M 423.
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
2 mvsm
Vrijheid van Drukpers.
De eed over het graf.
Negende Jaargang.
A°. 1865.
ÏÏITO-EVER 3?. J". Q-. DIDEEIOH.
BRIEVEN JTH-AJCT O O.
{Sioi roiyt)
SCHAGER COURANT.
ABONNEMENTSPRIJS VOOR DRIB MAANDEN":
Voor Schagenf 1,00.
Franco per post door het geheele Rijk #1,15.
Afzonderlijke Couranten0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Die timmert aan den wegh,
Verwacht gezegh. (Cats.)
prijs der advertentlën
Van een tot vijf regels0,75.
Iedere regel meerder0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Grootc letters naar de ruimte die sij beslaan.
Doekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
-
Ofschoon de lichtkrans die eenmaal voor
het oog der Nederlandsche natie het hoofd
van Koning Willem I omstraalde sedert den
ongelukkigen afloop van zijn stelsel van vol
harding zeer getaand ismoet echter de on
partijdigheid hem prijzen als'een der verlicht-
ste en vrijzinnigste vorsten van zijn tijd.
Als een bewijs voor deze bewering zou men
op een groot aantal wetten en besluiten, die
door hem in het leven zijn geroepen kunnen
wijzenmaar wij willen ons thans alleen be
roepen op de zoo uiterst vrijzinnige bepaling
die in de door hem voorgedragen grondwet
van 1815, ten aanzien van de vrijheid van
drukpers voorkomt. Deze bepaling te vinden
in art. 227 luidt
»De drukpers, het geschikste mid
del zijnde om licht te verspreiden,
soo kan iedereen zich van haar bedienen om
zijne gedachten mede te deelen zonder dat hij
daarom voorafgaand verlof noodig heeft.#
De vrijzinnigheid dezer beuling valt te
schetsen dit een dagboek.
XIV.
Ik geloofde daarom in het belang van Ewald's
herstelvan het voorgevalle melding te moeten
maken zonder mijn persoonlijk gevoelen daar
omtrent te uiten.
De doctor luisterde naar mij met de grootste
belangstelling en zeide mij hartelijk bedan
kende de hand drukkendeZoo eenige redding
mogelijk isdan is zulks hoofdzakelijk door
uwe mededeling te bewerkendoch daartoe
zijn weken misschien maanden noodig.
Den volgende morgen nam ik van den
doctor en van mijn armen vriend afscheid
en vertrok nadat mijn zwager mij beloofd had
mij van Ewald's toestand berigt te zullen
geven.
Na verloop van ongeveer vier weken ontving
ik bet eerste berigtdat mijn zwager niet
had willen afzenden alvorens mij iets bepaalds
omtrent Ewald's toestand te kunnen mededee-
lenik vernam dat mijn vriend sedert dien
tijd onafgebroken in koortsachtige phantasien
tusschen leren en dood gezweefd had; dat
de hevigheid der koorts verminderd was, en
de doctor op zijn herstel hoopte, doch de
grootste rust en vermijding van elke herin
sering aan zijnen toestand had aanbevolen.
Aisoo bestond er hoop op herstel t Over
dit berigt was ik hartelijk verblijd.
Na eenigen tijd ontving ik de tijding, dat
Ewald ligchamelijk zeer verbeterd was doch
dat hem nog eene buitengewone zwakheid van
geest was bijgeblevenhoewel niets zijne
belangstelling wekte liet hij echter een dik
werf driftig herhaald geroep van Wee voort
meer in het ong als wij haar vergelijken, niet
alleen met de tiranicke maatregelen waarmede
de regeringen in andere rijken van Europa
de vrijheid der drukpers aan banden hebben
gelegd, maar zelfs met de ten dien aanzien
voorkomende bepaling in dc chartc, waarmede
Lodewijk XVIII Frankrijk begiftigdewelke
charte anders tot heden steeds als een model
van vrijzinnigheid is geprezen. Deze charte
bevatte toch in art 8 de volgende bepaling:
#De Franschcn hebben het regt om hunne
gedachten te openbaren en door middel der
drukpers mede te dcclenwaarbij zij zich
echter gedragen moeten naar de wetten,
die de misbruiken dezer vrijheid
zullen beteugelen.
Men ziet hetin deze liepaling wordt met
de eene hand teruggenomenwat met de
andere reeds scheen gegeven te zijn. De ge
heele vrijheid van druk]tors word afhankelijk
gemaakt van latere wettendie haar geheel
aan banden konden leggen. Daarentegen wenl
in onze grondwet van 1815 die vrijheid on
voorwaardelijk vastgesteld en de drukpers als
voorthooren. De geneesheer schreef veran
dering van luchtstreek en woonplaats voor
en dat in eene stad waar de zieke voortdu
rend geneeskundige behandeling en meerdere
verstrooijing genieten kon aan welk voorschrift
zoo spoedig de toestand van den zieke het
veroorloofde, opgevolgd werd.
Ewald was naar de levendige vrolijke
bergstad B. verhuisd, en daardoor uit de
uabijbeid mijner familie geraakt.
Intusscheu werd op zekeren dag door een
artikel in een dagblad mijne bijzondere op
merkzaamheid en levendige deelneming opge
wekt.
Hetzelve luidde uit rK: #Wij hebben helaas
een ongeluk te meldendat de algemeene sen
satie en de innigste deelneming opwekt. Een
onzer geachtste medeburgers, de in zijn vak
aller kundigste geweermaker J. Leithold heeft
een volgens bijzondere contractiedoor hem
uitgevonden boks met dubbele loopvoor de
algemeene tentoonstelling in de residentie
vervaardigd welk voorwerp een ieders
opmerkzaamheid en goedkeuring verworven heeft
daar elke zaakkundigedie hetzelve bezigtigde
het bewonderde en voor een uitmuntend kunst
werk hield.
Eergisteren was Leithold vergezeld door
eenige hteren naar de schietplaats gegaan
om de kracht van die buks te beproeven. Op
hoogst overklaarbare en betreurenswaardige wij
ze sprong de loop, bij het eerste schot, en
verpletterde even overklaarbaarden regter
arm van den ongelukkigen uitvinderdie reeds
honderden doch op verre na niet met die
zorg vervaardige geweren persoonlijk be- 1
proefd had. De geheel vernielde arm moest i
tot aan den schouder afgezet worden en het
een gezegend middel tot verspreiding van be
schaving den volke aangeprezen. Met betrek
king tot dit laatste overtreft de grondwet van
1815, zelfs onze tegenwoordige in vrijzinnig
heid want art 8 van onze (grondwet zegt
eenvoudig»niemand heeft voorafgaand verlof
noodig om door de drukpers gedachten of ge
voelens te openbaren.# De aanprijzing der
drukpers als een middel om verlichting te
verspreiden is dus weggelatende grondwet
gever heeft het gedaanomdat naar zijne
meeuing zulk eene aanprijzing meer voegde
in eene verhandeling over de vrijheid van
drukpersdan in eene grondwetmaar toch
komt het ons voor dat het weglaten van die
zinsnede, onze grondwet van een sieraad heeft
beroofd.
Naar ons gevoelen ontsiert het geenzins eene
wetzoo wij er als het ware bij uitzondering
eene enkele maal in kunnen bespeurendat
de wetgever in zijne borst een gevoel droeg
dat hij niet verhinderen kon om zich lucht
te geven en dat daardoor van zeiven aan zijne
woorden eenige meerdere warmte heeft gegeven.
is zeer twijfelachtig of de ongelukkige in het
leven behouden zal worden.
#In het oogvallend is de buitengewone te
genwoordigheid van geestwaarmede hij het
ongeluk en de vrcesselijke smarten verdraagt
en slechtsals hij uit zijne flaauwte ont
waakt verneemt men nit zijnen mond de
zonderlinge woordenGelukkig het is de hand
die den eed gezworen heeftDeze woorden
die, daar hij volstrekt geene verdere ophelde
ring geeft, zelfs zijne nabestaanden niet be
grijpen, zijn even ouverklaarbaar, als de
droefgeestigheid en de afzondering, waarin
sedert eenigen tijd de anders zoo levenslustige
en gezellige man leefde.#
De courant ontviel aan mijue handenmij,
hoe verre van hem verwijderd, ontbrak den
sleutel tot deze raadselachtige woorden niet I
Welke nieuwe denkbeelden kwamen mij voor
den geest 1 Weinige dagen later ontving ik
het berigt van Leithold's overlijden.
Hoezeer mijne gedachten een tijd lang zich
met deze aangelegenheid bezig hielden, hoeveel
plannen ik ook voor het oogenblik maakte
om spoedig eene uitstapje naar Ewald te
ondernemenbleef mijn voornemen echter
uitgesteld.
Duizend andere gebeurtenissen verzetten zich
onophoudelijk tegen mijn planen ik ein
digde met tegen paschen in eene zeer ver
verwijderde universiteits—stad te gaan wonen
de vele veranderingenverstrooiingen, stu
diën beproevingen, maar hoofdzakelijk dienst
zaken maakten dat die nachtelijke ridde
ridselboom, en de daarbij betrokken perso
nen, in mijne gedachten zeer op den achter
grond geraakten.
