5
Algemeen Nieuws-, Advertentie- Landbouwblad.
J\o 580.
Twaalfde Jaargang.
A. 1808.
TIJDSBESCHOUWINGEN.
SCHAGER COURANT.
ABONNEMENTSPRIJS VOOR DRIE MAANDEN J
Voor Schagen f 1,00.
Franco per post door het geilede Rijk 1,15.
Afzonderlijke Couranten«0,10.
Verschijnt iederen Donderdagmorgen.
Abonnementen op dit blad worden door alle
PRIJS DER ADVIRTKNTIeN
Van een tot vijf regels0,75.
Iedere regel meerder«0,15.
De 35 cents zegelregt niet mede gerekend;
Groote letters naar de ruimte die zij beslaan.
1
1
r<vH| Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
TJITOEEPSTER VTTIEID. IP. J. GK DIDERICH.
BRIEVEN FK^AHnTOO
Verdraagzaamheid jegens de R. C.
kerk. De houding welke -liet dagblad de Tijd
in een zijner laatste artikelen aanneemtdoet hem
eeuigzints gelijken op een kw'&joligeiidie naar
eene zuster met een steen gooijendeen bespeuren
de dat de zuster zich omkeerde ten einde hem
met de karwats de welverdiende straf toe te die
nen uitriep genade ach zustertjeik wilde
toch met mijn gooijen niet u maar alleen uw
paard treden. Op een hartroerende wijze maant
het gemelde blad alle geloovige protestanten aan
om toch de haat tegen de R. C. kerk te laten
varen en den afkeer voortaan alleen tegen de on-
geloovigen te keerenwant volgens zijne ziens
wijze hebben de geloovigen niets met deze laat
ste maar veel met de moederkerk gemeen.
Ziesinds jaren heeft de Tijdvol eigenwaan
beweerd dat hij het zuivere en onvervalschte or
gaan der R. C. kerk wassinds jaren hebben dat
blad en zijne geestveruanten de protestantsclie
kerk op allerlei wijze gehoond. Volgens hunne
taal was de groote hervormer Luther een revolu
tionair en Willem de Zwijger een rebelliet pro-
testantismus was de opene en vlakke weg tot het
atheïsmus maar thans eischt de trouwe woordvoer
der van het catholicismusbeducht dat ook de or
thodoxen zich legen hem zullen keerendat de
geloovige protestanten dat alles maar voor zoete
koek zullen opnemen.
Het is als wilde hij zeggen toen ik op Luther
schold heb ik alleen het liberale element in de
protestansche kerk willen hekelenen toen ik Wil
lem I en zijne strijdgenonten aan de kaak stelde
heb ik alleen mijn afkeer van het vrijheidsbegin
sel willen lucht gevendoch daar men zonder Lu
ther of Willem I geen nederlandsche protest antsche
kerk kan denken zoo kan men deze groote man
nen niet verguizen zonder alle protestanten van
welke rigting ook, te kwetsen.
Volgens de Tijd bestaat er een naauwer geestver
wantschap tusschen Groen en de R. C. kerk, dan
tusschen de eerste en Pierson. Dit moge waar zijn
als wij ons de R. C. kerk denken zoodanigals
zij is in het oog der opgeklaarde Roomschenmaar
niet als men er onder verstaatdat wanschapene
ligehaara dat enkele ijveraars der ultra-montaan-
sche partij er in willen zien. Volgens de eersten
is de R. C. kerk eene goddelijke instellingmaar
is zijgelijk geen zaak op aardegeheel zuiver
van menschelijke zwakheid gebleven.
Onderworpen aan den geest der tijden heeft zij,
gedreven door het kwade en dien geestmeniger
lei kwaad gestichtwaarover al de welgeaarde kin
deren der kerk moeten leed hebben echter moeten
wij bedenkendat al dat kwade meer aan den
tijdgeest dan aan de kerk moet worden geweten.
Ala zoodauig moet de catholiek betreurenswaardige
gebeurtenissen beschouwen zoo als het woeden
der inquisitie in Spanjede St. buriholomeus
nachtde moord van Hendrik IV en VV illem I.
Het moge te betreuren zijn dat de kerk zich
door den tijdgeest zoo zeer liet drijven dat zij
zulke dingen kon goedkeuren ja kon aanmoedigen,
zij blootgesteld aan menschelijke invloedeu moest
immers in alle tijdendit kenmerk van mensche
lijke zwakheid met zich omdragen waarachtig lig-
chaam van den verrezen Heilanddroeg zij altijd
met zich oin, de wouden door de zonde haar toe-
gebragten die het teeken harer menschelijke
zwakheid waren.
Neemt men deze dingen de R. C. kerk kwalijk,
dan moet men de protestantsche kerk met dezelfde
maat metenwaar het dingen geldt aU de dood
van Servedede bekeeriug van Hendrik VIII, het
woeden van Lumeij en Sonoij enz. Wanneer men
de R. C. kerk uit dat oogpunt beschouwtwie
zal dan niet verdraagzaam jegens haar zijnwie
zal haar het verledeue nog willen verwijten Zij
die dan nog afkeer tegen baar voeden om den
wille der dingen die in vroeger eeuwen zijn ge
schied handelen niet verstandiger dan de Chris
tenen in de middeleeuwenwelke de Joden ver
volgden, omdat hunne voorvaders den Heiland
aau het kruis hadden geslagen.
Doch ongelukkiger wijze beschouwen eeuige ul-
tra-montanen bij ons de R. C. kerk nit een ge
heel ander oogpant. Volgens hen is alles wat de
kerk gedaan heeft absoluut goedwas de Bar
tholomeus moord eene daad die den lof van het
nageslacht verdienten moet men Balthasar Ge-
rards als een martelaar des geloofs vereeren.
In deze rampzalige tijden is de magt der keik
verzwakt, maar zoo zij tot volle kracht terugkomt,
dan moet zij de inquisitie herstellen en op nieuw
de auta-da-fés ontsteken. Zulk een leer vindt bij
ons gelukkiger wijze nog weinig aanhangers maar
toch willen de Tijd en zijne geestverwanten zich
zeiven gelijk biijveDdan moeten zij tot dit resul
taat komen. Nu beweeren wijdat als men de
R. C. kerk uit dat oogpunt beschouwtde regt
geloovige protestant^ zich oneindig meer moet voelen
aangetrokken door zijn modernen broederdan
door een aanhanger van een in ketterbloed badend
geloof.
Indien wij kiezen moeten tusschen een gruw
zaam bijgeloof eu ongeloof, dan kiezen wij de zij
de van het laatste dan zeggen wij met den wijs
geer Baijleik heb liever, dat iemand van mij zegt,
dat ik niet besta dan dat hij zegtdat ik een
schurk ben en zoo denk onze lieve Heer er ook
overwant gewis heeft God nog een grooter gru
wel van den dank dien de dweepzucht llem bij
vergoten ketterbloed brengtdan van de bloot
ontkennende taal des ongeloovigen.
Indien men onder R. C. kerk de kerk verstaat
zoo als zij in onze dagen is geworden een kerk
die aan de zaligheid van millioeuen werkt en die,
is het dan ook met langzame schreden, toch den
weg der humaniteit en des vooruitgangs bewan
delt dan roepen wij alle protestanten van welke
rigting ook toelaat alle haat jegens 4ie kerk
varen; rnaar wil mm der kerk, gelijk sommigen
onder ons doen weder maken tot dat bloeddor
stige wezen dat de zwakken martelt en de onge-
loovigeu op den brandstapel werpt, dan zeggen wij
tot allenwapent u tegen haarvalt met ver-
eenigde krachten het monster aandat het werk
der vaderen de godsdienstvrijheid wil vernietigen.
En tot de organen der ultramontaansche partij
zeggen wijtergttergt den protestantschen geest
van het Nederlandsche volk niet altezeer. De
leeuw sluimert nu, het is waar, maar hij zal door
uw geschreeuw ontwaken en wee dan dengene
die onder zijne klaauwen komt.
De republiek in Spanje. Onze liberale
bladen drijven den spot met den raad, dien Victor
Hugo aan de Spanjaarden geeft om den repnbli-
keinschen regeringsvorm te kiezen. Onze dagbla
den schijnen in navolging van de voornaamste
engelsehe en fransche bladen weinig op te heb
ben met den naam van republiek. Daardoor le
veren zij een bewijsdat zij de gezindheid der na
tie in dezen niet volkomen uitdrukken. Want een
groot gedeelte des volksgedachtig aan Neder
lands roemrijk verleden als republiekkoestert
groote ingenomenheid voor dien naam. En in ze
ker opzigt is het dan ook te betreuren dat men
in 1815 bij de souvereiniteit van Oranje, niet den
naam van republiek heeft behoudeD. Doch hoe
dit ook zijzeker is hetdat een koningschap
dan alleen nnttig kan werken als de kroondrager