10 Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad. M. 54. IJlde Jaargang. Maatschappelijke en zedelijke toestand van Nederland. SCHAGER 'abonnementsprijs voor drie maanden Voor Schagen f 1,00. Franco per post door het geheele Rijk n 1,15. Afzonderlijke Courantenn 0,10. Verschijnt iederen Donderdagmorgen. Abonnementen op dit blad worden door alle PRIJS DER ADVERTENTlëN Van een tot vijf regelsf 0,75. Iedere regel meerder0,15. De 85 cents zegelregt niet mede gerekend. Groote letters naar de ruimte die zij beslaan. Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen. Die timmert aan den wegh Verwacht gezegh. (Cats.) TJITG-BEPSTER WED. 3?. O". C3- DIDEEICH. BRIEVEN PEANOO ii. De waarheid van de spreuk, waarmede Chris tus volgens het bijbelsch verhaal eens de ver zoekingen van den verleider weerstond, wordt be vestigd door de ondervinding van iederen dag de inensch toch kan niet alleen van brood leven, ook bij de hoogst mogelijk stoffelijke welvaart laat zich een stem in zijnen boezem hoorendie onverpoosd om voldoening schreeuwt ook onze aristocratie voelt bij al haar rijkdom zich klaar blijkelijk nog niet te vreden; in de omhelzing van een streng godsdienstig geloof tracht zij het ontbrekende te vinden. Immers telt de strenge orthodoxie voornamentlijk personen van de hoog ste standen onder hare vereerderswij zijn er ver van af, om dit in onze aristocratie af te keuren want dit bewijst tochdat er een vonk van geestelijk leven in haar aanwezig isen dat de hoogere aanleg in haar blijft sprekenmaar wij keuren het afdat deze godsdienst als het ware omgaat buiten de maatschappijdat zij zich ten aanzien van het maatschappelijk leven, eu dat nog slechts bij uitzondering, bepaalt tot het ver- rigten van eenige zeer gemakkelijk te volbrengen philantropische werken zooals het deelnemen aan collectenhet oprigten van loterijen met een menschlievend doel enz. enz., terwijl zij geheel uit het oog verliest, dat de ware godsdienstige mensch zich met al wat hij isen al wat hij heeft moet wijden aau de maatschappij. De orthodoxie onzer aristocratie ontaart dan ook veelal in een godsdienstig egoïsme, men werkt met vreeze en beving alleen aan eigene zalig heid voor het welzijn van anderen sluit men veelal het oog. In zulk eene godsdienstige rigting mag men het zout der aarde niet vereerenmen kan niet verwachten dat zij heilzame vruchten zal voort brengen integendeel gelooven wijdat in den loop der tijden hare armoedehare onvruchtbaar heid en hare verstorvenheid al te zeer aan het licht zal komen. Eer men er om denkt zal het met haar gaan als met de devotie der fransche aristocratie onder Lodewijk XIVplotseling zal zij omslaan in een volslagen ongeloof. Wij ge looven daarom dat de Xederlandsche maatschap pij weinig heil heeft te verwachten van onze aristocratie door geboorte. Xogthans erkennen wij gaarnedat zich bij haar enkele loffelijke uit zonderingen voordoenmaar wij vreezen dat die enkelen te weinig invloed zullen hebben om de massa te hervormen. Bestaat er grond om ten aanzien van onze i geldaristocratie betere verwachtingen te koesteren Helaasals men zietdat de zonen onzer geld aristocratie in onze groote steden een groot ge deelte van hun leven in ledigheid en losbandig heid doorbrengen, als men weet dat velen dezer jongelieden eerst op zeer rijpen leeftijd een hu welijk sluitenalleen met het oogmerk om veel i van het leven te kunnen genieten als men weet i dat de schandelijke tempels der prostetutie bij ons voornamentlijk bestaan door de geldaristocratie, dan moet men tot het besluit komen dat haar geld meer vloek dan - ou aanbrengt, klaar ook daar waar onze gcldaristocraten ingetogener leven, doen zij met hunne fortuinen te weinig nut. Het is toch bekend dat hunne beurzen altijd gesloten blijven als inrigtingenhoe nnttig ookom geld vragenbij aldien zij althans geene hooge en zekere dividenten kunnen beloovenen de actiën boven de f 100 loopen. De beurzen onzer geldmannen bleven gesloten toen de amsterdamsche kanalisatie-maatschappij in het leven moest worden geroepen, zij bleven gesloten toen er geld gevraagd werd voor de uitbreiding onzer hoofdstad, zij bleven gesloten toen de spoorweg explotatie-maatschappij 'geld noodig had om te blijven' bestaanzij bleven gesloten toen een on dernemend vreemdeling te Amsterdam eene reede- rij op groote schaal wilde oprigten, tot uitoefe ning der walvischvangst eene ondernemingdie toen zij hier door gebrek aan deelneming niet kon doorgaan in Engeland werd beproefd en daar thans een bron van welvaart is geworden. Daar enboven hebben onze geldaristocraten weinig geld over voor kunsten en wetenschappendaardoor vooral toonen zij zich onwaardig om de opvolgers te zijn van die koningen der beurs die bij ons in de 17e en 18e eeuw hebben geleefd. Want onze geldmannen in vroegeren tijd waren bijna altijd voorstanders van de schoone kunsten. Het is voornamentlijk door hun geld geweest dat de schilderkunst in de 17e eeuw bij ons volk een onvergelijkelijk hoogen trap van volmaaktheid kon bestijgendoor hun geld maakten zij Amsterdam tot een der fraaiste steden van de wereld. Ook in een ander opzigt verdienen de geldmannen van vroegeren tijd den voorrang boven dien van den onzen. De smaak der eersten van genen was =Z ten gevolge van hunne liefde voor de kunst veelal zuiver, die van dezen onzuiver. Van welk een wansmaak spreken toch b.v. velen der villas, die men te VelpBrammen., Zeist enz. in de laatste jaren heeft opgerigt en voornamentlijk die genen welk een rijk industrieel in Liraburg heeft laten bouwen. Uit zulke gebouwen schijnt alleen de praalzucht van den stichter ons tegen te grijnzen terwijl zij ons toeroept, zoekt hier niet de schoonheid maar de weeldeniet den eenvoudmaar de overdaad. Door het oprigten van zulke gebou wen wordt meer kwaad dan goed gedaanwant het schoonheidsgevoel van het volk wordt er door bedorven. Algemeene wansmaak in den bouwtrant getuigt veelal van het verval eener natiewant even als een op jaren gekomen coquette door op schik zoekt te vergoedenwat zij derft aan na tuurlijke schoonheidzoo ook tracht een volk dat in verval isachter eene weelde, die tegen de natuur strijdtzijn gemis aan voortbrengende klacht van natuurlijk schoon te verbloemen. Het geld onzer geldmannen brengt dus tot he den regtsf reeks weinig zegen aan. Terwijl dat geld moet vloeijen als een beekdie zachtkens hare golven voortstuwendedorstige weilanden laaft en bloemenbfeesters en gras in weeligen overvloed aan hare zoomen doet groeijen, schijnt het veranderd in een stilstaanden poeldie door zijne bedorvene uitwasemingen den omtrek onge zond maakt. Ook bij onze geldaristocraten zijn edele uit zonderingen aantewijzenmaar toch gelooven wij dat dezeniet veel in getal zijnen geen won der teerende op gewonnen of geërfde schatten hebben zij veelal eiken anderen arbeiddie niet regtstreeks met hunne effecten en actiën in ver band staatvaarwel gezegd en de mensch die niet werkt is een slagtoffer waarop alle zonden en ver leidingen azen. In het voorbijgaan zij hier op gemerkt dat het tijdperk van rast voor onze industrieelen en kooplieden veelal te vroeg ingaat; het is vaak op een nog geen vijftigjarigen leef tijd dat velen, die zoo als men zegt hunne schaapjes op het drooge hebbenwij willen niet zeggen op hunne laauwerenmaar op hunne wel ge vulde geldkistengaan rusten. In de kracht van hun leven brengen zij den tijd in ledigheid door, gaande alzoo uit de rij der nuttige en werkzame burgers in die der nietsdoende couponnen-knippers over. "Wij weten

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1867 | | pagina 1