AD VE ItTIA TIEX.
waar deze delfstoffe wordt gevonden, zoo laug onbekend bleef.
Het is blijkbaar gewordendat althans de meeste koppen uit
de stof worden vervaardigddie in Griekenland, nabij
Stives ofThiva (bet voormalige T h e b e) op den weg
naar Negropont wordt gedolven. Volgens N u b u h r 's
berigten aan de kon. sociëteit der wetenschappen te Göttingen,
wordt het echte meerschuim ook in K 1 e i n A z i e, in Anatoli
(Natolie) niet verre van de stad KonicofKognie, (het ou
de Iconiüm), digt bij het dorp K i 11 s c h i k, gevonden. Het
zelve vertoont zich aldaarin een graauw leiachtig kalkbed van
ongeveer 6 voet, in niet zeer aanzienlijke aders, welke dikwijls
20 voet diep onder de oppervlakte liggen.
De versch gegravene specie is wit, taai, bijna als was, wordt
zonder vuur ligt hard, en moet, volgens het voorgeven di r werk
liedenin de uitgegravene aarde, weder aangroeien. Zelden is
dezelve geheel rein en onvermengd, maar heeft min of meer klei
ne aderen en steentjes enz. De boereu, welke het meerschuim
uitgraven, moeten daarvoor eene schatting, aan een turksch kloos
ter betalen, hetwelk zijn onderhoud trekt uit de opbrengsten der
voortbrengselen van den omtrek. Ook moet men meerschuim aan
de Z w a r t e z e e delven gelijk medein de nabijheid van
Konstantinopel, ecne soort van kleiwelke de Turken
K i 11 k e f f i, d. i. schuim klei noemen, die mede gewoonlijk voor
meerschuim wordt gehouden, en waaruit insgelijkseven als uit
den daar ook gevonden Bolus, pijpenkoppen gemaakt worden
Het echte meerschuim schijnt, voor het overige, ook in N.
Amerika voor te komen, in de nabijheid van Q u e b e c.
Andere opgegevene plaatsen, van welke men hetzelfde beweerd
heeft, zonder dat de uilkomst de opgave heeft bewaarheid, gaan
wij met stilzwijgen voorbij, tevens met verscheidene anderen,
die eene soortgelijke, maar toch verschillende stoffe, van welke
men zich tot hetzelfde einde bediend heeft, opleveren. De pij
penkoppen worden niet, als pottebakkerskleigebakken of ge
brand, maar men laat de taaije specie eenvoudig door de lucht
droogenwaarop men dan de koppen daaruit snijdt en boort.
Evenwel vormt men ook koppen uit de nog weeke aarde, die
dan in vormen geperst wordt, in welke bloemen en figuren
ziju gesneden. De koppen in de vormen zijnde, boort men in
dezelve de gatenen legt ze dan in de zon te droogen. Na
eenige dagenwanneer derzelver oppervlakte eene hard- en
geelachtige huid heeft aangenomen, worden zij in eenen ge
stookten bakoven gebragt, in welken zij dan, tot op de volko-
mene nfkoeling blijven liggen. Hierop kookt men ze dan een
uur lang in melkterwijl men ze daarop met B i s c h i k
Kuirughi of schuurkruid afwrijft en polijst.
Nu verkoopt men ze te Konstantinopel, waar zij
gedeeltelijk nog verschillend gekleurd worden, terwijl men ze
in was, olie, vet enz. kookt, waarvan aan de ruw tot ons ge-
bragte koppen nog dikwerf sporen en overblijfsels te zien zijn.
Door middel van een mengsel van drakenbloed en noot-olie
geeft men aan dezelve eene zeer schoone, zwartroodachtige
kleur. Ten aanzien der soortgelijke zwaarte zijn de echte pij
penkoppen verschillend van elkander; eenigen zijn ligt, anderen
zwaar en anderen nog zwaarder. Ook verschillen zij van kleur,
terwijl eenigen geheel wit, anderen donkerder, en nog anderen
geel of bruin zijn. Men kan niet altijd uit deze verschillende
digtheid of kleur op eenen verschillenden oorsprong, of ook
soort zelfs, besluitendewijl dikwerf dezelfde groeve al deze
verscheidenheden oplevert. Dikwijls ook, gelijk boven gezegd
is, vertooncn zich deze delfstoffen, met andere zelfstandigheden
vermengd: van hier de steenaders in verscheidene koppen.
Dewijl men de meerschuimen pijpenkoppen in Turkije
zelve niet zeer op prys stelt, en de voorkeur aan de klei-
roode potaarden geeft, komen dezelve meest aan Grieksche
kooplieden, en worden van dezen verder naar Zevenbergen;
Hongarijen, Polen en Duitschland verzonden. Het
hoofdkantoor der ter zee ingevoerde pijpenkoppen was eertijds,
en is misschien nog bedtn, in Triest, alwaar zij, onmiddelijk
uit T u r k ij e, in ruw gevlochtene korven aankomen. Daar worden
zij overgepakt in houten kisten, en verder verzonden. Bovendien
heelt men ook aanzienlijke magazijnen van meerschuimkoppen
te Weenen, alwaar zij, buiten Triest, te land worden inge
voerd over Semlin. Van den 1 Nov. 1795 tot 31 Oct. 1796
bedroeg deze invoer over Semlin 83.413 centenaars dergelijke
pijpeukoppen. Op de Leipziger mis kwamen voorheen jaarlijks
door elkander gerekend, nagenoeg 300 kisten, elke a 1000 tot
1100 stuks, onder welke gewoonlijk een groote hoofdkop25
andere minder groote, 200 van middelbare grootte, en de ove
rige kleinen. De kist gold ƒ300 a ƒ350. De pijpenkoppen
komen of ruw gevormd of opgemaakt in Europa aan.
De ruwe zijn, voor het gevoel, mat, ruw en kalkachtig, zien
er wit uit, en gelijk geharde pijpaarde, in het geheel onaan
zienlijk, en worden, eerst door het snijden, opkooken en polijsten
voor den handel bereid. Eerst boort men er wijdere openiugen
in, zoo van voren als van achteren; dan geeft men aan dezelve
op de draaibank, hunne gewenschte gedaante enz. en kookt ze
voorts nog eens, eerst in talk en vervolgens in was, op, waar
door zij meer vastheid en glans krijgen, terwijl men wel zorg
draagt van ze, uit de kooking komende, niet met de vingers
aanteraken, waardoor eene vingervlek ontstaan zou, die zich
telkens, wanneer er uitgerookt werd, zou vertoonen, en alleen
door eene nieuwe kooking kan verdwijnen. De waardij en prijs
zoo men weet, hangen nu vooral van het gewigt af, en men
betaalt, het overige gelijk staande, de ligteren het duurste. Den
afval, door boren, snijden en springen van koppen met steen
adertjes ontstaande, wierp men eertijds weg, sedert ruim 80
jaren echter, vond men in Duitschland, in de Eu hl, de
kunst uit, dezen afval op verschillende wijze te bewerken, en
daaruit nieuwe koppen, bekend onder den naam van onechte
te formeren. Men heeft het in deze kunst van tijd tot tijd
tot eene hooge mate van volkomenheid gebragt, en bloeijende
fabrijken hadden daaraan hare welvaart te danken. Echter, hoe
zeer de onechte koppen veelal, door een betei en meer geëven-
redigd fatsoen, de echten overtreffen, is nogthans de meerdere
deugdzaamheid en bestandheid aan de zijde der laatsten. Als
onderscheidene kenmerken der echte en nagemaakte, geeft men,
ter voorkoming van bedrog, het volgende op:
1.) De onechte zijn doorgaans ongelijk zwaarder van gewigt.
2.) Zij zijn geheel zonder aderen, (natuurlijk, dewijl de afval,
waaruit zij bereid worden, eerst weder fijn gemaakt wordt,)
maar de echte hebben dezelve zeer dikwijls;
3.) De onechte worden ligt besmoeseld, terwijl zij ook nooit
den glans van eenen echten kop krijgen;
4.) Niet zoo ligt ook kunnen de onechten tegen vallen ofstooten;
5.) En ook niet zoo goed, als de echte, afwisselende hitte of
koude verdragen.
Als de zekerste proef, bij het koopen, wordt opgegeven het
bestrijken met een stuk zilveren munt. Krijgt daarvan de kop
potloodachtige strepen, zoo is dit een zeker teeken, dat hij na
gemaakt is; maar komen er geene strepen, zoo is dit een onfeil
baar kenmerk van de echtheid. Sedert men begonnen is, dit
gebruik van den afval te maken, zenden de Turken ook r u w
meerschuim in groote vaten op Weenen, Leipzig
Hamburg enz. over Triëst.
Dirksliorn, Oct. 1858. A. de Heek.
DIRECTEUREN der Ond. BRAND
WAARBORG-MAATSCHAPPIJ, te
Amsterdam, brengen ter kennisse van belangstellenden,
dat tot hunnen Correspondent te SCHAGEN is
aangesteld, de Iloog Welgeboren Heer Jonkhr. W. F.
Alewijn, bij wien men zich gelieve te vervoegen tot
het bekomen van verlangd wordende inlichtingen, betref
fende deelneming in genoemde Maatschappij.
Amsterdam, Directeuren voornd.,
10 Nov. 1858. de JOXG en Comp.
Een mijuer bekende Depóthouders be-
rigtte mij dezer dagen, dat Mejufvrouw
G. van Galen, geb. Thoen, te Loosduinen, sedert jaren
lijdende aan hevige Maagkramp, thans geheel her
steld is door het gebruik der Anti-Rhumatische Watten
van Abshaubbin.
Niemand vergete de weldadige uitwerkselen door deze
Watten op 's menschen gezondheid verkregen.
Het is duizende malen bewezen, dat zij alle momen-
tuële aangebragte pijnen van dien aard zeer spoedig stilt
en geheel wegneemt, en dat zij even zeker bij een con-
tinueel gebruik het verouderdst Rhumathiek doet verdwij
nen, alsof het nimmer had bestaan.
De proef te nemen valt onder ieders bereik, daar de
prijs van zulk een Blad Watten slechts 25 Cents is.
Zij zijn omwonden met een Biljet van ligt blaauw papier,
waarop de gebruiksaanwijzing vermeld is, benevens p. m.
130 Depothouders, en zijn alle onderteekend door mij Be-
reider en Hoofd-Depöthouder A. BREEDYELT Az.te
Delft. Waarop men wel gelieve te letten, omdat voor dat
zelfde doel ook andere Watten worden verkocht, die niet
door mij zijn bereid. Verdere Depóts
S. Keet te Schagen.
N. B. Upman Barsingerhorn.
A. J. Sandf.es Leiden.
J. Reynardt idem.
G. J. Wubbe Aieuwediep.
H. J. Rekken te jdmeterdam.
A. J van den Berckhofp Utrecht.
M J. C. Ham idem.
J. H Keeleb Botterdam.
T. A. Stbootman jtmhem.
Drukkerij van P. J. G. DIDERICH.
