„nomen; terwijl een amendement van den eer
Jb. Hopman, "al
W. Kloeke, 83
spoorweg Petersburg—Moskou. De raadslieden van den Czaar
maakten een plan, waarop een spoorbaan in velerlei bochten.
Dat strookte zoo met de belangen van enkele particulieren.
Doch de Czaar, alleenbeerscher als hij was, de planteekening
beziende, legde zijn zwaard op de kaart en trok met een pot looi
een rechte streep van Petersburg naar Moskon, zeggende „dat
is de spoorweg." En natuurlijk was daarmede het feit beslecht.
Doch Willem I was geen Czaar, en in aanmerking nemende
de bekende weifelachtigheid van Willem I, ligt het voor de
hand, dat belanghebbenden het wisten te bewerken, dat het
kanaal onder het Duin werd gelegd. Daardoor, en nu door het
kanaal van IJmuiden, heeft dat kostbare werk zijn doel geweest.
Of Alkmaar de hand heeft gehad in dut spel
De publiciteit was toen nog gevreesd, Yi illem I hield daar
van niet en het antwoord zal dus wel uitblijven.
Maar hoe Alkmaar gewoon is te handelen leerde ons
de aanleg van den spoorweg Amst.-Helder.
Toen er namelijk in 1860 sprake van was, (jat de Staat ook
een spoorbaan zou leggen door Noord-Holland boven het IJ,
vestigde zich in Alkmaar een spoorweg-comité hetwelk de gel
delijke ondersteuning vroeg van alle gemeenten in dit gewest
en toen teekende o. a. Schagen alleen voor f 500. en tot
dank daarvoor trachtte Alkmaar gedaan te krijgen dat de spoor
lijn aan de westzijde van het kanaal zou komen, d. i. H16t
Schagen aandoende, maar onder het Duin, en Alkmaar trachtte
toen de Regeering tot haar wensch over te halen onder voor
wendsel dat die richting zou zijn in belang van s' lands defensie
en finantiën. Nota Bene
Gelukkig had Schagen toen een Burgemeester, die een geopend
oog in het zeil hield niet alleen, maar een man vol energie
en wilskracht.
Die man was: Burgemeester H. R. de Meêr.
Die man doorzag het spel van Alkmaar, en dank zij zijn
handelend optreden is toch de spoor langs Schagen gekomen.
Belangrijk is wat dienaangaande voorkomt in de
Schager Courant van 10 Oct. 1861 en waarin wij het vol
gende lezen „Wij vernemen met genoegen, dat in de memorie
„van toelichting betrekkelijk de ingediende begrooting voor
„Binnenlandsche Zaken o.a. voorkomt dat ten aanzien van de
„bepaalde richting van den Noord-Hollandschen spoorweg de
„regering heeft gemeend haar gevoelen te moeten openbaren,
„en verklaard aan den aanleg beoosten het kanaal de voorkeur
„te moeten geven, en de Kamer deswege te laten beslissen
„die, met in dat opzicht voor de begrooting te stemmen zal
„geacht worden zich daarmede te vereenigenzoodat de
„Regering hare aangeboden begrooting voor Binnenlandsche
„Zaken, of liever de Minister zijne portefeuille, uit liefde voor
„den weg over Schagen, op het spel zet. De gemeente
raad van Alkmaar heeft zich tot de Tweede Kamer gewend
„met een afschrift van het adres, in het laatst des vorigen
„jaars aan den Koning gericht, houdende verzoek tot afwijzing
„van verzoeken, om aan den Noord—Hollandschen spoorweg
„eene meer binnenwaartsche richting te geven, dan, overeen
komstig de geschiedenis en de bepaling der wet van 18 Aug.
„1860 Staatsblad No. 4.5) wel het plan moest ziju der
„Regeerjng, waarvan toch het stelsel was het zoeken van den
„kortsten weg, van eene rechte lijn, dat is voor den gemelden
„weg de lijn bewesten het groot Noord-Hollandsche kanaal,
„welke lijn zich aanbeveelt, zoo door goedkoope en vaste
„gronden, vermijden van entraves voor scheepvaart en vele
„technische bezwaren, als omdat aan dien kant van oudsher
„de heerbaan, thans de groote weg 1ste klasse, voor het
„verkeer van Noord-Holland met de andere provinciën des
„Rijks door de natuur wordt aangewezen. De Kamer be-
„veelt de lijn aan bewesten het kanaal; hij toont aan de
„bezwaren, die daardoor vermeden en wijst op voordeelen, die
dagen naar Berlijn en zal voor mij pleiten. Hij is een goede
kerel, die Tannenberg, hij begrijpt, dat zulk een vrouwtje als gij
bier niet verdorren mag. Wat zegt gij van M Prachtig stadje,
niet waar De schoone damo logde haar arm om den hals
van den strammen soldaat en keek hem zoo teeder aan, dat de
arme man zich voor den benijdenswaardi::sten sterveling hield.
Ja, mevrouw Thea was eene goede tooneelspeelster, en haar
fijne, arglistige geest schepte er een bijzonder behagen in, de
menschen te bedriegen.
Zij speeldo een gewaagd spel, maar tot nu was het haar nog
altijd gelukt, hare omgeving als marionetten naar hare luimen te
doen dansen.
Slechts één had haar weerstaan, lang, zeer lang; maar eindelijk
had hij toch ook aati hare voeten gelegen. Het was een zware
strijd geweest. Zij beminde d<n schoonen, eleganten ritmeester von
Manafdd. beminde hem met al de kracht van een laten hartstocht
en, al had de goede eerlijke majoor eenig vermoeden van dit
gevoel, hij, die anders de meest gewaagde coquetterieën zijner
echtgenoote steeds met een bedaard, kort lachje duldde, daar zij
hem aan haar koel hart had weten te doen gelooven, hij
ondervond tegenover Mansfeld een onbestemd gevoel van ijverzucht.
Mevrouw Thea wist zeer beslist, dat geen schaduw van bewijs
daaivan de oorzaak was. Zij kende haar echtgenoot maar al te
goed, om niet te weten, dat evenals bij Koning Philips ook bij
hem de spreuk gold„Wanneer ik eenmaal ben begonnen te
vreezen, houd ik op met vreezen."
In baar boofd ontstond toen het plan, volgens oud, beproefd
voorbeeld den minnaar te doen huwen met een vrouw, die hij
niet lief had, om bem zoodoende niet geheel te verliezen, en toch
stond zij nu alle kwellingen der ijverzucht uit, en een gevoel van
haat overviel haar, wanneer zij dacht aan zijne jonge echtgenoote.
De muziek klonk opgeruimd. Het regiment trok het stadje
Wiesenau bimien, hetwelk zich ter eere van den intocht feestelijk
had getooid.
De dikke brouwers, de schoenmakers en kleermakers, de eer
zame weduwen, die een vriendelijk gcmcubeleerde kamer met
alkoof verhuurdeu, die allen stonden voor deur en venster
en lachtten hun luitenant, hun ritmeester toe.
Half verscholen achter de pas gewasschen gordijnen luisterden
de tengere juffertjes, en op de markt stond de schoone mevrouw
Rebekka Cohn in het venster harer lel-étago.
De lieve jeugd ging den stoet voorop en de gebaarde wacht
meester verheugde zich er in, weder bij moeder thuis te zijn
Maar mevrouw Thea steeg vermoeid bij hare villa voor de stads
poort uit, en antwoordde op de bezorgde vraag van baar echt
genoot dat de zon haar hooldpijn had bezorgd, en liet den armen
man alleen dineeren.
a n»n worden uit een financieel oogpunt
„er door verkregen zullen worden, uu
„en met het oog op het belang er kon worden
In de Schager Courant van 14 JN at-,ntssDOor-
worden medegedeeld dat „de begrooting voor t ]jjn
„wegen, van wier aanneming het tracé j
„over Schagen, door den Minister afhankelij was g
Uoor de Tweede Kamer der Staten Generaal S WW
„om de lijn langs de Westzijde van het kanaal te trekke
„is verworpen. de Red.
Deze handelwijze van Alkmaar wettigt volkomen -
moeden, dat Alkmaar ook wel invloed zal hebben uitgeoefend
op den aanleg van het Noord-Hollandsch Kanaal.
Doch wat wij in Alkmaar afkeuren, mag Schagen z
doen en de aanleg van het bij vroegere plannen gevraagf
Schagerkanaal zou al even ongeoorloofd zijn gewees a'
toch werd alleen gevraagd en gezocht naar Schagen s e g.
Werpt nu eens een blik op de kaart van Noord o
Dan ziet men dat de Westfriesche omrinödyk, beginnende bij
'gVi
WORDT VERVOLGD-
'getj
-eren
Lutjeschardam heet Drechterlandsche Zeedijk tot aan de aan
sluiting bij den Buitendijk, verder de Zeedijk der fter Noorder
koggen, de Oude Westfriesche Zeedijk (van Aartswoud af linnen
of slaperdijkNoorder en Zuider Rekerdjk, de Omloopdijk,
Huigendjk, Waligsslim en sluit als Oudendijk weer aan bij
Lutjeschardam.
Daar tusschen is ingesloten eene groote uitgestrektheid uit
muntend land, en in geheel Zuid- en Noord-Holland is nergens
zoo'n uitgestrekte streek land meer aan te wijzen.
En wij weten maar al te zeer hoe weinig van rijkswege voor
dat deel gedaan is en wordt, en met recht vragen wij waarom
zullen wij nog langer rusten
Amsterdam kreeg millioenen bij millioenen en alleen dan wordt
er wat van rijkswege voor Noord-Holland boven het IJ gedaan
als de belangen van Amsterdam er mede gepaard gaan; dat
getuigen duidelijk de spoorlijnen Amsterdam-Ilelder en Amster
dam-Enkhuizen-Friesland.
Maar voor de zeer nijvere en talrijke bevolking door den
omringdijk ingesloten is niets gedaan binnen dien kring heeft
geen enkele plaats het tot groote bloei kunnen brengen. En
dat alles geschiedde en werd bestendigd ten voordeele der
groote plaatsen welke buiten dien omringdijk lagen en welke
plaatsen eigenlijk de poorten zijn van dat binnenland. Geheel
die bevolking werd gedwongen te gaan naar die stapelplaatsen.
Dikwijls is er gevraagd hoe het toch komt, dat na de
lijn Amst.—Enkhuizen, de stad Hoorn is achteruitgegaan en
Purmerend daarentegen bard vooruitging.
Spr acht de zaak nog al vrij duidelijk. Immers voor handel
zijn noodigspoor en bin.nenlaiid.sch.e kanalen.
Toen het spoor er nog uiet was, lag Hoorn aan zee, doch
de communicatie over zee is nooit zoo gewenscht als binnendoor.
Zoodra dus de spoor kwam in Hoorn, was niet rechtstreeks
de spoor de oorzaak van Hoorn's achteruitgang, maar deze
omstandigheid dat Purmerend een dubbel voordeel had spoor-
èn Kanaal.
Toch zal Hoorn nimmer zoo achteruitgaau als sommigen
dat denken, daar de onmiddellijke omstreek van Hoorn zelve
te veel belang bij Hoorn heeft en de afstand tusschen Hoorn
en Purmerend nog groot genoeg is.
Binnen dien omringdijk liggen 47 gemeenten met eene
bevolking van ruim 81000 inwoners. De geheele bevolking van
Noord-Holland is ruim Zesmaal honderduizend zielen. Daarvan
moeten worden afgetrokken voor Amsterdam en Haarlem ruim
vier honderd en vijftig duizend inwoners, blijven dus over voor
de bevolking boven het IJ 150 duizend en daarvan wonen
er alleen binnen dien omringdijk 81 duizend of de grootste helft.
En die grootste helft is totaal afgesneden van de binnenvaart.
Al wat naar die streek wordt aangevoerd moet in de poort
plaatsen overgeladen worden. Al wat van hier gaat moet weer
in diezelfde plaatsen te lande komen, en daardoor wordt voor
de bewoners van deze misdeelde streek de ontvangst duur en
ook de afzet duur, doorvrachtprijzen en concurrentie.
Die vrachtprijzen bedragen nog al wat en men denke slechts
aau de ontzaglijk groote hoeveelheid grintwegen. Op die ver
bazend groote massa grint komt meer vracht dan de grondstof
waard ishet bouwmateriaal is voor deze streek duur door de
hooge vrachten, met de brandstoffen is het niet minder. Vergeet
ook niet de vracht door boeren en bouwers te betalen, voor zij
hun producten aan de markt of ter bestemder plaatse hebben.
En dan de spoorvrachten
Waarlijk een kanaal van Enkhuizen naar de Stolpen is in
het algemeen belang en zulk een kanaal zal ieder dorp en
gehucht in elkanders gemeenschap brengen.
Dergelijk kanaal is ook in het welbegrepen belang van de
scheepvaart, vooral daar Enkhuizen zulk een uitmuntende haven
heeft.
Van de schippers, die over de Zuiderzee varen, zijn van de
20 zeker wel 15 friesche tjalken, die naar Noord-Holland
moeten, en die allen den weg kiezen van Lemmer en Staveren
over Arasterdam naar Purmerend, Alkmaar en Den Helder
dat is dusde omslagtigste weg. En waarom doen zij dat
Omdat de reis direct naar Den Helder veel te gevaarlijk is.
Het is bijv. een feit dat enkele jaren geleden ten behoeve
van een groot bouwwerk te Nieuwediep de Friesche materialen
over de Zuiderzee, via Amsterdam-Alkmaar werden aangevoerd.
leder zal voelen, dat wanneer er een kanaal was als het
nu voorgestelde Enkhuizen-Stolpedat dan ook de scheepvaart
voor geheel Noord-Holland er gebruik van zou maken.
„Blijkt nu" zoo eindigde de heer Kloeke zijn warm en
zaakrijk pleidooi, „dat de meerderheid der vergadering mede
dit Kanaal in het algemeen belang acht, dan hopen wij straks
de middelen te beramen tot propaganda."
Daar niemand verklaarde van tegenovergesteld gevoelen te
zijn, werd nu door den heer Kloeke de volgende motie voor
gedragen:
„De vergadering vau oordeel, dat eene kanaal-verbinding
„van Schagen met het Noord-lloll. kanaal, het draagvermogen
„der gemeente te boven gaat, juicht het denkbeeld propaganda
„te maken voor eene kanaal-verbinding Enkhuizen-Stolpe, toe".
Met acclamatie werd deze motie door de vergadering over
genomen.
Hierop word voorgesteld over te gaan tot de benocmin
eene commissie van vijf leden.
Deze gekozenen zouden dan dit door de Bouwkunst opKea4
werk overnemen en verder doorzetten. Door hen zal aa,
belanghebbende besturen der binnen den omringdijk gc
47 cremeenten eene circulaire worden gezonden, hen uituoodi,
uit hun midden afgevaardigden te benoemen, die met'
afgevaardigden zullen vormen eene permanente kanaalcomtnj
voor West-Friesland.
Bij de nu gehouden stemming werden gekozen, de hei
Mr. C. H. Beels, Burgemeester, met 82 stemmen.
W. A. Hazeu, Wethouder, „72
en C. N. Vlaming, 73
De gekozenen lieten zich deze benoeming welgevallen.
Zoo is dan de eerste stap gedaan en geslaagd.
Moce ook deze arbeid in belang van geheel West Prieslan
bij alle belanghebbenden den rechtmatigen steun vinden, enooi
bij Staten en Regeering behartiging treffen. Geschiedt dit, F
is wellicht de hope niet ijdel, dat het gedurende zoovele
aau banden gelegde West—friesland een vlucht kunne
evenredig aan zijne intellectueele krachten.
Als zeldzaamheid deelt men ons mede, dat Zontpg
bij den heer Jb. Stammes op Tjallewal een kalf is geboren'
wegende niet minder dan 59 kilo.
Stampvol was het Zondagavond 1.1. in het Noord-H(
landsch Koffiehuis, en zeer verklaarbaar. Immers, dien avor|
trad alhier het Nederlandscli Tooneel op, met het tooneelstu
„De Fabrieksbaas."
Dit tooneelstuk is, ofschoon in den „ouden stijl", een g
stuk, met veel actie en sprekend decoratief.
De geschiedenis er van is zuiver een familiegeschiedenis
niet, wat waarschijulijk velen verwacht hadden een greep
het Engelsche fabrieksleven. Doch ze is daarom niet mint
en uitstekend geschikt voor acteurs als de heeren Louis Bom
meester en Spoor.
Ah, de heer Louis Bouwmeester, grijpt iemand nog in
gemoed en weet door zijn meesterlijk spel tot in het la
oogenblik de belangstelling te boeien.
't Is eigenaardig, maar zoodra treedt niet de figuur van iet
heer Bouwmeester voor het voetlicht, of zonder nog dat Ij
een woord heeft gesproken, heeft hij reeds aller gespannen®,
dacht tot zich getrokken, door zijne wijze van optreden. Ep
uiterlijk, zijn houding en gebaren zijn als 't ware reeds li
voorboden van zijne uit te spreken woorden.
Nog altijd is de heer Bouwmeester in het bezit van
gevoelvol, zwaar en toch duidelijk verstaanbaar stemgeluid, mii
hetwelk hij doordringt tot in de schuilhoeken van het gemoed
zijner toehoorders.
Een waardige tegenpartij bezat de heer Bouwmeester
Mevrouw Holtrop, die vooral in het tweede bedrijf als
misleid meisje door haar eenvoudig, doch innig en aangrijpen
spel uitmuntte.
Niet minder lof komt toe aan den heer Schulze, die als
Jesse Pegg, de goedhartige trouwe engelsche jongen, door zijne
komisch eenvoudige liefde voor de tweede dochter van des
fabrieksbaas, de ernst der meeste tooneelen temperde.
De meer dan volle zaal bewees dat degelijk tooneelspel ti
Schagen op prijs wordt gesteld en velen zullen met ons zeker
met vreugde het gerucht begroeten dat Louis Bouwmeester
en de zijnen niet voor goed afscheid van ons hebben genomen,
doch dat er dit jaar van hunne zijde nog kans bestaat van
een herhaald bezoek. Wij hopen het
„Heusch, er zijn van avond zeker wel 400 menschen inde
zaal," zoo zeide gisteren avond een lid der Commissie van
Volksvoordrachten, tot een ander lid, die ten taak had aan
velen der bezoekers, voor zoover' de kas zulk toeliet, bom
voor vertering uit te reiken.
Nu, de Commissie voor Volksvoordrachten kan ruimschoots
te vreden zijn over het welslagen over de gisterenavond vooi
de tweede en voor dit seizoen de laatste maal gehouden Volksvooi-
dracht en heeft dit behalve aan onze Harmoniekapel, in hoofd
zaak te danken aan de Rederijkerskamer „Onderlinge Oefening"
van St. Maarten, welke gisteren avond ten tooneele voerde:
a. Doleer en, blijspel in één bedrijf; en b. Suzanne, tooneel
spel in drie bedrijven door J. C. de Vos.
Hulde aan Onderlinge Oefening voor de uitstekende wij
waarop zij deze beide stukken weergaf. Trouwens, wij weten
het bij ondervinding, dat Onderlinge Oefening in de rij dei
Lief hebberij-tooneelgezelschappen een zeer hooge plaats inneemt,
dank zij de beproefde krachten, welke zij vooral niet het mins'
bezit in hare Damesleden. Met het oog op hare veel belovende
jongere leden, meeuen wij der Kamer O. O. met recht
excelcior te mogen toewenschen.
Openlijk dank aan haar, dat zij gisteren avond hier te?1
de meest welwillende voorwaarden voor ons is opgetreden.
Jongstleden Dinsdagavond werd ten huize vau den H"1
A. blotemaker te Barsingerhorn, door eenige dames en heeren
ten tooneele gevoerd het blijspel „Een Salon-held", naai de«
öalontijroler Gustav von Moser, bewerkt door Autonie. J
oor het gebruik der vereischte Zeeuwsche costumes, waar i
vooral de dames costumes gunstig uitkwamen, won het stut
ongetwijfeld zeer in aantrekkelijkheid.
o nu vieder mochten de werkende leden van het rederijke15'
gezelschap in niet geringe mate den steun van het pub'16
ondervinden, bij hunnen arbeid voor het bekende liefdadig d°el
t„ 7 T°0r«e den 28> °P Doelen veld te Alk®»8'
te houden Paasehtentoonstelling van rijstieren, melk-v
st, tl"!! rVBe' rammen en ^schapen, zijn 73 stuks fok- en'
tp> t c vee aangegeven. Deze aanzienlijke inzending ma»
naam0" t nguWeder een beZuek overwaard. Hare gevetfg
m-irtt 1111 ^"itenland, stempelt haar trouwens tot
oor afnemer en producent ten zeerste gezocht.
Aan de beambten der Hollandsche IJzeren Spoor*6?
aatschaPpiJ van wie, tijdens hun lijden aan influenza,
