UIT DE PERS.
Uitslag der Prov. Statenverkiezingen. H
Twee dagen achtereenvolgens gaf onze Harmoniekapel een
concert, in den tuin van den heer C. Broersma alhier Zater-
middag ten aanhoore der heeren Onderwijzers, die de 45ste
gewestelijke vergadering bijwoonden, en welk concert door onze
Harmoniekapel zeer verdienstelijk werd ten gehoore gebracht,
getuige de waardeerende toespraak van den voorzitter van het
gewest Noord Holland, die in welsprekende woorden hulde
bracht aan Schagen's Harmoniekapel, voor het door haar met
zooveel succes gegeven concert.
Minder gelukkig evenwel was de kapel met haar concert van
Zondagavond.
Er zat niet die gloed en dat geachiveerde in het spel, gelijk
wij dat van de Kapel gewoon zijn. Wellicht dat het te laat
ontsteken van het licht en de vrij sterke wind, die nu en dan
een der lampen uitdoofde, hieraan groote schuld hebben; wij
kunnen het ons anders moeielijk verklaren, daar men toch het
zelfde programma had van den vorigen dag.
De volgende cijfers mogen dienen als bewijs van toene
mend schoolbezoek.
Opbrengst van de schoolgelden der openb. lagere school
alhier
1882f 875.40
1888 936.40
1884 1001.30
1885 1136.15
1886 1215.40
1887 1291.
1888 1343.90
Door het losgaan van een der koperen kettingen eener
petroleumlamp, viel gisterenavond in de Sociëteit Ceres, die
lamp, brandend en wel, naar beneden, gelukkig zonder eenig
letsel toe te brengen, aan de personen, die gezeten waren om de
tafel, welke onder die lamp stond. Dank zij de tegenwoordig
heid van geest van den heer P. Blauw en de assistentie van eenige
buren, die bet onheil builen zagen, was men den brand dra
meestervDe schade is gering.
Heden morgen te half twaalf uur had er een binnenbrandje
plaats in de woonkamer van den heer Borstlap, welke brand
was ontstaan door zelfontbranding van een petroleum-koffie-
lichtje. Gelukkig dat de echtgenoote van den heer Borstlap
het bij tijds bemerkte en het brandend stel met het wiegckleed
wist te verstikken, zoodat grooter onheil werd voorkomen.
Jongstleden Vrijdag woedde boven Wormerveer, Krom
menie en omstreken een hevig onweder, vergezeld van buiten
gewoon sterken regen, terwijl af en toe groote hagelsteenen vie
len. De bliksem sloeg raak in de Doopsgezinde kerk te Wor
merveer, gelukkig zonder brand te veroorzaken.
Dat sommige lieden van hunne vrije dagen en 't goede
Pinksterweer een goed gebruik weten te maken, bleek j.1.
Maandag te Wormerveer en Krommenie, waar een pleizierboot
met „Pinkstervierders" uit Haarlem en omstreken kwam. Deze
lieden wisten niets pleizierigers uit te denken, dan op beide
plaatsen zooveel mogelijk te vechten, door met flesschen enz.
te slaan, waarvan ze zich natuurlijk eene min aangename ken
nismaking met de dienaars van den Heiligen Hermandad op
den hals haalden.
Voorwaar, betreurenswaardig
De Zaterdag j.1. te Hoorn gehouden buitegewonen ver
gadering van Hollands Noorderkwartier, werd bijgewoond door
45 leden.
Door den voorz. werd medegedeeld dat de proef met Blunts
voederpers zal geschieden op het landgoed van Jhr. Mr. Eoreest,
dat het onderzoek van bliksemafleiders spoedig zal plaats hebben
in overleg met Dr. Snellen en dat de stremselproef genomen
zal worden op de kaasfabriek der hh. Swart, Haringhuizen en
Groot, te Nieuwe Niedorp.
Verder werd besloten eene flinke collectie vee te zenden naar
de in April 1890 te Buenos-Ayres te houden vee-tentoonstel
ling. Het Bestuur werd gemachtigd de verschillende deelen
van het land uit te noodigen tot eene gemeenschappelijke
samenwerking, doch indien er niet gezamelijk eene bezending
zal geschieden, dan zal de „vereeniging tot ontwikkeling van
den landbouw in Hollands Noorderkwartier" uit eigen krachten
het Noordhollandsche vee doen vertegenwoordigen.
Met algem. stemmen werd aangenomen, den heer G. Stout
te Tiel uit te noodigen in de herfstvergadering inlichtingen
te geven omtrent ür. Rijders patent Amerikaansche droogtoe-
stellen, terwijl de heer Rijders verzocht zal worden, de leden in
de gelegenheid te stellen het werktuig in werking te zien, en
zullen de voornaamste tuinlieden daarbij worden uitgenoodigd.
Met betrekking tot den verleden jaar gedanen aankoop van
Engelsche fokrammen werd medegedeeld dat van de 40 personen,
die er toen kochten, 37 zeer te vreden waren, en slechts 3
klaagden over ongunstige dekkingsresultaten. De prijs zal thans
een 30 a 40 gld. per stuk hooger zijn. Werd besloten ook dit
jaar weder aankoop te doen.
Ten slotte werd nog medegedeeld dat door het bestuur bij de
regeering pogingen in 't werk zullen worden gesteld, opdat
de heffing der wik- en weegloonen wordt afgeschaft.
Uit Amsterdam wordt gemeld
Van het meisje, oud 41/2 jaar, in de Engelsche steeg alhier
woonachtig en sedert twee maanden vermist, is thans het lijkje
teruggevonden in een kelder tegenover de woning def ouders.
Die kelder stond onder water. Dat het kind dus, zooals beweerd
werd, zou zijn ontvoerd, is onwaar. Door toevallige omstandigheden
is bij het leegpompen van den kelder het lijkje te voorschijn
gekomen. Hoe het kindje in dien kelder is gekomen, blijft voors
hands een raadsel.
Een 18-jarige dienstbode te Dordrecht had van hare
mevrouw verlof gekregen om 11. Woensdag naar Gorinchem te
gaan. Haar vrijer lag daar als kanonnier in garnizoen en zij
had dus uitstekend gelegenheid om te genieten van de Konings
feesten op dien dag, waarvan haar reeds zooveel fraais verteld
was. Maar om op reis te gaan en een ganschen dag eens flink
pret te maken, daartoe behoort ook een vroohjke portemonnaie,
waarop zij nu juist niet kon roemen. Wel had ze eenig geld
bijeen gespaard, maar naar hare meening lang niet genoeg,
zoodat op de eene of andere manier raad moest worden geschaft.
Daar valt haar oog op den lessenaar van den zoon des huizes;
fluks dien opengemaakt, een groen papiertje er uit genomen,
dat zorgvuldig verstopt en met een ietwat angstig gemoed
de reis aanvaard. In Gorinchem waren de spaarcenten spoedig
verteerd en de vrijer als meer soldaten, niet ruim bij kas,
begon al een bedenkelijk gezicht te zetten. Toen kwam de ver
rassing het gestolen papiertje werd voor den dag gehaald, in
een koffiehuis, waar men eenige vertering maakte, gewisseld,
en, hij met negen klinkende guldens en eenig klein geld, zij
met drie muntjes van tien gulden in den zak, ging het paar
weer de feestvreugde in.
Ze hadden veel pret en vonden het geducht jammer dat de
vrijer weer naar de kazerne, zij weer naar Dordt moest. Aan
het station werd een kaartje genomen, een muntbiljet in be
taling gegeven en de reis werd aanvaard. Zonderling genoeg,
sprak bij hare thuiskomst niemand over de vermissing van het
geldmisschien was de diefstal nog niet ontdekt, maar toch
brandde het overschot, nog bijna f30, haar in den zak, al had
zij ook niet het minste vermoeden van de ontknooping, die
spoedig volgen zou. Bij de politie te Gorinchem werd Donderdag
namelijk aangifte gedaan, dat daar in een koffiehuis door eene juf
frouw en een kanonnier eene bon voor veertig sigaren was
uitgegeven voor een bankbiljet van 40 gulden. Een onderzoek
werd ingesteld, waarvan het gevolg was een telegram aan de
Dordtsche politie, met een verzoek de bedriegster op te sporen.
Spoedig was die gevondenhet nog in haar bezit zijnde geld
werd in beslag genomen en ter zake van beide misdrijven
proces-verbaal tegen haar opgemaakt. Dat hare mevrouw niet
langer van haar gediend was, spreekt wel van zelf.
Zaterdagmorgen had op het stationsemplacement te Tilburg
het volgende ongeluk plaats. De wisselwachter J. N. wilde zijne
vrouw groeten, die in den trein zat, welke te 10.38 naar Breda
verlrekt, en bemerkte daardoor niet dat op de lijn achter hem
de trein, die te 10.40 van Breda hier aankomt, in aantocht
was. Terwijl hij nog stond te wenken, greep deze hem in den
rug, waardoor hij viel, en de geheele trein over zijn lichaam
ging. Nadat hij naar het gasthuis vervoerd was, overleed hij
eenige oogenblikkeu later. De vrouw ontving eerst te Breda de
ontzettende tijding.
Op het Nicolaaskerkhof te Utrecht heeft den 8sten Juni
een ernstig ongeval plaats gehad.
Een detachement werkers van de vesting-artillerie aldaar,
onder toezicht van ee" sergeant en een korperaal, kwam van de
Nicolaasstraat roet een munitiewagen, en draaide met snelle vaart
den hoek van het Nicolaaskerkhof op. Vermoedelijk doordien
c!ö draai te kort genomen werd, ging de wagen de stoep op
van het hoekhuis waar zekere Van B. woont, en overreed daar
drie kinderen van 12, 3 en 1 jaar. Van het oudste werd een
der armen verbrijzeld, terwijl van het tweede de arm gebroken
werd en de schouder gekneusdhet jongste werd slechts weinig
bezeerd.
Een geneesheer verklaarde, dat het oudste kind den arm zal
moeten missen.
Vrijdag middag had tusschen Heerenveen en Akkrum
een spoorwegongeluk plaats. Een ooggetuige deelt daaromtrent
het volgende aan de N. Gr. Ct. mede
Op ongeveer een uur afstand van Heerenveen is men bezig
met het herstellen van den spoorweg, zonder dat de dienst daar
onder lijdt, want het vereischt een geringe moeite, om de rails
weer in hun positie te brengen. Als dat gebeurt is, geeft de
wachter het veilige sein. De markttrein, die te ongeveer drie
uur uit Leeuwarden yertrekt, was, door twee locomotieven ge
trokken, in aantocht. De werklieden staken hun spaden op, ten
teeken, dat de lijn niet veilig was. Dat werd gezien door de
machinisten der eerste locomotief, die den sprong van de machine
waagden. Hun collega's van de tweede locomotief, dit ziende,
remden nu uit alle macht en aan hun tegenwoordigheid van
geest is het behoud van vele menschenlevens te danken. Ten
gevolge van het hevige remmen bepaalde het ongeluk zich nu
tot het déraillement der locomotieven, een goederenwagen en een
personenwagen, die alle meer of min vernield werden. En
kele reizigers werden meer of minder ernstig gekneusd of
gewond.
Nader meldt men ons, dat drie, licht aan de beenen ver
wondde Belgische kooplieden, naar Zwolle gingen en daar ver
pleegd worden.
Een andere gekwetste werd naar Meppel en een dame
die vrij ernstig aan het hoofd verwond werd, te Pepcrga onder
gebracht.
Het gemeentebestuur te Assen heeft aan de hoofden der
scholen flesschen met karbolzuur doen toekomen, om met deze
vloeistof, na verdunning met water, de vloeren te besprengen.
die de school zeer ongeregeld bezoeken. Op menige
ons vaderland loopt de school in sommige maanden v^T
voor meer dan de helft leeg. En voorts zjjn er nog dui J
kinderen, die in het geheel geen school bezoeken. Het wJ?
tijd, dat aan dit schandaal een einde komt. Belangstellend
vrienden van 't onderwijs hebben, sedert jaren, door alWl
middelen, hiertoe hunne beste pogingen aangewend; maar lei
te vergeefsHet blijkt dus noodig te zijn, dat de wet ti
schenbeide trede en eenvoudig de kinderen dwinge ter sc^
te gaan, of liever hunne ouders en verzorgers noodzake 7,e
heen te zenden. Niet juist naar eene bepaalde school! Nee'1
naar de school, die de ouden verkiezen. Mits zij slechts b"'
antwoorde aan de eischen, die bij de wet aan hel lageronje,
wijs gesteld worden. Desnoods naar geene schoolAls zij
maar het bewijs kunnen leveren, dat buiten de school, in huL
voldoend lager onderwijs werd genoten. Wij spreken daarom
ook niet van school^WM, maar van /eerplicht. En vanden!eet.
plicht beweren wij, dat hij niet in dit ontwerp van herzie
der wet op 't lager onderwijs mag worden gemist.
Men noemt vaak wettelijke regeling van den leerplicht een
inbreuk op de vrijheid der ouders, waarvan de staat zich te
onthouden heeft. Laat men de zaak liever eens van de zijd
van het kind beschouwenMisschien zal men dan tot J
andere slotsom komen. Mogen ouders aan hun kinderen de
eerste beginselen van kennis en ontwikkeling onthouden? Zoo
min, als zij het voedsel en kleeding onthouden mogen! Zoo
goed, als het kind recht heeft op het laatste, heeft het recht
op het eerste. En zoo goed, als de overheid zich met de zaak
bemoeien zou, als ouders hunne kinderen opzettelijk lieten ver
hongeren, zoo goed heeft zij, dunkt ons de bevoegdheid, om
het kind te beschermen tegen opzettelijke geestelijke verwaar-
loozing. De overheid dient aan ouders, die zich hieraan schuldig
maken, door de wet een krachtig „Halt toe te roepen. Het
laat zich nog hooren, dat men zegt„De staat heeft er zich
niet mee te bemoeien, naar welke school ik mijn kind zend
maar te beweren, dat de regeering hare bevoegdheid overschrijdt,
als zij den ouders de verplichting oplegt voor behoorlijk onder
wijs te zorgen, dat is zoo goed, als den staat het recht en
den pliebt te ontzeggen onmondigen en zwakken te beschermen.
#Maar wat zou dat een geld kosten! Wat zouden er nog
een scholen en een onderwijzers moeten zijn, zoo openbare als
bijzondere Zeker, maar hier kunt gij op aan, dat een
duizend of wat menschen, die in hun jeugd te weinig geleerd
hebben om zich zeiven behoorlijk te kunnen redden, den staat
nog vrij wat duurder te staan komen. En al was dit zoo niet
bij eene zaak, als deze, mag de geldvraag niet beslissen. Dit
is toch niet eene zaak van weelde. Of kunnen onze kinderen
zonder onderwijs ^oo ooit, dan is voor dit doel verhooging
der staatsuitgaven gerechtvaardigd.
Onze wetgevende macht wil er nog niet aan. Maar als het
dan eens bleek, dat duizenden in den lande het wel willen!
De publieke openie is eene groote macht. Mocht zij in dit op
zicht recht krachtig gaan getuigen Wellicht dat zij zich mach
tig genoeg toont, om veler tegenstand te overwinnen.
Leerplicht. Hierover lezen wij in Nieuwleven
van 8 Juni 11.
Onze wet op 't lager onderwijs staat op het punt herzien te
worden. De regeering heeft daartoe reeds een ontwerp ingediend
bij de Staten-Generaal, gelijk gij weet. Nu dient de herziening
eener wet altijd verbetering aan te brengen, of althans in leem°
ten te voorzien. Waartoe anders dat werk ter hand genomen
Of geschiedt het, omdat men oogmerken bereiken wj^ jjg met
de zaak, wier regeling men herzien gaat, niets te maken hebben? Dit
laatste schijnt met de wijziging, die de regeering, gesteund door
de rechterzijde der volksvertegenwoordiging, in onze wet op het
lageronderwijs tot stand wil brengen, wel eenigszins het geval
te zijn. Althans noch van hetgeen in het regeeringsontwerp ge
vonden wordt (een paar bepalingen misschien uitgezonderd),
noch van hetgeen er in wordt gemist, kan men zoggen, dat het
dienen zal, om het peil van ons volksonderwijs aanmerkelijk
te verhoogen.
Voor het oogenblik spreken wij alleen over hetgeen er in
wordt gemist. Wij missen, zeer tot ons leedwezen, hoewel niet
tegen onze verwachting, in de nieuwe schoolwet der regeering
de invoering van leerplicht. Ziet, er zijn duizenden kinderen,
Pinksteren, het feest des geestes, hiertoe bij menigeen de drang
worden geboren
Tweespalt onder de Sociaal-demo*,-,uien. la 188?
te Londen een samenkomst of congres gehouden van sócialis-
tische afgevaardigden uit verschillende landen en het besluit
genomen in den zomer van 1889, tijdens de groote tentoon
stelling, te Parijs opnieuw te vergaderen. Een Eransche com
missie van socialisten zou vooruit de zaken voor dat congres
regelen en de onderwerpen van bespreking bekend maken. Maar
nu is er een geduchte scheuring onder de Eransche socialisten
ontstaan. De eene partij wordt de Possibilisten genoemddat
zijn lieden, die in sommige opzichten steun willen verleenen
aan de regeering. De andere partij heet de Marxistenzij wil
van een toenadering niets weten. De regelingscommissie voor
het aanstaand congres bestond uit Possibilisten. Dat was da
tegenpartij volstrekt niet naar den zin. En de scheuring gas'
thans zóó ver, dat de socialisten uit andere landen mede reeds
verdeeld raken. In het voorjaar van '89 hielden eenige leiders,
die op de zijde der Marxisten waren, te 's Gravenhage een
bijeenkomst, om te overleggen wat in deze omstandigheden
gedaan moest worden. Ook Domeis Nieuwenhuis was daa.
tegenwoordig. Eerst trachtte men de zaak geheim te houden,
maar langzamerheid lekte er al meer van uit. In de vorige
week berichtte „Recht voor allen", dat op denzelfden tijd,
waarop te Parijs het congres zal plaats hebben, dat door Possi
bilisten wordt samengeroepen, een tweede congres zal gehouden
worden onder de leiding der Marxisten. „Wij betreuren,"
Recht voor allen", „dat er niet éón waarlijk algemeen congres
te Parijs wordt gehouden." De tweespalt, die lang sin)'
merde, wordt derhalve openbaar, en daarmee is tevens het bewijs
geleverd, dat er onder de sociaal-democraten ook al, ge$
elders, „verscheidenheid van tongen en talen" is. Wat dwaasheid
dan, zich aan te stellen, alsof alleen in het socialisme he'
redmiddel tegen alle maatschappelijke kwalen te vinden
ziin 1 {„Nieuw Levend
Vaderlander zegt
„Voor liberalen, die hun beginsel verloochenend, nu kif
liederen over de Kerk gezongen hebben, terwijl zij anders
de Kerk niet geven, nemen wij het allerminst op. Maar a-
vreugde constateeren wij, dat de liefde voor de Kerk bij
volk nog niet gestorven is. Duizenden in den lande achten ha»
nog niet waardig om afgeweid en vertreden te worden,
een kostelijk instrument in de hand des Heeren tot heil onze»
volks.
„Nu zegt De Standaard, dat de dezulken op praatjes afg99"
Welnu, wij hopen, dat de belangrijke stukken der Synod. Co®*
missie, omtrent welke de dagbladen berichten dat geheim h°u'
mg is opgelegd, ook maar praatjes zullen blijken te bevatten. M9
dit durven wij voorzeggen, dat hoe meer de plannen van J
hoofden der tegenwoordige bovendrijvende partij tegen onze W*
openbaar zu en komen, des te meer de genegenheid en de stem
men van talloos velen, die nu met haar medegaan haar on f
len zullen.
„Een achtbaar man hoorden wij op eene ki ezersmeeting ze|e
gen, dat hij geen verband zag tusschen de verkiezing T°°r
