9
v. R.
De protestantsche gemeente zou bij den kerkbouw minstens f 2000.bespaard
hebben. Slechts de besparing op enkele artikelen, wier verbruik eenigszins is na
te gaan, is onderzocht en in de rekening opgenomen.
Yoor de berekening der totale som zou men huis aan huis moeten gaan vra
gen wat voert ge af en aan. Dit is natuurlijk ondoenlijk, terwijl niet alle men-
schen dit willen opgeven.'
Men mag desnoods bewerenGij hebt hier een paar ton, daar een paar
centen teveel genomen. Wij schenken hun die. De onberekende en onberekenbare
voordeelen zijn tienmaal grooter.
Hier volgen eenige sprekende cijfers
Iemand betaalde op denzelfden tijd voor dezelfde goederen per ton
van Amsterdam naar Schagen bij waggonlading f 1.50.
- 15 tons-vaar tuig 1.20.
Schagerbrug
60
een
0.65.
Een inwoner van Schagen kreeg in '91 van een firma te Rotterdam
aanbieding voor een kolensoort franco waggon Schagen en franco boord Schagerbrug
met een verschil van f 0.07 per H. L. f 0.84 per ton.
Eenige jaren later bood een andere firma te Rotterdam een kolensoort aan
franco Schagen ongeveer tegen gelijken prijs als aan een ander te Alkmaar, onder
voorwaarde dat een 100 tons-tjalk daar voor den wal kon komen. De man was
hier niet bekend. Op de hoogte gekomen, moest hij zijn aanbieding met f 0.08
per H.L. f 0.96 per ton verhoogen. Wij hebben slechts op 5 ct. per H.L. gerekend.
Iemand liet een lading van ruim 70 ton te Alkmaar komen. Hij betaalde
aan vracht van Amsterdam naar Alkmaar f 0.625 p. ton. Verscheping van Alkmaar
naar Schagen kostte hem f 0.725 per ton, ongerekend verlies door overlading, en
hiervoor moesten zes man 5 dagen en 5 nachten zonder voldoenden rusttijd doorwer
ken om liggeld a f 10.per dag te voorkomen, daar wegens het drukke bieten-
vervoer als anderszins in geheel Alkmaar slechts één vlet, die de Zes Wielen kon
passeeren, te krijgen was.
Voor vracht van Schiedam naar 't station Schagen van één H.L. gedistilleerd
betaalt men 70 ets., van Schiedam naar de haven van Oude Schild 35 ets. Dit zijn
feiten, waarvan bewijzen voorhanden zijn.
Is met zulke toestanden handel en industrie van eenige beteekenis in West
friesland wel denkbaar
Stel daar bijvoorbeeld nu eens tegenover de groote waarschijnlijkheid, dat, indien het
kanaal er is, Donderdags tal van beurtschepen van Den Helder, Wieringen, Wieringerwaard,
Anna Paulowna, Zijpe, Waard en Groet enz. waren af en aan zullen voeren.
Op doorvoer van andere provinciën, verblijf in de haven van vreemde vaartuigen bij strem
ming der vaart door vorst, willen wij maar niet wijzen, doch wel willen wij even de aandacht
vestigen op het Zuiderzee-plan en de gevolgen daarvan voor Schagen met haar naaste omgeving,
wanneer het Kanaal er niet komt.
Helder
/V
O
rt
00
•"d
C
O
W
Schagen
Kolhorn
Medemblik
in het Zuiderzeeplan opgenomen kanaal van ongeveer gelijke afmetingen
als het gewenschte.
Men behoeft waarlijk geen voorspellenden geest te bezitten, om de toekomst van Scha
gen dan donker in te zien.
Het centrum verplaatst zich. Alle plaatsen in de omgeving te water verbonden met den
nieuwen polderalleen de marktplaats Schagen niet.
Het Kanaal loopt te Kolhorn dood.
Is 't niet of men wacht op blijken van energie om de helpende hand uit te steken, ten
einde die Chineesche muur, de Westfriesche slaperdijk, die ons voor mogelijke gevaren moet
beschermen, doch ons daarbij dooddrukt, te helpen doorboren, natuurlijk met behoud van zijn
zeewerend vermogen
Dan zal hij in werkelijkheid een beschermende vriend worden, nu heeft hij meer van
een boa-constrictor, die in zijn omhelzing alle leven doodt.
Wij vertrouwen, dat de regeering, die de uitvoering der Zuiderzee-plannen ter hand neemt,
daartoe niet zal overgaan zonder de noodlottige gevolgen daarvan voor Schagen te helpen voorko
men, indien zij daarop bijtijds met krachtige en gegronde argumenten is gewezen.
Mocht het Kanaal tot stand gekomen zijn, dan zal ook voor Westfriesland en in 't bijzon
der voor Schagen, dat aan de groote spoorlijn van Friesland naar Amsterdam en Rotterdam komt
te liggen, per tram verbonden met haar onmiddellijke omgeving, ook met de Zijpe en Wieringerwaard
naar wij hopen, het grootsche werk der Zuiderzee-demping een zegen blijken te zijn.
Men smede het ijzer wanneer het heet is!
Op dezelfde wijze als voor Schagen, is berekend, dat de gemeente Barsingerhorn, als zoo
danig een besparing van minstens f 50,en de ingezetenen van f 2127.50 per jaar zullen genieten.
Al deze besparingen van deze lichamen, bannen, polders, gemeenten enz., gekapitaliseerd
en rekenende op een bijdrage van het waterschap voor beteren waterafvoer, op grootere en kleinere
bijdragen van de meer indirect belanghebbenden, komt men tot een bedrag van minstens f 60.000.
Deze lichamen kunnen dit zeer gemakkelijk bijdragen, daar zij op deze wijze door met de
eene hand uit te geven wat zij met de andere besparen, zonder eenige opoffering derhalve
hunnerzijds, de welvaart hunner ingezetenen en ingelanden in hooge mate kunnen bevorderen.
Blijft thans nog over te bepalen, hoe de gemeenten Barsingerhorn en Schagen op de bil-
lijkste wijze rente en aflossing zullen terugvorderen van het kapitaal, dat zij in verhouding tot de
berekende besparing harer ingezetenen zullen verstrekken.
Voor vele ingezetenen toch zou 't te bezwaarlijk zijn, zelf een flink bedrag in eens bij te
dragen. De een, omdat hij 't niet heeft de ander omdat hij 't in zijn zaken niet missen kan,
een derde heeft daartegen bezwaar, omdat'hij tijdelijk hier gevestigd is.
Allen kunnen echter jaarlijks een deel van hun besparing daarvoor afstaan en niemand
kan, dunkt ons, daartegen een billijk bezwaar hebben.
Die terugvordering kan echter niet door middel van den hoofdelijken omslag geschieden,
omdat dan sommigen, die slechts gering belang bij het Kanaal hebben, 't zwaarst getroffen zullen
worden en omgekeerd zij, die 't meest profiteeren, misschien 't minst zouden betalen, zoo wordt
beweerd, ofschoon wij 't hiermede niet geheel eens zijn.
Stel namelijkeen, handelaar of industriëel bespaart op een artikel van
dagelijksche consumptie, dat in de gemeente wordt geplaatst, een zekere som per
jaar; dan zal de concurrentie hem wel dwingen een groot deel, b. v. 60 °/0, af te
staan door prijsverlaging.
Dit deel wordt dus verdeeld over allen, den één wat meer, den ander wat
minder, doch juist vrijwel in verhouding tot den levensstandaard.Van het overblijvende
zal hij misschien wat meer verteren of er zijne zaken mede uitbreiden, in beide
gevallen in handen van anderen brengen, of geheel opleggen, doch wanneer dit van
eenig belang is, zal zijn draagkracht verhoogd worden en de gemeente door verhooging
van aanslag een deel eischen.
Bij een groothandelaar is 't eenigszins anders, Hij zal zijn waren voor een
groot deel buiten de gemeente plaatsen. Direct profiteeren daarvan andere ingezetenen
dus weinig of niet. Maar wel wordt de concurrentie hem gemakkelijker gemaakt.
Zijn meerdere welvaart en draagkracht komt ten goede aan zijn omgeving en aan
de gemeentefinanciën en meerdere groothandelaren en industriëelen worden aange
moedigd zich in dezelfde streken te vestigen.
Er is echter een middel om aan het bovengeuite bezwaar tegemoet te komen.
De Gemeenten heffen eenvoudig van de goederen, die op haar grondgebied worden gelost
en geladen, een zeker bedrag aan kanaal- en kadegeld, waardoor juist van hen, die door het
kanaal goedkooper af- en aanvoeren, een deel hunner besparing ter goedmaking van de renten
van het ten behoeve van hen voorgeschoten bedrag teruggevorderd wordt.
De Gemeenten Barsingerhorn en Schagen zouden dus ten behoeve harer ingezetenen een
bedrao- van f 134437.50 of rond f 140000.— tezamen bijdragen, makende met hetgeen bovenge
noemde lichamen kunnen bijdragen f 200000.—, of ongeveer een derde deel der aanlegkosten.
Nemen wij aan, dat zij deze f 140000.— tegen 3 l/2 °/0 rente, met aflossing in 45 jaar
kunnen leenen, dan hebben zij te betalen 't eerste jaar f 4900,aan rente.
f 3100.aan aflossing.
8000.—.
7000
hoogstens,
voor 't eerste jaar.
De
f 250.—
terwijl wij
onderhoud en bediening
f 15000.-
Overijselsche Kanalisatie-Mij. betaalde in '97 aan onderhoud en bediening
p. K; M. De Waterstaat rekent gemiddeld op f 500.p. K. M.,
op f 555.p. K.M. gekomen zijn.
Het is dan ook wel zeker, dat dit bedrag de eerste jaren niet bereikt zal
worden. Mocht dit maximum na verloop van tien k vijftien'jaar bereikt worden,
dan is de rente reeds met een derde verminderd.
Ook achten wij 't niet onmogelijk, dat een annuiteitsleening van 4
voor een duur van 50 jaar te plaatsen zou zijn en Gedeputeerde Staten daarvoor
hun toestemming zouden geven, waardoor de jaarlijks te betalen rente en aflossing
tot f 5600.teruggebracht zou worden.
Wij willen echter 't ongunstigste geval, dat men zich denken kan, aannemen. Uit verschillende
gegevens van af- en aanvoer door de bestaande hoogst gebrekkige sluisjesgelooven wij het eerste
jaar gerust te mogen rekenen op een vervoer van minstens 60000 ton door het kanaal, alleen
voor de plaatsen Barsingerhorn en Schagen, zoodat daarvan in 't ongunstigste geval 25 ets. p. ton
zou moeten worden geheven aan kanaal- en kadegeld om dit bedrag van f 15000.goed te
maken, waarbij totaal niet is gerekend op kanaalgeld van doorvarende schepen, noch op eenige
bijdrage in de kosten van onderhoud vanwege Rijk en Provincie, noch op eenigen vooruitgang.
Vergelijking met andere vaarten onder gelijke omstandigheden verbeterd, doen zien, dat de
vaartbeweging na de verbetering reeds na weinige jaren, twee-, drie- tot viermaal grooter dan
voor de verbetering wordt.
Doch waar gemiddeld 50 tot 60 ets. p. ton bespaard zal worden, kan ook zoo noodig in
de eerste jaren een retributie van 25 ets. geheven worden, al zouden wij 't nog meer in 't
belang van alle ingezetenen achten, wanneer een deel in den hoofdelijken omslag werd gevonden,
die zonder verhooging meer op zou brengen.
Andere middelen van vervoer mogen gemakkelijk zijn, het verkeer bevorderen, zij maken
't niet of weinig goedkooper, althans wat goederen betreft. Of het verkeer dezen of genen kant
uitgeleid zal worden, is onmogelijk vooraf met zekerheid te bepalen.
Alkmaar is bevreesd, dat de tram door de Zijpe het verkeer meer naar Schagen zal trekken,
Schagen denkt omgekeerd.
Wij zouden zeggen, Schagen kan er moeilijk slechter van worden, want het is thans met
de Zijpe in 't geheel niet verbonden.
Doch de besparing op vrachten is geen kansrekening! Dit staat vast en daaruit moet
meerdere welvaart geboren worden.
Zal er echter iets van komen, dan moeten allen krachtig medewerken.
Dat zij zoo!
Maart 1899.
