Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
Nederlandsck Vredebond.
Jtè 553.
Twaalfde Jaargang.
30 ftPRIEu
SCHAGER
ABONNEMENTSPRIJS VOOR DRIE MAANDEN
Voor Schagen 1,00.
Franco per post door het geheele Rijk g 1,15.
Afzonderlijke Courantenu 0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
PRIJS DER ADVERTBNTlëN
Van een tot vijf regelsf 0,75.
Iedere regel meerderg 0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Groote letters naar de ruimte die zij beslaan.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
TJITG-EBFSTER "WED.
F. O". O DIDERICH.
BRIEVEN
FRANCO
Te midden van het staatkundig geharrewar
dat het nederlandtche volk verdeeld houdt ver
toont zich toch menig verblijdend verschijnsel
waaruit blijktdat er in den boezem onzer natie
eene sterke begeerte is om eensgezind te blijven.
Ook de bovenvermelde brochuredie te Utrecht
bij J. L. Beijers is verschenengetuigt van dezen
aandrang.
Zoo rijkdom van denkbeeldenwetenschappelij
ke behandeling en een goede stijl voldoende wa
ren om die eensgezindheid bij de natie te bevor
deren dan zoude voorzeker de schrijver van dit
werkje zijn doel bereiken niemand toch kan dit
geschrift lezenzonder de keunis en de weten
schap van den schrijver te bewonderen maar toch
betwijfelen wij of de beste weg om tot de poli
tieke eensgezindheid te gerakenwel door hem
wordt aangewezen. Het oogmerk des schrijvers is
het tot stand brengen eener politieke partij-ver-
eenigingdaartoe begint hij met het geven eener
politieke geloofsbelijdenis, waarin verschillende par
tijen een baud van eenheid zouden kunnen vin
den terwijl hij die geloofsbelijdenis vervolgens op
eene voortreffelijke wijze toelicht en ontwikkelt'; zij
komt in hoofdzaak neder op de volgende punten
lo. strenge handhaving der grondwet,
2o. onbeperkte godsdienstloosheid van den
Staat
8. het voeren eener liberale colouiale politiek
4o. beperking van het zoogenaamde parlemen
taire alvermogen.
Men ziet hieruit dat de schrijver zich bij geene
der bij ons bestaande politieke partijen wil aan
sluiten. Het geschrift is dus gerigt zoowel tegen
de ministeriele als tegen de liberale partij. Beurt
om beurt worden van Znjlen en Thorbecke, het
Dagblad en de Nieuwe Rotterdamsche courant ver
oordeeld. Naar ons gevoelen ligt hierin de zwakke
zijde van het geschrift.
Het is onzen lezers bekend dat geen blad ster
ker dan het onze op eensgezindheid aandringt
daarom gelooven wij hun geen ondienst te doen
als wij in het kort aantoonen in hoeverre de weg,
die de schrijver wil begaan van den onzen ver
wijderd ligt.
lo. De schrijver der brochure wil zich bij geen
der bestaande partijen aansluitenwij daarente
gen behooren met hart en ziel tot de Thorbecki-
aansche partij.
Naar ons gevoelen toch zijn «le partijen de vrucht
van de geschiedenis eener natiemen kan ze niet
door een overeenkomst in het leven roepen, maar
de omstandigheden moeten haar doen geboren
worden. Wil men niet geheel alleen op zich
zeiven staandan moet men zich aan een der par
tijen aansluiten. Men behoeft niet blind te ziju
voor de fouten zijner partij, men kan het goede
in andere partijen erkennen en toch, met over
tuiging en geestdrift een partij toegedaan zijn.
Het streven van iederen welgezinde moet zijn
mede te werken tot de veredeling en ontwikke
ling zijner partijdoor die veredeling en ontwik
keling bevordert men het welzijn van den Staat
oneindig meer dan door strijd te voeren tegen
alle bestaaude partijen, liet gaat met de partijen
in den Staatals met de hartstogten in den
mensch de leer der middeleeuwen was, overwin
ning en uitroeijing dier hartstogten die onzer
eeuw de ontwikkeling en veredeling harer. Even
als de hartstogten de kracht en de kroon van den
mensch vormen zoodra zij door het verstand geleid
den door God aangewezen weg der veredeling vol
gen, zoo maken ook de partijschappen welras de
kracht eener natie uitals ieder medewerkt aan
de verbetering en veredeling zijner partij. Te wer
ken aan het tot stand brengen eener nieuwe partij
gelijkt o. i. veel op de daad Ixion die zijn aardsch
geluk vaarwel zegt om in den nevel de nim
mer tastbare gestalte zijner hemelkoningiane te
omhelzen.
2o Een belangrijk punt van verschil tusschen
den schrijver en ons ligt in dat gene wat wij
dikwijls in ons blad onder de benaming van ver
eering der groote mannen hebben ontwik
keld en verdedigd. De schrijver wacht de zege
praal zijner toekomstige partij alleen van vastheid
aan staatkundige beginsels wij wachten voor-
namentlijk van groote mannen onze noodzakelijke
hervorming. De groote bewegingen die de toe
stand der wereld hebben Teranderd zijn allen voort-
gebragt door groote mannen en niet door de ver
kondiging van eenige denkbeelden, die per slot
van rekening nooit veel meer waren dan eenige
algemeene gezegdendie over aller hoofden heen
Meer dan eens hebben wij gewezen op het
verschil tusschen zedelijke en staatkundige
beginsels, vastheid en zedelijke beginsels kan niet
genoeg geprezen wordenmaar men kan een voor
treffelijk man zijn en toch wankelbaar in staatkun
dige beginsels.
gingen.
Het christendom is voortgebragt door Christus
de hervorming door Luther en als men de zaken
goed onderzoekt zal men vinden, dat de door bei
den gepreekte waarheden er eigentlijk al heel wei
nig deel aan hebben gehad. Alleen door groote
persoonlijkheden kan de wereld gered worden.
Daarom hebben wij in de vpreering van groote
mannen steeds het geneesmiddel tegen vele kwa
len van onzen tijd gezocht. In die vereering van
groote mannen zien wij het tegenwigt tegen den
verderfelijken geest van onzen tijd, die alles wat
uitsteekt wil nederwerpen.
In ieder tijdperk heeft men behoefte aan eene
aristocratie, die zich opheft uit de cenloonige en
effen oppervlakte van de alledaagsche wereld. In
geen eeuw echter was de afkeer tegen alles wat
uitsteekt sterker ontwikkeld dan in de onze en
vooral bij onze natie speelt zij thans een hoofdrol.
Daarom hebben wij waar wij konden Thorbecke
verdedigd tegen den aanval van mannen die niet
verdienden in zijn schaduw te staan daarom heb
ben wij de onbarmhartige critiek die tegen onze
groote vernuften werd uitgeoefendsteeds luide
veroordeeld. In onze eenw moeten wij in groote
mannen eene aristocratie tot stand brengendie
kan opwegen tegen den uitsluitend democratischen
geest van onze dagen.
3o. Het grootste verschil tusschen onze ziens
wijze en die van den schrijver, ligt echter in de
algeheele godsdienstloosheid van den Staat, welke
de schrijver voorstaat. De schrijver wil toch alle
bepalingen betrekkelijk de godsdienst uit de grond
wet geligt hebben, en dus natuurlijk ook van de
bescherming, die de Staat aan de kerkgenootschap
pen verleent, niets hooren. Naar ons gevoelen is
echter de godsdienst eene zaak die ons allen even
dierbaar, zoo niet dierbaarder, moet zijn dan eigen
dom en leven. En zoo de Staat verpligt is deze
zaken te beschermenwaarom zal hij dan niet ook
onze godsdienst tegen onregtraardige aanvallen mo
gen verdedigen Naar ons gevoelen brengt onder
wijs, zonder godsdienst, weinig of geene goede
vruchten voort.
Nu schijnt dit ons zeker, wil men zich geheel
naar het Americaansche model rigtenen de gods
dienst geheel alleen overlaten aan de zorg der
particulieren, dan moet men ten aanzien van het
onderwijs een zelfde stelsel volgen, dan zal onze
grondwet in plaats van de bestaande bepa
lingen betrekkelijk het onderwijs, dat eenig artikel