Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
13 A.ÜG.USTÜS,
M 307.
Zevende Jaargang. A°.
VREDE of OORLOG?
SCHAGER COURAFT.
abonnementsprijs voor drib maanden:
Voor Schagenƒ1.00.
Franco per post door het geheele Rijk. 1.15.
Afzonderlijke Couranten0.10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
TJITO-EVEE F. T. GK DIIDIEItlCII.
PRIJS DER ADVEKTENTlëN
Van een tot vijf regelsƒ0.75.
Iedere regel meerder0.15.
De 35 cents zegelrecht niet medegerekend.
Grootc letters naar de ruimte die zij beslaan.
BRIEVEN FRANCO.
Wat zal het zijn, oorlog of vrede? Ziedaar
de groote vraag, die Ëuropa sedert geruimen
tijd in spanning houdt. Napoleon III, de
man van het volk en van de Katholike gees
telijkheid in de dagen namelijk toen hij
beiden honig om den mond smeerde, omdat
hij beiden noodig had heeft van uit de
Tuileriën, als middelpunt, een spinneweb over
de gansche wereld uitgebreid, welks draden zich
aan de uiterste einden der aarde vasthechten.
In dat middelpunt wordt hij elke beweging
die slecht eenigermate van invloed kan zijn, op
het lot der staten, gewaar, maakt zich daarvan
meester en leidt ze naar zijn oppermachtigen
wil; van uit dat middelpunt verspreiden zich
besluiten en geruchten, die de beschaafde we
reld in vrees en ongerustheid houdenheslui
ten, die geheel onverwacht aanleiding kunnen
geven tot den oorlog, en te midden van den
hevigsten strijd somtijds eensklaps den vrede
doen geboren worden. Nog niemand heeft
dien man doorgrond; nog niemand heeft op
dat effen, altijd gelijke gelaat kunnen lezen,
wat er omging in dat veelomvattend brein; nog
geen sterveling heeft uit zijne daden, uit zijne
woorden eene zekere gevolgtrekking kunnen
maken. Zijne levensgeschiedenis is een too-
neelstuk zonder eenheidsomtijds dwingen ons
zijne pogingen oin tooneeleffect te maken een
glimlach af van medelijden met den man, die
te Boulogne en Straatsburg zelf de hoofdrollen
vervulde; somtijds bloedt ons het harte bij de
tragische momenten, waarvan het overvloeit;
en vloeken wij den mandie met onverstoor
bare koelbloedigheid zijne theoriën van volks-
souvereiniteit en eenhoofdig despotisme door
dronken soldaten met looden argumenten in
de straten van Darijs liet verdedigen. Die man
kent geen consequentie, dan in zooverre, dat
ziju vurig streven daarin bestaat, door herhaal
de en onverwachte veranderingen van politiek
de wereld consequent in spanning te houden.
Hij is een man, die zich naar alles weet te
schikken; hij is buigzaam (touple), gedwee zelfs
als zijn belang dat medebrengt; hij is aarze
lend in het nemen van een besluit, maar is
eenmaal een plan gevormddan volgt de uit
voering zóó spoedig, dat hij zijnen tegenstan
ders geen tijd tot bezinning laat; hij voert ze
met zich mede, hij verplettert ze; hij is naauw-
keurigscherpzinnigja bijna onfeübaar in de
berekening van de kansen, die hij heeft tot
welslagen; hij weet met het jniste oogenblik
de juiste mannen te kiezen, die tot de uit
voering geschikt zijnhij is rijk aan schoone
beloften, aan mooi klinkende phrasen om zijn
volk en geheel Europa in slaap te wiegenen
onbeschaamd genoeg omals zijn doel zulks
vordert, al zijne antecedenten te loochenen.
Maar waartoe nog langer dat karakter, dat
niet te doorgronden isontleed Het karakter
van den mandie zeker de machtigste manarch
is van de wereld; wiens wil een gebod schijnt
te zijn voor geheel Europa!
In zijne jeugd behoorde hij tot de carbona-
ri; man, werd hij zamenzweerder tegen de re
gering van Loiis-Philippe, dat is tegen den
burger-Koning, die door het volk gekozen
werd, hij, Napoleon, die den volkswil vóór
alles zeide te eerbiedigen! later speelde hij de
rol van zelfverloochenend banneling en begon
te heulen met de geestelijkheid, die hem pre
sident van de republiek maakte. Maar die
zelfde geestelijkheid werd lastig, want ze cischte
te veel dankbaarheidze cischte meer dan in
een goed geordenden staat aan de geestelijk
heid verleend kan worden en beide partijen
even consequent in hare overtuiging, even
vsouple" iu hare theoriën, kwamen vijandig
tegenover elkander staan. De president, in de
clericale bladen tot een halven god verheven
werd in den aanvang van het keizerrijk reeds
min of meer bestreden omdat hij te veel had
beloofd en te weinig kon geven, wilde hij,
de eerzuchtigezich niet alle macht zien ont
nemen langzamerhand werd de afscheiding
scherper en scherper, tot zij eindelijk overging
in geslagen vijandschap. L'Empire e'etl la paix
en de krim-oorlog vorderde duizenden men-
schenlevensen na een kortstondigeu vrede
kwam de oorlog met Oostenrijk en de
onbillijke roof van de landen der verschillende
Italiaansche vorsten. Garibaldi verdreef den
Koning van Napels; Victor Emandel anex-
eerde en Napolbos IHanexeerde, en de Fran-
schen behaalden roem maar de geestelijkheid
werd des Keizers verklaarde vijandomdat den
Paus, door zijn toedoen, onder zijue oninid-
delijke goedkeuringniets meer overgebleven
was dan een weinig beteekenend staatje, dat
door Fransche baïonnettcn in orde moest ge
houden worden. Doch ook hier wist zijne
buigzame geest weêr een middeltje tc vinden,
om de vijandschap der ultramontraneu niet
tot een uiterste te doen overslaan hij herin
nerde zich uit de geschiedenis zeker maar al
te goed de namen van Jacqies Clément,
Kavaillac Damicns en Fran^ois Gcyon, die
door fanatiken ijver een redding van de kerk
volgens hunne opvattingzochten in vorsten
moord; en naar mate hij meer en meer brak
met zijne vroegere bondgenooten sloot de Kei
zerin zich meer en meer bij hen aanen
Europa beleeft het zonderlinge schouwspel,
maar dat het zich niet verbeeldedat dit iets
anders is dan eene komedie dat Napoleon
Hl onder de pantoffel zit van Elgénietje.
„Vempire c eet la paix en Frankrijk voerde
zijne zonen naar Cochin-ChinaChina, Syrië
en Mexicoom de beschavingten koste van
stroomen bloeds,te verkondigen „Fempire c eet
la paix fen een staand leger van p. m.
450,000 man heeft de schaldenlast van Frank
rijk doen stijgen tot eer.c ongehoorde hoogte.
4V eer wist de buigzame Keizer een middeltje
om het volk over dien schuldenlast te vreden
te stellenFolld werd minister van finantiën
de schulden werden geconverseerd, cenigc pre
rogatieven werden opgeofferd en alles marcheert
voorwaartsalsof de drukkende schuldenlast
voor Frankrijk een zegen, het keizerrijk eene
behoefte was geworden.
En naast dien mandie op de Tuileriën
zetelt, heerscht een ander Koning; en gelijk
de eerste zich noemt: Emperevr par la gr ace
de llieu et par la vrlon/é du pcuple, zoo ver
langt die vorst aangemerkt te worden als
alleen door de „Gratie Gods" het bewind te
voeren. Zijne eerste daad als Koning was
eene verloochening van zijne antecedenten als
regent; zijne krooning te Koningsbergen was
eene komediewaaraan niemand de goddelijk
heid zijner rechten erkendemaar veeleer een
oorzaak van vrees en wantrouwen voor zijne
onderdanen. De strijddien hij met terug
zetting van alle constitutionele principesher
haalde malen persoonlijk voerde tegen het Huis
der afgevaardigden werpt een smet op zijne
regering, terwijl zijne zoo vaak uitgesproken
overtuigingdat het Huis slechts zamenge-
steld is uit eene menigte ledendie den volks
geest niet vertegenwoordigden, in zijn mond
een leugen wasomdat hij die 2de Kamer
niet durfde ontbinden cn een beroep op het
volk doenom hem mannen te zendendie
gedweeër en even „souple" als de Fransche
afgevaardigden, hem het leven niet zoo zeer
verbitterden. Mij zeiden het reeds elders:
die man wordt oud hij suftwant hoe andera
kan hij komen aan dat goddelijk rechtdat
de Pruissische Koningen op hunne landen en
onderdanen hebben. „Door de gratie Gods,"
jazoo als wij allen door Gods genade be
zitten 't geen wij hebbenmaar tevens door
een tal Tan onrechtvaardige, soms verraderlij
ke veroverings-oorlogen is Pruissen aangegroeid
tot de kleinste der vijf groote mogendheden.
Of was 't bij de gratie Godsdat de groote
keui vorst den Zweden in een hevigen strijd
met Polen gewikkeld, Riigcn en een gedeelte
van Pommeren ontnam Of was 't bij de gratie
Gods dat Frederik I den Zweed, in oorlog met
RuslandSaksen Polen en Denemarken alle lan
den in Noord-Duitschland ontnam en bij zijn rijk
voegde? Of dat Frederik II, de Groote, ook
wel de Eenige, Silezië ontstal aan Maria There-
sia van Oostenrijk Of die herhaalde verdeeling
van Polen, of die roof in 1815 aan Saksen
gepleegd? Ja waarlijk, zoo één Vorst, dan
toch zeker de Koning van Pruissendie zijn
titel zon kannen veranderen in„bij de gra
tie Gods en door het onrechtvaardig zwaard
mijner voorzatenEn wat heeft die man nu
met zijn volk gedaan? Omdat de 2de Kamer
hem geen geld genoeg voor zijn soldatenwin-
kel vilde stemmen of dat zij van meening
wasdat de conscriptie op de Pruissen al
genoeg drukte en de diensttijd niet met een
jaar behoefde verlengdmaar veeleer verkort
behoorde te wordendaarom heeft hij die
