Landnationalisatie of de geleidelijke vervanging
van pri vaatgrondbezit door het gemeente
lijk grondbezit.
nemen.
Door den roorz. werd nu de EdelAchtb. lieer Burgemeester,
de heer Mr. C. H. Beels, voorgedragen voor het lidmaatschap
der Afdeeling, welke voordracht met acclamatie werd begroet.
Uit de nu gedane rek. en verantw. over het dienstjaar 1889
bleek dat de uitgaven beliepen f 281.78" tegenover f
aan inkomsten, sluitende alzoo met een nadeelig saldo van f 3i ,i
Yolgde nu de verkiezing van een secretaris, door het tus-
schentijds aftreden van den heer P. Buis Jz., den secret. er
afdeeling.
Voorz. verklaarde dat het hem innig leed deed, dat de heer
Buis bij zijn besluit om af te treden, bleef volharden, ofschoon
erkennende de redenen te billijken, die den heer Buis er toe
leidden. In moeielijke tijden toch had de heer Buis het secre
tarisschap aanvaard en gaarne had voorz. hem nog langer in
zijne qualiteit aan de bestuurstafel gezien. Voorz. meende dan
ook namens de vergadering den heer Buis zijn warmen dank
te moeten betuigen voor het vele dat de heer Buis in het
belang der afdeeling had gedaan.
Bij de hierop gehouden stemming bleek dat met algemeene
stemmen tot secretaris der Afd. was benoemd, de heer C.
Bijpost Rz.
Door den heer Boekei werd du verslag uitgebracht over de
vergadering van Holl. Noorderkwartier.
Tengevolge van de ongunstige geldmiddelen der afdeeling
werd besloten voor de vastgestelde keuring van Slierkalveren
aan het Hoofdbestuur eene subsidie aan te vragen van f 25.—
mocht deze poging schipbreuk lijden, dan voo^r die
en
keuring geen prijzen in geld uit te loven, maar diploma's.
Volgens voordracht van het bestuur werden nu tot keur
meesters benoemd, de heeren C. Schenk te \V .V aard, inspec
teur van het StamboekJ. Schenk v, Schagen en J. Bruin
v. St. Maartenen tot plaatsvervangers de heeren C. Spaans
v. Barsingerhorn, D. Smit v. Schagen en J. Dekker v. Aalkoog.
Hierna werden er met een woord van gelukwensch aan den
heer P. Boekei Cz. te Schagen, de prijzen uitgereikt, op de
Tentoonstelling te Haarlem bereikt, zijnde: le prijs en f 15
voor een kuikalf '89, een 2e prijs en f 15 voor een melkge
vende koe '86.
Bij de nu volgende rondvraag, gaf de heer Buis de ver
zekering van zijne onverminderde belangstelling in de afdeeling,
tegelijk dank brengende voor het gedurende ruim een tiental
jaren in hem gestelde vertrouwen.
Nog werd door de vergadering vastgesteld, dat aan het
secretarisschap niet meer de verplichting zou zijn verbonden
de algemeene vergaderingen der maatschappij bij te wonen en
werd in evenredige verhouding van de daardoor mindere on
kosten, aan deze betrekking verbonden, het honorarium vast
gesteld op 10.
Vergadering der Harddraverij Vereeniging „Westfriesland"
gehouden op Dinsdag 20 Pebr. iu het locaal van den heer
C. Kos.
Aanwezig 13 leden.
Uit de notulen der vorige algemeene vergadering alsmede
uit het Jaarverslag bleek dat de vereeniging met uitnemend
succes had gewerkt, waartoe vooral de voormiddagharddraverij
ongewijfeld had bijgedragen.
Pinantieel evenwel was de vereeniging achteruitgegaan, want
het aantal leden was gedaald van 128 op 118 en dat der do
nateurs van 97 op 87. De oorzaak hiervan moet hoofdzakelijk
gezocht worden in het bedanken van Katholieken.
Uit de nu gedane rekening en verantwoording bleek dat de
ontvangsten beliepen f 544.60 en de uitgaven f 495.26 dus nog
sluitende met een batig saldo van f49.34, hetwelk alleen
voottsproot uit het batig saldo van het vorig jaar plus de ge
meente subsidie ad. f 50. Feitelijk sloot de jaarrekening met
een nadeelig saldo.
Door den heer C. Waiboer werd nu schriftelijk voorgesteld
art. 1 van het regl. zoodanig te regelen, dat bij een harddraverij
alleen de 2 laatste aanblijvende paarden om de premie rijden,
welk voorstel na breedvoerige bespreking werd verworpen met
2 tegen 11 stemmen.
Ook werd verworpen het voorstel van den heer de Wit, om
niet meer dravende door het stek, maar stilstaande voor het
stek af te rijden. Ofschoon het goede van een dergelijken
maatregel beamende, was de vergadering van oordeel dat een
kleine plaats als Schagen, niet kan voorgaan met het nemen
van een dergelijken ingrijpenden maatregel, die, als op zich zelf
staande, het bezoek van harddravers zou kunnen tegenhouden,
In aansluiting op bovenbedoeld voorstel werd nu aangenomen
het voorstel van het Bestuur, om inlichtingen in te winnen
over de vereischten lot toetreding van den Bond van hard-
draverij-vereenigingen, zijn werking en reglementen.
Volgde nu de verkiezing van twee bestuursleden, tengevolge
van den periodieke aftreding der heeren: F. G. C, J. Hcyli<*ers
voorzitter en C. de Pater.
Uitgebracht werden voor voorzitter6 stemmen op den heer
Heyligers en 5 op den heer Mr. C. H. Beels; Voor lid: 10
op den heer de Pater en 1 op den heer Plomp. Terwijl nog 1
blanco briefje was ingeleverd.
Beide Heeren lieten zich de herbenoeming welgevallen.
Lezing van den heer J. Stoffel, gehouden in de
vergadering van den Bond van Liberale Kiesvereenigingen, te
Schagen, in het Noord-Holl. Koffiehuis, op Dinsdag, 25 Febr
Onderwerp
De voorzitter, de heer A W. v. Kluyve, opent deze bijeen-
komst met een woord van leedwezen over het weinige publiek
ter vergadering aanwezig. Het onderwerp was toch waarlijk
belangrijk genoeg en de SOCiale kwestie toch trekt in onze
dagen de belangstelling van velen, zoo grooteu als kleinen.
„JVr St°5eliTgt Zijne rede aan met herinneren
aan de tegenwoordig slechte tijden. Landbouwers, industrieeleu,
arbeiders, allen weten liet dat de tijden werkelijk slecht zijn.
Spr. kan als industrieel daarover zelf oordeelen. Het is reeds
zoover gekomen, dat de arbeiders zich aanbieden voor elk loon,
jw'de* bedeeling grooter eenige weken geleden bijv. werden
Beesterzwaag (Friesland) de arbeiders op kosten der gemeen e
i -i .1 fn TirorVon lift
hetwelk men hun wil geven: de polderwerkers bieden zieliaan
voor half geld - in de steden en op het land wordt met elk
ite
1U DCC5ICIi»»»ó .1Do
naar Brabant gezonden om daar in de venen te werken,
kosten van armenzorg is o.a. in Friesland schrikwekkend.
In Deventer gingen in den afgeloopen winter arbeiders naar
de denneubosschen op een uur afstand vau Deventer gelegen, om
boomen te vellen voor het maken vau inijuhout. Ln daarmede
kon men per dag verdienen30 h 40 cent.
De loonen van schippersknechts en de prijzen van remplapanten
zijn tot de helft gedaald.
In Amsterdam kwamen honderden personen dagelijks aan net
gebouw van „Liefdadigheid" droog brood en koffie gebruiken.
Verleden jaar waren te Haarlem bijv. 500 gezinnen, waarop
niets te zeggen viel, die bedeeld werden omdat de kostwinner
werkeloos was.
Ook de faillissementen worden steeds grooter, door de enorme
concurrentie en bijna ieder die met de handen of het hoofd zal
moeten werken voor zijn brood, ziet met zorg de toekomst
tegemoet voor zijne kinderen. Wanneer er eene betrekking
open valt is het aantal sollicitanten enorm groot. Het grootste
deel der menschen moet bedelen bij de machthebbenden d i
zij die het geld bezitten ieder klaagt, alles schijnt achteruit
te gaan, ja zelfs de kleine rentenier kan het niet uithouden.
En de kans, om er op andere wijze nog iets bij te verdienen
wordt steeds kleiner.
„Komt dat uit den politieken toestand vraagt Spr. Men
zal nu aanvoeren dat de toestand nu zoo slecht is, omdat er
geen algemeen stemrecht is
Toch niet, want in Duitschland, Engeland en Frankrijk, waar
zoo goed als algemeen kies- en stemrecht heerschen, zijn dezelfde
ongunstige sociale verhoudingen als bij ons.
In Duitschland tracht men eenige verbetering aan te brengen
door hooge invoerrechten Bismark's pensioen voor de arbeiders
daar wordt van rijkswege veel gedaan voor de arbeiders.
Doch de rapporten der fabrieksinspecteurs bewijzen, datde
ellende ook daar steeds toeneemt.
In Pruissen nam het aantal armen in de jaren 1876-1886
toe van 25 °/o t°t 35 °/0. Met armen worden hier bedoeld
menschen die minder dan f 5.per week verdienen het getal
dood-armen vermeerderde met 2 millioen.
In Zwitserland ook daling van loonen, stilstand in zaken,
vermeerdering van faillissementen, geroep om hooge invoerrechten,
ook daar hevige stijd tusschen arbeid en kapitaal.
In Frankrijk (het land der democratie) bewees het volk onder
anderen dour de paljassenhistorie Boulanger en consorten, dat
het geen goed gebruik weet te maken van zijn kies- en stemrecht.
Spr. verleden jaar te Parijs zijnde, vroeg daar aan een zijner
vrienden, dat toch Frankrijk dan iets zou doeu in den grooten
strijd, en men antwoordde hem: Frankrijk wordt geheel geregeerd
door het groote kapitaal, en de regeerders weten het heft in
handen te houden, doordat zij aan vele volksmenners allerlei
gunsten uitdeelen en zich zoodoende van hun protectie verzekeren.
In Amerika waar een ieder kiest, heerscht nog de grootste
tyrannie en daar eerst heerscht het grool kapitaal oppermachtig,
het heft groote schatting door invoerrechtende spoorwegko
ningen, de groote maatschappijen hebben al het land in het
oosten van Am. bij privilegie en aankoop in bezit gekomen,
en de boer is gedwongen, om als hij geld noodig heeft, l1/2
2°/0 per maand rente te betalen. Neem daarbij in aanmerking
dat in Amerika gemiddeld om de 3 jaar één goede oogst is
te verwachten, dan zal men begrijpen dat de boer daar ten
onder moet gaan. Tegenwoordig is het o. m. in Jowa voorden
boer onmogelijk zich staande te houden tegenover de lage
prijzen maïs bijv. f 1.— per zak en de kleine boer
wordt daar afgezet door de spoorweg-maatschappijen, aan wie hij
voor het vervoer van zijne lauddouwprodneten hooge vrachten
moet betalen.
Ook in Amerika toenemend aantal bedelaars, armen, werk-
loozen, enz. enz.
Onafhankelijk dus van de politieke vrijheid is nu de strijd
om het bestaan steeds verbitterder geworden.
Kómt dat, omdat wij niet genoeg procudeeren, teu behoeve
der overbevolking P Toch niet. Het kapitaal is enorm gestegen,
de stoom en electriciteit hebben hare zegeningen gebracht,
betere verkeerswegen zijn allerwege gekomen in Amerika
en Australië zijn uitgestrekte velden ontgonnen. Ja, er heerscht
zelfs overproductie. De wetenschap heeft ook nog geleerd
van den vruchtbaren bodem een 3-voudigen oogst af te dwingen.
Maar voor productie is behalve grond, ook'kapitaal noodig!
Is er dan niet genoeg kapitaal p
Integendeel. Kapitaal in overvloed. Men weet er geen raad
mee en de bezitters steken het in allerlei zwendelarijen, in
staatsfondsen, spoor-, tramwegen,kanalen, stoomschepen, fabrieken
en landontginning
Het kapitaal gaat heden ten dage op roof uit en is niet
meer het werktuig in handen van den nij veren werkman
maar de knuppel in handen van de rijken om de niet- rijken
in bedwang te houden.
Het rente-eischend kapitaal vermeerdert in Engeland bijvoor-
mpf finmï li 111 -e" °Ver de geheele wereld minstens
met bUUll millioen per jaar.
Dit beteekent: dat de arbeider, die alleen die rente moet
opbrengen, ieder jaar weder 4% rente vau 6000 millioen meer
moet opbrengen.
Bij het zoeken naar een verklaring van den slechten toestand
schuld™ meesten deze reusachtige vermeerdering der rente-
Zijn er nog andere oorzaken? Willen misschien de arbeiders
niet werkenZijn zij arm, omdat zij niet willen werken
at is een leugen. De arbeiders bedelen om werk zii
eischen werk in opstanden, zij vragen geen brood maar wérk
Zijn de rijken dan de schuld Zijn die slechter dan vroeger?
Neen Over het geheel genomen zelfs beter. Wij behoeven
nog niet eens terug te gaan tot de tijden der roofridders. Neem
bijv. de vorige eeuw, toen door allerlei monopolies en previlegiés
on dp !eer ap,piJ der. Ee?enten in ons land de rijken teerden
op de staats- en de provinciale kas.
thï"s T' ThaDS zii" alltQ voor de
.et geltjl. Monopolies .1, de O.-Mscbe maatschappij
ven
1)(
;D
de
H
p
id
1)<
)ii(
H
D
I
ski
si»
f
1 pen
i.
I.
bijv. bestaan niet meer. Bij de rijken openbaart zich nu ffiüet
een streven naar menschlievendheid. Er is nooit zooveel voq,
den nevenmensch gedaan als thans. Zij zijn er niet de sclmlj
vau dat hun rijkdom toenam.
Wat is dan de oorzaak der armoede bij toenemend vermogeil
om rijkdom voort te brengen Waar is dan de winst geblevi
uit de ontdekkingen? Worden allen armer?
Neen. liet nationaal vermogen neemt voortdurend toe.
rijken en de zeer-rijken worden talrijker.
In Europa is de verhouding betrekkelijk klem in vergelijkiD?
tot Amerika, waar bijv. een 40 j «ar geleden maar 1 man wai
die 1 millioen bezat. Thans zijn er 8000 familien die een
millioen bezitten, 70 van 37 millioen dollars en onder 500(10
inwoners berust de helft van het nationaal kapitaal. De nnderi
helft is te zoeken bij de overblijvende 13 millioen zielen.
In de vorige eeuw stierf te Amsterdam de rijke Pi^
genoemd de rijiiSte man hij liet 14 millioen na ea
vermaakte dat aan liefdadige instellingen.
Maar wat beteekent een kapitaal van 14 millioen tegenover
de schatten van de Rotscliildts, v. d. Bilds enz. enz.
De president van de Nederlandsche Bank, de heer Mees.
liet 21 millioen na en leefde zoo eenvoudig, dat als Mij eer
partij gaf, hij het tafelzilver huurde.
Het reusachtig nationaal-vermogen berust dus in handen vau
enkelen. En in welken vorm krijgen die dat kapitaal Niet in
geldmaar in vermeerderde grondwaarde. De waarde van Jeu
landbouwgrond is aan merkel ijle geslegen. Een stuk grond, dat
in 1840 f 10.000 koste, was in'86 waard f 40.000. De pachters
brachten viermaal zooveel op en aan den grond was toch niets
verbeterd en de hooge pacht werd bestreden door de hooge
marktprijzen, meerdere vakkennis, betere vervoerwegen en meer-
deren arbeid.
In '48 bracht het Kampereiland op f 100.000, in '88f,
f 300.000. In de Bilt in Friesland, kostte een landgoed f 750.000,
thans 7.000.000.
En in de steden is de grondwaarde nog meer gestegenin i
Londen van '70 - '86 met 72 millioen gulden, de interest I
van welk geld de bewoners dus zooveel meer moeten afstaan, f
De grond der stad üevonport, aan één lord behoorende,
bracht in 1697 op 90 pond sterling, thans 90.000 ponÉ
sterling.
De 2e. wijze van vermeerdering van kapitaalrente ligt in 8 I
reusachtige toename der hypotheekschuld. In alle landen vn
Europa bedraagt die thans 1060 millioen.
Ook het aantal tusschenpersonen (handelaars en industrieeleu]
is insgelijks reusachtig toegenomen. Ja, alle handwerken zijtl
iu de laatste 30 jaren verdubbeld. Kei
De producten worden evenwel niet goedkooper en het debiet
wordt kleiner voor elk tusschen persoon. Dat getal zou ook I
verdwijnen indien er maar arbeidsgelegenheid was, doch juist» -
het arbeidsgebrek doet het aantal dier tusschenpersonen toenemen.|J,
De kosten van verkoop zijn ook gestegen door de concut- i
rentie, getuigen die prachtige winkels enz.
Dit verklaart, waarom toch de producten niet goedkoopje,
omgezet kunnen worden.
Het aantal fabriekanten en industrieëlen neemt ook af. d.
De oorzaak van den huidigen slechten toestand ligt hierin^
dat de Awstrekkers zoo weinig en de rente trekkers zoo veel" e.
krijgen.
Het groot-kapitaal slokt alles op, omdat de veilige belegging
zoo moeielijk is te verkrijgen en daarom maakt het zich mees
ter van land, effecten, hypotheek, en exploiteert hetbuffetten,
coöperatieve maatschappijen, enz. enz.
Daarom drijft het de schippers uit hun werk en doet hen
als schippersknechten dienen op hunne schependaarom richt
het naamlooze vennootschappen op; daarom neemt zij het ex plu
tatie van spoorwegen en handelszaken in beslag.
De winst, ontspruitende uit de uitvindingen en ontdekkingen
en uit den arbeid, is gekomen in de handen vau het groot
kapitaal.
Daarentegen de arbeider heeft niets geprofiteerd.
In den vorm dus van verhoogde waarde V3n den grond,
hypotbeeken enz. is de winst gevloeid, verkregen door
meerdere werkkracht.
De statistiek wijst onloochenbaar uit, dat wij steeds oog
voortgaan op dien weg.
De groote Baxter heeft bewezen dat 20 jaar geleden de at-
beidsloonen nog 40 °/0 uitmaakten van het nationaal vermogen
thans slechts 21 °/0.
liet rente—eischend kapitaal neemt voortdurend toe in Europ#
alleen met 4000 millioen per jaar en over de geheele wereld
met 6000 millioen.
Dat is eene algemeen erkende waarheid.
Doch het ergste hiervan is, dat het overproductie en wert
gebrek veroorzaakt. 1
Vroeger bestond er armoede door te weinic productie. I'of®
was de armoede natuurlijk. Thans is ze onnatuurlijk. Otf|
voorouders konden zeggen: wij doen wat wij kunnen. Maar WÜ-
Er is genoeg. Op ous rust de plicht te zoeken naar betel1
verdeelmg.
Werd de rente verteerd, dan zouden er geen overproducti'
en werkgebrek zijn. Het niet verteren der rente is een oorz^
van werkgebrek.
Maar stel eens dat het loon verdubbelde en van 6 op
gulden per week werd gebracht. Men zal zegden: dan zal de
arbeider ook voor 12 gulden kooplust hebbenT Maar da"
zouden er handen te weinig zijn om aan die meerdere aanvraag
te voldoen. Er zou dus komenmeer werk, meerdere cuBa»1
werkgebr k"8*6 ^rCU a^ans zou er geen sprake zijn ÏSi
Stel nu eens dat de rente verdubbelde.
an zou men een alles vernielende toestand krijgen
zou er nog minder werk zijn de kapitalisten zouden oog
meer grond koopen.
Waarom zijn de tijden zoo slecht
uk at ons loon zoo laag is Loonsverdubbeling zou ook
vraap naar productie vermeerderen.
Maar waarom zijn de loonen zoo laag
luidat grondrenten en kapitaalrente en de tusschenpers°D°|
met den winst van den arbeid gaan strijken. Eu het sa"
tusschenpersonen neemt steeds toe, omdat er anders voor
