16 QGTQB1R
Algemeen Nieuws-, Advertentie Landbouwblad.
Ao. 1S79.
23ste Jaargang,
\o, 1231
bekendmakingen.
"Vermist;
Humaniteit.
Gemengde berichten.
Dit blad verschijnt twet maal per week. Woens
dag- en Zaturdag avond. Dij inzending tot 's mid
dags 12 ure worden advertcntiën in het eerstiiitkomend
No. geplaatst, ingezonden stukken een dag vroeger.
Abonnementen op dit blad worden door alle
Prijs per jaar 3.Franco per post f 3 Co.
Afzonderlijke nummers J 0.07$.
advertentien van een tot vijf regels o 7Üieder
regel meer o. i5. Groote letters naar plaatsruimte.
Postdirecteuren en Boekhandelaren aangenomen.
Naar volksheil zonder deugd te dingen
Is arbeid aan een rots te biên.
op de Markt te Schagen, op Donderdag den 2
October 1879, een WIT LAM, met een rood
merk op het schoft, /ij die hieromtrent inlich
tingen kunnen geven, worden verzocht zich ter
gemeente secretarie aldaar aan te melden
F.cn woord, dat op veler lippen is, maar
waarvan de meesten toch den waren zin niet
kennen. Waarom bezigt men het vreemde woord,
en vertolkt men het niet door een woord van
nederlandschen oorsprong Is onze anders zoo
rijke moedertaal in dat opzigt misschien te arm
Waarom steekt men het zoo na aan humaniteit
verwante begrip van philanlropliie in hetgrieksche
gewaad en laat het denkbeeld van het rein
menschel ij ke in den romeinsche toga rond wan
delen? Is Terentius schoone dichtregel: humo
sum et nihil humanum mihi alienum est hier
van de oorzaak? Of heeft dat woord Cicero
tot peetvader? Of moet men bij het woord
humaniteit aau de humanisten der i5e of 16e
eeuw denken? Is dit laatste waar, dan voegt
zich bij de gedachte van reine menschelijkheid,
het denkbeeld dat de humaniteit alleen door
classieke studie wordt verkregen. Het woord
humaniteit beteekent dan uitsluitend het ricn
mcnschelijke, dat door cene wetenschappelijke
opvoeding, voornamentlijk door kennis der oude
talen wordt vevkregen. Het spraak gebruik wijdt
echter hoe langer hoe meer van de laatste be
paling af en begrijpt onder humaniteit alle
zachte en schoone gevoelens, die den mensch
veredelen. In hel midden der vorige eeuw mogen
Dasedow en anderen het grieksche woord p/ii
lantrophie gekozen hebben, als een strijdleuze
tegen de in het schoolstof als verstikte opvolgers
der humanistenin onze dagen verslaat rnen
onder humaniteit nagenoeg juist datgene waar
voor de met Rousseau dweepende philantrophen
streden. Onder humaniteit verstaat men dan
meer en meer alle reine gevoelens der mensche
lijkheid, die den mensch eere aandoenwelwil
lendheid jegens allen, weldadigheid, liefdevoor
het schoone vriendschap liefde der ouders jegens
hun kroost en wat niet al ineer, men kan dit
alles onder het woord humaniteit zamen valleu.
/onderlinge speling der spraak. Dij geen volk
ter wereld kwam de humaniteitin dien zin
zoo weinig tot haar recht als bij de Domeinen
en het zijn juist dezen, die den naam geven aan
een deugd, die zij niet kenden. Gelijk in de
vorige eeuw het woord philantrophie een strijd
leuze werd tegen de humanisten, werd in onze
dagen het woord humaniteit een strijdleuze tegen
de christelijke kerk. Geen hooger roepers voor
den mensch, zegt men, dan mensch te zijn.
Het rein menschelijke is dan ook het hoogste
ideaal waar de mensch naar kan streven. Göthe
en Multatuli ontmoeten elkander op dit punt.
Al die bovenmenschelijke ofters, die het vader
land, volgens het denkbeeld der Romeinen en
de godsdienst, volgens de kerkleer, van ons
kunnen vorderen vallen niet in de smaak onzer
eeuw.
Humaniteitzoo roept men, ziedaar onze eerste
pligt, weg dan met een Brutus, die zijn zoon
aan het vaderland offert, weg met een Jefta
die zijn dochter aan Jehova wijdt men moest
verder gaan en er bijvoegen, weg dan met Jezus,
die van ons eischt dat wij ter zijner wille,
ouders, broeders en kinderen zullen haten, ja'
zelfs aan een die hem volgen wil verbiedt
vooraf de heilige begrafenispligten aan bet lijk
van zijn vader te volbiengen; het is zoo, men
heeft de woorden van Jezus op allerlei mogelijke
wijzen trachten te verzachten, maar daardoor
verwaterde men alleen de krachtige taal des
evangelies.
Het gecastreerde christendom van menig mo
derne heeft kracht noch heerlijkheid. Het evangelie
ja! heeft zijn lievelijke bladen, maar toch ook
zooveel dat den gevoeligen mensch tegen de
borst stuit, alleen het lievelijke aantenemen en
het harde te vei werpen is een zeer gevaarlijk
spel.
Gaat men uit van het denkbeeld dat er geene
hoogere pligten zijn te vervullen dan die der
humaniteit, men verwerpe het chiistendom
maar men trachte niet de scherpe hoeken uit
den godsdienst weg te veilen, want zonder die
scherpte en hardie is geen christendom bestaan
baar. In de geschiedenis van de drie meest
bekende volkeu der oudheid die der Grieken,
Joden en Romeinen worstelt, het beginsel der
humaniteit, met dat van hoogere beginsels. Bij
de Grieken heeft het humaniteits beginsel de
overhand behouden. De grieksche treurspel-dich
ters vonden in de legende van Agamcmnon en
de zijnen eene geschikte stoffe lot dramatisering
van die woisteling. Agameinnon of wel zijne doch
ter Ifigenia ter wille van het vaderland aan Diana
opofferen, maar evenmin als Abraham behoefde
de Grieksche vorst het bloedig offer te brengen
een hinde verving even als een geest Isaiik hier
Ifigenia Orestes, die ten wrake van zijns vaders
moord en ter vervulling van het orakel zijn
moeder doodt, wordt door vreeselijke wroegingen
gestraft.
In de Romeinsche geschiedenis, altans in de
legende daarvan, zoo als men die het meest bij
Livius vindt opgeteekend, zegeviert altijd het
hooger beginsel, de liefde voor het vaderland,
altijd wordt de bloedige dood volbragtnimmer
komen de goedgunstige goden tusscheu beiden.
Brutus irginius en Manlius Torquatus worden
de helden des volks.
Wat christus voor den godsdienst eischt, de ro
meinsche zedeleer over het vaderland, ter wille
van dat vaderland moest alle humaniteits pligten
zwijgen. De romeinsche Censor zoude als het
vaderland zijne kinderen ten strijde riep tot
een ieder, die kwam met de bedelaat mij toe,
dat ik eerst mijn vader begrave, maar als Christus
geantwoord hebben, laat de dooden den doode
begraven, met andere woorden uwe zwakkere
jongere broeders of uwe zusters kunnen die
pligt volbrengen, maar het vadei land heeft thans
sterke armen noodig. En deze eisch is volkomen
gjregtigd. Wij hebben hoogere pligten dan die
van vader, echtgenoot en bloedverwant, hoogere
pligten dan die van een beschaafd mensch. De
ideele goederen van godsdienst en vaderland
mocteu ons boven alles gaan. Het lationalismu*
en de philantrophie hebben bij ons van Jezus
godsdienst te veel een lieven, aangenamen en
vertroostenden togtgenoot gemaakt. Bij de meesten
kwam het niet op, dat zulk een gezellige togt
genoot zulke harde eischen zoude doen, daarom
hebben de liberalen altijd over Jezus aamtootelijke
gezegden zooveel mogelijk een sluijer geworpen?
Het romeinsche beginsel werd beter bij ons
begrepen, het vaderland lag dan ook de meesten
nader aan het hart dan de kerk.
Zeer treffend komt dit uit hg onzen volks,
dichter Tollens, hij berispt in een zijner ge
dichten den predikant, die eene moeder, welke
haar kind had verloren had gewezen op het
voorbeeld van Abraham, geen woorden vond
hij scherp genoeg om Jeftas gedrag aftekeuren
maar hij begrijpt zeer goed dal het vaderland
hoogere eischen dan het vaderhart heeft, 't is
aandoenlijk hoe dat in het licht komt in een
brief van een zijner kinderen hij was innig aan
dien zoon gehecht, als vrijwilliger was deze
tegen de Belgen uitgetrokken, en nu leest men
in dien brief: gij kunt 11 niet begrijpen, hoe het
vaderhart aan zijn kinderen hangt. Wat er ook
gebeuren, laat u niet gevangen nemenscherp
dat uwe makkers ook in. Is dit geen edele
romeinsche raad, dien hij aan zijn zoon geeft?
Dus ook Tollens, den dichter der humaniteit
hij uitnemendheid, voelde het dat er nog iets
hoogers is dan de humaniteit.
Bezorgt het goedkoope vee op vele plaatsen
(behalve te Schagen) minder duur rundvleesch,
een slachter te Eindhoven verkoopt thans zijn
rundvleesch tegen f 0.23 het halve KG. een
prijs die bij de heerschende duurte der overige
levensmiddelen zeker niet onwelkom is.
Eenige slagers te Kampen hebben de
prijzen van het vleesch andermaal verlaagd,
thans met 5 ct. per KG.
Ook te Maastricht zijn eenige slagers
begonnen den prijs van het vleesch te vermin
deren. Zij verkoopen thans het rundvleesch
tegeu 80 a 85 cent per kilo.
Te Klundert is door eenige landbouwers
die veel vet vee nog onverkocht hadden, een
eigen slachterij opgericht. Aanvankelijk werd
best rundvleesch k 38 ct. per kilogram, en
heden reeds tegen 32.J k 35 ct. per kilo
verkrijgbaar gesteld.
Eenige der voornaamste slagers te Venlo
hebben ook hunne vleesch prijzen verminderd en
hebben goede qualiteit rundvleesch a 76 cent
per kilo verkrijgbaar gesteld en tweede qualiteit
a 70 ct.
De beroemde Italiaansche wedlooper Bargossi
bijgenaamd »de man locomotief,* heeft in de
vorige week weder een weddingschap om 1000
fr. gewonnen, en wel tegen twee paarden onder
den man. De Place Magenta te Bordeaux moest
