Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
20 AUGUSTUS.
M 308.
Zevende Jaargang.
A°. Mksjfa
AARDBEVING OP MANILLA 3 JIMJ.
SCHAGER COURAN#
ABONNEMENTSPRIJS VOOR DRIE MAANDEN:
Voor Schagenƒ1.00.
Franco per post door het geheele Rijk. „1.15.
Afzonderlijke Couranten„0.10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
TJITG-EVER IP. «J. O. DIDERICH.
PRIJS DER ADVERTENTlëN
Van een tot vijf regelsƒ0.75.
Iedere regel meerder0.15.
De 35 cents zegelrecht niet medegerekend.
Groote letters naar de ruimte die zij beslaan.
BRIEVEN FRANCO.
Onder den smartelijken indruk der jongste
gebeurtenissen is het eene moeijelijke taak,
de denkbeelden geregeld terug te geven en
een geleidelijk berigt mede te deelen over de
gevolgen der aardbeving, waarmede de Voorzie
nigheid die plaats in den nacht van Woensdag
3 Junij heeft bezocht. Wij willen inmiddels
trachten in korte trekken mede te deelen, wat
wij van de verschrikkelijke castastrophe, ver
nomen hebbeD.
Te 7 uur 25 minuten 's avonds, welk uur
thans nog de meeste ten gevolge der aardbe
ving tot stilstaan gekomen uurwerken aanwij
zen, voelden wij eene sterke beweging, die door
2 of 3 hevige stooten in de rigting van het
Zuiden naar het Noorden, en door 2 of 3
naar eene andere rigting werden gevolgd. Men
vernam toen een aanhoudend onderaardsch ge-
druisch, vergezeld van een verschrikkelijk kra
ken, ontstaan door het instorten van eene
menigte gebouwen; voorts de jammerkreten der
menschen, het vallen der meubels, het luiden
der torenklokkeu, met één woord eene verwar
ring van geluiden, welke het bloed kon doen
stollen der bedaardsten en moedigsten, die hetzij
aan het strand of op de voor anker liggende
schepen voor onze stad, getuigen kondeu zijn
van de aardbeving, die 30 seconden duurde.
Een panische schrik beving allen, want ieder
zocht een toevlugtsoord voor zich en de zijnen;
voeg hierbij de diepe smart van hen, die de
onmogelijkheid inzagen om zoovele onder de
ruïnen bedolven ongelukkigen hulp te bieden.
Een half uur nadat de ramp plaats had, stel
den reeds de autoriteiten het noodige in het
werk om hulp te verleenen, en een weinig
daarna zag men de troepen van het garnizoen
onder de leiding hunner officieren en ingeni
eurs, de pogingen der locale autoriteiten, tot
reddiug zooveel mogelijk van ongelukken, op
de ijverigste wijze ter zijde staan.
In de geschiedenis der Phillippijnsche eilan
den is geene ramp bekend, zooals plaats had
in den nacht van 3 Junij. Om zich iets van
dien aard voor te stellen, moet men twee eeuwen
teruggaan, toen op zekeren dag de stad ge
deeltelijk verwoest werd. Men kent het aantal
ongelukken van dien tijd niet; mitsdien kan
men tot geene vergelijking komen; doch men
weet dat destijds het kapitaal dat de openbare
gebouwen representeerdentot bijna j gere
duceerd werd. Thans weet niemand nog wat
van de gebouwen overig zal blijven; want het
is eene onmogelijkheid de nog bewoonbare hui
zen te tellen, daar het meerendeel tot veilig
heid van het verkeermoet worden afgebroken,
zooals blijken kan uit eene ordonnantie der
autoriteitenwaarbij de passage voor rijtuigen
in de meeste straten is verboden.
Willen wij de tot dus ver bekende bijzon
derheden mededeelen, dan dienen wij het eerst
onze oogen te wenden naar Kathedraal. Op
het oogenblik der ramp werd aldaar de mis
gelezen ter eere van den Sacramentsdag. On-
middelijk na de trillende beweging stortte een
deel van het dak in, en door de in tegen
overgestelde rigting daarop volgende beweging
werd het geheele dak vernield. Verscheidene
pijlers en een deel van het front stortten inede
gelijktijdig in. De doinheeren de dienstdoende
kapellanen en de koorzangers zagen zich van
hoopen puin omgeven; de koorzangers, die
zich aan de beide kanten van het altaar bevon
den werden verpletterdterwijl zijdie zich
aan de andere zijde bevonden, beschermd wer
den door de groote balken van het dak, die
op het rasterwerk van het koor gevallen «aren.
Daardoor de kalkwolk bijna stikkende,
rigtten zij nog vrome troostwoorden tot elkan
der. Een hunner zag te midden der puin-
hoopen eene verlichte plekhij werkte zich
met groote moeite uit zijne afgesloten plaats,
en drie of vier anderen volgden hem; maar
plotseling daarop zagen deze den uitgang ge
sloten. Zij leden^tot den volgenden morgen de
verschrikkelijkste smarten. Te 1 ure vernamen
de arbeidslieden, die tot hunne redding opge
daagd waren, hunne laatste jammerkreten.
Eerst te 6 ure 's morgens (Donderdag) kon
het eerste lijk opgehaald worden, 's Avonds
ontbraken nog verscheidene. De lijkendie
men op deze en op verschillende andere plaat
sen in de kerk gevonden had, bedroegen 85.
Zij werden op liet kerkhof de Paco ter aarde
besteld. Iloevelen cr op de o\ erige kerkhoven
begraven werden, is ons nog niet bekend,
Op de brokstukken der verwoeste kathedraal
zijn 6 hoogere geestelijken cn eenige kapel
lanen en koorzangers gered; gedood ziju 9
hoogere geestelijken en 10 koorzangers enz. Er
worden bovendien nog vele kerkbeambten gemist.
Het dak van het hotel des kapitein-gene
raals is ook op eenige plaatsen beschadigd en
alle muren hebben hunnen loodregten stand
verloren. liet gebouw is niet alleen onbe
woonbaar, maar zal ter voorkoming van groo-
tere schade geheel neergehaald moeten worden.
De kapitein-generaal was niet te huis. Zijne
echtgenoot en onderhoorigen moesten het ge
bouw, geholpen door hellebardiers, al kloutc-
rende over de puinhoopen verlaten.
De kerk St. Isabella is totaal ingestort.
Het daaraan belendende collegie is minder be
schadigd. Men zegt dat onder de puinhoo
pen van het kerkgebouw een heer en eene
dame bedolven werden; doch daar een aantal
personen uit de stad naar buiten is gevlucht;
valt daaromtrent vóór de wegruiming der puin
hoopen niets met voldoende zekerheid te zeggen.
Het prachtig portaal der kerk van St Do-
minicus is zoo beschadigddat men ieder
oogenblik verwacht het te zien instorten. De
eene toren is reeds nedergestort en de ander
zal wel spoedig volgen. Her schip der kerk is
geheel en al vernield en het grootste gedeelte
van het klooster verkeert in zeer bouwvalligen
toestand. Het militair hospitaal vertoont ins
gelijks niets dan een tooneel van verwoesting.
Een aantal zieken zijn daarbij omgekomen.
Alleen eene slaapzaal en eene daaraan belen
dende kamer van de zusters van barmhartigheid
zijn staande gebleven. Het schouwspel, hetwelk
het plein vóór het paleis des avonds ten 9 ure
opleverde, toen aldaar de meeste zieken ge
kampeerd lagen, was allerbedroevendst De
kloosters en kerken San Francisco, San Juan
de Dios cn Recoletoos zijn gedeeltelijk inge
vallen en kunnen voor het godsdienstig ge
bruik niet meer dienen. Het collegie San José
benevens de kloosters Santa Catalina en Santa
Rosa moeten dadelijk verder afgebroken worden.
In het eerste werden een der leeraars en vier
leerlingen gewond. De toren en de prachtige
regtbank van koophandel dreigen ieder oogen
blik in te vallen. Even zoo zijn de localiteiten
der intendance, van den raad van bestuur en
der douane grootendeels ingestort en bescha
digd. AVij kunnen slechts van twee gebouwen
zeggen, namelijk de school voor ingenieurs en
een gebouw onmiddelijk aan de Porte Real,
dat zij niet geleden hebben.
Van de particuliere gebouwen is het aantal
bewoonbaar geblcvene of weinig beschadigde
uiterst gering. De meeste vereischen althans
belangrijke reparatiën en velen moeten ter
voorkoming van ongelukken omver gehaald
worden. Om deze reden zijn zij door de
bewoners verlaten, die hier en ginds een heen
komen hebben gezocht.
Slechts céne kerk, namelijk die van St.
Augustinusis nog geschikt tot godsdienstoe
fening.
In de voorstad was de aardbeving in hare
werking nog vreeselijker dan in de stad zelve
althans de particuliere huizen hebben daar veel
meer geleden en er zijn aldaar meer menschen
bij de ramp om het leven gekomen.
In Binondo is de beroemde toren en een
gedeelte der kerk ingevallen. Een aantal daken
zijn vernield en op de markt de la Divisoria
werden ongeveer een veertigtal personen ge
dood. Het aantal der in Binondo en op deze
markt opgegraven lijken bedraagt 145, dat
der gewonden 39.
In Santa Cruz heeft behalve de kerk ook
de openbare gevangenis veel geleden. Vele
huizen zijn geheel verwoest Tot gisteren mor
gen telde men in Santa Cruz 25 dooden en
22 gekwetsten.
Ook in Quiapo zijn de gebouwen zwaar
geteisterd en de kerken zijn er voor de open
bare ceredienst niet meer bruikbaar. Men telt
aldaar tot nog toe 23 dooden en 2 gekwetsten.
In Fondo is geen enkel huis staande geble
ven. Het aantal dooden is aldaar 23.
San Miguel heeft het minst geleden. Men
telt daar niet meer dan 10 gewonden.
Het gezamenlijk aantal dooden in de stad
bedraagtvolgens de berigten van gisteren
