UIT DE PERS.
In 9?
het tooneel zich bevond de vlammen reeds uit de kap
uitslaan. Onmiddellijk werd hierop naar alle brandweerpos en
een hevige uitslaande brand gesignaleerd, waarop van alle zijden
de stoomspuiten, met stoom op, kwamen aanrennen. Binnen
korten tijd was nagenoeg het gansche materieel van de brand
weer om en bij den schouwburg opgesteld en werden er enorme
massa's water over en in het gebouw uitgestort, maar in weerwil
daarvan, geleek de schouwburg in korten tijd eene vuurzee,
waartegen niet te strijden viel. De schouwburg bleek reddeloos
verloren. Tan nu af moest het werk der brandweer zich be
palen tot pogingen om de omliggende huizen te bewaren. e
American-hótel werd aan den nok, ter plaatse waar het Be ve-
dère is, door de hitte in brand gezel, maar aan de brandweer
gelukte het, dit onheil in zijne geboorte te stuiten.
Dat het hotel behouden is gebleven, mag waarlijk een won
der heeten; want behalve de blakerende werking van de hitte,
was er eeu ander gevaar, doordien de brandende stukken ïout
op het dak van het hotel neervielen.
Tegen half acht was er van het inwendige van het gebouw
niets staande bleven. Van het Belvédère van het Amencan-hotel
kon men, voor zoover de massa's rook dit niet beletten, in de
vuurzee zien, wat eeu prachtigen aanblik opleverde.
Van den inventaris van den schouwburg is niets kunnen gered
worden, dan de brandkast.
De garderobe der artisten is verbrand.
Voor het perceel dns mede is de brand eene ramp. De
gasfitter, een man die zijne spaarpenningen, omstreeks f 5000,
thuis niet veilig achtend, ze in den schouwburg had opgeborgen,
is van zijn kapitaaltje beloold en was radeloos.
Woensdag avond werd in den schouwburg opgevoerdBe
terugkomst van den Koloniaal. Aan het slot kwam er in het
stuk eene apothéose voor, waarbij eene verlichting was aange
bracht, die met behulp van de gewone brandbare draden werd
ontstoken ook werd er bengaalsch vuur gebruikt. Als altijd,
was daarbij echter de brandwacht aanwezig. In hoeverre dit
echter in verband kan staan met den brand, is niet te zeggen.
In het American Hotel is eene traaie collectie platen, die
aan het bestuur van [Arli et Architectura in bruikleen waren
afgestaan en daar in het vergaderlokaal van dat genootschap
bewaard werden, zeer beschadigd door het water. De hitte in
het hotel was zhevig, dat van het horloge, hetwelk een
logeergast aan den wand had laten hangen, het glas gebarsten is
en het werk stil is blijven staan.
De opstal van den schouwburg was niet verzekerd. Van ge
meentewege waren tooneel-decoratief, ameublement, bibliotheek,
enz. voor f120,000 verzekerd, meest bij Nederlandsche maat
schappijen.
Onder het verbrande komt ook voor de onschatbare muziek
bibliotheek van den heer Stumpff, de bibliotheek van tooneel-
werken, de archieven en schriftturen, van belang voor de ge
schiedenis van het Nederlandsch tooneel. De bibliotheek telde
omstreeks 8000 deelen.
Niet alleen de Parkschouwbuig, maar ook de heeren Van
Lier hebben hunne lokalen beschikbaar gesteld voor het Neder
landsch Tooneelbij dit gezelschap is een oogenblik sprake
geweest van het voortzetten der voorstelling in het Paleis voor
Volksvlijt. De uitslag echter van de démarches die in den loop
van den dag gedaan werden om te voorkomen dat het gezelschap
gedwongen zou zijn het werk te staken, is dat het zijne voor
stellingen zal voortzetten in den zomerschouwburg van de heeren
Van Lier, in de Pransche Laan (Plantage).
De Berlijnsche correspondent van de N. R. Ct. meldt
Bij den Zondag gehouden internationale schaatsenrijderswed
strijd behaalde, onder zeven mededingers, de Amsterdammer
Jurrjens de overwinning, in 8 min. 34 sec. De lengte der baan
bedroeg 4000 meter. De Noor Olsen legde die af in 8 min.
34®/s sec. Bij den tweeden wedloop, aan welken twaalf mede
dingers deelnamen en de lengte der baan 2000 meter bedroeg,
won wederom Jurrjens den prijs, en wel in 4 min. 16?/4 sec.
De Noor Olsen kwam op 20 meter afstand van het doel te
vallen. Door sneeuw was de toestand der baan niet gunstig.
Den overwinnaar vielen kostbare kunstvoorwerpen als prijzen
ten deel.
Bij de loting te Tilburg voor de nationale militie had
het volgende, voor den betrokkene minder aaDgename, voorval
plaats: Zekere Mennen werd ter loting opgeroepen en trok no.
277, dus een vrij nummer. Toen hij op weg naar huis was,
werd hij teruggeroepen en moest, daar hij foutief vóór zekeren
Van Meerendonk afgeroepen was, zijn nummer weer in de bus
doen en een nieuw nummer trekken. Ditmaal was het een zeer
laag nummer. Naar men verneemt, zal Mennen, die slechts
onder protest tot de tweede loting overging, over deze handel
wijze eene klacht indienen.
Toen Dinsdagmiddag aan het station te Oldenzaal do
trein, die te 3 uren aldaar voor de afreis naar Hengelo gereed
stond, nog slechts wachtte op den van laatstgenoemde plaats
komenden trein, naderde deze met groote snelheid, maar kort
bij het station gekomen, ging op het perron een angstkreet op,
want men zag, dat de aankomende trein op een verkeerd spoor
was geloopenweldra vloog een kolenwagen aan spaanders
een andere wagen en de locomotief uit de rails. In een oogwenk
was een elk op de plaats des onheils; de reizigers stapten uit
en gelukkig niemand hunner heeft eenig letsel bekomen.
Ongelukken met doodelijken afloop waren niet te betreuren
alleen een arbeider van de fabriek van de heeren Gelderman'
die zich op een wagen bevond om steenkolen te lossen werd
door de locomotief voortgeduwd, bij den schok van den' wa^en
geworpen en bekwam een nogal ernstige wonde aan het hoofd
De oorzaak van het ongeluk woidt toegeschreven aan den
verkeerden stand van een wissel, die bediend werd door iemand
welke hem, wegens ziekte van den gewonen wisselwachter, vooé
het eerst bediende. Zutph 'a
In eene kleine woning te Bolsward waar gewoonlijk in
germge hoeveelheden zwervers (klein vuurwerk) worden gemaakt
was nu eene bestelling om met spoed voor f30 te leveren'
Hard werd er gewerkt, ten einde op tijd klaar te zijn; een deel'
van het kruit was op de kachel gelegd. Op eens hoorde men
in het namiddaguur van den 18den dezer een geweldig knal
de vensterruiten sprongen aan stukken, de bewoners snelden dé
het haar afgeschroeid. Hij werd naar zijne won 0
spoedig was" daar geneeskundige hulp aanwezig, e a
er uit, of me. f f
Het begin van braud was spoedig gebluscht, maar
en de meubels zijn zwart geblakerd.
Men meldt dienaangaande nog nader
Het is van beteekenis, in verband met het bericht der krui-
ontploffing alhier op den 18den dezer, mede te deelen dat uit
een onderzoek naar het ontstaan van deze door de politie ge
bleken is, dat geene onvoorzichtigheid der bewoners daarvan de
oorzaak is geweest. Er lag geen kruit op de kachel te dr°gen-
zooals eerst werd vermoed, niemand der zwervermakers ïac
gerookt. Toen, na de eerste ontsteltenis, de politie in de kamer
kwam, werd opgemerkt, dat er vuur was achter de houten
betimmering van den schoorsteen. Een paar planken werden
uitgebroken, en nu bleek het dat daar een rattennest was, dat
vuur gevat had en waarvan vonken naar benedeu vielen. 1
moet ook geschied zijn, terwijl de menschen rustig zaten te
werken; de vonken vielen op een hoop afgewerkte zwervers en
zonder dat de werklieden konden begrijpen waardoor het geschiedde,
sprong die kruitmassa in de lucht. De ongelukkige, wiens hootd
zoo met brandwonden is overdekt, zat het dichtst bij de ont
ploffende massa. Hij werd geheel bedwelmd, en eerst toen zijn
redder ten derden male in den kruitdamp zich waagde, mocht
het hem gelukken dezen te vinden en hem naar buiten te brengen.
Men meldt uit Ouddorp:
Door Z. M. den Keizer van üuitschland is aan K. Nieman,
R, Kastelein, D. van den Klooster, W. van den Klooster, W, Bake-
laar, H. de Vos, A. Schrijver en P. van Wijk, varensgezellen,
eene som van f 130 geschonken, als belooning voor het redden
met de alhier gestationneerde reddingsboot, vau de equipage
van het Duitsch schip Maria, kapitein Ulrichs, in December
1888 op de kusten dezer gemeente gestrand, welke geldendoor
den burgemeester dezer gemeente aan hen uitgereikt zijn.
De Staats-Courant bevat het kon. besluit tot uitvoering
van art. 54 bis der schoolwet tot toekenning van 's Rijks bij
dragen aan bijzondere scholen.
Een navolgenswaardig voorbeeld..
Als een B e w ij s dat in het belang der maatschappij of eener
gemeente veel gedaan en bereikt kan worden wanneer de
ernstige, goede wil maar voorzit, moge het volgende dienen,
hetgeen wij lazen in de N. Rott. Ct. van heden
Nog onder het behoor der gemeente Diever, maar onmid
dellijk aan de Eriesche grens, ligt het gehucht Wateren.
Bestaande uit Groot- en Klein-Wateren en Zorgvlied, rijk
aan hoog en laag houtgewas, vruchtbare bouwgronden en malsche
weiden, vormt het als het ware eene oase te midden van eene
door niets dan zand en heide gekenmerkte omgeving. Merk
waardig is het verleden en het heden van dat gehucht, dat
eigenlijk meer het karakter van eene „nederzetting" of „kolonie"
heeft aangenomen.
Aanvankelijk bestond het slechts uit enkele boerenplaatsen,
die het eigendom waren van de Maatschappij van weldadigheid.
Toen deze Maatschappij ontheven werd van het beheer over
Ommerschans en Veenhuizen, en daardoor in menig opzicht
wijziging onderging, verkocht zij haar bezittingen te Wateren.
Naderhand is het in bezit geweest bij 3 verschillende eigenaren,
die allen veel geld ten koste hebben gelegd aan de ontginning
van woeste gronden, den aankweek van houtgewas, den aan
bouw van woningen en wat dies meer zij, tot het eindelijk,
eenige jaren geleden, is overgegaan in handen van den tegen-
woordigen eigenaar, den heer mr. L. G. Verver. Deze heeft
reeds veel gedaan, en doet nog veel, voor de uitbreiding van
het eertijds zoo onaanzienlijke gehuchtje. Door zijn toedoen is
er, nu 3 H jaar geleden eene naamlooze vennootschap, „de
Noordelijke Hypotheekbank" opgericht, die goede resultaten
oplevert. Eene boterfabriek wordt reeds sedert verscheidene
jaren met succes geëxploiteerd, terwijl er plan bestaat tot
oprichting van eenen manufactuurwinkel, van eene leerlooierij
en van eene tabaksfabriek, waarvoor reeds voorbereidende maat
regelen zijn genomen. Het laat zich wel denken, dat deze
inrichtingen op den duur veel levendigheid aan het plaatsje
zullen verschaffen, en den bloei van deze gemeente niet weinig
zullen helpen bevorderen. Behalve de reeds genoemde, verhoogen
een 3tal fraaie buitenverblijven, des zomers door particulieren
bewoond, nog aanmerkelijk het welvarend aanzien.
De bevolking belijdt bijna uitsluitend den R. k! godsdienst
men vindt er dan ook te haren behoeve een R. K. kerkje.
Wateren ligt zeer geïsoleerd, vooral in het slechte jaargetijde,
daar het met de buitenwereld geene andere communicatie heeft
dan langs zandwegener bestaat echter kans, dat binnen niet
al te langen termijn, door den aanleg van een of meer goede
straatwegen, in dezen toestand verbetering zal worden gebracht.
a°ht - De ministerieele crisis is opge
lost. Keuchenius is van den last der portefeuille ontheven.
Baron M ackay, de kabinetsformeerder, heeft het beleid der
Kolomen op zich genomen en dat der Binnenlandsche Zaken
is overgegaan op Jhr. A. E. de Savornin Lohman.
Deze beslissing is van groote beteekenis.
Het Ministerie steunde van den aanvang op twee partijen,
de ultramontaansche en de anti-revolutionnaire. De laatste
bestaat in de Tweede Kamer weer uit twee onderscheiden
zij het ook uiterlijk tot een goed geheel vereenigde groepen.
hartT6' 3aar®chlJnllik de Minste, omvat de mannen naar het
hart van Dr. Kuyper, deels met hem zijne partij drijvende
deels in blind vertrouwen hem volgende. De andere, voorzichtiger'
behoudender ook, wordt door Dr. Kuyper als hulp'corps gebezigd
en in bedwang gehouden, vooral doordat zij hare zetels aan
7 d"11l»» behouden ZiT
TuS i vertegenwoordigde Keuchenius de eerste groep
Juist daarom was het de „Standaard»-partij, en deze al eeS'
die zoo heftig tegen zijn uittreding protesteerde.
Zij heeft dit niet kunnen verhoeden, maar toch blijkbaar
haar spel gewonnen.
Mackay was in geen enkel opzicht een aangewezen tna.
de leiding der koloniale aangelegenheden noch studie
ervaring stempelen hem daartoe. Niet weinigen, die ziet
zouden wachten dezelfde verantwoordelijkheid op zich te
zouden op den thans door hem ingenomen zetel even
passen als hij.
Het is dan ook blijkbaar minder om dien te bezetten
om zijn eigen zetel te ontruimen, dat Mr. Mackay van
feuille wisselt.
De „Standaard"-partij eischte voor zich eene plaats j,
Ministerie op straffe van ontzegging van haar steun, en
heeft haar eene der gewichtigste ingeruimd.
Zij heeft hare macht gevoeld.
Wat het Ministerie van Koloniën betreft, is, bedriegt
ons niet, de ruil een vooruitgang. Staat ook Mackay jn
der zaken ver beneden Keuchenius, hij staat zeker
b o v e n hem in takt en bezadigdheid. Gevaarlijke experi^
althans, hebben wij van hem niet te wachten.
Wat daarentegen het Ministerie van Binnenlandsche
betreft, schijnt de ruil zeer bedenkelijk.
De Savornin Lohman is zeker niet minder bek
Mackay, maar terwijl de laatste zich, ook bij de tegenu
eene zekere mate van vertrouwen had weten te verwerven^
zijne voorzichtigheid en gematigdheid, kent men deu
als een der scherpste en heftigste partijgangers in de
van kerk en staat, vervuld men mag zeggen van bitteren
tegen wat door de voorgaande liberale Regeeringen vrijzii
is gewrocht.
Bovendien weet men, dat hij er de man niet naar is,
met eene tweede plaats in het Kabinet te vergenoegen en
zijne houding bij de Amsterdamsche doleantie rechtmati
grond tot twijfel of hij, waar het geldt het doorzetten vant(
meening, wel steeds met onbenevelden blik de kieschheid
middelen weet te beoordeelen.
De plaatsing van Mr. A. E. de Savornin Lohman aan
hoofd van dit gewichtige departement, waarop de uitvot
der wet op het lager onderwijs, de zorg voor middelbaat
hooger onderwijs, het ontwerpen der definitieve kieswet r
zij klinkt ons in de ooren als een alarmsignaal.
Kan alzoo de liberale partij niet anders dan met zeer
mengde gevoelens van de wijzigingen in het Ministerie gebn
kennis nemen en in het gebeurde slechts aanleiding n.
om met verdubbelde waakzaamheid toe te zien op de dit
die komen zullen, wat van die wijzigingen te zeggen wa--
wij haar van een hooger standpunt beoordeelen en enke»
sen aan de belangen van het vaderland De hoofdvraag,
de ministers zich stelden bij het peinzen op middelen out
uitgebroken crisis te bezweren, is blijkbaar niet geweest:,)
worden de belangen van den Staat het best gediend óf
„op welke wijze kunnen wij er in slagen de kwalijk verhol
deelen van de vereenigde rechterzijde bijeen te houden
verlegenheid, waarin men verkeerde, heeft er toe genoopt1
plaats van naar boven naar beneden te zien en daar de
lossing te zoeken, die men vinden moest. Keuchenius kon:
behouden worden, maar om hem prijs te geven en toè.r
steun van de anti-revolutionaire partij te behouden, moest?
hem inruilen tegen den eenigen persoon, die in de oogetj
Dr. Kuyper voor eene gelijksoortige grootheid kan doorgi
namelijk Mr. Lohman. Of er voor dezen plaats was in
Kabinet deed niet af, tot eiken prijs moest die plaats gemi
worden. Daarom moest de portefeuille van Koloniën -
deze dagen zwaarwichtiger dan ooit te voren in hai
van Mackay overgaan, ofschoon er in de eigen partij etó
mannen te vinden waren veel beter dan hij berekend I'
zware taak te aanvaarden, en daarom moest Lohman i
Binnenlandsche Zaken, ofschoon de wijze waarop Mr. M«ó
dat departement bestuurde, niet alleen de rechterzijde i
ook de politieke tegenstanders bevredigd heeft. Maar waf
zwaarst is, moet ook het zwaarst wegen en zwaarder dan
belang van den Staat woog hier het belang van de partij
Of' dan de rechterzijde werkelijk bevredigd is door de
gevonden oplossing Men behoeft slechts te letten op wat:
voornaamste bladen dezer dagen schrijven, om zich van:
tegendeel te overtuigen. De breuk tusschen de bondgenoot
door de crisis uitgelokt, is in geen enkel opzicht geheeld i'
wrevel zag Kuyper dat conservatieven en Roomsch—Katbofc'
zich gemakkelijk troostten over het verlies van Keucheniw'.
met wrevel ruimen nu de twee laatsten aan LohnW ee'
plaats in, wel wetende dat die schikking hun door da
macht van Dr. Kuyper wordt opgelegd. De vraag of ®j
revolutionairen dan wel Roomsch-Katholieken den bwesl
moeten voeren in de Regeering blijft, nu zij eenmaal
opgeworpen, aan de ordetelkens zal zij zich in een nh'1
vorm openbaren en telkens ook zal de strijd daarover do J
bestaande scheuring nog grooter maken.
En geen wonder, de tijd van nieuwe algemeene verkia'
begint zachtjes aan te naderen en met dien tijd het oog
waarop de anti-revolutionairen zullen hebben te antwo
op de vraagwat er in de praktijk van hun programmat
worden is Of zij moeten het zich getroosten in 1801
te gaan in de rangen van eene groote conservatieve partj
zij moeten voor dien tijd teekenen van leven geren. R0"®1
is zeker wel de man om die teekenen te scheppen, maar
arbeid in die richting dreigt het weerstandsvermogen
Roomsch-Katholieken op te wekken.
Of wij bedriegen ons zeer of hetbericht van dewij^f':
de ministerieele crisis werd opgelost, zal de rechter#,,
een memento mori in de ooren hebben geklonken.
dP 7t f ef v,eelb,eteebenend feit. - *4
de uitslag der dezer dagen te Berlijn gehouden verkiert
leden van den Rijksdag.
De algemeene indruk is deze, dat de socialisten over»1]
Kracht znn toe&ennmoT, ipai#\
i 1/5 udt Uc SOClrtilobcn I-I,
in kracht zijn toegenomen. Reeds zijn 23 hunner cai"1
gekozen en m tenminste 30 districten komen zij in berst#
'evei
n b<
ui ---. ■••.(«"«.■igcii, suciaiu-uemocraien, 2
olen, 1 wilde, 1 Elzasser en 9 democraten. Hun
f 7 .sl,artÜ> 53 nationaal-liberalen, 14 leden van het
36 Duitsch-vrijzinnigen, 40 sociaal-democraten, 2
:eü"
Tin -^izasser en a democraten, nuu
roept heden dan ook uit„In de hoofdstad des R'R3
