i I
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
Ao. 1879.
23stc Jaargang,
No, 1183.
sz
Bekendmakingen.
l)c liberalen tegen over het
calvanismus.
Gemengde berichten.
SCHA
Dit blad verschijnt twee maal per week: Woens
dag en Zaturdag avond. Bij inzending tot 's mid
dags 12 ure worden advertenti'ên in het eerstiiilkomend
No. geplaatst, ingezonden stukken een dag roeger.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3 6o»
Afzonderlijke nummers J o.og\.
Adverlentiën van een tot vijf regels fa 75; iedere
regel ineer f O.I5. Groote Lttiis naar plaatsruimte.
Postdirecteuren en Boekhandelaren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te bién.
vinisten met hun trage preeken en eentoonig
psalmgezang. De stedelijke regenten hadden in
den regel een afkeer van de schare, dieeigent-
lijk alleen in de predikanten hare ware geleiders
KERMIS.
Burgemeester en Wethouders van Sc ha gen
brengen ter algemeene kennis, dat de Baad heeft] erkenden. In de reinonstrantsche predikanten
besloten dat de kermis in deze gemeente zal j vonden zij echter op het onverwachts hondge-
plaats hebben en invallen op Zont ag 2. .Juni/ n0oten<> (]ezon dweepten evenlilszy met de clas.si*—
a. s. des namiddags ten 4 "re, om te eindigen r J
op Zondag den o.yn daaraanvolgende.
Schagen den 25 April 1879.
Burgemeester en Wethouders voorn.,
G. LANGENBERG.
De Secretaris
DENIJS.
Aangifte van verhuizing.
Burgemeester en Wethouders van Schagen.
brengen, voor zooveel noodig, met het oog op
het verzuim betrekkelijk het doen van aangifte
ter Secretarie, hij verhuizing binnen de gemeente,
IjI.Ir als de
ingezetenen
ke oudheid, dezen zagen even als zij in Erasmus
hun heiligen even als de meestcn die op
uiterlijke beschaving gesteld waren bogen deze
ook gaarne voor het gezag der groote heeren.
De val van Oldenbarneveld ontnam hun dat
bondgenootschap, en de onderlinge worsteling
tusschen consistorie en regeering (of gelijk men
het gewoonlijk in die dagen plag te noemen
tusschen Mozes en Aaron) ving niet nieuwe
hevigheid aan. Die kampstrijd duurde zoo lang
republiek bestond. Declassiek beschaafden
der ingezetenen in herinnering, de volgende ar-
tikelen van het politie reglement dezer gemeente,'kozen natuurlijk de partij van Erasinus volge-
als: 1 lingen, en daar wij onze vaderlandsche geschie-
denis hebben geleerd uit de werken van clagsieken
Ingeval van verhuizing binnen de gemeente, zal
daarvan binnen acht dagen behooren te wordenOroot- Hooft. Rra,,<lt Wagenaer was het
kennis gegeven, ter secretarie dezer gemeentei geen wonder dat het beschaafde gedeelte van
op den voet als hierna is bepaald, te weten j nederlandsche volk bijna altijd heeft partij
Voor een geheel gezin, inwonende dienst en
werkboden daaronder begrepen, door het hoofd 11 lL regenten.
van dat gezin
Voor afzonderlijk levende personen door hen
zeiven.
Art. 12
Overtreding van het vorig artikel wordt ge
straft met eene boete van I gulden.
Schagen 2.5 Apnl 1879.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. LANGENBERG.
De Secretaris,
DENIJS.
Toen de kerkhervorming zich in ile 1 Ge eeuw
in de Nederlanden een weg baande vond zij
hare eerste aanhangers gedeeltelijk bij de waarlijk
vrome geloovigen, die onderwezen waren gewor
den door de broeders des gemeenen levensge
deeltelijk bij de beschaafde volgelingen van
Erasmus. Terwijl het warme godsdienstige gevoel
genen naar de nieuwe leer dreef, was het voor-
namentlijk monniken-en priester haat, die dezen
tot den afval van de kerk bragt. De godsdienstige
schare bragt, de vereerisg, die zij steeds voor
de oude kerk en hare priesters had gekoesterd,
ook na den overgang over, op de nieuwe kerk
en hare predikanten, de beschaafde volgelingen
van Erasmus, daarentegen, bleven ook als pro
testanten in hun hart vijandig gezind tegen de
godsdienst en zijn bedienaars. De Rotterdamsche
geleerde was voor den geleerden stand niet
alleen de eenige ware hervormer, maar ook de
eenige heilige. Ware de Spaansche dwinglandij
niet tusschen beidegekomen waarschijnlijk zouden
de alleer met de classieke oudheid dweepende
volgelingen van Erasmus even als hun meester
spoedig van zeiven zijn teruggekeerd tot den
schoot der R. C. kerk, want in den grond moest
de uiterlijke beschaving der R. C. priesterschap
een grootere aantrekkelijkheid voor hen hebben
dan het bleeke gezigt der Puriteinen en Cal-
gekozen voor tle rege
In de 18e eeuw vond de haat tegen het
priesterschap een nieuw voedsel in de geschriften
der engelsche en fransche wijsgeeren. De werken
van Montesquien, Voltairc, Marmontel, Baijnal
en Iitiine vonden nergens vuriger aanbidders
dan hij ons. Achter een uiterlijken schijn van
christendom aanbaden de hooogere standen in
hun hart, eigentlijk niets anders dan een Deïsmus,
dat de wijsgeeren hadden gelaten, de groote taak
der theologie scheen dat Deïsmus zoo veel mo
gelijk te verzoenen met het christendom. Men
deed zijn be»t 0111 de lieflijke denkbeelden van
het oude evangelie als b. v. van Gods voorzie
nigheid, onstei felijkheid en de leer der algemeene
meiischenliefde zooveel mogelijk te vereenigen
inet de nieuwe wijsbegeerte; dat mengelmoes
werd met den naam van christendom gedoopt
Beschermd door de regeering van Willem I, werd
het bijna van alle protestantsche kansels gepredikt.
Ook dit christendom dweepte met de classieke
beschaafdheid en de humaniteit. De kansel wel
sprekendheid die in de 17e en 18e eeuw der
nederlandsche kerk geheel vreemd was gebleven
vond op het onverwachts hare tolken in Hulshof
Borger, van der Palm en van der Hoeven. Geen
kerkvader, geen Luther, geen CaIviju, maar een
humanen Massillon nam men tot model. Al wat
in onze taal deftig en statig klonk werd op den
voorgrond gesteld en men moet ter eere van
onze taal erkennen, dat een stijl werd geboren
die in classieke netheid en afgerondheid de
stijl der fransche schrijvers in de 17e achterliet
het natuurlijke werd echter daardoor aan de
statigheid opgeofferd. Natuurlijk kon zich echter
ook dat nette christendom niet verdragen met
de vmle en woelige schare die naar krachtiger
spijze verlangt dan naar welluidend klinkende
zinsneden. De preeken van van der Palm en van
der Hoeven waren juist geschikt om de ooren
der beschaafden te streelen, hun hart godsdienstig
te stemmen en hun geweten voor te lichten
maar onder het volk waren duizenden, die
meer vroegen. En naast die duizenden uit het
volk stonden ook uit de hoogcre standen tien
tallen die geen vrede konden vinden in den
wapen-stilstand, die de ongeloovigc wijsbegeerte
met het christ endoin scheen te hebben gesloten.
Het humane christendom dat zich uitgaf voor
de eenige ware godsdienst voldeed hun evenmin
als de schare. Voorloopig had het regerings
christendom minder te vreezen van de zijde der
ongeloovigen dan van den kant der rechtgeloovige
scheurmakers. Borger, b.v. die zich een tijdlang
ijverig bezig had gehouden met de ongeloovige
dnitsche wijsbegeerte, verklaarde hun den oorlog
in zijn voorrede voor zijn verhandeling van het
mijsticismus. Maar bedenkelijker was de storm
die van de andere zijde opstak, een voorbode
van dien storm was:DaCosta bekend geschrift
over de bezwaren tegen den geest dezer eeuw
maar de partij van het regerings gezinde chris
tendom was te goed georganiseerd, dan dat zij
voor zulk een storm zonde bezwijken. In 1820
overwon zij de tegen partij door een stelsel van
smaad en Ostracismus en in 1836 door dragonders
en bajonetten. Het calvinismus scheen voor goed
overwonnen, maar zie daar vond het onverwachts
een bondgenoot in die nieuwere rigting. De
school van Bilderdijk had een geheel nieuw
licht voor de geschiedenis doen opgaan, men
begon de legende van Brandt en Wagenaer te
mistrouwen, en het waren juist de liberaalsten
onder de liberalen, die het schipperen met do
waarheid moede werden. De warme liberalen
der 19e eeuw begonnen in te zien dat zij toch
evenzeer hun geestes vaderen haddeu in de
krachtige volgelingen van Calvijn, als in de
wijsgeeren der 18e eeuw. In den Gids wezen
Potgieter, Bakhuizen, van den Brink en Bosboom
Teussant op de kracht der vaderen en als bron
dier kracht wezen zij het starre en onbuigzaam
calvinismus aan.
Wordt vervolgd.
De afdoeling Schagen en Omstreken van
«Ie maatschappij tot bevordering der bouwkunst
zal weder vergaderen op Zondag 11 Mei, des
namiddags ten 2 ure, in de kolfbaan van den
Heer A. Knikker te Schagen. Bij die gelegenheid
zullen de teekeningen ten toon gesteld zijn, van
de leerlingen der teekenscholen te Schagen en
aan 't Zand. welke* dien dag, des namiddags ten
twee ure, voor ieder belanghebbende kosteloos
te bezichtigen zullen zijn, tevens zullen prijzen
worden uitgereikt aan die leerlingen, welke zich
in dat vak gunstig hebben onderscheiden, een
ieder die daarin eenig belang stelt raden wij
aan deze gelegenheid niet ongebruikt te laten
voorbijgaan.
Den 25 dezer overleed te Landsmeer Jonkh.
Pb. A. van Bevervoorden tot Oldemeule, Bur
gemeester en Secretaris dier gemeente.
Te Renkum is een kind van ongeveer
ij jaar, dat door de moeder die uit werken
ging bij eene buurvrouw ter bewaring was
gebracht, Vrijdag jl. achterover van een stoof,
waarop het was geklommen, in een pot met
kokend water gevallen. Tengevolge van de
bekomen brandwonden, is het kind na een
smartelijk lijden overleden.
