EAR5TBERI3TEN.
zal bestaan uit een krois op welks vier armen
zal staan Fins papa IX en in het midden de
pauselijke kroon en de sleutels met het omschrift
Eidei et vertuti de keerzijde zal een liggend
kruis vertoonen van den 11. Petrus met het om
schrift Resurget fulgentair.
Voor een paar dagen ontmoette de onbe
zoldigde rijks-veldwachter K.nit Hoogkeppel,
een persoon die om zijne buitengewone dikte
zijne aandacht trok. Bij iugesteld onderzoek bleek
het dat die persoonniet minder dan 83 paar-
dendarmenmet jenever gevuld en 18 kan be
vattende om het ligchaam had gewonden. In
Engeland is het houden van volksvergaderingen
bij duizendtallen weer aan de orde van den
dag.
Op de Great Western-Spoorweg is een goe
deren trein in botsing gekomen met een passa
giers trein, zoodanig dat 10 personen werden gekwetst
waaronder 2 gevaarlijk. Niet alle daden der
pauselijke zouaven waren heldendaden o. a. heb
ben zij een reeds zwaar gekwetste Gsribaldist op
het slagveld van Monto Rotondo gevonden en
dezen weerlooze met 32 bajonetsteken omgebragt.
In Venetië brengt meu de vestingwerken in
orde en de kruidfabrieken zijn dag en nacht be
zig om amunitie te maken. Jeddo de hoofdstad
van Japan telt vijf millioen inwoners en anderhalf
millioeti huizen.
Zaturdag II. werden te Londen 3 Fenians
opgehangenniettegenstaande de talrijke en her
haalde remonstraties ten hunnen gunste. Sedert
eenige dagen is de Vcsnvius weder in werking
lava stroomt uit zijne kraters waaruit vlammen
opstijgen. Eenige kraters zijn ingestort.
Ii1GEZ0\DE\ STlkkEX.
De redactie vemenigl ziq/k niet alljd met de ge
voelen* der inzenders van geplaatste stukken.
Antwoord aan de Redactie der
Sclia?er-Couraiit op hare htoordeeling
mijner brochure over de Nederlandsche
Staats-Godsdicnst in dato 31 October jl.
Met belangstelling nam ik boveubcdoeldmij
door U toegezoudeu exemplaarter haud en zeg
dank voor (Ie beoorleeling.
Eenige regelen aan uwe lezers als antwoorden
tot opheldering van een en ander van het door U
verkeerd opgrvatte als anderzints zullen welligt
welkom zijn en verzoek ik dus plaatsing voor
het ouderstaande.
U zegtvdat ik tegemoet kom aan een meer
malen door u uitgesproken wensch dat onder de
beschaafJe en denkende klasse van jongelieden de
last zich ineer ontwik keien mogt oin vragen vnn
staatsbelangschriltelijk in liet openbaar te be
handelen. Dat het voor de toekomst van ons land
wenschelijk is dat jeugdige krachten zich beijve
ren om door kennismaking van hetgeen op staat
kundig gebied in ons vaderland gebeurt en voor
bereid wordteenmaal wanneer het oogenblik van
handelen is gekomen eene overtuiging ten dienste
van het vaderland aan te brengen."
Oud en jong, is wel zeer betrekkelijk, doch
of ik gehuwd zijnde en weldra eene halve
eenw achter den mg hebbendenog als tot de
jongelieden behoorendemag gerekeud worden
komt mij meer dan twijfelachtig voor.
Hebben zich echter jeugiige krachten in mijne
brochure doen kennen dan zijn het wel deze die
u geleid beubeu tot het zeggen of veronderstellen
dat ik tot de klasse van jongelieden behoor. En
zeker, zeer jeugdige krachten kunnen daarin schui
len want het is nog slechts ruim 12 jaren ge
leden dat mijn geweten mij nit de windselen nam
van kerkelijke leerstnkkenen nri beslaiten deed
mijn ontslag te nemen als lidmaat van het Ne-
derdnitsch Hervormd kerkgenootschap, deu bur
gemeester mijner toenmalige woonplaats tevens ver
zoeken de om m:' op het bevolkingsregister aan te
duiden als n Hervormd doch zonder tot eenige
aecte te behooren."
Dat hieriu aanleiding kon liggen voor mijne
welligt later te doene aangifte als lidmaat der
Nederlandsche Staats-godsdienstbevroedde ik
toen nog niet. Ik wacht daarmede en tot dat
bet mij blijkt dat de beteekenis onzer Staats
godsdienst zoo als ik die in m'joe brochure en
in deze heb aaogedoidook door anderen goed
begrepen isen ik das mag verwachten dat bij
zulk^ eene nadere aangifte geene voor dat geval
speciale uiteenzetting mijner overtuiging meer noc-
dig zal wezen en ook tot inij daartoe eene meer
dadelijke aanleiding zal gegeven worden.
Welligt vernemen belangstellende lezers gaarne
welke redenen mij onder andere geleid hebben om
mijn kerkgenootschap te verlaten
Mijn vader en ook reeds mijn grootvader waren
gemoedelijke doch ijverige Protestantschc of hirr
duidelijker gezegd Ned. Herv. predikanten. Dat
het ontvangen godsdienstigdoch in deze zeer
eenzijdig onderrigt later, en bijzonder ook in
mijne voormalige betrekking van gemeente secreta
ris mij dikwerf in een allermoeijelijksten ge
moedstoestand plaatste, ook bij de ontwikkeling
van eigen godsdienstige meeningen die toch bij
ieder menschvroeger of laterin meerdere of
mindere mateplaats vindtkan wel door velen
begrepeu worden doch zeker het best door hen
die van hunne vroege jeugd af, door een geacht
vader en godsdiecstleeraar in éénen persoon ver-
eenigd de Protestantsche godsdienst, overeen
komstig de grondslagen van de Dordsche synode
leerden kennen en daarbij geloofsbelijdenis doen
en later in hnnne betrekking bij de toepassing
onzer grondwet behulpzaam moeten wezen.
'Bij eene zelfs zeer oppervlakkige beschouwing
toch der wereldorde zai men inzien dat, handelt
men willens en wetens in eene gewigtige zaak
inconsequentdie enkele inconsequentie ons tot
meerdere kan voeren die ons hoe langer hoe ver-
der van den regten weg zullen verwijderen. Ou-
eerlijkheid in ons maatschappelijk bestaan of in
i ons individuëel leven kan ieiden tot de treurigste
gevolgen. Om in alles stipt eerlijk te kunnen
i zijn zouden wij mcnschcn behooren te bezitten
kunde en kennis van alle*deze hebben wij niet
i en zullen die ook mogelijk wel nimmer verkrijgen,
1 doch dwalingen door dat gemis alléén ontstaan
i zullen hoe langer hoe minder schaden. Zulks is
'echter niet het geval bij oneerlijkheid willens en
wetensdit leidt steeds van kwaad tot erger
1 kwaad.
Ligt er un ook geene groote oneerlijkheid in
om lid te zijn van een der bestasnde kerkgenoot
schappen welker levensbeginsel (en dit ligt in
hunne leerstukken) lijnregt in strijd is met het
levensbeginsel van audere kerkgenootschappen en
levens lid te zijn van of .zijne diensten toewijdende
aan ons staatsbestuurwaarbij men verpligt is
het leerstuk te moeten naleven van geljke bescher
ming te verleeueu aan alle kerkgenootschappen.
Fanatisme is wel hel grootste onheil dat dveeperij
met een of ander godsdienstig beginsel te voor-
schijn kau roepeuook daar het vernedert wat
men zonde verlangen geëerd te zien doch zonder
in het minst fanatiek te wezen zal men toch wel
het onontbeerlijke van consequentie inzien.
De staat is beschermend o:u vrnchten der gods
dienst te doen wassen waar anders slechts doorncu
te vinden zoaden zijn, en is hij, zoodoende, niet
bepaald godsdienstig Heeft hij niet bepaaldelijk
in de grondwet nitgesproken godsdienstige leerstuk
ken, al zijn iu zijue godsdienst niet al de leerstuk
ken opgenomen van de bestaande kerkgenootschap
den wat trouwens onmogelijk zijn zoude. Iedere
secte van het Cristeudom en van andere godsdien
sten heeft haar eigen godsdienstig leerstuk daf
haar scheidtde eene van de anderedat haar
kennelijk teekeu is. En hierdoor begrijp ik zeer 1
goed dat bij de onderscheidene godsdienstige secten
of kerkgenootschappen betrekkelijk weinig personen 1
zullen gevonden worden die, bij de doorlezing
mijner brochure, dadelijk nevens hun eigen, ook 1
het godsdienstig beginsel der grondwet hebben er-
kend en voornemens zijn dit te hnlJigen1
Zou die stast godsdienstloos mogen heeten welke
op zijnen bodem meer dan elke andere aarJsche
pi:t de ontwikkeling der godsdiensten heeft
beschermd
Zullen nu de leden onzer wetgevende magt het
zij heden morgen of na jaar eu dag niet inzien,
dat zijgetrouwheid aan de grondwet gezworen
of beloofd hebbende niet tevens leden kunnen we
zen van verschillende kerkgenootschappen waarvan
zij pligtmatig meerder of minder afhankelijk zija
zonder regtmatig wantrouwen bij hanne kerkelijke
of politieke tegenstanders te verwekken en hierdoor
onrust en vijandige propaganda in het leveu te
roepen of te behouden.
Wel hoogst waarschijnlijk zullen er wezen, die
zulk eene inconsequentie te pas komt doch zul-
leu die niet verdwijnen als de sneeuw voor de zon
wier stralen te meerder verwarmen naar mate zij
de nevelen verwijdert
Zal dan vervolgens de uitvoerende magt verant
woordelijke ministers, van minder karakter, kunnen
of willen stellen tegenover eene vertegenwoordi
ging welke de onverantwoordelijkheid zoude inzien
van een dobbelzinnigen eed en belofte?
Spreekt de waarheid maar niet om te beleedi-
gen zorgt dat de middelen liet doel in heiligheid
doen toenemen.
Stilstandlaat de tijd niet toe dit bevestigden
reeds onze vooronders die ouder kunne uurwerken
de woorden plaatsten.
«Tempora mntantnr et nos mutamur in illes."
Ik ga nu over tot het verder bespreken uwer
beoordecliDg.
UEd. geeft te kennen dat ik het historisch be
grip van het woord staats-godsdienst w weggoo-
chelen en vervangen door een willekeurig toege
dichte beteekeuis daarvan. Ik verzeker n dat ik
bepaald het tegendeel wensch en roep zoo mijne
iuzigten als do ware bevonden worden zelfs uwe
en anderer hulp in, om duidelijk aan te toon en
ook ten nutte van een ons opvolgend geslacht
dat er een hemelsbreed onderscheid is tusscheu de
oude en alsdan nieuw historische beteekenis vau
dit woord.
«Eene staats-godsdienst" zegt u, «is voor alle
dingen eene godsdienst." Ik heb dit dunkt mij
aangetoond ook door te wijzen op haar leerstukken.
De vrijheid welke art. 161 der grondwet ons
schenkt, en de bepaling van het volgende art. 165
166 enz. geven tegelijk met het leerstuk, ook den
waarborg voor de naleving er van, daar het de
grondwet is, die spreekt, welke tevens de uitvoereudo
magt dier wet heeft aangewezen, en deze, dien
overeenkomstig, is daargesteld.
Dat de tegenwoordige welligt algemeene opvat
ting van het woord stnats-godsdienst mij bekend
is als anders dan de mijne heb ik reeds op de
eerste bladzijde mijner brochure gezegd doch te
ven» de vraag gesteld of de algeineeue opvatting
de ware is.
U spreekt van eene «door u begeerde volstrekte
scheiding van kerk en Staat." Eene volstrekte
scheiding is niet mogelijk zoolang eene kerk zich
binnen onze landpalen bevindt. Haar daaruit te
verwijderen zal bniten de onmogelijkheidwel
door u, evenmin als door mij, gewenscht fcnrden.
Een pretentieus isoleren der staats-godsdieobt Teireu
over andere godsdiensten eu omgekeerd zal wel
onnoodig of nadeelig zijn voor den eerbieddie hier
wederzijds behoort plaats te vinden.
Dat ik geene kerkelijke-staatsmagt bij ons te
lande verlang zal u toch wel gebleken zijn De
nederlandsche staats—godsdienst wordt door geene
kerk noch ook eene kerk door de staats-godsdienst
overheerscht. Eerstgenoemde beschermtzooveel
mogelijk, de in verschil zijnde secten voor toonee-
len van verwarring of bloedvergieten welke de ge
schiedenis belaas te dikwerf heeft moeten teekenen.
De Staat laat het geweten bij ieder bij kerkge
nootschappen of secten geheel vrij zi?h ontwikke
len voor zoo ver zij in geene overtreding der straf
wet vallen. Waar te lande vindt u eene betere
scheiding Bijna overal ziet men cryptogamischa
gewassen ontluiken bij een geconcentreerd kerk- en
tevens staatslicht
(Slot in een volgend nummer.)
Behagen den 11 November 1867.
Aangevoerd 4 Paarden f 20 n 100 2 Ossen
f 20 a 40 1 Stier f70; 14 vette gelde Koeijen
f180 a 240 24 Kalfkoeijen f 100 a 150; 12
Vaarzeu f 80 a 100; *6 Graskalveren f 14 a 40;
230 magere Schapen f8 a 14; 540 vette dito
f 16 a 24 180 Lammeren f10 a 12; Bokken
en Geiten f 1 a 1,75; 12 magere Varkens f6
a 10; 1 vet dito f30; 46 Biggen f 3 a 5 Ko
nijnen 15 a 55 ets. Kippen 25 a 90 ets. Eenden
40 a 60 ets. Duiven 10 a 20 ets. Boter 85 ets.
per kop of f 1,13 per N. ft. Kaas 30 a 50 ets.
per N. ft. Kip-Eijeren f4,25 a 4,50 ptr 100.
Purmerende26 Nov. Boter f 1,0b a 1,15;
per N. ft. 30 vette Kalveren 60 a 80 ets. per
N. ft. 34 nncht. dito f7 a 18 114 vette Varkens
41 a 50 ets. per N. ft. 7 magere dito f8 a 14,
224 Biggen f2,50 a 4,50, Kip-Eijeren f 5 Eend
dito f3,50 per 100.
Alkmaar. 22 Nov. Kleine kaas f 31,50 com
missie dito f 34 middelbare dito f 34,50 laagste
prijs f21, aangevoerd 434 stapelswegende 97283
