Zondag 9 Augustus 189S.
40ste Jaargang Ho. 3122.
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag- en
Z a 1 e r d a g a v o n d. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
UitgeverJ. WINKEL
Bureau: §C1IAGÜI» liaan, B
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60*
Afzonderlijke nummers 5 Cents.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit Nummer behoort
een Bijvoegsel.
GemeenteSchagen.
Bekendmakingen.
Binnenlandsch Nieuws.
Boerenbond.
—De Glasslijpers te Maastricht.
Al i sin si Sisiis-
MIJNT.
mwm- uiftwM-
Burgemeester en Wethouders der Ge
meente Schagen.
Gezien art. 219, 2de alinea der Wet
tot regeling van de samenstelling, inrich
ting en bevoegdheid der Gemeentebestu
ren, brengen ter kennisse van de ingeze
tenen, dat de rekening dezer Gemeente
over het afgeloopen dienstjaar 1895 ter
Secretarie voor een ieder ter lezing is ne-
dergelegd van af heden tot en met den
19 Augustus a. s. van des voormiddags
tien tot des namiddags twee ure, en het
zij in druk, hetzij in atschtift, tegen be
taling der kosten algemeen verkrijgbaar
wordt gesteld.
Schagen, den 4 Augustus 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
de Secretaris,
DENIJS.
Uit onze beschouwingen over het
pachtcontract zal men gezien hebben,
dat wij eene verandering in het pacht
contract niet beschouwen als een middel
om het te niet gaan van den eigenerf
den boerenstand te voorkomen. Ook in
het belemmeren van het groot grond
bezit zien wij in dit opzicht geen heil,
want al belet men de menschen met ka
pitaal, 't zij door belastingwetten, 't zij
door andere middelen, om hun geld in
grondeigendom te beleggen, men
stelt daarmede hen, die geen kapitaal
hebben nog niet in staat om den grond
te behouden. Het eenige wat men daar
mede bereiken kan is, dat zij, wier goed
ten bate der hypotheekhouders moet
verkocht worden, of die zelf hun grond
verkoopen, er nog slechter bij worden,
omdat hun grond minder opbrengt.
Toch erkennen wij, even goed als
anderen, het nut van het behoud van
een eigenerfden boerenstand en zouden
wij gaarne willen zien, dat pogingen
aangewend werden om dit doel te be
vorderen. Heel gemakkelijk zal dat niet
gaan, omdat veelal, wanneer een eigen
erfde boer zijn goed verkoopen moet,
dit in handen van groote grondbezitters
komt, maar het goed van groote grond
bezitters niet licht weer in handen komt
van iemand die zelf zijn grond bebouwt.
Intusscben is er o. i. wel een mid
del om den eigenerfden boerenstand met
nieuwe elementen te versterken en een
ander om althans eene der oorzaken
weg te nemen, waardoor het aantal ei
generfde boeren allengs vermindert.
Nu behooren wij niet tot hen, die
meenen dat men met zulke veelal on-
of maar halfgeschikte werkkrachten den
schralen bodem overvloedige oogsten
kan afdwingenwij deelen niet in de
blijde verwachting, dat men de armen
en verwaarloosden, de werkloozen in 't
algemeen, maar op de heide heeft te
zetten, om hen daar in welvarende
landbouwers te herscheppen. Dat is èn
van den grond èn van die soort men
schen te veel gevergd. Maar er zullen,
wanneer men ze met belangstelling ga
deslaat, onder hen die men aldus te werk
stelt, altijd eenigen gevonden worden,
die zich door meer dan gewone werk
kracht en door meer dan gewone werk
lust onderscheiden, die zich met ijver
en met lust op hun werk toeleggen, en
die door vlugheid van begrip en een
helder verstand zich onderscheiden. Als
men die enkelen, de besten onder die
allen, in het oog houdt, zich aan hen
gelegen laat liggen, hen bekwaamt in
hun vak, dan bestaat er naar onze op
vatting kans hen zoover te brengen,
dat zij in een eigen bedrijf een zelf
standig bestaan kunnen vinden, vooral
indien men hen aan een stuk goede
heide helpt, dat gelegen is in een streek
waar zij door veld- of boscharbeid ten
deele in hun onderhoud kunnen voor
zien, zoolang de nieuw te ontginnen
grond hun nog niet genoeg oplevert om
in hun onderhoud te voorzien. Uit
deze ontgiucers kunnen allengs eigen
erfde boeren groeien, die door noeste
vlijt tot welvaart kunnen geraken.
De toenemende belangstelling in de
heide-ontginning geeft nog een tweede
middel aan de hand om eigenerfde boe
ren te vormen. "Wanneer grondeige
naars op groote schaal heide ontginnen,
doen zij dat meestal en dat is de
meest geschikte wijze door bosch-
aanlegbij de aldus onstane bosschen
zijn opzichters, boschbazen, arbeiders
noodig. Die allen hebben ook in den
regel de noodige kennis en geschikt
heid, om een stuk heide als bouwgrond in
cultuur te brengen. Geeft de eigenaar
hun derhalve een stuk heide in eigen
dom, of in huur op zoodanige voor
waarden dat het in vervolg van tijd
hun eigendom kan worden, dan heeft
men ook hier weer kweekplaatsen van
eigenerfde boeren.
landbouwershevolkingmaar wie zich
voorstelt dit te kunnen doen door wet
gevende of bestuursmaatregelen, dwaalt.
Wanneer men echter op de aangegeven
wijze te werk gaat, dan is er toch onge
twijfeld in eene zeer gewensohte rich
ting veel goeds te doen, en wat het
meeste zegt, men streeft zoo naar het
bereikbare, terwijl althans, wat het eer
ste betreft, ieder die iets van dien aard
beproeven wil, dadelijk de handen aan
het werk kan slaan en op niemand of
niets heeft te wachten.
Nieuwe elementen aan den eigenerf
den boerenstand toevoeren, moet van
onder op geschieden. Maar, zal men
vragen, als de grootgrondbezitters hun
grondeigendom in den regel wel uit
breiden maar niet verkleinen, hoe zal
men dan daarin slagen De weg die
daartoe leiden kan, is o. i. aangewezen.
Verschillende middelen worden aange
wend, om door ontginning van heide
werkloozen aan arbeid en daardoor aan
een bestaan te helpen wij noemen de
koloniën van de „Maatschappij van Wel
dadigheid" de bedelaarskoloniën te
Veenhuijzende stichtingen van den
„Oranjebond van Orde" die van den
„Bond van Orde door Hervorming", en
die der vereeniging „Door arbeid tot
Verbetering"; de christelijke bedelaars
kolonie „Het Hoogeland" onder Beek
bergen de landkolonie van het Leger
des Heils op den „Batelaar" onder Lun-
terende ontginningen voor rekening
van den heer P. W. Janssen uit Am
sterdam en van enkele! gemeentebesturen
in Friesland en in Drenthe. Al die on
dernemingen hebben ten doel, natuurlijk
met allerlei verschillen in de wijze van
uitvoering, om door ontginning van
woeste gronden, menschen, die niet
voor zich zelf kunnen zorgen, aan werkj
en brood te helpen.
-r-
Zóó kan men den eigenerfden boeren
stand allengs nieuwe en goede krachten
toevoeren, te beter omdat de hier
bedoelde personen hun opkomst groo-
tendeels aan hun eigen arbeid, hun ei
gen geestkracht, hun eigen volharding
te danken hebben. Maar hoe voorkomt
mon, dat hun goede krachten ontvallen?
Voor een deel geschiedt dit laatste door
achteruitgang daartegen is niet veel an
ders te doen dan de betrokken perso
nen te wijzen op arbeidzaamheid, zuinig
heid, overleg, enz. Er is echter een punt
in onze wetgeving dat tot versnippering
van eigendommen aanleiding geeft, en
dat gewijzigd zou kunnen en moeten
worden. Wij bedoelen de regeling van
het erfrecht. Wanneer een landbouwer,
die een eigen bedrijf heeft, bij zijn dood
kinderen nalaat, onder wie de nalaten
schap moet verdeeld worden, dan moet
in den regel het goed verkocht worden
en worden de zonen of pachters óf boe
i
renarbeiders. Telkens wanneer dit ge
schiedt, gaat er een eigen bedrijf te niet.
Om dit te voorkomen, is een regeling
noodig van het erfrecht, waardoor een
der zoons zijns vaders opvolger wordt,
onder zoodanige voorwaarden natuurlijk,
dat aan de andere kinderen hetzij hun
aandeel in geld worde uitbetaald, of dat
zij een zeker recht erlangen op eene uit-
keering van de opbrengst der boerderij.
Dat zulke regeling mogelijk is en goed
werkt, heeft de ervaring in Duitschland
geleerd. Men lette wel opwij bedoelen
niet de invoering van het Engelsche
eerstgeboorterecht, waardoor de familie
goederen aan den oudsten zoon over
gaan en deze zich in weelde baadt, ter
wijl de jongere kinderen zich maar moe
ten zien te redden wij verlangen alleen
een zoodanige regeling van het erfrecht,
dat ieder hot zijne bekomen kan, zon
der dat men verplicht zij een goede boer
derij onder den hamer te brengen.
Door dio middelen is het niet moge
lijk een geheele omkeering te brengen
in den economischen toestand van de
Het gewone jaarlijksche
feest voor de schoolkinderen van Barsin-
gerhorn werd gehouden op Woensdag
jongstleden.
Honderd-drie-en-twintig kinderen moch
ten deelnemen aan het leest, omdat zij
geen of slechts enkele willekeurige
verzuimen hadden in het jaar, en drie
hunner moestan uitgesloten worden van
de prijsuitdeeling, omdat zij meer dan 4
malen willekeurig hadden verzuimd. Slechts
twee jongens werden Wegens herhaald ver
zuim niet tot het feest toegelaten.
Het feest begon met een rijtoertje door
den Waardpolder en den Wieringervraard,
dat voor den middag afliep. Daarna wacht
ten den kinderen in de school een goed
onthaal, en na den middag werden kinder
spelen gehouden op het land van den heer
Schoorldie, evenals bij eene vorige gele
genheid, dat terrein voor dit doel welwil
lend ten gebruike had afgestaan. Natuur
lijk was bij dis kinderspelen een groot
publiek tegenwoordig, wat de feestelijkheid
zeer verhoogde. De prijzen voor de spelen
bestonden uit lekkere groote koeken met
een randje van suiker er op, en er was
veel kans. Mooi zoo
Het weder was 's morgens goed en 's
namiddags kon het ook al slechter geweest
zijn, want toen om 4 uur de dikke buiëa
kwamen, was het tijd om in de school de
gewensehte prijzen voor getrouw schoolbe
zoek in ontvangst te nemen en vroolijk
naar huis te gaan.
Zeer zeker zullen allee, die zoo bereid
vaardig een handje geholpen hebben aan
hel welslagen van dit kinderfeest, in de
blijde stemming der kinderen op dien dag
een onuitgesproken woord van dank heb
ben mogen vernemen voor het bevorderen
van de goede zaak van getrouw schoolbe
zoek.
Dat het willekeurig schoolverzuim hier
zoo gering is, zooals uit bovenstaande op
gave blijkt, is toch voor een niet gering
deel te danken aan het jaarlijksche school
feest.
Als nu ook nog eens op dergelijke wijze
kan voldaan worden aan den weusch, dien
de onderwijzers meermalen hebben uitge
sproken, en die zeker even gerechtvaardigd
is als die naar getrouw schoolbezoek, n. 1.
den wensch, dat het te vroeg verlaten
der school meer en meer worde tegenge
gaan
Omtrent den grooten brand
te Worm er veer, ontleenen wij aan ver-
schill. bladen het volgende
In den nacht van Woensdag op Donder
dag 1. 1. te 2 ure, brak brand uit in een
der rijstpakhuizen der firma Bloemen-
daal&Laan. De drie groote pakhui
zen Rangoon, Bontain en Sai
gon, werden totaal vernield. De aangren
zende rijstpellerij H o 11 a n d i a en het
pakhuis Batavia zijn behouden en heb
ben niets geleden.
Het Randehllad geeft de volgende be
schrijving.
De stoomrijstpellerij werkte dag en
nacht door, met dubbele ploegen, zoodat
op het oogenbliik dat de brand outdekt
werd, des nachts twee uur, het werk in
vollen gang was.
De pakhuizen lagen volgetaBt met zak
ken rijst, gepeld en ongepeld, en rijstmeel
te zamen naar schatting 40,000 balen
en hst vuur vond hierin zoo goed
voedsel, dat blusschen onbegonnen werk
scheen. De bovenste zolders stonden in een
oogenblik in lichtelaaie, en de drie spniten
van de fabriek vermochteu weinig uit te
richten. Zoo hevig breidde het vaur zich
uit, dat men te Amsterdam aan de Petro
leumhaven te ruim twee uur den brand
weerpost aan de Vau Noordkade waar
schuwde in de meeuing, dat er ta Zaan
dam brand was.
Uit de plaatsjes in den omtrek van
Wormerveer inkten spoedig de spuiten
aan. Uit Wormer waar de fabriek
eigenlijk staat kwamen 3, uit Wormer
veer 6, uit Jisp 1, uit Zaandijk 1, uit
Krommenie 2 spuiten, te zamen dus met
de 3 spuiten der fabriek 16 stuks, die
met 16 slangen werkten.
Toen was het pompen, pompen, pom
pen, heel den nacht doormsar het gaf
nu eenmaal weinigde daken stortten in,
de muren volgden, de ijzeren spanten we
ken van elkander, en wat er van terecht
kwam was een vlammende puinhoop,
meel, rijst, balken, ijzeren stutten, alles
door elkaar, in één rook, één grijs-door
dringenden rook;
Het was het best maar, de belendende
gebouwen nat te honden. En dat werd
gedaan, het moet gezegd worden, zoo
goed, dat het vuur beperkt werd tot de
puinhoopen.
Zoo stonden de ziken toen de ontbo
den stoomspuit uit Amsterdam kwam.
Men had reeds des nachts hulp gevraagd,
doch die kon niet gegeven worden. Eerst
om elf uur ging met den locaaltrein een
stoomspuit af, mei 10 man, onder den
sectiebrandmeester Boele en den brand
meester Van den Burg, van de Prinsen
gracht. Aan het station Wormerveer wa
ren geen paarden goed dan maar zelf
trekken. Op de plaats van den brand
was geen zoet water voor den stoomketel
goed dan maar halen van den over
kant. Dit duurde een tijdje, want de
mannen die des nachts gewerkt hadder,
waren niet frisch meer. Maar men kwam
er toch. En toen werden vijf slangen ge
koppeld op den Iriton een der gewe
zen Nieuwer-Amstelsche spuiten en
krachtig stuwde zij water op, ais een goe
dig, moedig beest, de buizen door, de
pijpen uit en zoo in den vuurpoel met
stevig geklater.
Daarnaast stond een Wormerveersch
handspuitje, met 12 man eraan, en ge
voed door een aanjagertja dat ook nog
een paar man vorderde. Alles voor ééu
straal.
Wormerveer met zijn groote fabrieken
heeft een stoomspuit noodig
Zooals wij het daar beschrijven, zoo is
het nu nog. Er wordt nog steeds gespo
ten om alles te doordringen van het wa
ter. De Amsterdamsche spuitgasten hebben
vier man aflossing gekregen, gistermiddag
en den geheeleu nacht doorgewerkt.
Aan de achterzijde van de pakhuizen
werden ploegen sjouwers aan den arbeid
gezet om van de rijst weg te halen wat
voor de hand lag. Alles was
gezwollen van water en bruin van rook
en vuur. De rijst werd bij hoopen op
het land geworpen om te drogen.
Omtrent de schade is net zekerheid
weinig te zeggen. Er werd verteld, dat
vier ton geen te lage schatting zou zijn.
De gisteren genoemde verzekering van
f 400000 a f 450000 moge wel wat
hoog zijn, zeker is het, dal pakhuizen en
waren een aanzienlijke som vertegenwoor
digen.
niet in de vergadering als secretaris toe
te laten.
Eergisteren voormiddag,
omstreeks 9 uren, is te MADE (N. B.)
een felle brand uitgebroken bij den ar
beider J. Roeien, waardoor diens huizing,
benevens de huizing van den arbeider
A. Ligthart en de boerenhofstede vaB den
landbouwer A. Kommeren geheel in asch
zijn gelegd.
Een meisje van 4 maandeD, dochtertje
van I. Roeien, is, in de wieg liggende,
mede verbrand. Den inboedel van A.
Kommeren uitgezonderd, welke slechts ge
deeltelijk gered is kunnen worden, is al
les tegen brandschade verzekerd.
Met 17 tegen 8 sfemmen
heeft de Raad der gemeente AMSTER
DAM, den onderwijzer Den Hartog
ontslagen.
Naar Het Volksdagblad verneemt, heeft
de heer M. Den Ilartog zich gewend, tot
Gedep. Staten met verzoek het besluit van
den Raad, waarbij hij als derde-onderwijzer
is ontslageD, niet goed te keuren. Even
eens zal met hetzelfde doel in onderwij
zerskringen een groote (adresbeweging op
touw worden gezit.
Mochten Ged. Staten het besluit goed
keuren, dan zal do heer Den Hartog den
minister van binnen], zaken vernietiging
vragen.
In het Friesche dorp ROT-
TEVALLE wilde een varken van den
veehouder M. niet langer eten. De eige
naar verkocht het aan een slager, en nu
bleek bij het slachten, dat de ring uit
den neus was geraakt en door het varken
met voedsel in den mond was gekomen
en zoo achter door de tong was gekomen.
Natuurlijk had dit het dier het eten on
mogelijk gemaakt.
Men schrijft uit BOLS-
WARD:
Dinsdag, des namiddags tusschen 4 en
5 uren, sloeg op het onverwachts uit
den achterzolder van het huis, bewoond
door de firma Bölger en Zoon, de vlam
uit. Gelukkig waren spoedig drie spui
ten aanwez'g. Het geheele dak is tot de
voorpui afgebrand en ingestort. Het huis
is gespaard, maar een massa winkelwaren
is verbrand en de waterschade is aanzien
lijk. Niemand was met vuur of licht op
zolder geweest. De eenige oorzaak is ver
moedelijk, dat de bliksem ingeslagen is
bij een kort onweder, dat zich op dat
uur hoven de stad ontlastte.
Maandag is te UTRECHT de Neder-
landsche Boerenbond definitief opgericht.
Het voorloopig bestuur had zich uit alle
oorden des lands eenige heeren geassu-
meerd tot het samenstellen van een re
glement. Tot deze heeren behoorden o. s.
dr. Schaepmau en baron Van Dedem, te
Dalfsen, KamerledenSmidt, van Gori-
chemVan Haersendonck, lid van Ged.
Staten van GelderlandTrujren, uit de
prov. Limburg.
Het reglement werd vastgesteld.
Het doel luidtDe Nederlandsche Boe
renbond, het Christendom als grondslag
der maatschappij erkennend en huldigend,
heeft ten doel de belangen van den boeren
stand te behartigen en de uitbreiding der
staatsbemoeiing op oeconomisch gebied ook
aan dien stand ten goede te doen komen.
Het reglement zal worden gezonden om
de koninklijke goedkeuring te ontvangen.
De Bond telt reeds 7000 leden onge
veer.
Uitwaterende sluizen.
Over de verkiezing van een secretaris
der „Uitwaterende sluizen*, die zoo zeer
de aandacht trekt, wordt nader aan het
üd. bid. gemeld dat Ged. Staten van
Noord—Holland aan het College hebben
bericht, dat zij van oordeel zijn, dat de
stemming niet juist plaats had.
Het College heeft sedert besloten den
heer mr. Van Lidth de Jeude nog
Dooreene commissie uit
het Nederlandsche landbouwcomité te
s'-GRAVENHAGE, wordt enquête in
gesteld naar den toestand van het
landbouwcrediet in Nederland. Aan
onderscheidene personen in de verschil
lende provincies zijn deswege belangrij
ke vragen ter beantwoording gezonden.
(7de Lijst).
Ontvangen van diversen
Te zamen f 520.14.
De laatste uitkeering d. d. 24 Juli be
droeg f 500op toezending vaD bijdra
gen wordt mitsdien wederom aangedrongen.
Da penningmeester
Dr. EMILE DENEKAMP.
AmsterdamLeidschegracht 117.
Het programma, vastge-
steld door de Sportvereeniging „liet Wil
lemspark" te Amsterdam, voor 9 Aug.
a. s., is als volgt
Brassardprijs, 2000 meter finale 3000
meter. Match Jaap Ede nK i s e r
2000 meter.
„Course de primes." Wedstrijd van
meet, 5000 meter f 10. voor iederen kilo
meter. Laatste Kilometer f 30, f 20 en f 10.
Internationale wedstrijd van meet voor
beroapsrijders in seriën van 2000 Meter
en beslissing van 3000 Meter.
Prijzen van f 100.f 50.f 25.
en f15.
Inleggeld f 1.50 voor één nummer en
f 1.voor elk nummer meer.
Inschrijvingen sloten Donderdag 6 Au
gustus, middernacht, ten kantore van de
Amsterdamsche WielerbaaD.
Uit UTRECHT meldt men aan het
Volksdagblad
Sedert eene week heerscht hier een
groote paniek, doordien de bankiersfirma
M. failliet gegeven heeft. De nadeelen, die
daardoor gek den worden, moeten zeer aan
zienlijk zijn, en vooral in kringen van
werklieden ondervindt men groote schade.
