HET IS TOCH ZO
EENVOUDIG....
Jan de Hartog's „Schipper naast
God" wordt verfilmd
Een bijna ware
geschiedenis
Een reis naar de maan
IN 1903 'T EERSTE
SPRONGETJE
Verpleeg prijs zieken
huizen f 1.hoger
BE RIJPER
I
De tragedie van de „St. Louis"
Gesprek met kapiteiu
Schröder
(Van onze correspondent).
DE AMERIKAANSE FILMRE
GISSEUR Blevins Davis is op het
ogenblik bezig om van het to
neelstuk „Schipper naast God"
van de Nederlandse schrijver
Jan de Hartog een grootscheepse
film te maken. Er zijn niet veel
Nederlandse toneelwerken, die
dc weg naar het buitenland heb
ben gevonden cn daar succes
hebben geoogst. Het werk van
De Hartog werd te Parijs 200
malen opgevoerd en bleef in
New York gedurende twee jaar
onafgebroken op het repertoire
staan, waar het telkens uitver
kochte zalen trok.
Het stuk gaat over de dwaaltocht
van een motorschip, dat Joodse
vluchtelingen uit Duitsland naar
Zuid-Amerika moet brengen. Geen
enkel land wil hen opnemen. De
kapitein is echter vastbesloten, de
mensen, wier lot aan hem is toe
vertrouwd, voor de wisse dood, die
hun bij een terugkeer naar Duits
land wacht, te redden. Hij zet koers
naar de Amerikaanse 10-mijls-zöne,
laat de wanhopige vluchtelingen
plaats nemen in de reddingsboten
en laat vervolgens zijn eigen schip
vergaan. De schipbreukelingen be
reiken de kust en de V.S. zijn ge
noodzaakt, hun onderdak te verle
nen.
Deze gegevens berusten geenszins
op verzinsels van de auteur. De ge
schiedenis is echt gebeurd met dit
verschil, dat het niet nodig was, de
boot, waarmede de vluchtingen
hun overtocht maakten, te offeren
om hen veilig aan wal te brengen.
Toevallige ontmoeting
Een toevallige ontmoeting met de
kapitein van het schip, de heer
Sohröder te Hamburg, bracht de
voorgeschiedenis aan het licht. De
heer Schröder vertelde het volgende.
„Het verhaal van „Schipper naast
God" is het verhaal van de St. Louis
vd'n de HAPAG, die ongeveer tien
jaar geleden met zijn wanhopige
passagiers uit Hamb irg vertrok. De
Hapag had het schip, dat oorspron
kelijk voor pleizierreizen naar West-
Indië, Bermuda en Halifax bestemd
was, voor de overtocht van Joodse
vluchtelingen naar Havanna ter be
schikking gesteld.
Hoewel de passagiers van de Cu
baanse regering een officiële inreis-
vergunning hadden gekregen, be
stond er geen zekerheid, dat zij ook
werkelijk aan wal mochten gaan.
De stemming aan boord was dan ook
zeer gedrukt. Men vreesde aller
hande moeilijkheden. Een van de
passagiers kreeg een hartverlam
ming, een ander sprong uit vertwij
feling over boord.
Het was, alsof de vluchtelingen
het juiste voorgevoel hadden, want
clc reis op Heb zelf verliep zonder
incidenten, maar toen wij te Havan
na arriveerden en de immigratie
autoriteiten reeds aanstalten maak
ten om de vluchtelingen van boord
te halen, kwam op het allerlaatste
ogenblik een verbod van de regering.
De gangway werd door militaire af
gezet. Niemand mocht het schip ver
laten. De St. Louis lag vijf dagen
in de haven van Havanna. Ik ver
zocht dc regeringspresident om oen
onderhoud, maar mijn verzoek werd
afgewezen. Ik trachtte de autori
teiten tot beter inzicht te brengen
vergeefs.
Weggejaagd naar Engeland
Kort voor ons vertrek kwam
een vertegenwoordiger van het
„Joint Committee" aan boord en
beloofde alles te zullen doen om
de regering van besluit te doen
veranderen. Maar de St. Louis
was genoodzaakt 24 uur later
uit de haven van Havanna te
vertrekken. Wij zetten toen
koers op de kust van Florida.
Per telegraaf voerden wij on
derhandelingen om op Haïti of
in de V.S. aan wal te mogen
gaan, desnoods tegen betaling
van een hoge waarborgsom,
maar toen ook dat niet lukte, be
sloot ik mijn i_a$sagiers in een
afgelegen baai van de kust van
Florida in veilitrheid te brengen.
Doch voordat wjj ons doel bereik
ten, verschenen snelle boten en vlieg
tuigen en dwongen ons terug te ke
ren. Goede vrienden hadden intussen
in Amerika aan het geval de nodige
ruchtbaarheid gegeven, terwijl ik zelf
telegrammen aan de Amerikaanse
Üaden zond. Halverwege New York
bereikte ons de boodschap, dat de
Amerikaanse immigratie-autoriteiten
afwijzend hadden beschikt.
De moeilijkheden waren tenslotte
niet meer te overzien. De olie raakte
op, het voedsel, het water raakte op.
Nog langer op zee ronddwalen en af
wachten tot ergens hulp kwam op
dagen, was onmogelijk. Er moest iets
gebeuren. De vluchtelingen die bang
waren, «jiat zij weer naar Duitsland
terug zouden worden gebracht, wa
ren een paniek nabij.
Ik installeerde een commissie
van zeven leden, advocaten, art
sen en zakenmensen, die ervoor
moesten zorgen, dat de rust en
orde aan boord enigszins werden
hersteld. Wjj zetten koers in
richting Engeland, maar toen de
vluchtelingen er erg in kregen,
scheen een ramp niet meer te
voorkomen. Sabotagehandelingen
en pogingen tot zelfmoord waren
aan de orde van de dag. De
stemming aan boord was zo cri-
tiek, dat elke psychologische on
handigheid de verschrikkelijkste
gevolgen moest hebben. Op een
keer schoolden de passagiers sa
men, hielden de toegang naar de
brug bezet en wensten nijj te
spreken. Ik kon ten minste ge
daan krijgen, dat zij kalm naar
mU luisterden.
Ik zond een telegram in code naar
de Hapag en kreeg het antwoord,
dat alles in het werk zou worden
gesteld om hun de terugkeer naar
Hamburg te besparen. Inderdaad be
reikte ons na drie dagen van angstig
gespannen wachten de boodschap ,dat
de Belgische regering toestemming
had verleend om te Antwerpen aan
wal te gaan, mits Frankrijk, Ne
derland en Engeland bereid waren
een gedeelte van de passagiers toe te
laten.
Er waren echter velen van de
vluchtelingen, die daaraan geen ge
loof meer hechtten en dachten, dat
wy hen om de tuin wilden leiden.
Het was aandoenlijk de kinderen van
de vluchtelingen te zien, die niet
begrepen, in welk gevaar zij ver
keerden en zich er zelfs over verheug
den, dat zij nog een paar dagen lan
ger aan boord zouden blijven. Ein
delijk bereikten w\j Antwerpen. Hoe
de passagiers zich voelden laat zich
moeilijk beschrijven".
Nog enige moeilijkheden
te overwinnen
In de toekomst zullen we in
ruimteschepen met een snelheid
van 16.000 kilometer per uur in
24 uur naar de maan kunnen
reizen, zo heeft dr. Lloyd Motz,
lector in de astronomie aan de
Universiteit te Columbia (V.S.)
voorspeld.,Er zijn enige moeilijk
heden te overwinnen. Om ons
onder druk staande schip te
kunnen verlaten moeten wij een
soortgelijk pak aantrekken met
een voorraad zuurstof en door
een uitlaatpoortje het schip ver
laten. Zware schoenen hebben
we nodig, want ons gewicht zou
slechts een vijfde van dat op de
aarde bedragen. Voorzichtigheid
is geboden, want de maan is
bedekt met een laag fijne stof en
diep wegzinken is niet uitgesloten.
Op een bepaalde tijd heeft een
kant van de maan gedurende
14 dagen overdag de temperatuur
van kokend water. De andere
kant is misschien wel löO graden
onder nul. Des nachts daalt de
temperatuur overal tot 150 a
200 graden. Indien wij voor
deze omstandigheden een op
lossing vinden,^kunnen wij liet
schip verlaten eii snel een kijkje
nemep op de maan".
Dr. Motz deelde tijdens dit
onderhoud met de New-Yorkse
correspondent van het Londense
blad ,,Star" mee, dat de mens
technisch niets in de weg staat,
het heelal te onderzoeken. De
vraag, of de mens de lichamelijke
spanning kan verdragen, bleef
onbeantwoord, doch dr. Motz
liet uitkomen, dat dat vraagstuk
opgelost kan worden.
Voor kapitein Schröder, die de
vluchtelingen na deze omzwervingen
in veiligheid bracht, waren het da
gen, die meer van zijn zenuwen en
zijn doortastendheid vergden dan een
taifoon in de Zuidzeedagen om nooit
meer te vergeten. Ook zijn passagiers
vergaten hem niet, want hij kreeg na
derhand nog menig briefje van hen,
die dachten, nooit meer een vrij land
te zullen zien
MET 10 FOTOFILMPJES
FRANKRIJK IN
Buitenlanders, die Frankrijk be
zoeken, mogen Hen filmrollen in
plaats van tweer^zoals tot dusver
gold. mee nemen, mits zij tezamen
met een fototoestel of filmapparaat,
waarvoor zij moeten worden ge
bruikt, worden ingevoerd.
39. Het prachtig borstbeeld ligt in
stukken om hen heen. „Oh, oh",
roept Pam bibberend. „Wat hebben
we nu gedaan? We hebben dat mooie
beeld gebroken". „Ja, maar het ging
per ongeluk", zegt Pim. „We moes
ten ons broertje toch redden?" Pom
is verlost, maar de gevolgen zijn
verschrikkelijk en tot overmaat van
ramp komt de schilder naar binnen
gevlogen. Hij is door de harde klap
wakker geschrokken.
40. „Wat is hier aan de hand? Wat
gebeurt hier?" roept hij. Maar dan
blijft hij als aan de grond genageld
staan. „Hebben jullie dat gedaan?"
zegt hij eindelijk, terwijl hij Pim,
Pam en Pom met een strenge blik
aankijkt. De drie hondjes doen van
de schrik geen mond open. Bedrem
meld staren ze schilder Goedblo.ed
aan.
41. Pim, Pam en Pom weten niet
wat ze zeggen moeten. „Hebben jul
lie dat gedaan" vraagt schilder Goed-
bloed nog eens, terwijl hij naar het
gebroken borstbeeld wijst. „Ja
we wilden u zo graag helpen. We
wilden een goede daad verrichten",
zegt Pim eindelijk.
42. „"-en goede daad verrichten?
Oh, noemen jullie dat een goede
daad verrichten", zegt de schilder
honend. „Dat kostbare beeld aan
stukken te gooien. Nu dat zal jullie
een lieve duit kosten, als de eige
naar het hoort". Ook dat nog. „Ja,
maar we hebben toch óók nog iets
goeds gedaan" zegt Pam terwijl hij
met een trots gebaar naar het bu
reau wijst. „Ook dat nog!" roept
schilder Goedbloed.
Het wondere vliegen
Een plat vlak; opwaartse druk,...
en een bepaalde snelheid
De gemiddelde bezoeker van een vliegveld vraagt zich vol verwondering af
hoe het mogelijk is, dat die ruim 40 ton aluminium-met-inhoud, het moderne
verkeersvliegtuig, zich zo maar als een veertje In de lucht verheft. En toch is
het zo eenvoudig.
Er was eens een natuurkundige,
die onderzoekingen deed op het gebied
van de luchtkrachten. Deze man deed
op zekere dag de ontdekking, die in een
later stadium de mensheid in staat
stelde een eeuwenlang gekoesterd ideaal
te verwezenlijken; hij ontdekte n.1. dat
een plat vlak, dat onder een bepaalde
hoek met een luchtstroming werd ge
houden, een opwaartse kracht onder
vindt. Wanneer men dus een plat vlak
met een bepaalde snelheid voortbewoog
door de lucht, werd dit platte vlak door
de luchtstroom opgetild.
Van dit platte vlak naar een vliegtuig-
vleugel was nu nog maar een kleine
stap. Het vliegtuig zou dan na deze
ontdekking ook vrij gauw werkelijkheid
geworden zijn, als Ja, als
De ontbrekende schakel
De voorwaarde om het platte vlak,
alias de vliegtuigvleugel, van de grond
te krijgen was dat het zich met een be
paalde snelheid door de lucht moest
bewegen. Maar om de vereiste snelheid
te verkrijgen was een lichte en toch
sterke motor nodig en die ontbrak de
pioniers nog. De benzinemotor bestond
nog niet en de andere motoren (stoom
machine e.d.) waren veel te zwaar om
in een luchtvaartuig te worden inge
bouwd.
Zo kwam de twintigste eeuw. Op
papier was het probleem van de men se-
lijke vlucht al lang opgelost, maar,wer
kelijk gevlogen had nog geen mens.
Toen kwamen de gebroeders Wright,
twee eenvoudige fietsenmakers uit
Kitty Hawk in Noord-Amerika, met
de sensationele mededeling, dat zij op
17 December 1903 voor het eerst met
een vliegtuig los van de aarde waren
geweest. Het was maar een sprongetje
van 40 meter, iets langer dan de vleugel
van een Constellation
Maar het was gelukt. Met een eigen-
gebouwde tweedekker, uitgerust met
een zelfgebouwde Wright-motor van
12 p.k., kwam het eerste vliegtuig los
van de grond. Vandaag vliegen K.L.M.-
Consteliations met vier motóren van
2500 p.k. elk, van hetzelfde Wright-
fabrikaat, van Mauritius naar Batavia,
een afstand van 5500 k.m.
Als één schaap over de
dam is
Nu het begin er eenmaal was, kwa
men er spoedig meer vliegers. Ofschoon
aan de ene kant in die jaren vliegen
nog werd beschouwd als de kortste en
de zekerste weg naar het graf, werd
aan de andere kant in laboratoria aan
liet nog erg wrakkige samenstel van
bamboe en zeildoek gedokterd om er
een bruikbaar vliegtuig van te maken.
Men ontdekte, dat een gebogen vlak
meer hefkracht, oftewel lift gaf dan een
plat vlak; daarom gaf men de vlieg
tuigen licht gebogen vleugels. In de
holle onderkant bleken toen echter
Met*u varken naar Trumao
Twee smeden uit Kiel zijn
heden met een .varken aan eèn
touw vertrokken met bestem
ming voor Washington om te
pogen van president Trunian
gedaan te krijgen, dat het voeder-
rantsoen voor de varkens in
Duitsland wordt verhoogd
Het varken heeft een" karton
nen bord om de nek, waarop
staat; ,,Dit arme varken uit
Kiel is op weg naar de president
van de Verenigde Staten om te
schreeuwen om meer voeder voor
zijn Duitse kameraden".
De twee smeden, Gustaf Goepei
en Friederich Wischmann. reke
nen er op, dat hun verschijnen
met het varken onder de in
Bremen gestationeerde Ameri
kanen zoveel sensatie zal wekken,
dat men hen helpen zal aan vrije
overtocht naar de Verenigde
Staten op een Amerikaans schip
Zij willen het varken aan presi
dent Truman aanbieden. Wan
neer zij in Bremen geen passage
kunnen krijgen, willen ze naar
N< derland gaan, waar ze dan
door een Nederlandse kapitein
geholpen zouden worden.
Bij voorbaat eventuele aan
merkingen parerend van de zijde
van de Amerikaanse dierenbe
scherming zeide Goepei: ,,Ik zal
dit varken zo goed behandelen
als ik het mijn bruid zou doen".
schadelijke hichtwervels te ontstaan,
daarom vulde men deze onderkant op!
Op deze wijze ontstond de moderne
vliegtuigvleugel met zijn stroomlijn-
vorraige doorsnede.
Maar men ontdekte nog meer. Uit
onderzoekingen bleek n.1. dat de op
waartse kracht, die het vliegtuig van
de grond opheft, voor een derde deel
uit druk eu voor twee derde deel uit
zuiging bestaat. Een vliegtuig rust dus
niet op de luchtlagen er onder, maar
hangt" in de lucht.
Niets nieuws onder de zou
Op deze eenvoudige beginselen be
rustte het succes van de twee Ameri
kaanse broeders, die in 1903 het eerste
sprongetje maakten; vijf en veertig jaar
later zijn het nog dezelfde beginselen,
die het mogelijk maken, dat vliegtuigen
van ruim 40 ton zich licht als een
veertje van de grond verheffen. Doordat
de vier krachtige motoren de machine
met een snelheid van ver over de 100
k.m. over de betonnen startbaan trek
ken, krijgt de vleugel van de erlangs
stromende lucht voldoende lift om de
grote A'ogel van de aarde los te maken.
De machines zijn weliswaar veran
derd; het aan twee passagiers plaats
biedende tweedekkertje van latten en
zeildoek, waarmee de K.L.M. in 1920
begon te vliegen tussen Amsterdam en
Londen, heeft thans plaats gemaakt
voor de snelle, gestroomlijnde, blinken
de metalen Convair Liner, die twintig
maal zo veel passagiers meeneemt,
maar het principe is hetzelfde gebleven.
De wettelijk geoorloofde prijzen
voor verpleging in ziekenhuizen en
sanatoria mogen voor alle klassen,
behalve de laagste, worden verhoogd
met ten hoogste één grilden per ver-
pleegdag, aldus blijkt uit de vandaag
in de Staatscourant opgenomen prjj-
zenbeschikking Ziekenhuistarieven.
De beschikking treedt 1 April in wer
king.
Voor de laagste klas mag de ver-
pleegprijs tot - ten hoogste 8 gulden
per dag worden verhoogd als de wet
telijk geoorloofde prijs vóór de inwer
kingtreding van deze beschikking
meer dan 7 gulden, doch minder dan
8 gulden bedroeg. Bij een prijs van
8 gulden of meer mag geen enkele
verhoging worden toegepast. De dag
van aankomst (mits de patiënt is
opgenomen vóór 20 uur) en de dag
van vertrek mogen beide in rekening
worden gebracht.
Voor zover de kosten van penicil
line en streptomycine tot dusver ge
heel of gedeeltelijk in de verpleegprijs
zijn begrepen, mogen deze door de
ziekenhuizen en sanatoria afzonder
lijk in rekening worden gebracht, uit
sluitend met betrekking tot verplicht
en vrijwillig verzekerde patiënten der
Algemene Ziekenfondsen en patiën
ten voor rekening van rijk, provincie
en gemeente, Rijksverzekeringsbank
en Raa-d van Arbeid.
Dit geldt niet ten aanzien van zie
kenhuizen en sanatoria, waarvoor,
vóór het tijdstip van de inwerking
treding van deze beschikking, reeds
een afwijkende regeling ig goedge
keurd door de directeur-generaal van
de Prijzen.
Maximum inzet van f 10.—
bij de Toto
Blijkens een in de Staatscourant
d.d. 29 Maart 1949 gepubliceerde
beschikking van de ministers van
Landbouw, Visserij en Voedselvoor
ziening en vari Justitie wordt met
ingang van 1 April a.s. aan de
„Stichting totalisator Nederland"
vergunning verleend tot het organi
seren van een totalisator bij hard
draverijen en paardenrennen voor
de duur van 1 jaar.
De Stichting zal moeten zorg dra
gen, dat aan courses geen eigenaren,
welke het bepaalde terzake het on
geoorloofde wedden en het verle
nen van bemiddeling hebben over
treden, deelnemen.
Met betrekking tot de financiële
regeling van het totalisatorwezen
bepaalt de beschikking, dat de maxi
mum inzet per persoon per wedden
schap niet hoger dan f 10 zal mogan
zijn.
