Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
'M 455.
Tiende Jaargang.
A°. 1806.
Overlijden van den Heer
P. J. G. Diderich.
Het minhtrieel programma.
SCHAGER COURANT.
abonnementsprijs voor drie maanden
Voor Schagen1,00.
Franco per post door het geheele Rijk 1,15.
Afzonderlijke Couranten*0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Die timmert a$n den wegh,
Verwacht gezegh. (Cats.)
TJITGrEEFSTER WED. d?. J". O. IDIIDIEÜRICH.
PRIJS DER AD VKRTENTIeN
Van een tot vijf regel0,75.
Iedere regel meerder#0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Groote letten naar de ruimte die zij beslaan.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen
BRIEVEN
In de geschiedenis van elk week- of dagblad
is liet overlijden van den Uitgever eene belang
rijke gebeurteniste meer is dit het geval als
de Uitgever veel had gedaan voor de uitbreiding
en den bloei van het blad. De Schager Courant
verliest in den Heer Diderich een Uitgeverdie
veel moeite heeft gedaan om hiar in bloei te doen
toenemen hij was het toch die door liet aanbod
van (den geringen omvang van het Weekblad in
aanmerking genomen,) ruime belooningenschrij
vers van liberale beginsels aan zijn blad zocht te
verbinden, hij wa«, het_die begeerde, dat de li
berale beginsels in dit blad luide zouden worden
verkondigdhij was hetdie de schrijvers vaak
op onderwerpen weesdie hij belangrijk voor tijd
en plaats achtte.
De Schager Courant verliest zeer veel in hem
maar de Redactie zal trachten voortegaan op den
ingeslagen weghaar spreuk zal zijnwat er
ook verandere of sterve, het liberale
beginsel bi ij ft eeuwig bestaan.
Het nieuwe ministerie beeft zijn taak begonnen
met het uitspreken een er redevoering in den vorm
van een programma.
Naar onze meening hebben zulke programma's
weiuige of liever in het geheel geene nuttige en
practische gevolgen, men moet zich daarbij bepa
len tot zulke algemeenheden, dat elk ministerie,
hetzij behoudend of liberaal, zoo het de grond
wet getrouw wil blijven nagenoeg het zelfde zal
moeten zeggen. Van 1853 tot nu toe hebben
dan ook alle ministeriendie zulk een programma
hebben gegpvenzelfs niet uitgezonderd diegenen,
welke een zeer behoudende kleur haddenver
klaard, dat zij de grondwet in eenen vrijgevigen
zin zouden uitvoeren. En toen in 1861 het mi
nisterie van den Baron van Zuylen, die van dezen
regel afweek door te verklaren dat het behoudend
zoude zijn in Oost-Indiehad die ongelukkige
zinsnede de noodlottige uitwerkingdat het hoofd
zakelijk dien ten gevolge spoedig moest aftreden.
Ook thans weder bepaalde zich het programma tot
algemeenheden. Het ministerie verklaardedat
liet de grondwet iu eenen vrijgevigen zin zoude S
uitvoeren maar hoe zoude eene vrijzinnige grond
wet als de onzeandejs dan op eene vrijzinnige
wijze kunnen worden uitgevoerd?
Als men alle bepalingendie zij voorschrijft
in acht neemt, moet men nolens volens vrijzinnig
zijn. Ten aanzien van de koloniën, luidt het
programma, dat het regt van grondeigendom zal
blijven bestaan, volgens de eeuwen tellende Javaan-
sche gebruiken, maar over den arbeid der Javanen
wordt gezwegen.
De belangrijke vraag of het dwangstelselwaar
bij de Javanen gedwongen worden hun arbeid aan
de gouvernements cultures voor geringe loonen te
verleenenzal blijven bestaanwordt dus onbe
slist gelaten.
Ten aanzien van het-^ó-Jl-s*ijaluidt de ver
klaring van het ministeriealthans voor de libe
ralen zeer bevredigendhoogst waarschijnlijk zal
de wet op het onderwijs niet veranderd worden;
zeker zullen de grondwettige bepalingen, ten aan
zien van het onderwijs, niet worden gewijzigd. De
minister van binnenlandsche Zaken heeft zelfs het
beginsel van een gemeDgde Staatsschool onaantast
baar genoemd. Dus zal alles in dit opzigt zoo
blijven als het nu isop zijn hoogstzal men
beproeven eene onschuldige veranderingdie nie
mand aaustoot kan gevenin de wet te brengen.
Ziedaar dan het einde van het comische treurspel
der schoolwet-agitatie.
De bergen dreigden eens te baren wee en ach,
en ochwat kwam er een klein muisje voor den
dag, zegt Huidecoper in navolging van Ho
ra t i u s. Zoo ooit dan zijn thans die woorden toepas
selijk. Sinds 1857 werd in de bladen der antirevolu
tionairen zonder ophouden verkondigddat de
schoolwet het werk was van den Antichrist
Soms zelfs werd van de heuvels in het heilige land der
orthodoxie (de Yeluwe) de goê gemeente tegen
die schoolwet en het harnas gejaagd. De hooge-
priester en profeet van het waarachtige volk Sions
hield niet op het wee en ach over die wet uit
te roepen en sinds de dagen van Josia was er
zulk een gruwel in Israël niet geschied maar al
klonk de bazuinde afgodendienaars hadden de
meerderheid en de valsche profeten zaten in den
voorhof en in den tempel, en de hoogte van
Astoroth dat verfoeisel der Sidoniersen de hoogte
van Kamos(het verfoeisel der Moabieten) bleven
bestaan. Maar zie, daar wordt een der ware
geloovigen met magt bekleed hem wordt de bijl
in Iiaaden gegeven om bet verfoeisel uit te roei.
jen en de man Gods is zoo zwakdat hij niet
aan het werk durfde gaanen dat ook hij niet
alleen instemde met diegenen, welke naast hem staan
de, uitriepengij, beelden der afgoden, gij zijt on
schendbaar onaantastbaarmaar dat hij zelfs durfde
uitroepen ik ben niet de Elisa van dezen Elia
zijn profeten-mantel is op mij niet gevallen
Edele Groenschoon onze woorden schijnbaar
spottend klinkenwij hebben innige hoogachting
voor uwij hebben medelijden met unu gij
ten tweedemale door uwe vrienden en leerlingen
zoo wordt verloochend. U valt een wreeder lot dan
een Caesar ten deel. Want tweemaal moet gij
in uw leven uitroepenen ook gij mijn zoon
De Hemel geveter wille van uw gemoedsrust,
dat gij u even, als de November-held thans gaat
wikkelen in uw maDtelom voor het staatkundige
levendat toch ook volgens uwe zienswijze niet
het eenige waarachtig leven is, te sterven.
De verklaring van het ministerie in dezeis
misschien de schoonste triomf, die de liberale
beginsels hebben behaald. Nu zelfs tegenstanders
moeten verklarendat het werk der liberale partij,
in hoofdzaak, onaantastbaar iskunnen wij veilig
vertrouwen op de zegepraal van alle vrijzinnige
denkbeelden.
Het programma van het ministerie heeft ten
doel om een verzoening tusschen de tegenwoordige
regerings-personen en de liberale partij tot stand
te brengenwij keuren dit doel goedmaar wij
gelooven toch dat het oogmerk beter zonde bereikt
zijn, zoo men meer moeite had gedaan om de
eene of andere grootheid uit de liberale partij op
te nemen in het ministerie. Ook mag niet wor*
den vergetendat de oppositie tegen het afge
treden bestuur, gedurende vier jaren, met een on
geëvenaarde verbittering is gevoerd. Herhaalde ma
len hebben wij en anderen de oppositie aangeraden
zich te matigen, maar het heeft niet geholpen.
De toon van het dagblad van 's Gravenhage over.
schreeuwde alles, wat tot gematigbeid ried, zoude
het dan nu te verwonderen zijn, dat de mannen,
die dagelijks door het gemelde dagblad als land
verraders werden afgeschilderd, nog eenigen wrok
in het harte blijven dragenjegens de toenmalige
oppositie thans regerings partij die door haar
stilzwijgen scheen intestem men met dat geschreeuw
Maar hoe dit ook zij het is thans een pligt voor de
liberale partijalle wrok te vergeten. In de te
genwoordige omstandigheden is eendragt vau regering
en volks vertegenwoordiging ten dringenste noodwke-