30 IA ART»
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
M 392.
Negende Jaargang.
J-, o. üdizdieiricih:.
BRIEVEN FEANCO.
De veerkracht der
denkbeelden.
De steen der wijzen.
SCHAGER
abonnementsprijs voor drie maanden i
Voor Schagenf 1,00.
Franco per post door het geheele Rijk n 1,15.
Afzonderlijke Couranten0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
TJITOEVER IP.
Die timmert aan den wegh,
Verwacht gezegh. (Cats.)
prijs der advertenticn t
Van een tot vijf regels0,75.
Iedere regel meerder0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Groote letters naar de ruimte die zij beslaan.
Doekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Tegenwoordig is de klagt bij sommigen
niet vreerad dat de woorden hunne beteeke-
nis hebben verloren. Enkelen beweren dat
de denkbeelden daardoor uitgedruktzoo on
bepaald en flaauw begrensd worden dat men
er onder verstaan kan wat men wil. Zoo is
het woord liberaal, volgens sommigen een
woord van zoo rekbare beteekenisdat men
het op alles en ieder kan toepassen. Ande
ren gaan nog verder en beweren ronduit
dat de woorden hunne beteekenis verloren
hebben. Vooruitgang beteekent volgens hen
revolutie; vrijzinnigheid onverschilligheid ver
draagzaamheid godsdienstloosheidstaatsbe
lang' partijbelang.
Wij gelooven dat er in die klagt wel
eenige waarheid ligt, maar meenen tochdat
het nog wel valt uit te maken wat de betee
kenis zij van ieder woord en of aan eene
bepaalde zaak eeu juiste naam gegeven wordt.
Nemen wij bijv. het lievelingswoord van on
zen tijd, liberaal. Ieder het is waar
eigent zich dien naam toe. De sterkste
tegen over elkander staande partijen beweren
om het hardstdat zij en zij alleen het waar-
IV.
Ik ben de man niet om mij te laten be
praten of zoo gemakkelijk bevreesd maken
de liefde eener vrouw zoo als gijkan on
mogelijk lafhartigheid inboezemen en zijn arm
om het slanke midden van het jonge meisje
slaande zag hij haar hartstogtelijk in de be
traande oogenboog zich tot haar voorover
en fluisterde
Goddelijke Wilhelminaeen enkele kus
en ik tart de geheele wereld.
Op dat oogenblik ging er eene deur open
een grijsaard met wit haar en in een wijden
mantel gehold trad het vertrek binnen.
Wij zijn verlorenzuchtte het meisje.
Frits was inmiddels voor de deur blijven
staangedurende geruimen tijd zag en hoorde
hij niets dat in staat was hem eenig belang in
te boezemen. Het licht in het vertrek waar
naar hij dikwijls had opgekeken, bleef onbe
weeglijk op dezelfde plaats. Een keldergat
met ijzeren traliën waaruit een zwavel en
loogzout damp opsteegwas echter zijne op
merkzaamheid niet ontsnaptdie omstandig
heid bragt hem tot nadenkenhij naderde
het gat en meende eenig dof geluidvoet
stappen ja zelfs zuchten te hooren eene koude
rilhng ging hem over het ligchaam en op
achtige liberalisme aanhangen. En het schijnt
naar waarheid als of het woord alle betee
kenis verloren heeftdoor dat het in alle
beteekenis genomen wordt.
Door dit aan te nemen vergist men zich
echter. Het is waar, het woord liberaal
heeft in het dagelijksch leven eene zeer rek
bare beteekenis en gelijk met zoo menig an
der begrip deelt het thans dikwijls het lot
van den spreekwoordelijken wassen neus. Maar
men moet in het oog houden dat ook een
denkbeeld in groote mate het vermogen van
elasticiteit bezitwaardoor hethoe ook door
de meest verschillende krachten gedrukt en
gewrongen steeds tot zijn bepaalden vorm
terugkeert. Verknoei naar hartelust eenige
waarheid en waan U veilig bij de metaraor-
phosedie gij meent tot stand gebragt te
hebbenplotseling staat zij in karen eigent-
lijken vorm weder voor U.
Want ook de denkbeelden behooren even
zoo goed als de voorwerpen op stofTelijk ge
bied tot de ligcliamen. Wie van deugd spreekt,
spreekt evenzeer van eene bepaalde zaak als
wie van een haven spreekt. Eu zelfs vindt
men de meeste eigenschappen der stoffelijke
ligcliamen terug in de ligchamen op het ge
bied der gedachte.
Even als elk stoffelijk voorwerpbezit ook
het oogenblik dat hij zich eenigzins meer
voorover wilde bukkenten einde des te
beter te kunnen luisterenverlichtte het
schijnsel der maanterwijl het loodregt neder-
vielop een stroom die zijn oorsprong binnen
in huis hadeene lange straal bloed die er
uit ontsproot; dit geheimzinnige deed duizende
afgrijsselijke spookbeelden voor de verbeelding
van den jongen Duitscher te voorschijn komen
en met de, aan zijnen leeftijd eigen onstui
migheid trok hij zijn mesgreep den klop
per van de voordeur en sloeg met hevigheid
uit al zijne magt.
Ik hoor niets; ik wil; hij moet. Vaar
is Henry gilde hij.
Wilhelmina zag den jongeling strak in bet
aangezigtzij las zijne onbezonnen hardnekkig
heid in zijne oogen en gevoelde dat de strijd op
nieuw zou beginnen; plotseling nam zij haar besluit.
Geloof mij zeide zij ik stel vertrou
wen in u maar uit dit laboratorium waar
in ik u brengen zalstijgen dampen opdie
gij waarschijnlijk niet zult kunnen verdragen,
doch ik wil mij er van overtuigenen eene
groote kist openslaandegreep zij er een
klein fleschje uitnaderde Fritshief het
hem onder den neus en liet hem den geest
opsnuiven. Het was als gevoelde hij eene
ligte hersenschudding, hij wankelde, zij stootte
hem zachtkens naar een achter hem staanden
leuningstoelhij viel in zittende houding er
op neder en sliep. Na hem oplettend te heb
ben gadegeslagen, om zich te overtuigen dat
de inhoud van iedere gedachtezijn grens.
Voor uitzetting vatbaar door warmte zet
ook iedere gedachte zich uit onder den in
vloed van hartstogt en drift. Maar sterker
dan eenige andere eigenschap openbaart zich
in de gedachte, de veerkracht of elasticiteit.
Gelijk bekend isverstaat men daardoor niet
het passief vermogen van een ligchaam om
uitgetrokken te worden maar de active eigen
schap om tot den oorspronkelijken vorm te
rug te keerennadat de kracht heeft opge
houden die in dien vorm verandering bragt.
Deze elasticiteit vinden wij in de gedachte
volkomen.
Wie toch loochentdat wat men zich dan
ook voorstelle door het woord liberaal, dit
steeds in herinnering brengt de verpligting tot
vrijgevigheid en dat men altijd de meerdere
of mindere juistheidwaarmede eene hande
ling dus wordt genoemdkan afmeten naar
hetgeen er afgestaan isvan eigen meeuing
Wie deze maatstaf ter hand neemtzal in
zijne schatting zelden bedrogen worden. Daar
waar het te doen blijkt om eene eigen opinie
door te drijven en men niet aanvangt met het
doen van een aanbod om tot een vergelijk
te komen is geen sprake van liberaliteit.
Zoo duidt ook het woord liberaal, in
wiens mond ook gebruiktsteeds de overtui-
zijn slaap volkomen vast was, verliet Wilhel
mina het vertrek.
Reeds sedert eenigen tijd had het schijnsel
der lamp opgehouden hare schreden te. ver
lichten toen zij voor eene haar overbekende
traliepoort kwamze opende ze met moeite
uithoofde harer zwaartedaarna ging zij nog
eene deur binnen en stroomen lichts schoten
nit een buitengewoon groot fournuis en ver
lichtten een uitgestrekten kelderwiens ge-
wnlf door zware kolommen gestut was. Het
weinige gerucht dat het meisje door haar
binnentredeu veroorzaakte, werd door het ge
raas, ontstaan door het kooken van het water,
in eene verschrikkelijk groote kuipgeheel
overstemd. Zij begaf zich of liever zij schoof
behoedzaam naar het donkere gedeelte van
het vei trek en hield zich onbeweeglijk.
Dit onderaardsche verblijf, bet laboratorium
van Manasseshad een vreemd en geheim
zinnig aanzienhet was zeer uitgestrekt en
alleen verlicht door het vuur eener in het mid
den staande smederij van zeer grooten omvang.
Het roode koper van een distilleerketel blonk
als of bet dagelijks gepoetst werdaan de
andere zijde van de smederij vertoonde zich
een breed fournuiswaarop een buitengewoon
groote smeltkroes stond en niet ver van daar
eene tafel beladen met witte, blaauwe, groene
en roode flesschen, die een akeligen weerschijn
wierpen op de omringende voorwerpenbe
staande uit ketels van onderscheiden afme
tingen dist lil eer-machinesvan glas, aardewerk