Zondag 2 November 1902.
46ste Jaargang No. 3780.
Dit blad verschijnt tweemaal per week Woensdag- en
Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENT1EN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
ADVERTENTIEN van 1 tot 6 regels f 0.26 iedere regel meer 5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
EERSTE BLAD.
Kennisgeving.
De Commissie-
Binnenlandsch Nieuws.
Buitenlandsch Nieuws.
Nitm
COURANT.
AfralEitis- Liittiivklil.
SSureaaSCU.ifiKSf» L&an, 4.
UitgeverP. TRAPMAN.
Medewerker J. W I Si E L.
D%t nummer bestaat uit drie bladen.
(iemeente Schagen
BEKENDMAKINGEN.
o-o
POLITIK.
Tet Secretarie daier gemeente worden inlichtingen
v e r f o c h t omtrent een op de weekmarkt jl. vermisten
Orerhouderf en zijn «lichtingen te bekomen
omtrent gevonden bankbiljetten.
OPENBARE~VERGADERING van
den Raad der gemeente SCHAGEN,
op Dinsdag den 4 November 1902, des
voormiddags ten 10 ure.
Punten van Behandeling
1 Ingekomen Stukken.
2 Vaststelling suppletoire begrooting
dienst 1902.
3 Idem Begrooting dienst 1903.
4 Wijziging verordening lierhalings-
onderwijs.
5 Benoeming onderwijzers herhalings-.
onderwijs.
6 Adres Mej. Atema om gebruik van
een der schoollokalen.
7 Adres Th. Roep c.a., om vergunning
tot aanleg van perkon voor hunne
woningen aan den Stationsweg.
8 Benoeming stembureau.
Schagen, 30 October 1902.
De Burgemeester,
H. J. POT.
Burgemeester en Wethouders van Schagen,
Gezien art. 22 der politie-verordeniDg voor die
gemeente,
Brengen ter kennis van de hoofdbewoners der ge
bouwen en de eigenaars, vruchtgebruikers of baheei-
dera van onbewoonde gebouwen of onbebouwde perc^-
len in de kom dier gemeente
dat zy de loopstraat voor en langs die gebouwen
of perceelen moeten doen scbtobben en zulks geschied
zal moeten zijn vóór Maandag 3 November a.s.j des
namiddags ten 4 ure.
Nalatigheid iu bet voldoen aan deze afkondiging is
strafbaar met eene geldboete van ten hoogste f 25.
of ten hoogste zes dagen hechtenis,
Schagen, 30 October 1902.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
H. J. POT.
De Secretaris,
DENIJS.
gaasmarltt Jlfhagen.
De Kaascom missie rekent het zich een
plicht, na de gehouden tweede markt te
Schagen het volgende onder de aandacht
te brengen vooral van fabrieken en
eigen producenten.
De tweede markt is alle begin is
moeilijk in vele opzichten veel beter
geslaagd dan de eerste, met zelfs vlugger
handel en beter prijzen;
Bij nagenoeg gelijken aanvoer van
kaas als op de oerste markt, was het
wegen ruim twee uren eerder
atgeloopen, terwijl de afvoer van kaas
in de motoren ook veel geregelder en
Wngger ging.
Weer waren er ook nieuwe kooplieden
op de markt aanwezig en naar veler
meening is het beslist zeker, dat vol
gende markten ook nog andere kooplieden
zullen trekkenwaar de kaas ia,
komt de koopman.
Hoewel de Commissie er niet aan
twijfelt, dat boeren en fabrieken weer
het hunne zullen doen om de koopers
door Hinken aanvoer te gerieven, neemt
zij toch nog eens de gelegenheid waar,
daarop met warmte aan te dringen.
Nu hangt het alleen vau den aanvoer
of de nieuwe markt zal blijven bestaan
en dezen faktor heeft alleen de boer in
lijn hand.
Daarom nogmaals, fabrieken en boeren
m&rkt in uw eigen voordeel
geregeld 's Woensdags te Schagen!
- WIERINGEN.
Vergadering van de IJsclub Wieringen,
gehouden op Woenedag 29 Oct. 1902,
avonds 7 uur, in 't lokaal van den
heer A. de Haan.
Aanwezig 19 leden. Na opening door
den voorzitter, den heer W. de Jong,
*otden door den eecrden hr. C. M.
de notulen gelezen en goedgekeurd,
lening en verantwoording wordt
door den pecnicgmeesttr, den
L. Rutsen.
De ontvangsten bedropgen f84.59, de
uitgaven f 76 30, batig saldo f 8.29. Een
commissie bestaande uit de heeren D Oden
en M. Jb. Mostert, ondorzocht de rekening
en bevond alles in goede orde, zoodat ver
volgens tot goedkeuring werd besloten. De
penningmeester deelde mede, dat heden
avond door hem een brief was ontvan
gen van den heer M. Poppen te War
mond, vroeger penningmeester der ijeciub
Wieringen. Poppen vroeg, ot de ponning-
meester zoo goed zijn wilde, om de door
hem nog aan de IJsclub verschuldigde
gelden te willeu opgeven, daar hij dan
dat bedrag zou overzenden. Uit de notulen
bleek, dat dit bedrag nog was f 12.66
De penningen, zou hieraan voldoen.
Wordt overgegaan tot verkiezing van
een voorzitter. De aftredende, de hoer W.
de Jong, wordt herbenoemd, en verklaarde
zijn benoeming W8der aan te nemen.
Worden benoemd zes Keurmeesters
voor den a.s. winter, om, mocht de
gelegenheid zich voordoen, in overleg
met het bestuur de wedstrijden te regelen.
De volgende heeren werden benoemd
P. Kaan, P. Keijzer, P. Lont, J. Jong
kind, Jac. Kaptein en T. Visser on als
reserve de heeren M. de Haan en Ds.
Bax.
Voorz. deelt mede, dat 't Gem-bestuur
afwijzend had beschikt op 't verzoek om
trent de omksaiïng van hot water de Hau-
kes, doch de vergadering besloot om nog
maals een dergelijk verzoek in te zenden.
Voorz. stelt voor,om het hooi- en rietgewas,
van de landerijen, is huur bij de ijsclub,
maar op deze vergadering te verkoopen,
wat wordt goedgevonden. Bij veiling
wordt 't hooi gekocht door de heoren
S. de Haan Jz. en J. Wigbout Jz
voor f 30.25 en het riet door den heer
O. Rutsen voor f 21Niets meer te
behandelen zijnde, wordt de vergadering
gesloten.
Aan mej. de wed. W. S e-
meins te OUDE NIEDORP is bij Kon.
Besluit een pensioen verleend van
f230per jaar.
De uitvinding van de
boekdrukkunst. Verleden jaar heeft air.
Ch. Enschedé te HAARLEM, steunende
op de techniek van hot lettergietersbedrijf,
volkomen nieuwe argumenten aangevoerd
om aan te toonen, dat do eigenlijke uitvin
ding van de boekdrukkunst in Nederland
moest worden gezocht.Aan die studie wordt
thans ook in Duitschland de aandacht
geschonken en reeds zijn in vakbladen
belangrijke gedeelten daaruit vertaald
opgenomen. De heer Hupp uit Müncben,
die in een, voor een paar jaar ont
dekte missaal een eerste drukwerk van
Gutenberg meende te herkennen, trachtte
hier en daar de conclusies van den heer
E. te niet te doen, ofschoon hij da hoofd
zaak, de uitvinding* quaestie zelve, onaan
geroerd liet. In het „N. v, d. B." echter
diende de heer E. zijn tegenstander van
repliek en thans vinden wij van zijne
hand in dat blad een uitvoerig artikel
over de jongste uitgave van het Guten
berg Gesellschaft te Mainz, waarin zijne
teohnische beschouwingen in hoofdzaak
als juist worden aangemerkt.
Zooals de zaken nu staan, begint er
in de Gutenberg-geschiedeniB klaarheid te
komen. De geschiedkundige documenten,
aangevuld door de techniek van het bedrijf,
worden duidelijk. En meer en meer blijkt
het, dat Gutenberg, begaafd als hij was,
door een eigen vinding, hem aan de hand
gedaan door een ondeugdelijke Nederland-
sche uitvinding, den weg gebaand heeft tot
eecalgemeene verspreiding van deiypogra-
phie.Intusschen,hoe hoog deze eerste Main-
zer boekdrukker ook moge staan, bij blijkt
een verbeteraar, Diet een uitvinder van
de kunst te zijn. Hebben wij dus voor
Nederland veel gewonnen, thans zal een
nieuw onderzoek hier te lande noodig
zijn en al terstond rijst do vraag; zal
het in deze omstandigheden mogelijk
wezen, werkelijk Cos:er de eer te geven,
die de Haarlemmers hem zoo gaarne
zouden zien toegekend Misschien zal
het den heer E., in dat onderzoek gesteund
door kundige historici, gelukken, den
sluier op te lichten, die de Nederlandsche
uitvinding van de boekdrukkunst of
eigenlijk van de lettergieterij, nog steeds
verborgen houdt.
Opr- Haarl. Crt.
Te MONNIKENDAM werd
dezer dagen een jongmensch begraven, die
het slachtoffer was van een misplaatste
grap
Een der kameraden van den overle
dene en met hem te Amsterdam werkende,
omwikkelde zich 's avonds met een wit
laken en verscheen plotseling, waarop
P. S. zoo hevig schrikte, dat bij ziek werd
en aan de gevolgen stierf.
Straffen? Men schrijft
aan de Tijd
't Is ergerlijk, hoe meu in onze tijden
met het strafrecht omspringt.
Om bij de jongste gevallen te blijven.
De moordenaar van den maréchaussee
Hoekstra wordt tot 6 jaar veroordeeld,
ofscheoa 10 jaar geëischt was.
En tegelijkertijd leest men, dat diefstal
met braak ook met 6 jaar wordt gestraft.
Een ambtenaar in functie dooden, wordt
dus eveneens, beter gezegd, even licht
gestraft, als zich eens anders goed
toeëigenen.
De moordenaar van Bussum krijgt 20
jaarterecht word het maximum voor
zoo'n afschuwelijk misdrijt opgelegd,
het Amsterdam6che hof maakt er 15 jaar
van.
Bij het lezen van dergelijke rechterlijke
uitspraken verbaast men zich niet, als
men nagaat, hoe lichtvaardig moord en
doodslag in onze dagen worden bedreven,
want ook do vrees voor straf weerhoudt
in veel gevallen van misdrijf.
Ea het ergste van alles voor den eer-
zamen werkman is dan nog, dat zoo'n
dief of moordenaar hem concurrentie
aandoet in zijn bedrijf door den goed-
koopen gevangenir-arbeid, in plaats van
dergelijke sujetten onder strenge tucht,
door heide-ontginning of iets van dien
aard der maatschappij eenigermato te
doen vergoeden, wat tegen haar werd
misdreven.
Een „comble" van geringe straf noemen
wij echter het vonnis van den Haagschen
krjjgsraad, waarbij „een man van eer"
wegens misdrijf togen de zeden werd
veroordeeld tot2 dagen gevangenis
straf.
Doeltreffend. Zeker wel
de nieuwste manier om de leden eener
kiesvereoniging zonder moeite bij elkan
der te houden, wordt door de R. K.
Kieevereeniging „Recht voor Allen" te
HEUSDEN in praktijk gebracht. Daar
biedt men don leden voor hun jaarlijksche
contributie van 25 ct. eenmaal in 'tjaar
een feestavond aan. Zoo zullen dezen op
4 Nov. e. k worden vergast op ecu
soirée amusante waarbij tevens zal optre
den da bekende karakterkomiek Abr.
de Winter uit Breda.
Dat kan misschien goed
worden. Het Rijk heeft dezen zomer aan
besteed het maken van een geul door
het Ërakzand, do groote zandplaat tus-
schen Schiermonnikoog en den vasten
wa'. Dit werk is bijna voltooid en wat
men algemeen op dit eiland niet ver
wachtte, dat nl. deze verbeteriDg afdoende
zou zijn, er zijn aanwijzingen, die daarop
gegronde hoop geven.
De algemeene verwachting was, dat
de zee de geul spoedig weer verzanden
zou het blijkt evenwel, dat er nu reeds
door de geul vrij wat stroom gaat en deze
de geul verbreedt en dieper maakt.
Blijft dat zoo, dan is deze verandering
voor het eiland van het allergrootste
belang, want die zandbank maakte eene
snellere communicatie met den vasten
wal onmogelijk. Hét ouderwetsche ver
voermiddel bot post8chip moest
hier in eere gehouden worden dit moet
op het tij varen en heeft vaak een
geheelen dag werk, terwijl de afstand
(hemel&breedte) ongeveer drie uur be
draagt.
Blijft er een flinke geul in het Brakzand,
dan kan een rijksstoomboot ten dienste
der posterijen van Oostmahorn in de
vaart gelegd worden, en vooral de bad
plaats zal van deze snellere correspon
dentie de voordeelige gevolgen onder
vinden. In de laatste jaren was het
aantal badgasten zeer afnemende, dit
jaar waren er slechts enkelemen ziet
tegen de langdurige en vervelende reis
i op, die gepaard gaat met tweemaal
overstappennl. van het schip in een
sloep en van de sloep op een wagen,
die een eind zee inrijdt.
Zoo gaat het maar!
De postbode van BEETSTERZW AAG
op BEET3, de 23-jarige T., is door de
rijkspolitie gearresteerd, verdacht van
verduistering van aan hem, in zijne kwali
teit, toevertrouwd geld. Na verhoor door
deu rechter van instructie te Heerenveen,
gelastte deze zijn gevangenhouding. De
postbode, die gelukkig ongehuwd is, deed
uitgaven, die zijn jaarwedde nist gedoogde.
Zoo kocht hij een fiets voor f 115 op
afbetaling en om deze betaling te kunnen
doen, hield hij geld onder zich van wissels,
die hem ter inning en uitbetaling waren
toevertrouwd De verduisterde som moet
ongeveer f 50 bedragen. Naar men ons
meêdeelt, heeft de jonge man de feiten
bekend.
Die had er slag van.
Wat is het jaartal van den slag bij
Waterloo vroeg een onderwijzer op
school.
Dat weot ik niet, antwoordde de
leerling.
Het is toch zoo gemakkelijk te
onthouden, zei de onderwijzer; als gij
maar weet, hoe ge uw geheugen moei
te hulp komen.
Ge denkt aan de twaalf Apostelen en
voegt de helft van dat getal er nog bjj.
Dat is achttien. Vermenigvuldig dat met
100, dan krijgt ge 1800.
Nu denkt ge weder aan de twaalf
Apostelen en voegt een kwart van hun
getal er bij: dan hebt ge 15. Tel daarbij
het getal, dat ge reeds hadt, 1800, dan
hebt go hot jaartal 1815.
Zie je, het is heel gemakkelijk datums
en jaartullen te onthouden, als je mijn
manier maar wilt volgen.
Heimwee. De voort
vluchtige gemeente-secretaris en ontvan
ger van KOUDEKERK by Leiden, heeft
bericht gezonden dat hij zich in Grieken
land bevindt, doch zich daar zóó weinig
thuis gevoelt, dat hij binnenkort denkt
i terug te keeren en zich ter beschikking
der justitie wil stellen.
WIERINGEN.
De collecte, gehouden voor het Generale
Boerenhulpfonds hoeft alhier opgebracht
de som van f 132.63.
Voor de betrekking van
gomeente-vo'dwachter te RARINGCAR-
SPEL hebben zich 70 sollicitanten
aangemeld.
Te SINT PANCRAS zijn
bij het herhalingsonderwijs benoemd de
hoer G. Kempers als hoofd, en mej. W.
Dalmeijer. De belooning voor dit onder
wijs werd bopaald op f 0.60 per lesuur
met nog f 10 extra voor hot hoofd.
Mannelijke leerlingen hebben zich,
niettegenstaande reeds sedert 1878 dat
onderwijs wordt gegeven en er steeds
leerlingen waren, thans niet aangemeld.
Het schoolgeld werd vastgesteld op
f 0.20 per maand.
Marktbericht nu WINKEL van
30 October 1902.
Appelen t 180 a f 2 30, peren I 1.70 a I 1.85
per mand, slaboonen f 0.30 per 1000, bloemkool
f4.witte kool f 3.a f 3.50, gele kool f2
a f 3.rapen I 1.a f 2per 100, aardappelen
f 0 60 a f 0.75 per 85 K G.
Groentemarkt te BROEK OPLANGEN-
DIJK
29 Oct. 1000 boa wortelen f 1.50 a 12.80 per
100 boa. 11500 bloemkoolen, f 2a f 3 reuien-
bloemkool f 3.— a f 6.per 100, 42500 roode
kooien, f3.— af 6.-, 8000 gele, f2.50 a f4.—,
25000 witte, f 2.a I 3 50 per 100 62 balen nien,
f 0.90 a f 1 per 50 K G.
30 Oct. 6500 bloemkuolen, f 2. - a f 3.reuzen-
bloemkool f 4.a f 7.25 pier 100, 27000 roode
kooleo, f 3.— a f 6.50, 13000 gele. (2.— a f3 60,
16000 witte f 2.50 a I 4 50 per 100, 20 balen nien
t 0 85 per 60 K G.
31 OjtBloemkool 2,50 a f 4.75, reuzenbloem-
kool f5 af 8.50, roole kool f 3.a f 6 26,
gele f 2.50 a f4.witte f 2 50 a f 4.50 ptr 100,
nien f 0.95 per 50 K G.
Politiek ovemeèl to Teel
't Is alwéér Turkije, dat in de verloo-
pen week in de politieke wereld op den
voorgrond trad. Jammer voor den Sultan,
dat in alle kwesties, waarin hij een der
hoofdfiguren is, hij ook tevens de lijdende
partij wordt. Eerst kws.ro de Sultan in
botsing met Italië. Door Turksche
onderdanen werd in de Roode Zeo een
Itaiiaatisch schip geplunderd. „Binnen 24
uur eene volledige voldoening-4, sprak het
verontwaardigde Italië, „of..." Of hij gaat
Tripoli bezetten, dacht de Sultan, en hij
haastte zich, om aan al de eischen te vol
doen. Schip en lading "werden vergoed,
terwjjl op de vermetele zeeroovers een
klopjacht wordt gehouden. Zoo liep dit
standje in der minne af.
Nu weer komt Engeland met zekere
eischen, doch het schijnt, dat de Sultan
niet genegen is, die zoo spoedig in te
willigen. Engeland beheerscht door Aden en
het eiland Perim de Straat van Bab-el-Man-
deb. Dit is evenwel voor den inhaligen Brit
volstrekt niet genoeg.
Zijn streven is er op gericht, om van
de Roode Zee een Engelsch binnenmeer
te maken. Door de bezetting van Egypte
is deze insluiting aan de westzijde vol-
tooid, doch na schiet de Oostzijde nog over.
Het is nu in de eerste plaats om de Ara
bische provincie Jemen, dat de strjjd gaat.
De Sultan, voorgelicht door welwillende
vrienden, is heel goed in de geheime plan
nen van Engeland ingewijd. Om een onver
wachte bezetting van Engeland te voor
komen, heeft Abd-ul-Hamid eene troepen
macht in het achterland van Aden gelegd.
Dit strookte evenwel geheel met de Engel-
sche inzichten. Zjj hebben den Sultan
trachten te beduiden, dat de Britsch-En-
gelsche regeering, volgens zekere overeen
komsten, aanspraken heeft op de door
Turkjje bezette streek en hebben daarom
den Sultan dringend en dreigend verzocht,
zyue soldaten terug te roepen. De Sultan
heeft echter tot heden de aanspraken van
Engeland ontkend, daarbij zich niet geneigd
gevoelende, om zjjne troepen terug te
roepen. Nu is een Eugeische macht naar
Aden ingescheept, zeker met hot doel om
deu Sultan de duimschroeven iets nauwer
aan ta leggen.
't Heette te Londen, dat deze troepen
voor Somr.liland bestemd waren. Het bezit
van Somalilacd ligt ook al in de geteekende
politieke lijo. Het door de Somali's be-
I woonda gebied vindt men op het Schier
eiland, dat zich naar de Roode Zee ombuigt.
Op de kust ervan bezitten de Engelschen
het eiland Socotora, terwijl zij op het
vaste land een steunpunt in Berbera hebben.
Dit is evenwel niet genoeg. De ge'neele
kuststreek met het binnenland der Somali's
en Galla's tot aan Oeganda heeft de
Engelsche slokop op zijne spijskaart ge
plaatst.
De krijgszuchtige Negers hebben even-
wel volstrekt geen plan, om hunne vrijheid
aan banden te leggen. Zij hebben zich
I met kracht tegen da blanke landroovers
verzet. De Engelsche oolonne onder bevel
van kolonel Swayne, is door hen aange
vallen en wel met dat gevolg, dat twee
officieren en 50 man werden gedood, 2
officieren en 100 man werden gewond,
terwijl twee maximkenonnen met eene
groote hoeveelheid ammunitie in hunne han-
dea vielen. In Londen heeft deze nedor-
laag ean diepen indruk gemaakt,
Als in den Boeren-oorlog, wordt van alle
zijden op het zondea van versterkingen aan
gedrongen. Afrika heeft san Engeland al
zooveel goed en bloed gekost, dat het op
iets meer of minder thans niet aankomt.
Hoofdzaak island en nieuwe markten die
wegen voor den materialistischen Engelsch-
man gemakkeijk tegen eeuige duizenden
hongerige vrijwilligers op. Doch wij spra
ken over den Sultan en de moeilijkheden,
waarin hij verkeert.
't Zijn niet alleen de vorsten van Europa,
ook des Sultans eigen onderdanen en va
zallen vergallen hem het leven. Zoo ligt
de Groote Heer thans geheel overhoop met
den Khédive. Volgens den Egyptischen
onderkoning, heeft de Sultan wederrechtelijk
bezit genomen van Thasos. De Pacha be
schouwt het eiland als een persoonlijk bezit,in
1818 aan zijn voorvader voor bewezen dien
sten afgestaan De Sultan meent,dat dea Khe-
dive slechts zekere inkomsten toekomen,doch
volstrekt geen aanspraken op de souverei-
niteit kan laten gelden. Om zijne opper
macht te toonen, heeft de Sultan thans
eene bezetting van 700 man op het eiland
gelegd. Reeds bij het ontstaan der kwestie
hebben de Engelschen den onderkoning
hunne bemiddeling aangebeden.
't Zou ook eeuwig te betreuren zijn, zoo
dit zoo gunstig gelegen eiland voor Enge
land verloren ging. De Khedive wees even
wel da diensten van den zelfzuchtigen
beschermer van de hand, daar hij hoop
koesterde, de zaak persoonlijk met den
Suzerein wel te zu'len schikken. In plaats
echter van den Sultan tot andere gedach
ten te brengen, beeft de onderkoning zijn
heer en gebieder in hooge mate vertoornd.
Eerstens heeft hij aan Parijs een officiëel
bezoek gebracht, zonder daarvoor de tus-
schenkomst van den Turkschec gezant te
gebruiken, en daarna heeft hij op dezelfde
manier te Sofia gehandeld. Vorst Ferdinand
heeft bij deze gelegenheid den Khedive op
eene parade onthaald, wat ook al den trots
des Sultans heeft gekrenkt. Bij deze poli
tieke grieven kwamen nog de intriges
van den Harem tegen de Khediva. De dames
van het serail kunnen het der Khediva niet
vergeven, dat zij van slavin het tot gemalin
