Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
13
M 881.
Achttiende Jaarsan:.
Ao. 1S74
Loopt IVcderlaiiti gevaar van
liet Ultramontanismc?
Gemengde berichten.
SCHAGER COURANT.
Dit blad verrschijnt op Woensdag avonddoch wordt
met een bijvoegselbevattende het jongste Schager-
marktberigtden volgenden avond verzondenaan hen
die zulks verlangen.
Brieven franco aan de uitgeefster.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Paus per jaar 3,—. Franco per post f 3,60.
Afzonderlijke nummers f 0,07J.
ADVBRTBTnëN van een tot vijf regels f 0,75; iedere
regel meerder f 0,15. Groote letters naar de ruimte die
zij beslaan.
Boekhandelaren en Postdirecteuren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
Vart de tien lezers zullen voorzeker er negen
dadelijk een bevestigend antwoord op die vraag
klaar hebben, en niemand die over de zaak na
gedacht heeft zal het gevaar ontkennen, dat er
voor de gebeele moderne maatschappij ligt in
het veldwinnen van de ultramontaansche denkbeelden.
Maar, naar het ons voorkomt, maken de bestrij
ders van het ultramontanismus geen otiderscheid
genoeg tus«chen het gevaar dat ons van die zijde
op zedelijk gebied eh dat hetwelk ons op staat
kundig gebied bedreigtop zedelijk gebied is de
ontkenning van het regt der gewetens en gedach
ten vtyheid, die door den syllabus en de encylique
worden gepredikt een hoogst bedenkelijk verschijnsel;
die ontkenning moet iederCn voorstander van
ware vrijheid en godsdienst nopen op zijn hoede
te zijn legert allen die een blinde gehoorzaamheid
aan den panselijken stoel op den voorgrond stellen,
maar het is iets geheel anders voor het ultra-
montaniauius, als een ütaatkdndige magt de grootste
vrees te koesteren. Van de staatkundige magt
dier eens wereldbeheerschende is toch naauwelijks
een schim meer gebleven.
Hoe een partij, die zonder eenig stoffelijk verzet
toelaat dit de opperste kerkvoogd van geheel zijn
wereldlijke magt wordt beroofd, dat in vele landen
de geestelijke goederen worden verbeurd verklaard,
dat in Duitschland vijf kerkvorsten en duizende
geestelijken worden gekerkerd en afgezet, die lij
delijk toeziet dat de beste kampioenen om hare
zaak worden verbannen, zou deze io Europa als
staatkundige magt zoo te vreezen zijn? Naar
het ons voorkomt laten de magthebbenden hunne
hoofden niet van heerschaijpij berooveu en in de
gevangenis zetten, wanneer zij dit toelaten, dan
leggen zij daardoor huBue oumagt aan den dag.
Als Jezus tot Pilaths zegt: «indien mijn koningrijk
van deze wereld ware zoo zouden mijne dienaars
gestreden hebben,* dan wijst hij op eei;e aanspraak
der wereldsche wijsheid, die op een wereldsch
man als Pilatus juist den meesten iudruk moest
maken.
Wie zich weerloos laat kwellen toont daardoor
dat hij op stoffelijk gebied onmagtig is, als kouing
in de zedelijke wereld, kan hij magtig zijn, maar
als wereldsche magt is hij niet meer te vreezen.
Tegen zulk eene magt moet men met andere wa
penen dan met zwaarden en stokken te velde
trekken, 't Is waar de aanmatigingen der echte
clericalen zijn, te midden van hunne stoffelijke
onmagt, gestegen. Op den syllabus is de ency-
clique eu op deze de onfeilbaarheids verklaring
gevolgd, maar gaat het niet altijd zoo?
De tot een slaafschen en kruipenden dienaar
van den Koning vernederde adel van Frankrijk
maakte onder Lodewijk XIV nog meer aanspraak
op uiterlijke eerbewijzen dan in het tijdperk toen
hij zich gelijke van den monarch durfde imeinen.
De afstammelingen van den grooten Mogol eischten
toen zij inagteloos en onder de Engelsche heerschappij
moesten bukken eepe hulde, waarop hnnne alver
mogende voorvaders nooit eenige aanspraak hadden
gemaakt. Bij elke instelling, die een grootsch
verleden achter zich heeft, stijgt bij toenemende
onmagt de pretentie. Met den pauselijken stoel
gaat bet niét anders. Het "is daarom naar ons
gevoelen ten eenemale verkeerd dat onze liberale
couranten de lezers telken en telken male te
wapen roepen tegen de staalkundige magt der
clericalen.
De magt der clericalen bestaat alleen op zede
lijk gebied, al wordt deze wie zal het ontkennen,
hun invloed aanmerkelijk gesteund door deaelde-
lijkc middelen waarover zij kunnen beschikken.
En ook ten opzichte van dit laatste inake men
zich geene overdrevene voorstellingen. Ten onzent
zijn de rijkdommen der kerkfabrieken en kloos-
tergi-sticliten nog geenzins uitgebieid. Die prach
tige kei ken en kloosters zijn ineest gebouwd uit
de vrijwillige giften der geloovigen. En tot het
doen van zulk een gift konden zij alleen door
drijfveeren van een zedelijken aard gebragt worden.
Waar is dan nu die overinagt van stoffelijke
krachten, waartegen de liberale bladen ons zonder
ophouden te wapen roepen Het is dus hoofd
zakelijk op zedelijk gebied dat de clericalen het
meeste te vreezen zijn, het Jezuitiamns is inderdaad
eene speciale zedelijke kwaal en deze kan alleen
door zedehike middelen worden bestreden. De
alle vrijheid ra» geweten en godsdienst aanranden
de stellingen van den syllabus moeten dus gelijk
gesteld worden met zoovei 1 met de zedelijkheid
strijdende beweeringen van een toongevend schrijver
of dichter. In dit opzigt zal nog moeten worden
uitgemaakt of de stellingen van den syllabus
wel een zooveel ve.rdervelijker invloed uitoefenen
als de grondbeginsels van een Le Comte.
Is bet gezag van den Paus in onze eeuw meer
te vreezen dan van den eenen of anderen Kouiug
op letterkundig gebied? Gold in de vorige eeuw
het woord van Voltaire en tn het begin dezer
eeuw dat van Göthe niet meer dan dat van
Christus Stedehouder?
Ja 1 maar zegt men de Paus heeft in de gehecle
wereld zijn bezoldigd priesterschap die zijn magt
helpt schragen. Maar had dan ook Voltaire niet
overal zijn aanhangers, had hij niet in de Koningen
van Pruissen eu Zweden en in de Keizerin van
Rusland de getrouwe dienaars die hem hielpen in
het handhaven van zijn gezag Maar hoe dat ook
zij, zoodra wij in het ultiainontanismus alleen een
zedelijk gevaar voor onze maatschappij zien, moeten
wij ook alleen zedelijke wapenen kiezen om het te
bestrijden. Eik speciaal wapen dat tot bestrijding J
van de clericalen in de hand van den slaat wordt
gesteld is onzes inziens ecu onregt en een mis-
greep. De clericalen moeten op dezelfde manier
en met de zelfde midden als waarmede wij strijd
voeren tegen de materealisteu eu atheisteu, bestre
den worden. En voorwaar niet van de regterzijdc
alleen dreigt der maatschappij gevaar, de stofver-
goding en het aklig ongeloof zijn even gevaarlijke
vijanden
Door altijd en al t ij d alleen'op het gevaar van
den regterkant te wijzen laat meu de maatschappij
zorgeloos tegen de onheilen die van de andere
zijde des gezigteinders kannen opzetten.
Laten wij er vooral legen waken dat wij strij
dende legeu i ngebeelde vijanden voor de werkelijke
gevaren het oog sluiten. De storm, die de ne-
derlandsche maatschappij zal ten gronde rigten, hij
zal, nadat hij gewoed heeft, niet gebrandmerkt
worden als priesterdwang, maar wel als ongeloof,
wij loopen gevaar om verzwolgen te worden niet
door het Boxbnismus maar door het Gkrhasismu?.
Tot plaatselijk geneesheer te Schagen is door
den Kuurt benoemd de Heer Corueiis Snuon Tim
mer», mediciuae doctor en arts te Leiden.
In den nacht van Maandag op Dingsdag, om
streeks ten 12 ure, hing boven de gemeente Schagen,
eene zware donderlucht, men vreesde voor een he
vige donderbui, het was pik donker, toen enkele
bewoners van de Loet, die beangst voor den nade
renden donder hunne legeiateden hadden verlaten, op
eens een hulpgeschrei vernamen; drie vier per
sonen ijlden naar buiten, waaronder een met een
lantaarn, en geholpen door den flikkerenden bliksem,
ontwaarden zij eene vrouw in het water, die ge
lukkig op het drooge gebracht en van een anders
wissen dood gered werd.
Het was eene weduwe, moeder van twee jeugdige
kinderen, die om in haar onderhoud te voorzien,
tot s' avonds laat haren schoonvader in zijne druk
ke bezigheid, adsistenlie ver'eent, welke zich huis
waarts willende begeven, misleidt door de duister
nis, de brug die zij over moest, was misgeloopen.
Menige lezer die niet te Schagen woont, hoo-
ren mij zegge, er is toch een gasfabriek te Scha
gen en brandt de gemeente dan geen gaslantaarns
Wel zeker, maar alleen des winters, bij donkere
maan; als de almanak zegt dat de maan moet
schijnen, al is het pikdonker, dan worden de lan
taarns niet ontstoken en des zomers wordt er niet
aan gedacht.
Op vele andere plaatsen in ons land, worden
de gaslantaarns ontstoken, van een uur uh zons
ondergang tot een uur vóór Zonsopgang, en dat
Voorbeeld zou te Schagen gemakkelijk te volgen
zijn, het zou wel wat meer kosten, de hoofdelijke
omslag zou er door verhoogen, maar de ingezetenen
zijn welvarend en betalen liever tien gulden voor
nuttig aangewende uitgaven dan tien cents voor
het bouwen van eene doctors woning die dui
zenden kost, zonder ergens dienstig voor te zijn,
want al wordt ze door een doctor betrokken
wij houden liet vol de gemeente fondsen hadden beter
kunnen besteed worden.
De Med. Doctor die door zijne kunde te Scha
gen denkt goede zaken te kunnen maken zal er
zich vestigen, zonder hem van ge neen te wege een
jaarlijksche loelaag met prachtige woning worde
aangeboden.
(Dit berigt was geiet, toen wij de tijding ontvingen dat de
gemeenteraad een doctor had benoemdwij nemen er echter niets
van terug; wat geschreven is blijft geschreven.)
Gepasseerden Zatnrdag is in de gemeente
Slooterdijk, nabij de Willemspoort te Amsterdam,
door bet broeijen van het hooi, de boeren woning
van M. Kant, vroeger inwoner der gemeente Scha
gen, totaal afgebrand.
Wij zijn in st3at gesteld te kunnen mede-
deelen het programma van het vuurwerk hetwelk
op Donderdag den 20 Augustus aanst. des avonds
ten 10 uren, van wege het Gemeentebestuur te
Schagen, zal worden afgestoken; het lnidt als
volgt
1Uitstraling van schoone Bengaalsche kleuren
glansen.
2. Dnbbele Molen, met schoone gekleurde
lichten versierd en dwarszonnen omgeven, eindi-
gende met kanonnades.
3. Dubbel draijende Cascade, met schitterende
brillanteu en eindigende met kanonnades.
4. Zware vaurfonteïn, met brillanten en gonden
en zilveren regens met gekleurde paarleu, door