14 1 KL
Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
Jfê 555.
Twaalfde Jaargang.
Kosteloos Onderwijs.
SCHAGER
abonnementsprijs voor drie maanden
Voor Schagen 1,00.
Franco per post door het geheele Rijk 1,15.
Afzonderlijke Couranten0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
PRIJS DER ADVERTENTlëN
Van een tot vijf regels0,75.
Iedere regel meerder#0,15.
De 85 cents zegelregt niet mede gerekend.
Groote letters naar de ruimte die rij beslaan.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen,
Is arbeid aan een rots te biên.
TJITG-EEFSTEE "WED. 3?. J". O DIDERICH.
BRIEVEN FBANCO
Voor vj/tig cent» te koopde kunst om zalig
te leven en zalig te sterven Onwillekeurig moet
men denken aan deze aankondigingwaar reeds
Schiller den draak mede stakbij al het leven
dat van de schoolwet—agitatie werd gi-maakt. Waarop
toch komt, vragen wij, eigentlijk heel die beroe
ring neder Op eene speculatie om eenige gul
dens in het jaar minder gemeente-belasting te
betalen.
Als men toch de heftige voorstanders van de
bijzondere schoolzoo als van Nispen en ande
ren hoortdan is het alsof er ter wille van het
openbaar onderwijs gruwelen geschiedenzoo lang
er in eene gemeente van ons vaderland nog kos
teloos onderwijs wordt gegevenzijn de zedelijk
heid en het christendom in gevaartegen dat
kosteloos onderwijs moet ieder uur van den dag
het delendum osse worden gepredikt. Wie
het kosteloos onderwijs voorstaatkan geen goed
christen zijn catholieken luistert naar uw orgaan,
de Tjj^- orthodoxen hoort naar uw leeraars eii
profeten spant tegen al wat liberaal is te zaïneu
om toch dat vreeslijk kosteloos onderwijs te wee-
ren. Men stelle zich een onpartijdig vreemdeling
voordie getuige was van al dat gevecht tegen
het kosteloos onderw ijs zoude hij niet deuken
dat in Nederland van liberale zijde inquisitie
werd ingevoerd.
Maar gelukkig komt die vreeslijke geloofsver
volging neder op een kleine vermeerdering van
gemeente-belasting. Want men veronderstelle eens
dat in plaats van de 200 gemeentenwaar nu
kosteloos onderwijs wordt gegeven, alle 1200 ge
meenten dat loffelijke voorbeeld volgden dan zou
de dat alleen ten gevolge hebben dat de gemeen
te-belastingen een weinig hooger werdenmaar
de vrijheid van onderwijs zoude toch even goed
blijven bestaanieder zoude toch evenzoo goed
als thans eene bijzondere school kunnen oprigten.
Zouden die twee of drie guldenwelke dan meer
zouden moeten betaald worden de waarachtige ge-
loovigen zoo drukken dat er niets voor de bij
zondere school zoude overschieten Is dat ge
loof van catholieken en orthodoxen zoo flaauw
dat het door eene gemeente—belasting kan over
wonnen worden, dan vordert het niet dat er
zooveel ophef van wordt gemaakt. Wij voor ons
erkennen gaarne, dat er aan de schoolwet-agi
tatie eene heilige zijde is.
In het onderwijs ligt de toekomst onzer natie,
zoo dat onderwijs in strijd is met de godsdienst
dan loopt ons vaderland gevaar want dan wordt
ons nakroost gevoerd naar den afgrond des onge-
loofsen wij kunnen het zeer goed begrijpeu dat
even als een moeder met onvermoeide zorg
iedere bij en ieder mugje weert van het hoofd
des sluimerenden zuigtlings, zoo ook de ware ge-
loovige, elke aanraking van ongeloof en godsdiens
teloosheid van het dierbaar kroost zoekt te weren.
Hoe overdreven die zorg in ons oog ook moge
schijnen wij zullen haar altijd eerbiedigen, en wee
degenendie er mede zoude durven spotten.
Maar zoodra men die trouwe zorg met een ellen
dige geld—speculatie in aaurakiug brengtblijft
er niets heiligs meer aan. Een vader die zoude
klagen zie toch welk een ongelukkige tijddrie
gulden moet ik betalen, voor. het openbanr onder
wijs, waarvan het geweten mij verbiedt om mijne
kinderen te doen profiteren toont daardoor alleen
dat het geld hem wel ter harte gaatmaar geen
zins dat hij eene angstige zorg koestert voor de
toekomst zijner kinderen. Wie de geldzaak op
den voorgrond stelt bewijst dat hij dat geld voor
de hoofdzaak houdt.
En als het eene geldzucht wordt men houde
dan op met alle pralerij op geloof en godsdienst.
Wanneer men bij ons de geldzaak buiten het
spel had gelatenmen zoude veel meer tot het
geweten van ons volk hebben gesproken. Tot
ons leedwezen heeft ook de minister van lleeins-
kerk de geldkwestie op den voorgrond geplaatst
toetegeven toch aan het verlangen om het koste
loos onderwijs te weren is niet veel anders dan
het streelen der geldzuchtige neigingen van de te
genstanders der openbare school.
Naar ons gevoelen moet een Staatsman de heilige
drijfveeren van het menschel ijke harte ook dan
als hij zich zeiven alleen laat leidendoor het
verstand zooveel mogelijk ontzien maar onheilige
drijfveerenals hebzucht en bekrompen zelfzucht
moet hij in het aangezigt durven varen, waut
hij moet het kwade niet door het kwade, maar
door het goede zoeken te overwinnen. Tegenover
die hebzucht moet hij durven zeggenwat men
in de nationale vergadering van 1789 tot de gees
telijkheid riep: beeren als gij niet geschoren
wilt worden dan zult gij gesneden worden.
J. H. S. Y.
GEYVO.XE KEIUGTEN.
Op den Donau bij Iiinz is een groot ongeluk
voorgevalleo. Een steepscliip dat de brug aldaar
passeerde, werd door het breken van het toer
met zoo gtoote hevigheid tegen de brug geworpen,
dat het schip met alle zich daarop bevindei.de
menschen en voorwerpen oumiddelijk zonk en dat
de brug instortte. De personen die zich op de brug
bevonden vielen ook in het warer. Het aantal
omgekomenennaar men zegt eeu dertigtal is
nog niet inet juistheid bekend.
In de vorige week is een bootje waarin
zich eenige menschen bevonden, die van de De
venter stoomboot werden afgezet op den IJss-d
bij het Katerveer omgeslagen zoo als men zegt
doordien het vaartuigje niet goed bestuurd zijnde
met den ketting der veerpont in aanraking kwam.
Daar er ter gelegenheid der weekmarkt veel
volks nabij het Katerveer wasbegaven zich da
delijk eenige uienscbeu zoowel iu schuitjes als
zwemmende te wateren werden tien dergenen
die in het schuitje gezeten waren van een bijna
gewissen dood gered terwijl er ren zijnde zekere
v. Haaltje koopman iu manufacturen te Deventer,
in de golven omkwam.
De houdenkwestie houdt de bevolking van
Brlgie ernstig bezig. De gevallen van hondsdol
heid vermenigvuldigen zich zoo aanmerkelijk dat
de burgeraeestrrs van Brussel en der daarbij ge-
leem gemeenten bepaald hebben dat elke houd
die op den openbaren wez zal gevoiideu worden
zonder door zijnen meester aan band of ketting
te zijn gehouden oumiddelijk gedood zal worden,
üienteugevolge ziet men ook bijna geen honden
meer en kwaad is dit voorzeker niet. De schrik
h>eft Z'ch van de menschen meester gemaakt toen
dezer dagen het kiud van een referendaris bij het
ministirie van boitenlaudscbe zaken te Brnssel
door een dollen hond gebeten werd en de woud
uitgebrand moest worden. Op het oogeublik dat
meu tot de operatie zou oveigaan vroeg de klei
ne .Is het wsar vader dat ik tusschen taee ma
trassen uioet gesmoord worden Eeu paard door
ren bond gebcteu is dol gewordeu en meu moest
het afmakeo.
Het is aardig op te merken hoe men te
genwoordig op de uiterste volkomeuheid der ver-
digiogsmiddeleu, als het ware tot de kiudschheid
der oorlogstijden schijnt terug te keereu allhsns
dezelfde brgiose'.en weer in toepassing brengt die
men iu de vroegste oorlogen bezigde. Wie er
kent b. v. niet in de ramschepeu de galleijen der
Grieken en Romeinen met de vernielende sporen
voorzien, waaibij men ons op de school deed op-
mrrken hoeveel de oorlogsmiddelen onzer eenw
boven znlke lompe verdrdigingswerktoigen vooruit
hadden De zware harnassen van ridders en paar
den afgenomen komen op de wanden der schepen
terog. Er cson de beroemde zweedsche ingenieur,
heeft voor de verdediging van zijn vaderland ctn
nieuw toort van kanonneerboot nitgevondeo om
in de uaauwe kreeken en zee-srmeD dier kasten
gebruikt te worden die door menscheukracbt in
beweging wordt gebragt. Eindelijk een der nieuwste
kanonnen, Steioheil-kauon dat zouder geluid