UIT DE PERS.
De adresbeweging". Reeds meer dan 200
adressen zijn thans ter Eerste Kamer aangeboden, allen de
verwachting uitdrukkende dat de liberale leden der Eerste
Kamer eenparig de onderwijswet-Mackay zullen verwerpen.
ra1
i/Aan cle Eerste Kamer der Staten-Generaal.
Geven met verschuldigde» eerbied te kennen
De ondergeteekenden, allen meerderjarige burgers der Ge
meente Schagen;
dat zij de aanneming van het wetsontwerp door de Tweede
Kamer der Staten-Generaal ten diepste betreuren omdat
le. Verschillende bepalingen van dil ontwerp een' verderfe
lijke» invloed zullen oefenen op het onderwijs in 't algemeen
en op het openbaar onderwijs in 't bijzonder.
2e. Dat de regeling van 't bijzonder onderwijs van dien
aard is, dat de noodige waarborgen voor het degelijk gehalte
daarvan ten eenenmale ontbreken.
3e. Dat, naar de meening van adressanten, dit ontwerp,
tot wet verheven, de twist en tweedracht onder de natie zal
vermeerderen.
Redenen, waarom zij U dringend verzoeken, aan het boven
genoemd wetsontwerp uwe goedkeuring niet te verleenen.
Schagen, October 1889.
Hetwelk doende, enz.';
21 personen namen ji. Zaterdagavond deel aan den alhier
in de „Ceres" gehouden biljart- en kaartwedstrijd.
Uitgeloofd waren, voor het biljarteneen cognac-stel als prijs
en een bierglas als premie; voor het kaarten: een haas als prijs
en een paar botervlootjes als premie.
Bij het biljarten werd de prijs behaald door" den heer P.
Berk houwer en de premie door den lieer J. de Vries.
In het kaarten (kruisjassen) wonnen de heeren Th. Roep en
Ter Linden den prijs, tegenover de heeren P. Berkhouwer en
P. VoorthuizeD, aan wie de premie ten deel viel.
Het jaar 1889 is voor den landman in de gemeente
Sint Maarten niet onvoordeelig geweest.
Hooi werd er in overvloed en onder de gunstigste omstan
digheden binnen gehaald. Het nagras gaf zelfs weelde aan 't
melkvee, dat er krachtig en frisch uit ziet en de melkbron
in vergelijking met het vorige jaar, nog vrij mild doet vloeien.
Ook de veldvruchten gaven reden tot tevredenheid. Alleen
de karrewei had men wat zwaarder gewenscht. Erwten leverden
bij velen een beschot van 40 tot 45 H.L. per hectare. Tarwe,
garst en haver gedijden uitmuntend. De kool had te best
najaar om goede prijzen op te leveren, doch de vroeg gesnede-
nen hebben de moeite van planting kunnen loonen. Het delven
der aardappelen werd door het natte weder bemoeielijkt. Over
't algemeen is de opbrengst ruim. Grillig speelde de ziekte dit
jaar eene rol in die vrucht. Dezelfde aardappel was bij den eetien
voor ruim s/g verloren, terwijl een ander, in die soort een niet
noemenswaard verlies onderging.
-o- Door het uitbreken van besmettelijke ziekte (roodvonk)
in het gezin van het hoofd der school te Waarland, gemeente
Harenkarspel, is de school aldaar tijdelijk gesloten.
—o— Benoemd tot eersten Onderwijzer aan de school voor
uitgebreid lager onderwijs te Harliugen, de Heer P. Schuite
maker, onderwijzer te Waarland, gemeente Harenkarspel.
Door Ds. S. J. Andriessen, predikant bij de Doopsge
zinde gemeente te West- en Oost-Grafdijk, is het beroep naar
Woudsend (Fr.) aangenomen.
Een paar dagen geleden vond het 13jarig zoontje van
de weduwe M. in de Rijp op treurige wijze den dood. Te
Monnikendam nl. was de stoffenverwer J. P. uit dë Rijp met
paard en kar. Het paard, door het schrikken van de stoomtram
op hol gegaan zijnde, sleepte genoemd kaapje, dat bij afwezig
heid van den eigenaar het dier vasthield, een eindweegs langs
den weg en bekwam het kind zulke wonden, dat het aan de
gevolgen is overleden.
voolde zich nog zeer zwak en moest op bevel van den doctor
alles vermijden, wat overspanning medebracht.
Ede zette een gezicht of zulks hem hevig speet. Maar Frida
beschouwde zijn houding als een masker. Kwam hij, om het ter
rein te verkennen Zulks scheen haar toe
Ede stond du spoedig op, keek schijnbaar argeloos het vertrek
rond, meende, dat Frida zijn zuster toch weder eens moest be
zoeken, en verwijderde zich met de belofte, dat hij spoedig terug
kwam.
„Dan zult gij toch nog wat moeten wachten!" zeide Frida die
er vast van overtuigd was, dat Zanoch iets tegen haar in het
schild voerde„Wij gaan nog heden op reis, en het is mogelijk,
dat wij een paar maanden wegblijven. De doctor heeft het bevolen,"
Ede zette grooto oogen op. Hel bleek duidelijk dat Frida zijn
plannen doorkruiste.
„Nu, gij zult wel spoedig koningin van Portugal worden? Gaan
de zaken zoo voordeelig of is het nog altijd voorraad van de
erfenis
Hij grijnsde spottend en zijne blikken richtten zich op haar met
een slecht verholen uitdrukking van hebzucht en nijd.
„Ik begrijp u niet!" antwoordde Frida. „Dat wij viat te eten
gehad hebben, schijnt u te hinderen. Wij gunnen toch ook uw
leven
„Ja, het is goed. Dus tot een volgenden keer, Mendel!" zeide
Ede nu op onverschilligen toon. En nadat hjj een hem door
Mendel aangeboden sigaar bad aangestoken, knikto hij even met
het hoofd en wilde zich verwijderen.
Frida gaf haar man spoedig een teeken, hem te volgen. Mendel
had haar reeds vragende blikken toogeworpen in zake de effecten.
Toen Mendel in de woonkamer terugkwam, nam Frida do papieren
uit haar mantel en hield zo zegevierend omhoog. „God zij dank!
Het pakket is op de oude plaats, alles in ordeEn hier is de
voorraad!" riep zij jubelend uit. „Eu hem willen wij ook van ons
afschuiven antwoordde Mendel. „Met hem", hij wees naar
de straat „is er iets gaande. Ik vertrouw hem niet meer."
Frida knikte met het hoofd. „Nu, ofWanneer hij geweten had,
wat ik bij^ mij bad, hij zou ons beiden den hals omgedraaid
hebben. En gelijk ik u ztide: met Alma is het ook niet in den
haakZij heelt gebabbeldUe laatste keer was het niomand
anders dan Ede. Ik herkende hem op de trap zeer goed. Maar
het kan wel zijn, dat zij hem niet kent en ook niet geweten heeft,
in welk gevaar zij ons brongt. Ik heb haar nooit iets van de
Zanochs verteld. Gij toch ook niet?"
Mendel schudde het hoold. „Weet gij wat, Kareltjo?" ging
Frida vooit. „Het is het beste, dat wij nu dadelijk afreizen. Wat
denkt gij er van? Beter is toch maar beier!"
„Ja, ja," riep Mendel gejaagd uit. „Kom, wij gaan dadelijk
aan het inpakken! Het gold is nog voor twee dagen voldoonde,
O wat er dan zal volgen, komt ondor weg wel
WORDT VERVOLGD
De Haagsche correspondent der Z w. C t. meldt, //dat de
grijze Ilofdoclor, de heer Vinkhuyzen, zijne funciën wil ne(j.r"
leggen. De waardige man, 76 jaar oud, kan niet meer altijd
vaardig zijn om bij draadopbod naar Het Loo te reizen. Meestal
was dat 's morgens ten 6J/4) en dit valt den geachten grijsaard
te zwaar. Zeer zeker mag dr. Vinkhuyzen met voldoening terug
zien op een beproefde trouw, aan zijn vorst en zijn land
betoond.
Wie de opvolger Ik weet 't niet. De Koningin heeft, meen
ik, groot vertrouwen in dr. Van Tienhoven, den geneesk.
directeur van het ziekenhuis aldaar. Of dit laatste echter ver-
eenigbaar is met ambt van hofarts valt te betwijfelen."
Een conducteur der Haagsche Tramweg-Maatschappij had
eenige dagen geleden een buitenkansje. Hij vond een portemon-
naie met f 40 in een der wagens. De eigenaar werd opgespoord
en spoedig in het bezit van zijn geld gesteld. De eerlijke vinder
ontving een belooning van een dubbeltje, waarvan hij
geen geld terug behoefde le geven.
Twee kinderen, 4 en 2 jaar oud, van den landbouwer
F. te dongen vielen, terwijl de moeder hen voor een oogenblik
alleen liet, al sjielende in het open haardvuur. Nog juist bijtijds
had de vrouw gelegenheid hen te redden. Reeds hadden zij aan
de handen brandwonden bekomen.
Als bewijs voor de ingenomenheid der landbouwers in
den Geldersclien achterhoek met de vakzuivelschool kan o. a.
dienen, dat te Eibergen vier landbouwers hebbeu aangeboden
om op hunne boerderijen aan den heer J. J. Van Weijdom
Klaterbos, uit Kampen, gelegenheid te geven onderwijs te geven
in de zuivelbereiding. De dorpsafdeeling Eibergen van de af-
deeling Brokeloo, Libergen, Ruurloo, Haaksbergen en Neede
der Geld.-Ov. Maatschappij van Landbouw zal het onderwijs zoo
noodig geldelijk steunen.
Door genoemden heer K. is reeds een zoodanigc-n cursus
gegeven te Laren, waar zijn onderwijs veel belangstelling genoot.
Uit Heerenveen wordt omtrent de aanleiding tot de voor-
loopige inhechtenisneming van den notaris De Vries van Mun-
nikenburen, het volgende gemeld Reeds geruimen tijd geleden
had deze ambtenaar voor een te Munster woonachtigen Duit-
schen koopman eene partij klijn verkocht en de kooppenningen
tot een bedrag van f 1500 geïnd. Te vergeefs echter wachtte
de koopman op ontvangst dier gelden. Nadat alle pogingen om
zich in het bezit daarvan te stellen, vruchteloos waren geweest
en de notaris eindelijk beweerde niets ontvangen te hebben,
diende de verkooper bij de Heerenveensche rechtbank eene
aanklacht iu tegen notaris De Vries, wegens verduistering van
gelden. Op grond daarvan volgde diens inhechtenisneming.
De gratis brood- en koffieuitdeeling, waarvan in den
vorigen winter te Amsterdam door zoovelen een gretig gebruik
werd gemaakt, zal ook dezen winter weder plaats vinden. Naar
alle waarschijnlijkheid zullen dezelfde heeren zich ook ditmaal
er aan het hoofd van stellen, terwijl het voornemen bestaat een
of meerdere lokalen in het begin van December voor de uit-
deeling te openen. (Nbl. v. Ned.)
Een heusche spookhistorie bracht de.hartjes en hoofdjes
der ,/breiwichter" van den heer A- Schmidt, te Wildervank,
dezer dagen bij herhaling in onrust en op hol. Bijna eiken
avond als het goed en wel donker was geworden, verscheen er
een spook, een witte gedaante, in den tuin van den heer S.
en mocht dan de voldoening smaken, dat de meisjes telkens,
zoodra ze de verschijning ontdekten, met een hevigen gil ver
schrikt weer in huis vlogen. Men zocht naar licht in de duistere
zaak en men vond dit. Tegen Woensdagavond werd door een
paar moedige jougelui afgesproken om het monster op te wach
ten en zoo mogelijk krijgsgevangen te maken of op de vlucht
te jagen. Zoo gezegd, zoo gedaan. Tegen den tijd dat het spook
gewoon was te verschijnen, ging men op post staan, en jawel,
daar dook het uit den nevel opmen liet het eerst wat nader
bijkomen, doch trad toen kloekmoedig op en mocht er inslagen
het op de vlucht te jagen. Voort ging het, door heggen en
struiken, totdat de zoo gevreesde gedaante op eens verdween
in den mestbak (die toevallig juist leeggemaakt was) van een
der buren. Daar lag het spook nu hulpeloos en weerloos. Men
had nu al den tijd om het wat van naderbij te kunnen bezien
en herkende den papa van een meisje, dat ook op de brei.
inrichting had gegaan doch vcor eenige dagen daarvan verwij-"
derd was. (N. V. Ct.)
Waar van liberale zijde zoovele stemmen iu dezen geest
opgaan, en óok anti-liberalen als de Marnixianen, Dr. Brons
veld c. s. pleiten voor verwerping, mag het wel eenige verwon
dering baren wanneer een man als prof. Fruin nu een betoog
komt leveren, dat aanneming der onderwijswet in s' lands beland
zou zijn, bij wijze van vredes verdrag.
Natuurlijk wordt dit schrijven van den heer Fiuin door de
Katholieke bladen hemel hoog geprezen en het Centrum en de
Tijd staken dan ook de loftrompet.
Van liberale zijde wordt het schrijven van prof. Fr. van
vele zijden aangevallen en weerlegd en o. a. de N. Rott. Ct
bevat tal van ingezonden stukken waarin het ongerijmde van
s' heeren Fruin's verlangen wordt betoogd. Een dier artikelen
is van mr. J. A. Levy. Daa.in doet deze uitkomen? dit pro™
Fruin, die nu „ter liefde van den vrede" zoo verzoeningsgezind
schrijft, indertijd tegen Groen polemiseerende, nadrukkelijk waar
schuwde tegen hetgeen thans verwezenlijkt staat te worden 'en
betoogde, dat'voor de vrijheid van godsdienst en onderwiis
door Groen en zijne vrieuden krachtens hun beginsel alleen
geijverd werd en kon worden als middel om later te heerschen
en tot monopolie te geraken.
Aan het slot schrijft Mr. Levy
Thans predikt Fruin ons optimisme, goedgeloovig afwachten
berustend vertrouwen. Hoe oordeelde hij vroeger ovfr deze zelfde
gewaarwordingen, waar zij het staatkundig handelen vervangen
Herv
1*
01
5'i
c
iel
tk
moesten Hij zegt//En denken misschien de
„die niet tot ,///de oude, ware partij"" behooren
„de afgescheidenen en de geloofsgenooten van dézen Vai i
/afgescheiden zijn, niets te vrcezen hebben dau "«f
„ten gevalle, raeêdeelen, hoe Groen, nog niet lam, aV
wederzijdsche krachten berekende." S :iK
Ter berekening dier krachten nu, neemt Fruin eene
king van Groen over, die thans op des eerBten vredelie
zonderling licht werpt. Die aanmerking luidt; „dat air""*1
„die den vrede willen quand mêine, een groot en 0tit
„getal, niet mede tellen, Natuurlijk, want als de strijd
„doen zij niet mede, ontwijken dien zoolang mogelijk
„de overwinning behaald is, scharen zij zich, ia hét bï
„van orde en rust, aan de zijde van den triomfant."
Z66 smadelijk oordeelde Groen over de vredelievenden
meme. Zóó waarschuwde Fruin legen behaaglijk indom.
En nu zijn de rollen omgekeerd? Is de blaam vanto
kroon geworden Moeten wij ons bevlijtigen njej
te tellen Of geldt soms, waar een volk zijn kostbaarst
bedreigd ziet, de aloude regelQuos Jupiter perdere vult
dementat
Ook uit naam zijner „bekenden* schreef de Leidsche
leeraar. Dat zijn ambtgenoot Buys daartoe behoort, is eenenit
te gewaagde stelling, welke door diens verrassend zwijgen, schi[
van waarheid verkrijgt.
Hoe dit te rijmen met des laatsten navolgende woorden; „Me
„wachtte zich hier (in de le zinsnede van arf. 192 Grondwet)
„te gaan schrijven, dat niet alleen het openbare, maar elk 0,.
„derwijs het voorwerp is van aanhoudende staatszorg; want door
„dat te doen zou de eerste zinsnede niet meer eene doellooze
„toelichting van de volgende bepaling, maar een beginsel stelen
„nu nog wel niet voor verwezenlijking vatbaar, maar waarop
„men niet zal verzuimen zich te beroepen zoodra dit met eeni»
„uitzicht op goed gevolg mocht kunnen geschieden. Wel rem
„van te passen in het kader onzer grondwet, zou zulk en
„nieuwe phrase de hoofdgedachte vau 1848 volkomen verW ud
„chenen. Wordt ook het bijzonder onderwijs in 'de staatszorg
„opgenomen, dan is zorg voor de handhaving van dat onder-
„wijs en verplichting om het te bekostigen ook roeping van dei
„Staat." {Mr. J. T. Buys, De Grondwet, dl. II IVe stuk, blz, 770.)
Inderdaad men is niet gaan schrijven in de grondwet,
maar men heeft haar onveranderd gelaten. Daarentegen achtmn
zich gerechtigd haar te verloochenen, klakkeloos, zonder 01
wegen. En tot dat verloochenen worden wij opgewekt, ,ta
lietde van den vrede" opgewekt door Fruin met (vermoede-
lijke) medeplichtigheid van Buys!
In welke wereld leven wij dan toch
In een ander ingezonden stuk wordt gezegd
Als ik goed gezien heb, dan berust het gansche vertoog van
prof. Fruin op den grondslag, die in de hierboven
woorden vervat is. Kort samengevat komt de zin ervan
neerInschikkelijkheid moet de vrucht zijn van
in de goede bedoeling onzer tegenpartijdat die bedtA?wed
is, is boven allen twijfel verheven."
Deze stellingen komen mij zeer bedenkelijk voor, en daarom
wensch ik er even de aandacht op te vestigen.
Men zal mij toestemmen, dat er tweederlei vertrouwen denk
baar is: een gemotiveerd en een ongemotiveerd vertrouwen, Als
ik door jarenlangen omgang volkomen van iemands karakterop
de hoogte ben, als ik dat karakter heb leeren kennen als w
komen achtenswaardig, rechtschapen, dan kan niemand er n)
redelijkerwijs eene grief van maken, wanneer ik zulk een
mijn vprtrouwen schenkmijn vertrouwen is dan gemotueer
Ken ik echter iemands beginselen niet, of bestaat er bij mi)w
gegronde twijfel aan de deugdelijkheid zijner beginselen, W
het een zeer gewaagd stuk aan zoo iemand mijn vertrouwen
schenken. h
Mijn vertrouwen is dan geheel ongemotiveerd, en zul^.
vertrouwen aan te prijzen, is, dunkt mij, aan gegronde
kingen onderhevig.
De clericalen van alle tijden hebben niets meergevrees
de vrijwording van den geest. Zij hebben er steeds naar r
streefd, om, gelijk Macaulay zegt, het punt te vinden, 0
men de intellectueele ontwikkeling kan voortzetten, zon
komen tot de emancipatie van het intellect. Den geest m
te houden, het vrije zelfdenken niet te doen ontkiemen/^
altijd het streven geweest der clericalen en dat is ne
dezen dag gebleven. Wil men daarvan het bewijs zien,^
trede dan de Frater- en Zusterscholen in Noord-Braban
burg binnen, en onderzoeke, welke zorg daar besteed w
de ontwikkeling van het opkomend geslacht,
rar-
le;
lol
ijs
nd
iei
oor,
aui
tsc
Waar nu zoowel het heden als het verleden alsg®W(e[.
treden, om de clericalen te beschuldigen van ,"5>
waarlooziug van het volksonderwijs, van stelselmatig
van den geest, kan daar nog van ons, liberalen, ge®I9C -•»'
dat wij overtuigd zullen zijn van het goed uieeu
tegenpartij
Als het waar is, dat het stnatsplicht is te wakeu ^[tii
volksonderwijs, dau kan de Eerste Kamer er mei j3 0»
om eene wet tot stand te brengen, die er op j»8er
met staatshulp een geheel onvoldoend onderwijs m
werken en uit te breiden.
Een Paedagoogvan 1806 schrijft-0. a! ristand0^'
Dat echter eene optimistische hoop op waPeD8r'oye fout
en dus een toegeven door de liberalen, eene n
zijn, en de eerste van de dan ook wel volgen'
noodige fouten om eindelijk den toestand te wc'jav0ür
via Dordt tegen Rome, dat moet, dunkt mij, w wet&on'
duidelijk zijn. Daarom kan de verwerping van
door de Eerste Kamer nu nog veel goeds (oen- jand i"
Tegenover de veel grootere gevaren, waaraan 0v«r*>®S
naaste toekomst zal blootstaan, als de dubbe zj' jüe®oeieL
der clericalen wordt bezegeld, staan gewis oo£
heden, die uit de verwerping kunnen vooi„nder'
veel meer uitzicht op het verkrijgen van g0Z ikheid®?*
Zou er nog. iemand zijn, die gelooft aanje
herhaling van de overrompeling van Ter .j'u[erd0rl»
het. De oogen gaan meer en meer open. "ronweten
duizenden kiezers, die zich verleden jaar 01 hebbel' jv
opzichte van de rol, die men hen list SP® jeareu z'e'
vangen, hebben nu reeds beter uit de ooge
it
i
ni"!
li
