van de typering. Ongeacht welke nationaliteit dan ook,men
vindt in elke> samenleving het verschijnsel "nozem". Het be
grip nozem is niet een specifiek nederlands verschijnsel,
maar heeft zijn oorspronkelijke typering in andere landen.
Het gaat om diegenen,waarvan men vroeger de plaats in het
maatschappelijk verband kernachtig typeerde met de woorden:
"te groot voor servet en te klein voor tafellaken". Welke
veranderingen hebben ertoe geleid,dat deze oude typering
tekort schoot en er een vacuum ontstond,waarin nu het no
zemverschijnsel zijn intrede heeft gedaan?
Benadering van het verschijnsel "nozem".
"Te groot voor servet en te klein voor tafellaken"is een
huiselijk beeld,in zekere zin een beeld uit een vroeger
tijdperk van intimiteit en geborgenheid.- Uit een tijdperk,
waarin de gezinsstructuren hechter warenwaarin geslacht
na geslacht scherper gedefinieerd waren,waarin de individu
ele persoonsvorming scherper omlijnd was. (Achter dit laat
ste kenmerk van een voorbije periode plaatsen wij toch een
vraagteken. Eedactie). Het vowassen-worden speelde zich af
in een besloten kring,soms op enkele vierkante meters,bin
nen de beslotenheid, van het gezin, van de straat, de kerkge
meenschap en het schoollokaal. Thans zien we,dat zich hier
aanmerkelijke verschuivingen voordoen. De felle huiselijke
twisten over de plaats van degene,die te klein was voor
tafellaken en te groot voor servet maakten plaats voor een
kijken-op-afstandWe merken daarbij verschillende tenden-
zen en oorzaken in engere en bredere zin,die hiertoe heb
ben bijgedragen: veranderingen in de sociale structuurver
lies van de stabiliteit van het gemeenschapslevenexplosie
ve veranderingen; allemaal oorzaken van tijdelijke ontspo
ringen. Om nog te zwijgen van de verslaving aan radio en
televisie. Deze media kunnen een zegen zijn,maar ook een
vloek. Iedere onderwijzer kan u vertellen, dat kind.eren de
gehele dag als het ware in de ban van televisie en radio
kunnen leven,waarbij al het andere langs hen heengaat. Dan
ervaart men de plotselinge stijging van de welvaart ook als
eèn oorzaak van verwarring; het individu verliest tijdelijk
de juiste kijk op de sociale werkelijkheid. Voorbeelden
hiervan zijn de houding van d.e patiënt,van de vreemdeling,
van de bejaard.evan de werkgever en de werknemermaar ook
de houding tegenover het gezag,de overheid,het bestuur van
een vereniging,de onderwijzer of leraar. De Ietwat markant
brutale houding van de nozem tegenover alles wat zich als
gezag voordoet typeert de nozem. Ieder die hem,met de bes
te bedoelingen bezieldleiding wil geven probeert hij te
