AIeeieei flieiis-,
AiwitMis- k LllUllI
ONS STANDPUNT.
Zondag 10 Januari 1897.
41ste Jaargang Ho. 3167.
d
Dit blad verschijnt tweemaal per weekWoensdag- en
Z a t e r d a g a v o n d. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Uitgever: J. WINKEL
Burean: SCHiOKW, Laan, D 4.
Prijs per jaar f 3.—. Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers B Cents.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25;iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Bij dit Nummer behoort
een Bijvoegsel.
-\
die in het (lrtilikersvak wen-
schen te worden opgeleid, kun
nen plaatsing krijgen ter drukkerij van
dit blad.
GemeenleSchagen,
Bekend roakiagen.
„De kreedgepiooide mantel der niets
^reciseerende phrase bleek niet alleen
Binnenlandsch Nieuws.
De moorden te Amsterdam.
POLITIE.
Ter Secretarie dezer gemeente zijn in
lichtingen te bekomen omtrent een gevon
den Scheermes, Handschoen en
Haarspeld.
Burgemeester en Wethouders van Scha-
gen, noodigen bij deze belanghebbenden,
die over den jare 1896 van de gemeente
iets te vorderen hebben, uit, hunne reke
ningen vóór of op den lsten Februari a.s.
ter plaatselijke Secretarie in te leveren.
Schagen, 29 December 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
S. BERMAN.
de Secretaris,
DENIJS.
Men zou meenen, dat in de programma's,
in de Algemeene Vergadering der Libe
rale Unie op 14 Nov. j.1. vastgesteld, het
standpunt der vooruitstrevende vrijzinni
gen duidelijk was aangegeven.
Te duidelijk zelfs voor sommigen.
Want, anders zou men niet klagen, dat
zj te eng en te bindend zjn, wat na-
tuurljk niet anders beteekenen kan dan
dit, dat men er niet een' draai aan ge
ven kan, waardoor men in de dagen der
verkiezingen zich onder der L. U. scbjnt
te scharen, maar ten dage der be
slissing op het appèl kan mankeeren Z j
zjn duideljk genoeg om echte geestver
wanten te vereenigen, maar ook om
schjn-geestverwanten te doen zien, dat
zj aan eene andere deur moeten aanklop
pen. De programma's dienen om het
doel te bereiken, dat de hoogleeraar Mo-
lengraaff in zjne jongste ötó-artike-
len aangeeft en door ons vroeger in an
dere woorden werd aangeduid zj moe
ten alle principieel geljkgezinden doen
samenwerken, maar ook hen doen r uiteen
gaan,wier meeningen omtrent het te volgen
staatsbeleid op hoofdpunten uiteenloo-
pen".
Maar dat is uitstooten :van part jgenoo-
tenEn men komt met programma's
aandragen, die aan dit euvel niet mank
gaan. Zekerhet katholiek program
zelfs ljdt daaraan nog minder, want het
is gebleken, dat de dichter-staatsman,
die zeker geen ondergeschikte rol heeft
gespeeld bj de vaststelling van dat pro
gram, den dag na de afkondiging er
van zich niet gebonden verklaarde aan
de beginselverklaring omtrent het be
schermend stelsel, dat in katholieke krin
gen bjna de hoofdvraag van den dag
Is
Maar dr. Schaepman zeide dat, met
aijne bekende onvervaardheid, dadeljk
en onverbloemdin liberale kringen wil
men programma's, die de bestaande en
door niemand te ontkennen verschillen
met den mantel der liefde bedekken.
Wat daarvan komt, wj hebben het
vroeger al gezegd, maar wj kunnen de
verzoeking niet weerstaan het nog eens
met de woorden van prof. molengraaff
Ult de Gids te herhalen, waar hj herin
nert aan de geschiedenis der laatste 25
jaren en vooral aan 1891, toen de libe-
erJf j J de stembus in hoofdzaak met
ze e a%emeene vrijzinnige formule
instemden
waarljk hervormingsgezinden, maar ook
conservatieven en individualisten, in één
woord allen anti-clericalen wonderwel te
passen.
„Het gevolg bleef niet uit. In naam
trad eene groote liberale part j op, inder
daad was zj inwendig verdeeld, onmach
tig iets tot stand te brengen, onbekwaam
de leiding te nemen. En toen eindeljk,
als onmisbare voorwaarde voor
bljvende verbetering, door een Mi
nisterie, uit de partj voortgekomen, een
democratisch kiesrecht werd voorgesteld,
bleek zonneklaar, dat de eenheid der
partj louter schjn was."
Dien schjn wil men voortaan vermij -
den en vandaar duideljke, scherp om
lijnde programma's, die niemand uitstoo
ten, niemand binden. „Alleen hj is ge
bonden" zegt prof. Molengraaff, en
schrjven wj het hem van ganscher har
te na „die zich belemmerd voelt in
zjne vrje bewegingen, verhinderd voelt
te handelen naar zjne overtuiging. Daar
om voelen zich door een programma al
leen zj gebonden, die niet volkomen,
slechts ten halve of voor een deel ermede
instemmen."
Vanwaar dan echter, dat men die pro
gramma's, als zj zoo duideljk zjn, zoo
verkeerd verstaat Omdat men ze zoo
slecht leest. Wat praat gj van sociale
hervormingen, zoo roept de eene ons toe,
die komen er van zelf wel, let op „het
groot gevaar", dat vlak voor ons ligt.
Dat groot gevaar is de drang naar be
schermende rechten. Een ander wjst ons
op het clericale spook en meent, dat de
L. U. blind is voor de gevaren, die on
ze vrjheden bedreigenMaar eilieve,
wat wordt er dan door de programs der
L. U. verklaard Wat wordt daarin op
den voorgrond gesteld Ditdat voor de
gezonde ontwikkeling van ons staatkun
dig leven noodig bljft de handhaving
van onze constitutioneele instellingen en
volksrechten tegen iederen aanval, van
welken kant ook ondernomen. En voorts
ditdat behartiging van de ontwikke
ling van landbouw, veeteelt, handel en
njverheid moet plaats hebben, maar....
,niet door beschermende rechten
Wat beweert men dan, dat de voor
uitstrevende vrjzinnigen blind zjn voor
die dingen P Dat zjn zj allerminst. Maar
evenmin staren zj zich blind op die din
gen, en zj zien niet voorbj, dat naast
behoud van het goede, dat zj hebben,
noodig is een handelend optreden tot het
aanbrengen van sociale hervormingen,
waarop reeds te lang gewacht is en, om
welke tot stand te brengen, geljkgezin
den de handen ineen moeten slaan.
En vandaar, zoo voert men ons sma
lend tegemoet, uwe ellenlange program
ma's met allerlei zaken, rjp en onrjp,
waaraan we wel een kwart eeuw ge
noeg kebbenOch, lees toch, is ons ant
woord, en gj zult vinden, wat wj u nu
weder eens met de woorden van prof.
Molengraaff willen zeggen, omdat wj
niet altjd ons zelve willen repeteeren
„Door de verschillende hervormingen,
in dat programma genoemd, loopt de
gouden draad der sociale rechtvaardig
heid. Zj stempelen de partj, die voor
haar in het krjt treedt, tot eene sociale
partj."
Eene sociale partj die sociale recht
vaardigheid wil, ziedaar het standpunt,
waarop de I/«ie-programs de vooruit
strevende vrjzinnigen plaatsen.
Maar sociale rechtvaardigheid willen
allen. Ja, maar j'uist omdat allen het
willen en toch niet allen hetzelfde wil
len, is het noodzakeljk wat nader aan
te duiden, wat en hoe men dit bedoel
de. En nu is het j'ammer, dat de ver
vaardigers van andere programma's niet
even duideljk geweest zjn. Te begrij
pen, hoewel niet goed te keuren, is dat
van hen, die in beginsel niet, of althans
niet veel van de L. U. verschillen, maar
die liefst de deur openzetten voor vogels
van allerlei pluimage.
Minder verklaarbaar is het van hen,
die van een ander beginsel uitgaan. Dat
is met de Amsterdamsche kiesvereeni-
ging Be Grondwet het geval. Zj wil in
derdaad iets anders dan de L. U. en
zou zich verongeljkt achten, als men
beweerde, dat zij ook, evenals andere
ontwerpers van programma's, alleen maar
hetzelfde op andere h. i. betere w jze kon
zeggen. En wat lezen wj nu in haar
programma, in de zinsnede, waarop het,
naar onze meening, inzonderheid aan
komt P Z j is van oordeel
„dat de grondslagen van onze be
schaving en onze constitutioneele instel
lingen moeten gehandhaafd worden en
dat deze voldoende ruimte laten, om de
belangen van allen naar behooren te be
hartigen
dat de vrje ontwikkeling van het in
dividu en het particulier initiatief, die
steeds groote diensten hebben bewezen
aan de beschaving en den vooruitgang,
ook in de toekomst eene groote rol zullen
moeten spelen
dat de tjd gekomen is om met inacht
neming van de ervaring, hier en elders
opgedaan, meerdere maatregelen te ne
men tot bescherming van onmondigen en
zwakkeren, doch dat daarhj gezorgd
moet worden deze maatregelen zoo te
kiezen, dat het besef van eigen verant-
woordeljkheid voor hunne daden bj de
burgers niet verzwakt, en het algemeen
belang niet achtergesteld worde bj het
belang van enkele groepen.
Dat ziet er zoo kwaad niet uit. En
op den klank af denkt men dadeljk aan
de wo .rden van prot. vak Hamel:
„Niet alsof het te doen zou zjn om
staatsbevoogdiDg en verslapping van de
zelfstandige krachten in het volksleven,
op het gevaar af een volk te scheppen
van parasieten
En toch: hier ligt de kern der zaak
Ziet, de mannen van De Grondwnt
zitten in hunne individualistische ves
ting. Zij begrjpen echter, ook hun
is de stroom des t jds te machtig,
dat zj daarin niet opgesloten kunnen
bijven, dat zj in het open veld moe
ten komen, en, het is vleiend voor de
L. U., dat zj begrjpen zich daar te
moeten bewegen in de richting, waar
deze hare vanen heeft geplant: maar zéé
ver gaan als de L. U. durven z j niet. Z j
willen de onmondigen en zwakken wel
„beschermen". Er is echter meer noo
dig. „De Staat behoort zich", het is
weer prof.MoLENGRAAFF, dien we laten
spreken „het lot der economisch-zwak-
ken rechtstreeks aan te trekken, wakend
voor overheersing van den eenen mensch
door den anderen, van de eene klas
se door de andere".
Wil men het standpunt der L. U. in
't kort aanduiden, dan denke men zich
haar geplaatst tusschen twee uitersten
rechts de individualisten (conservatieven),
die wel de economisch-zwakkeren willen
„beschermen", maar niet hen onafhanke-
ljk willen maken van de overheersching
door het kapitaal; links degenen, die, den
oorlog verklarende aan het kapitaal, aan
de bestaande orde van zaken, den arbei
der aan eene nieuwe voogd j, die der ge
meenschap, de staatsbevoogding, willen
onderwerpen.
Tusschen die twee uitersten in staat de
Liberale Unie, strjdende, rechts tegen
elke bevoorrechting van het kapitaal,
links tegen staatsbevoogding, maar arbei
dende met al de kracht, die in haar is, om
hen, die niets hebben dan hun' persoon
en hun' arbeid, te maken tot zelfstandi
ge krachten in het volksleven.
D e betimmering der strijk-
molecs van Schager Kogge is opgedragen
aan den timmermaa A. Droog van Kol-
horn, terwijl de molens van den Kaag
polder door K. Beek, van Barsingerhorn,
en de molen van den Hooglandspolder door
P. Eriksvan Barsingerhorn, zulten worden
betimmerd.
In enkele streken van
Noord-Brabant heeft men de vreemde
gewoonte zich het hoofdhaar soms met
petroleum te wasschfn. Dit bad eene
dienstbode te KNECHTSEL ook gedaan
taarns ging ze vunr aanleggen, terwijl de
baren nog niet geheel en sl droeg waren.
Eene vonk kwam bij baar hoofd en het
haar vloog in brand, terwijl het meisje
van angst en pijn in zwijm viel. De
ijliugs toegeschoten hnisgenooten doofden
de vlammeD, doch bet hooid is mét brand
wonden overdekt.
In TWENTE ismen voorn e-
meris eene vereeniging op te richten van
werkgevers en ouders en voogden van werk-
nemers, tot sparing en belegging van een
deel van het weekloon van jonge werklie
den.
Het doel is, van de allerwege in
dit district voor jonge werklieden bestaan
de gelegenheid, om geregeld werk te ver
krijgen, door sparen partij te trekken tot
kapitaalvorming te hunnen bate.
Jonge werklieden verdienen daar vrij
hooge loonen, waarvan in den regel al
heel weinig of niets wordt gespaard. Alles
wordt aangewend tot het voldoen aan al
lengs grooter wordende behoeften, die men
op rijperen leeftijd onmogelijk kan bevre
digen.
De vereeniging z»l haar doel trachten te
bereiken door het houden van voordrach
ten, het uitgeven van geschriften, het be
spreken van de noodzakelijkheid van spa
ren, het geven van inlichtingen, en, waar
dit niet baat, door onderlinge samenwer
king.
Treurig,
Te LCTJEBROEK is het 6 jarig zoon
tje van den laudbouwer R., terwijl het de
eenden voerde, in het water gevallen. Het
kind werd kort daarna levenloos opgehaald.
De Berkel.
Het water van het riviertje de Berkel,
dat met aanzienlijk verval uit het Mun
sterland naar den IJsel stroomt, is sedert
emwen gebruikt tot het drijven van ee-
nige meelmolens te Vreden, Eibergen,
Borkeloo, Lochem en Zntpben. Door de
concarrentie van den stoom zijn die molens
d« een na den ander zoo onproductief gewor
den, dat er eenige reeds zijn afgebroken en
andere nog een kwijnend bestaan voort-
sleepeD.
De molen te Vreden, aan den vorst van
Anholt toebehoorend, is thans op nienwe
maaier ingericht met eene turbine tot het
drijven van een dynamo en dezelfde wa
terkracht, waarmede vroeger 3 molensteenen
werden gedreven, is nu voldoende om be
weegkracht te leveren voor eene groote we
verij, voor den onden meeltnolen en tot
electrische verlichting van de stad en van
particuliere woningen.
Hoewel altijd voldoend water voorhanden
is, heeft men accumulatoren aaDgelegd
om voor 24 uren kracht in reserve te
honden.
Eergisterenavond te8uur
brak er te Wormerveer brand uit in de
stoomhoutzagerij van de Wed. P. Stelling.
Het perceel, geheel van hout gebouwd, is
totaal afgebrand. De schade wordt doar
assurantie gedekt.
Men s c h r ij f t uit AMSTERDAM
van 6 Jan. aan het U. D.
Gisterenmiddag heeft een net gekleed
jongmensch in de Koningstraat getracht,
een meisje met een mes te steken; hij is
naar het politiebureau aan de St. Pieters-
bal gebracht. Het signalement van den
arrestant komt in 't geheel niet overeen
met dat, door Maria Hoek van haar' aan
valler gegevenhij schijnt dan ook niets
met den moordaanslag in de Spinozastraat
te maken te hebben.
Verkiezing Pror. Staten.
Voor de verkiezing van een lid 7an de
Provinciale Staten in het hoofdkiesdistrict
PURMEREND, vacature mr. L. C. van
Bommel, zijn uitgebracht 735 stemmen.
Met groote meerderheid is gekozen jhr.
C. van Cittersburgemeester van Puimer
end.
Zoover van uit Monniken-
dam het oog reikt, is alles met ijs be
dekt, waardoor het verkeer net het eiiand
Marken geheel gestremd is.
Eerg i s t ernacht had op
het Begijuhof te BREDA een droevig on
geluk plaats.
Het 72-jarige Begijntje Palts had des a-
vonds haar brandend testvuurtje wat aan
gewakkerd met een' nieuwen voorraad houts
kolen, waarvan ruim een hectoliter in den
kelder onder hare woning lag. Bij die ge
legenheid schijnt eene voük nit die test in
den voorraad houtskolen te zijn geraakt,
althans, toen eergistermorgen hare buur
vrouw Daar ouder gewoonte klopte tegen
den muur, welke de woningen scheidt bleef
het antwoord uit en vond men zuster
Palts dood op bed, vermoedelijk gestikt
door het koleDgas, dat nit den kelder was
opgestegen, en door de openstaande deur
haar kamertje was binnengedrongen.
Eeuige Amsterdamsche bladen deelen
1 mede, dat de justitie op het oogenbiik het
spoor volgt van een' persooD, omtrent wien
haar de volgende mededeeliugen werden
gedaanEeuige weken geleden gingen
twee dames van de straat, die achter de
P. C. Hooftstraat loopt, in de richting van
de Van-EegheDstraat. Zonder dit te hebben
bemerkt, werden zij gevolgd door een'
goedgekleed persoon, die zich ter hoogte
van de Van-EegheDstraat bij haar voegde
en haar met allerlei praatjes lastig viel.
De dames verhaastten haren stap, maar
bij eene lantaarn gekomen, greep het indi
vidu de jongste dame bij den arm, haalde
iets uit den borstzak van zijne overjas, en
nitte eene bedreiging. De (Ltmes wisten
zich echter los te rukken, zetten het op
een loopen en de man verdween in eene
andere richting.
Over de zaak werd niet verder gespro
ken, er werd ook geen aangifte van ge
daan, omdat men toch geen aanwijzingen
kon doen. Ook toen de moord in de Van
Eeghenstraat beide dames opnieuw aan
hare ontmoeting! herinnerde, deden zij
geen aangifte van hetgeeD haar overkomen
was, weder omdat zij geen enkele aanwij
zing konden doen. Maar voor eenige da
gen ontmoetten de dames onverwacht den
zelfden persoon, dien zij onmiddellijk her
kenden. En nu gingen zij de politie be
richt geven.
Te oordeelen naar de vrij duidelijke
beschrijving van den persoon, die de dames
thans konden geven, heeft men hier te
doen met een niet onbekend individn en
hoopt de justitie hem wel uit te vinden.
Ook een jubileum. De
postgemeenschap tus«chen Texel en Vlie
land werd voor 40 jaren opgedragen aan
de gebroeders Bnijs te de Cocksdorp. On
geveer 1400Ö maal is de overtocht in dien
tijd volbracht en dikwijls bij storm of
ijsgang met levensgevaar.
Te HAARLEM werd eergis
teravond op straat rondgevent met een af
druk
van
een
„open brief",
welke door de redactie van het Weekblad
voor Wet en Recht aan de Tweede Ka
mer wordt gericht in z»ke het overlijden
van den heer D. W. Kievits, op Meeren-
berg.
In dat adres verzoekt de redactie: lo. het
lijk te doen opgraven en het door den
broeder van den overledene te doen erken
nen; 2o. het door eene commissie van
doctoren in tegenwoordigheid van de pers
te doen onderzoeken; 3o. te gelasten,
dat bij het onderzoek geen Latijn, doch
zuiver Nederlandsch gesproken worde, op
dat het door de getnigen goed kan wor
den verstaan.
Den 7den Januari zon de
Raad van OPSTERLAND vergaderen.
De burgemeester, een der wethouders en
de secretaris waren op den bepaalden tijd
tegenwoordig, maar de overige raadsleden
bleven weg. Het bleek nu, dat één der
raadsleden, die heden elders moest zijn,
aan zijne collega's per brief had verzocht,
niet te verschijnen, opdat de raadsverga
dering zon moeteD worden verdaagd, het
geen dan ook geschiedde.
Te Drachtster Compagnie
(Fr.) kwam een boerenknecht in bezit van
eene revolverpatroon. Hij was nieuwsgie
rig om te weten of deze al of niet was
afgeschoten en deed haar in een' bos stroo,
dien hij in brand stak. Vervolgens roerde
hij met een stokje in het brandende stroo,
waarop de patroon afging en de kogel zijne
rechterkuit trof en met den meesten spoed
geneesknndige hulp moest worden verleend.
Alkmaar, 8 Januari. Hst
geschenk, dat den aftredenden commissaris
der Koningin in Noord-Holland zal wor
den aangeboden door vertegenwoordigers der
waterschappen, kan op den bepaalden tijd
Diet gereed zijn. Daarom zal de teeke-
ning worden aangeboden.
Blijkens de gehouden drie
jaarlijksche verhuring van dijken, kaden,
wegen en het jachtreoht van den Anna
Paulowna-polder, op Zaterdag den 2
dezer, zal de opbrengst jaarlijksch 14 pCt.
minder bedragen dan in de vorige diie
jaren.
Een eigenaardig gebruik.
Een eigenaardig gebruik vindt men nog te
MUNNEKEZIJL, dat stellig van zeer on
den datum dagteekent. Omstreeks Kerst
tijd en Nieowj<ar worden de buurtgenoo-
ten de kom van het dorp is in twee
buurten verdeeld ui'genoodigd te ko
men chocolade driiker. De peisonec, die
