; ook namens vele belang
hebbenden on belangstellenden in en
buiten deze gemeente, voor de tot
standtoming van do beha-rding der
Ka-pollaan namelijk: een verbinding
van den Heilooërstraatweg-Slaiio-ns-
weg-Hoogenweg-Kapellaan naar Ka
pel bedevaartplaats, alsook van den
Limnierstraatweg, Vischweg, Hoogen
weg, Kapeilaan enz.
En folicibeord het "gemeentebestuur
met deze daad van piëteit, welke de
bloei dezer gemeente zeker bevordert
en niet Ji-et minst de bedevaartplaats
en dankt allen, die hun medewerking
in deze hebben verleend.
P. DEKKER..
Heilioio-teapoliaan.
EEN KORT WOORD OVER DE
BEMESING VAN HET
HOOILAND.
Tot de gewassen, welkte hij de be
mesting' no-g al eens karig bedeeld
worden, behoort in de eerste plaats
■het gras, zoowel dat der gewone
weiden als dat vaii het hooiland. Toch
is 'het wenscheiij'k' en welke boer
zou het betwisten -dat ook op- het
gras- -en hooiland! zoo intensief mo
gelijk' worde t-e werk gegaan ik
bedoel, dat m-en alle pogingen moet
aanwenden o-m zooveel mogelijk
gras en wel goed' gras van zijn land
te halen. Tot die p-o-gin-gen bdio-o-rt
o.,a. een doelmatige bemesting. Oras
is eigenlijk' het natuurlijke Voedsel
Voor de koe en hoe meer en beter
giras- en hooi er geoogst wordt, hoe
beter 'dit vo-or ïle-n veestapel is. Daar
bij moet men ook' nog bedenken, dai
vast hooiland in 't algemeen meer
behoefte heef aatt mest dan vast
weiland'. Graai, dat voortdurend
gehooid wordt, verliest in het weg
gehaalde hooi alle jaren tweemaal
heel wat stiikbto-f, phosphbrzuur, ka
li. en 'kalk. Terwijl o.p het weideland
het weidende v«-e een gedeelte van
-de opgenomen stoffen aan den grond
terug geeft.
Wanneer men b.v. per Heel,ape ira
1-wee sneden 6000 K.G. hooi van liet
ho-oniana baalt, wat een gemiddelde
hoeveelheid kan genoemd worden,
dan heelt men ongeveer 93 K.G. stik
stof, '26 K.G. phosphorzuur, 120 K.
G kaf» en 57 k'g.. kalk uit den bodem.
Het iis duidelijk, d .t wanneer deze
stoffen raiiet op de een of andere ma
nter terugkomen, 't Hood-land in waar
de achteruitgaat en minder zal ople
veren. Ni;et alleen minder in hoeveel
heid; maar ook minder in hoedanig
heid-, want het is- merkwaardig, hoe
spoedig het gehalte der grassen ^bij
een slechten bemestJragtoestand van
den boden achteruitgaat. Het spreekt
van zejf dait een bemesting met stal
mest en .gier een- goeden invloed op
liet hooiland uit-o-efent, maar ook' de
kunstmest mag op li-et hooiland niet
ontbreken. .Daarenboven stalmest is
zoo duur en is in zoo beperkte mate
aanwezig, dat er v-oor het hp-oiland
niet veel ove-rschict. Men is d-us op
kunstmest aangewezen.
Op het hooiland gebruike men dus
Ghijisalpeter, super of slakken, kali
en kalk. Ik n-o-em in d-e eerste plaats
Qiilisalpeter, omdat het o-pvall-end is,
hoeveel proeven, zoo-wel' gen -men
door particulieren als van wege de
Reg-eei'iing hebben doen zien, dat Chi-
Jjiisalpeter het hooiland in de eerste
plaats ten g-oed'e köant. Het groote
nut van Gbijisialpeter op Hooiland 'is
reedis jaren ge-leden door tal van rijks-
proefvelidten aangetoond. Het vaa'k'
gebeurd; dat een bemesting van 150
'K.G. 'Chi.;.isalpeter in de lente bij h-et
uitschieten van het gras oppervlak
kig. uitgestrooid over een Hectare
hooiland m-eer dan 2000 K.G. hooi
meer g.af dan men Ere-eg op een on-
bemes't hooiland.
Op een hooiland dienen grassen te
groeien -en n-i-et in belangrijke hoe
veelheid klavers-oor ten. "Vandaar dat
.men ook niet mag rekenen of» de
stikstof, die door 'vlinderbloemigen in
den bodem gebracht wordt. Een be
mesting met Chilisalpeter gaat dan
ook gewoonlijk ge-paard^met een toe
neming der grassen en vermindering
der 'klavers. Behalve Chitisaip-eter is,
zoo-als gezegd, op het hooiland ook
uoodlig phosphorzuur, kali en kalk,
alle drie voornamelijk tot blijvende
verbetering van den vo-edingst-oestand
van den grond. Deze drie kan men
minder vaak en in grootere hoeveel
heid geven, doch C.iiisalpeier geve
men e[k jaa-r van 100 tot 200 K.G.
per Hectare. Dat is niet veel en men
moet het daarom zoo gelijkmatig tno-
jrelijfc en dus- dun uitzaaien
