Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
Twaalfde Jaargang. A.«$§.
LAGER ONDERWIJS.
M 541.
SCHAGER COURANT"
ABONNEMENTSPRIJS VOOR DRIE MAANDEN:
Voor Sckagen f 1,00.
Franco per post door het geheels Rijk u 1,15.
Afzonderlijke Couranten0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
PRIJS DER ADVERTENTlëN
Van een tot vijf regelsf 0,75.
Iedere regel meerder#0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Groote letters naar de ruimte die z\j beslaan.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
UITGEEFSTER "WED. 3?. J". O
DIDERICH.
BRIEVEN FRANCO
Utrecht uitsluitendbehoudsliedendat de ka
tholieke strekking in Noord Brabant den boven-
Een gedeelte der Nederlandsche ingezetenen toon heeft en in enkele gedeelten van ons land
maakt zich bevreesd voor de werking der school-de orthodoxe paztij hare kracht vindt. Gelukkig
wet. 5 echter dat in dit opzigt reeds aanmerkelijke ver-
Wij willen eenige woorden wijden aan een betering bestaat
onderzoek naar de aanleiding en gegrondheid de-Provinciale, plaatselijke, familie belangen treden
zer vrees.
Vooraf echter moeten wij het aandeel dat dit algemeene belangen geldt en deze verbetering
onderwerp in de verkiezingen gehad heeft on- wij hebben het meermalen gezegd is voor een
voorwaardelijk afkeuren. Het is van wederzijden groot gedeelte het uitvloeisel der grondwet van
gebruikt als middel tot opwekking der driften. 1848.
De voorstanders der regering hebben gewezen Langzamerhand zal dit nog meer verbeteren,
op den toeleg der liberalen om alle godsdienstig Veel rekenen wij daartoe op de verbetering der
beginsel uit de school te verbannen en deze heb- middelen van verkeer en meer nog op den ge
king te bevorderen hebben de onderwijzers slechts
den tijdgeest te volgen.
Het is verre van ons den onderwijzerstand in
dit opzigt te beschuldigenmaar toch ook zij
leven onder den invloed van den hoogmoedigen
geest der wetenschap en wij achten het daarom
allernoodzakelijkst dat ter voorkoming van gegron-
meer en meer op den achtergrondwaar het 1 de gemoedsbezwaren wetenschappelijke mannen
ben op hunne beurt de bedoeling aan de tegen
partij verweten om het algemeen lager onderwijs
door een sectarisch onderwijs te vervangen. Bei
den echter vergaten, dat de wederzijdsche beschul
digingen redelijken grond miste. Noch de rege-
biedenden eisch van den tijd die steeds grootere
eenheden in het leven roept door de zamensmel-
ting der belangen van kleinere grootheden. Doch
ook de lagere school is bestemd om hiertoe krach
tig mede te werken. Indien een gelijk lager on-
ringnoch de oppositie wil verandering in den derwijs aan bet geheele volk ten dienste staat
bestaanden grond. Beiden kennen hun tijd te P moet ten laatste een meer volkomen aaneenslui-
goed. Het moet dus stellig worden afgekeurd P ting der deelen volgen
wanneer dit als een dreigend gevaar wordt voor- P Dit is de voorname grondwaarop wij de
gesteld. In het algemeen is het gevaarlijk eene P openbare rijksschool steunen; waarom de rege
volksbeweging te weeg te brengen en men is dub- P ring heeft verklaard met die school te staan of
bel schuldigwanneer daaraan niet het belang P te vallen en waarom de hoofdleider der liberalen
van het volkmaar dat der eigen partij ten met die school de toekomst des vaderlauds ver
grondslag ligt. Ondanks de voorspellingen bij de
verkiezingen gedaan gelooven wij aan onze lezers
eenzelvigd acht.
Hoe is bij deze algemeene goedkeuring echter
de verzekering te kunnen gevendat de vraag een zoo sterke tegenstand mogelijk
of bet lager onderwijs op den tegenwoordigen voetP Als middel van oppositie of regeringsbeleid
zal blijven ingerigtgeheel onafhankelijk is van P geldt zij zeker voor een groot gedeeltemaar wij
de vraag of het ministerie in de meerderheid of P mogen niet aannemen dat dit d^n tegenstand
minderheid is. De vraag of de school goed is,/geheel verklaart. Voor zoo ver uit godsdienstige
is als zoo menige andere onderworpen aan de
uitspraak der openbare kritiek en volkomen onaf
hankelijk van de daaraan door de regering gege
ven oplossing.
Reeds meermalen hebben wij als ons gevoelen
verkondigd dat de openbare lagere school volko
men aan onze inzigten beantwoordt. Hetgeen
voornamelijk in ons land betreurd moet worden
is de staat van afzondering der verschillende deelen, kelijke mogelijk
waaruit het is zamengesteld. Uit alles blijkt dat het t gevaarlijke zijde beeft ontkennen wij niet. Naar
Nederlandsche volk nog in wdrding isterwijl op onze meening bestaat er van de zijde der weten
dit oogenblik nog uit eene menigte verschillende schap tegenwoordig te veel aanmatiging en slaat
Verschijnselen blijktdat een algemeen Neder- zij de regten van het geloof wel wat te bot af.
Imidsch belang nog te weinig op den voorgrond P Het is niet noodzakelijk dat er eenig bepaald on
tleedt. Zoo is het mogelijkdat het noorden derrigt in godsdienst of bever tegen godsdienst
Uitsluitend liberale leden ter Staten-Generaal zendt, (gegeven worde om eene ongodsdienstige strek
overtuiging tegen de school gestreden wordtkun
nen wij de tegenstanders niet geheel in het on
gelijk stellen. Dit ligt echter niet in de school
maar in den tijdgeest Inderdaad zouden secte-
scholen tegenwoordig belagchelijk zijn. Zoo min
als inkwisitie en brandstapels thans verdedigd
wordenzoo min is thans de overheersching van
het geloof op eenig ander gebied dan het ker-
Doch dat deze rigting eene
ter opkweeking van algemeenen godsdienstzin
luide voor hunne overtuiging uitkomen, dat zij
godsdienstige meeningen bezitten en in anderen
eerbiedigen. Naar velen onzer beste theologen en
geleerden is het monopolie van juistheid iu be
grip en zuiverheid in bedoeling, hun toegekend
en het is deze overtuiging, somwijlen luide uit
gesproken, die voor een groot gedeelte de oorzaak
der anti-echoolbeweging is.
Indien hierin verbeteriug mogt komen en de
wetenschap, getrouw aan hare roeping, ook hier
in liberaal zich toonen mogt wij zouden waar
lijk niet wetenwat er voor iemands godsdien-
siige overtuiging op de neutrale lagere school te
vreezen was. Maar de eigen fout der voorstan
ders begaan de tegenstanders der school. Het
katholiek geloof beeft eene overheerschende natuur
en het geloof, der orthodoxen is een lastig despoot.
Niet te vreden met erkenning vragen zij huldiging
en terwijl aan deze bijzondere geloofsvormen in
een land als het onze geene suprematie mag
worden toegekendis het ongerijmd deze in de
school te eischen.
Yeritas.
GEWO.VE I5EIUGTEN.
Te Londen verschijnt ieder jaar een dik boek
onder den titel Post office Londou directory
dat eigenlijk niets anders is dan een adresboek.
Het bevat 3000 bladzijden en circa een millioen
namen. Uit dit boek vernemen wij dat Londen
eene bevolking, beeft van meer dan drie millioen
zielen (3,067,000.) Drie millioen Dat was ook
de bevolking van geheel Engeland onder Richard
II, tegen het einde der léde eenw. In 't begin
der 17de eeuw onder Jacob I had deze stad slechts
153,000 inwoners, onder Karei II (16601685)
met de voorsteden mede een half millioen. Onder
Willem III klom het zielental jaarlijks met 10,000.
In 't begin dezer eenw kon Londen zich beroemen
op een milloen inwoners. In 1X.30 had het
millioen in 49 meer dan 2 millioen en nn na
18 jaren is het opweg naar het vierde. Carlijle
de beroemde geschiedschrijver riep eens toen hij
Londen voor de eerste maal zag, uit #Ach! dat is
waarlijk een vrecselijk ding 1"
