voor laaÉlriÉn
Meubelen Spiegels.
1
D. D. P. WESTENBERG,
Waterdichte
llekkleeden
Koster k Yan Batenburg,
Zaaümarlt C 65, ALKMAAR.
Linoleum* en Vloerzeilen
SÉ» Lagczijdc B N. Cll. H. Tl. SCHIALZ.
Ontvangen: een groote sorteering
sciiAGEN. C
KINDERMEEL*
Wagonkleedon voor llooi- en Stroo-
bedekking, Selieeps- en Molenzeilen,
feweras gestreepte en gebloemde
ICarpetten en Tapijten.
Zondag 4 Juni '05.
~~~~ÏÏERI)E BLAD.
ginnenlandsch Nieuws.
jjr. H. Goeman Borgesius,
Het kiesrecht I In 1894 was Knyper een
ADVERTENTIÈN.
Makel&ar,
te II a r i n g h u i z e n,
Agent van de Coöperatieve
Volksbank te Alkmaar,
Te spreken Donderdags te SCHAGEN
in „Cérès" en Zaterdags te HOORN in
»de Keizerskroon" van 10 tot 1 ure.
srz:
Zeilmakers,
Steecis voorradig een flinke sorteering
Alles tegen uiterst billijke prijzen
Aanbevelend, Joh. van der Steen.
Aanbevelend,
\yoonadsg 81 Mal hield te
HOOGWOUD, ten huizo van O. Schermer,
de heer
ca£ijidaat van de liberalen in het district
Erikhuizen, esne politieke lezing.
De heer J. J. Winkel van Nibblxwoud
op?nde met een hartelijk woord de bijeenkomst,
waarna hst woord werd gegeven aan den
beer Goeman Borgesius.
Deze begon met een uitspraak van professor
De Lanter uit Utrecht, dat de politiek in Neder
land in een kwaden reuk staat. Dr. Kcyper
had eeEige jaren geleden gezegd, dat elke
politiek em vullen bant heeft. Hij en Ik, zoo
I zegt spr., zijn een paar te oude politieke
rotten, die er wel het een en ander van weten,
om wat in die beide gezegden is aangegeven,
te weerspreken. Intusschen is het wel wat
tfp.jcdreveii, ofschoon ik gaarne erken, dat de
politiek veel op haar geweten heeft, wat
niet ia overeen ta brengen mot het ideale.
Wie zou het ontkennen, dat in den politieken
maalstroom zwakke karakters zijn ten gronde
gegaan. Dit is zeker, dat zij ham, die zieh geheel
aan de politiek wijdt, teleurstellingen baart.
Er zijn dagen geweest in de lange politieke
campagne, die ik aehter den rug heb, dat ik
joo teleurgesteld was, dat ik mii wilde terug
trekken uit het politieke leven. Als men door
eigen vrienden wordt bestreden, zijn beste
bedoelingen ziet verdacht gemaakt, dan is er
veel overtuiging voor noodig, om niet te
eirdfgea. Maar op die dagen van teleur
stelling volgden dagen van voldoeniDg.dagen
van weelde sou ik ze willen noemen, die
weer gosd makeD, wat de vorige hebben
bedorven. Dat zijn dagen, waarin bet besef
zoo duidelijk tot ons spreekt, dat we ook een
steentje kunnen bijdragen tot verbetering van
dat groote metselwerk, opdat dat gebouw
der volkswelvaart zoo volkoman mogelijk
worde opgetrokken.
Professor Da Louter zegt, dat men niet ver
geten moet, dat 'b Isnds belangrijkste zaken
in 's lands raadzaal moeten worden beslecht.
Daar zijn er, die over de politiek da schouders
ophalen en die hen, die zij minder achten dan
zichzelf, goed genoeg achten voor de politiek.
Er is tegenwoordig veel opgewektheid In
het politieke leven en dat heeft ook zijn bij
zondere reden, waaraan ook weer deze volle
zaal is toe te schrijven. Toch is het waar,
dat vele Nederlanders aan de groote beweging
niet mesdoen, die onmogelijk naar de stem
bus toe zijn te krijgen. Dat is een categorie
van menschen, die redeneertof ik door de
kat of den kater word gebeten, het is mij het
zelfde, gebeten word ik toch. Er zijn jonge
lieden die daarom lachen, het aardig vinden.
Men redeneertik behoor tot gesn partij, da
een is al geen zier beter dan de ander,
zij doen het toch allen maar om eigen groot
heid en macht. Dit soort menschen noem ik,
zegt Spr., Jan Rap en zijn maat
Dr. Kuypar, met wia ik het Diet véél eens
ben, heeft gezegd, dat hg voor dergelijke per
sonen geen echting bf.d. Ik vind, zeide hij,
dat elk ontwikkeld en beschaafd Nederlander
er tenminste op na behoort te houden een
godsdienstige, f en sociale en een politieke over
tuiging. Daarmee ban ik het volkomen eens.
Ik kan achting gevoelen voor een tegenstan
der, die den moed heeft voor eigen beginselen
op te kom?r, maar ik heb geen eerbied voor
menschen, die beweren, er geen overtuiging
op na te houden.
Wat mij ia die woorden vrn Dr. Ktyper
het meest tiof wes, dat ieder Nederlander er
op na moes- houden e?u godsdienstige en
een politieks overtuiging. Zonder het te willen,
heeft Dr. Kujrper hier verklaard, dat het be
grip gaioof-godsdienst onze politiek niet
behoeft te dekken.
In godsdienst en geloof kan men tegenover
elkaar stacn en op politiek gebied kan men
elkaar de broederhand reiken. Dat ver
schijnsel ziet men overal, behalve tegenwoordig
in Nederland. Daar doen politiek en gods
dienst schade aan elkaar, beiden worden
vermengd, waardoor do godsdienst wordt
ver.'aégd en de politiek bedorven. Dat ls een
van do grootste grieven, die ik tegen deze
kerkelijke coalitie heb.
Geloof en godsdienst gemengd in den
politieken strijd Een strijd van christelijk
tegen onchristelijk, een strgd onder de leus
van vóór of tegen Christus! ja zelfs, 't is
haast te profaan om te zeggen: een strgd vóór
of tegen God. Dszer dagen nog heeft Mr.
Aalberse het te Almelo gezegdwij zijn de
partij van Godzich beroepende op den Paus
ta Rome, dio de tegenwoordige ooalitie de
party van God zou hebben genoemd.
Zij zeggen, dat de kerkelijke ooalitie
uit ware Christenen bestaat. De vrijzinnigen
zijn nu eeEB pagenlston, dan weer de 0 trokken
Van den geest van het verderf, kortom zij
mogen op den naam van Christenen geen
aanspraak msken.
Thans hebben wij denzelfden strgd als in
1S01, dezelfde lenze. M i. is die leus onbruik
baar in de politiek, verkeerd en bedriegelgk.
Door niemand minder dan door Dr. Kcyper
i8 die lens veroordeeld. In April 1901, roen
hoofdredaoteur van De Standaard, schreef
dat die leuze tegen de liberalen misschien
dlt &r W88> maar men moest niet vergeten,
t K'8 "Een de overwinning beheaido, er niet
'[K8£d zon worden nsar christelijk of
maar naar vooruitstrevend en
"VOjtQ!tstrcvend. Maar langzamerhand
A m* J*® zwenkicg. Toen in het laatst van
lick n Chtlste'ijk-Historiechen èn Katho-
ala leider6'» 0DR«ceK«> waren, hem, Kcyper,
gereden» j «kenneD, teen werd er anders
v8Q (j&M °P de Deputatec- vergadering
b0Ej '*Br verklaarde Dr. Knyper, van eeD
te Wjieino°*,ckRP met de Katholieken niets
Werk:vt'eteni maar wel van een ecmen-
ve,c„L tot stemmenrnillng. Wat daar het
In lQn?ï,ch®B <""P ih nict
En a i hwem dus de coalitie tot stand,
heef» ai z'oh dadelijk de vraag ophoe
heeft coa''Ge gewerkt, welke resultaten
hen iwZlJ °PK®'®vcid voor het land 4 Jaar
van iT.op k®' Binnenhof getuige geweest
d>t z KCen, er gebeurd en dan durf ik
en KjD' de coalitie In stand Is gebie-
•aet 1 Bae'1 tf!lkens de behoudsmannen
h .'rvoriD,ngcn tg a!6 den weg gegaan
tioDnti\,VO°irnil,trevor,du deel der anti-revolu
voor d»0* i ïoet gehouden met beloften
*il dantK 6 en met or °P te wgzen, dat
telük ^eelen zgn, dat er nu een Chris-
°P het Ri was, dat den naam des Heeren
Aia k°°E deed opklinken.
dat ztg, meet ik het bewjjsen
voorstander v4n uitgebreid kiesrecht, een
mlllloen kiezers was hem niet te veel. Hij
eischle modezegglDgarhap van de kleine Icyian
in het Staatsbestuur. Hij deed dat volgens
Gods ordonnantiën. God wil een einde eraan,
dat In de toekomst den kleinen ontnomen zal
worden, wat aan de grooten wordt gegeven,
om de grooten nog grooter te maken. Alge
meen kie:re:ht wiida hij niet, maar hnlemans-
kiesrecht. hij was een aanhanger van Tak
en in 1894 trok hij met mij het land door
otn de wet-Tak overal asn te bsvelen. Dat
Is mede ren buwjj?, dat bet niet bsho.lt ts
gaan vóór of tegen Christus. De omstandig
heden kunnen zelfs zoo zijn, d*t een man
als Kr.yper met de onchristelijke»! samengaat.
Dat heeft Kcyper zelf erkend en gezegd,
dat er wel weer een tijd kan komen, dat hij de
katholieken zon verlaten, oin met de vooruit
strevend-liberalen op te trekken.
Zrooals gez»gd, in 1901 du» de zwenking,
maar de motieven waarop, die zijn steeds
achterwege gebleven.
Hot is meer in het parlement gezien, dat
er een zwenking werd gemaakt. Maar het
eigenaardige, dat d<ze zwenking tot een
carr.'catnnr maekt, is, dat.nn Dr. Kcyper veran
derd is, de antl-revolutionnsiren ook niet
meer over dat uitgebreid kiesrecht reppen.
Kcyper ie er tegen en nu is fcst uit de booze.
Dac is zoo sterk, dat toen Staalman den
moed had, voor Huismauskiesrecht op te
komen, Talma de eervolle (aak werd opge
dragen hem eens flink a Lire te nemen.
Een commissie is er 4 jaar geleden door de
Deputatenvergadoring benoemd om rapport nit
te brengen, maar we hebben er nooit Iets van
gehoord.
Nog sterker voorbeeld is het volksleger.
Dr. Kcyper heeft met de grootste warmte
een volksleger aanbevolen. Door een plastisch
voor beeld heeft hg aangetoond, dat het volks
leger onontbeerlijk was. Dr. Knyper zeidehij
had er zijn liefde aan verpand. Het stsandleger
was volgens hem als in een mierennest, waarin
aan een deel der mieren de verdediging van
het nest was toevertrouwd. Een schop er
tegen en alles liep in 't honderd. Het volks
leger was een wespennest, waarin niemand het
zou wagen de hand te steken. Elke wesp
was gewapend met een angel. Nu moest niet
Ieder Nederlander gewapend worden met een
angel, maar wel met een geweer om zoodoende
zijn vaderland te kannen verdedigen.
Maar gevraagd in de Kamer, waarom hij
geen volksleger trachtte in te voeren, of fcij
or misschien niet meer vóór was antwoordde
hij: neen, ik ben er niet meer voor. En vrei
daarom, omdat de heer Van Kol heeft gezegd,
dat hij voor een volksleger is, omdat dan
elke sociaal-democraat een geweer in handen
zou krijgen. Toen was Knyper bang gewor
den [Gelach]. Hier wordt gelachen, maar er
werd in de Kamer ook gelachen. Een derge
lijk antwoord van een man ais Dr. Kcyper
kon niet curieus worden genomen. De sociaal
democraten zullen dat niet doen. Ia Zwitserland
waar het volksleger bestaat, wonen meer
sociaal-democraten dan in Nederland en nooit
nog heeft één sociaal-democraat daar de orde
bedreigd.
Nog meer voorbeelden zou Spr. noemen.
De zfschcfftog dei Staatsloterij, dat was en
niet een stoffelijk belang, maar tot zedelijken
vooruitgang der natie. Anti-vaccinewet waar
voor ln 1901 zulk een propaganda werd gemaakt.
Maar aan gene zijde van den Moerdijk daohl men
daar anders over dan aan deze zijde. Daar vond
men de bestaande wet nog zoo slecht niet
wet het oog op den geesel der pokken. Het ge
volg was de indleniDg van een wetje, vleesch
en vlech, waarin de vacoicedwang werd ver
minderd. Maar dat wetje had nooit de meer
derheid verkregen. Lohman vond het belang
rijk genoeg om het door een commissie te
doen onderzoeken. Dat was een kapstok,
en dezer dagen naar het rapport dier commissie
gevraagd, antwoordde Lihmtn, dat dit reeds
een paar jaar geleden aan den minister was
afgedragen, maar men had niets meer van
dat verslag gehoord.
Nog erger was het met de kwestie van Trans
vaal. Wie herhinnert zich niet, hce mij, toen
ik minister was, allerlei verwijten zijn ge
maakt, dat Ik niet genoeg voor Transvaal
heb gedaan. Toen ik Kruger een schip zond
om hem naar Holland te brengen, van dit
wel goed, maar men had daarop de Trans-
vaalsche vlsg moeten hijschen. Zoo er een
Christelijk ministerie geweest was, don zou
warmer voor Transvaal op da bres zijn ge
sprongen. Dat ministerie is gekomen, maar
het heeft niets gedaan. Ja, toen het Igk van
den onden president naar Transvaal moest, en
de familie Kruger was aangeboden dat per
Nedsrlandsch schip te doen, meest die be
lofte worden Ingetrokken, omdat de minister
raad besloot, dat dit niet van regeeringswege
zou geschieden, men moest dat aaD Engeland
overlaten. Maar het eigenaardige is al weer
sprak alles wat aatl-revolntionnalr was, eerst
over Transvaal en nog eens over Transvaal,
daarna hoorde men er geen woord meer over.
Maar om nu een ander punt ter sprake te
brengen welke sociale hervoimiDgen zgn er
onder het kerkelijk bewind gekomen
Tagen de vorige verkiezingen werd beweerd,
dat de vrijzinnige regeering niet genoeg voor
de kleine lnyden had gedaan, de kerkelijkon
zouden meer doen.
Wat Is er gekomen? Er Is genoeg gewerkt,
genoeg papier beschreven, een massa. Om de
therminologie van Dr. Knyper te gebruiken:
genoeg parade-paarden. Zoo last is het inge
diend. dat het zelfs in de afdeelingen niet be
handeld is kunnen worden. Dat neemt Spr.
Dr. Kuyper niet kwalijk. Toen Spr. zelf
minister was, heeit hjj en zijn vrienden ook
een paar parade paardjes losgelaten, vanstal
gebracht. Maar wat heb ik daar al niet over
moeten hooien, 't was alleen voor de reclame
Maar heb ik dan een paar parade paarden
laten loopen, Dr. Kuyper heeft een heel
escadron voorgebracht.
Onze tegenpartij zegt, dat wjj niet het
recht hebben te klagen, cmdat het vorig
ministerie ook minder heeft gebracht, dan
was toegezegd. Ik moet eerlijk bekennen, dat
dit juist is, maar niemand zal dat meer
betreuren dan ikzelf. Hoe gaarne was ik nog
eenige maanden langer minister gebleven,
om in de eerste plaats de Armenwet er door
te krijgen. Tegenwoordig is de armenwet-
geving eenvoudig een bedecling uit politiezorg,
omdat men daardoor Ondersteunt de open
bare orde. Men geeft dien armen menschen
ondersteuning, omdat zij anders gevaarlijk
worden. Er was daarvoor evenwel (ijd te
kort. Maar nochtans is er wel iets anders
tot stand gekomen op sociaal gebied.
Spr. wil niet de leerplichtwet ncemen, of
de afschaffing van plaatsvervanging, wat
wel zijn belangrijke wetten, maar direct geen
sociale wetten. Wel wil Spr. noemen 8 andere
wetten, n.1. de ongevallenwet, geen mensche-
inogeljjk maken, dat kinderen ean het gezag
van ellendige ouders worden onttrokken. Dat
ia het belangrijkste, omdat het moellgk is
volwassenen te veranderen, daarom moet men
bjj h6t kind beginnen. Hot kind van heden,
is de man, de vrouw van de toekomst. Maakt
men hat voor da kinderen beter, dan krijgt
men een beter geslacht.
Wat kan het Christelijk ministerie daar
tegenover stellen Zeker, het heeft gewerkt,
maar tot stand gebracht heeft het niets.
Onlangs ging ik nr.ar Kollum om met
Talma te de ba tt oei en. Ik heb hem gevraagd
gij, die vroeger zooveel hebt beloofd ur.n de
kiezers, pij khit niet tevreden zijn met wat
is gegevenwaarom zijt ge ons nooit bijge
sprongen orn sun te dringen op meer her
vormingen Wat kreeg ik tot antwoord
Daar heb ik wel voor opgepast, gij liberalen
zonde d. n tegen ons agesren en zeggen
Talma is ook niet tevreden.
Spr. wil gaarne aannemen, dat dit Chris
telijk ministerie met de beste bedoelingen aan
het bewind is gekomen, maar men mag dan
ook eisoher, dat zij in 'slands belang de
Christelijke politiek in Christelijke daden had
omgezet. Deze regeering, zich stellende op
Christelijken grondslag, was verplicht de stof
felijke belangen der kleine luyden te ver
beteren, maar er is nieta gebeurd. Niet waar,
da meeat Christe ijke regeering is niet die
regeering, die het meest en vaakst den naam
des Heeren gebruikt, maar de meest christe
lijke regeering is deze, die niet alles kan ver
beteren, maar door daden tóónt, doordrongen
te zgn van den waren gerst van rechtvaardig
heid en barmhartigheid, die door ons, die
voor paganisten worden gescholden, woidt
hoog gehouden. [Daverend applaus]
Na een kleine pauze gaat Spr. voort Als
er anti-revolntlonnairen in deze vergadering
zijn, zullen zij mij tegenwerpener is toch
wel iets voor de kleine icyden door dit minis
terie gedaan. Immers de schoolwet. De
schoolwet, die strekt voor de consciëntie-
viijheid der arme luiden. Het is de meest
ergerlijke partij wet, die in de laatste 60 jaar
is tot stand gebracht, die onmogelijk ons
volk tot zegen kan stiekken.
De Hoogeronderwgswet is gemaakt voor
een bepaald kerkgenootschap en deze W6t
zal scheiding brengen, zooals Mr. Van
Houten het zoo duidelijk door een vooibeeld
hoeft aangetoond, in de s'.ndeerende Neder-
landscbe jongelingschep. Die wet dwingt
onze aanstaande advocaten, dokters, dominé's,
die op de vrije universiteit studearen, te om
helzen hun opgedrongen, leerstellingen en
dogma's, en aanvaarden zij die niet precies,
doch zal man han niet laten promoveeren,zocals
Dr. Knyper het zelf heeft verklaard, en dat
dit beslist zal gebeuren bewijst wel dit, dat prof.
Lohman van de viija universiteit is ver
wijderd, omdat hetgeen hij leerde, niet strikt
in de leer was De meest geloovige studenten
zullen volgens minister Kcyper gaan boven
de meestknappen.
Wat de Lsgeronderwyswet betreft, durft
Spr. gerust zoggen, getoond te hebben wat
voor het bijzonder onderwijs over te hebben
gehad, waarvoor Dr. Kcyper hem zelf hulde
hetfc gebracht. Mijn geestverwanten noemden
mij den grootsteu zeloot. Maar ik meeude, waar
do leerplichtwet den bijzonderan scholen ver
plichtingen oplegde, dat ook rjjksgelden moes
ten worden gegeven ter tegemoetkoming in dio
lasten.
Door deze lageronder wijs wat wordt het
peil dsr volksontwikkeling bepaald verlaagd.
Dat ls niet alleen het ge7a', omdat men de
waarborgen voor goed onderwijs in deze wet
heeft vergeten neer te leggen, maar omdat
het openbaar onderwijs er door zal worden
ten onder gebracht. Men zal de openbare
school trachten leog te pompen. Msn beeft
wel gezegd, dat men dat niet heeft bedoeld,
maar het zal gebeuren, omdat man net zoo
lang zal werken, tot (Ie kosten van het
bijzonder onderwgs geheel door het Rijk zul
len worden betaald. Maar als men van het
bij/.onder onderwijs 100 van het rijk ont
vangt, is dat bijzonder onderwijs een oarri-
catanr geworden. Heeft men een slechten
onderwijzer, die hst op de eene of andere
school niet kan goedmaken, de man neemt
ontslag, sticht zelf een school, het rijk geeft
immers 100 '/o- Maar zal het peil daarmee
worden verhoogd
En dan nog een andere grief. Het staats
geld komt niet ten goede aan de bijzondere
scholen, msar ean kerken, kloosters en predi
kanten. In ons lund zijn 1360 bgz. scholen,
waarvan 700 katholieke, w. o. vele klooster
scholen. Nonnen en broeders krijgen niets
dan-kost en inwoning, dus kosten misschien
f 600.Het rijk betaalt tot f 1000 tce ver
goeding, dus het overige geid komt in de
kas der kerk. 't Is ronduit gezegd In Stan
daard en Heraut, dat de ouders der anti-
revolutionnaire kinderen niet moeten denken
dat het schoolgeld nu zal worden verlaagd
de tractomenten der gereformeerde dominé's
zullen worden verhoogd.
Ook is de schoolwet een wettelijke roof
aan de gemeentekassen. De wet stelt open
baar- en bijzonder onderwgs gelijk. Maar het
bijzonder onderwgs krijgt ongeveer 8 mlllloen
in contanten, het openbaar onderwijs f 40 000,
de rest wordt bijgepast nit een aftrek van
de nltkeering volgens de wet van 1897. De
heer Roëll noemde dat ean wetteljjken roof,
die hoogst partijdig was.
Wat ls er verder in die 4 jasr voorgevallen,
dat dit ministerie heeft geregeerd Dr. Knyper
zegt, dat alleen de Koningin regeert, maar als
men nagaat, wat er gedurende dit ministerie
is voorgevallen, klinkt dat als ironie. Denk
aan de verjjselsche kwestie, welka door spr.
zeer uitvoerig wordt toegelicht, en dan mag
met Schaper gezegd worden, dat nooit een
Koningin zóó ls behandeld. Zoolang wjj het
koningschap hebben, is het plicht van elk
ministerie van welke partij ook, dit te eer
biedigen en het de rechten te geven welke het
toekomt, (daverend applaus).
Hoe is het met dit ministerie met de vrjje
gedaohtenuiting Spr. brengt in herinnering
het optreden van mr. Patiin, hoofdambtenaar
aan het ministerie van fiianclëa, wien het
verboden werd als Tweede-Kamer-candidaat
op to treden tegen dit ministerie. En wat
doet Dr. Kuyper zelf? niet ais minister, maar
als particulier, zooals hij het zeif belieft uit
te leggen Hg gaat zelf naar het buitenland, en
behandelt zaken, die hij niet behandelen moet,
of spreekt op een onderwgzersvergadering te
Amsterdam en wekt hen op, niet (e rusten
voordat der kinderen op de bijzondere
school zgn. Terwgl toch de zorg voor de open
bare school hem volgens de Grondwet ls
opgedragen.
Krampachtig wordt aan de coalitie vast
gehouden, en allerlei middelen ta baat ge
nomen om er den levensduur van te verlengen.
Spr. haalt er eenige staaltjes van z&n, hoe
hg en zgn vrienden worden behandeld. Hij
alles geoorloofd.
Er wordt beweerd, dat wij zonden hebben
eon ingekankerden haat tegen den godsdienst,
maar dat zou immers in strijd zgn mat de
liberale beginselen steeds zijn het de liberalen,
dia de vryheid vau godsdienst hebben ge
handhaafd.
Da katholieken zgn wel is waar ook voor
die vigheld vau godsdienst. Wasrom Mr.
Aslberse heeft het onomwonden verklaard,
niet uit beginsel, maar omdat in een land als
Nederland het niet anders mogelijk zon zijn.
Zy.a de antl-revolutlonnairen dan beter
O, volstrekt niet. Op de Synode te Middelburg
bezwoeren allen wederom het bekende Artikel
86, waarin vermeld staat, dat de overheid
verplicht is ongodsdienst en afgoderij met
hat zwaard togea te gaan. Dr. Kiyper maakte
to8n bazwaran en een commissie heeft dat
artikel onderzocht met als rapportdat ook
de Katholieken dsarondc-r vielen dat men het
geloof met geestelijke wapenen moet bevorde
ren. En dat mag men dan nog niet clericaal
noemen Katholieken en anti revoluttonnairen
het is gelijk: men is niet uit beginsel voor
godsdienstvrijheid.
Blijft deze coalitie aan het bewind, dan zal
onze godsdienstvrijheid gevaar loopen en zal
onze openbare school ten gronde worden ge
bracht. Dr. Kcyper hseft zelf gezegd: het ia
de eerste stap. Men noemt onze school gods
dienstloos en ongodsdienstig, maar dat is
niet waar, men moet er eerbied hebben voor
ieders overtuiging. Toen In de Tweede Kemer
de heeren Bos en Roëll een amendement
voorstelden, om op ds scholen het godsdienst
onderwijs meer tot zijn recht te doen komen,
was daar geen tijd meer voor. Waarom niet
De openbare school mocht niet godsdienstig
genoemd Ló .nen worden, dan was er immers
paal en perk gesteld aan den laster.
Opgewekt gaan wij vrijzinnigen den strgd
van Juni tegemoet. De vrijzinnigen staan in
het midden tusschen hun ergste tegenstanders.
Rechts de clericalen, links de sooiaal-dem.
Beiden hebben als begirsel een tegenstelling,
beiden verdeelen het land in twee vijandige
kampen. De clericalenchristelijk en on
christelijk de socialistenbezittecden ec niet-
bezittenden, kapitaal en arbeid, zij prediken
den klaesens'rjjd. Wij hebben niet znlk een
antithese, wij aanvaarden het idéa der har
monie. Wij willen nationale wetten, die het
geheele volk zullen ten goede komen, en
van dat eenig ware standpunt zullen wij
nooit afwgken.
De sociaal-democraten en clericalen hebben
veel overeenkomst met elkaar. Zoozeer, dat
Dr. Knyper dat moest erkennen en ds sociaal
democraten noemde de calvinisten zonder God.
U we sociaal-democratische idésën zgn nog niet
zoo slecht, maar God moest er bij komen,
zeide Kcyper.
Maar de strijd gaat nn niet over clericaal
of sociaal-democraat, deze verkiezing gaat
over de vraag: zullen wij eer clericaal
bewind honden, of zal er een liberale meer
derheid komen, en nu hoop ik, dat niet
alleen in dit district, maar in alle 100 dis
tricten de uitslag zoo zal zijn, dat aan het
clericale bewind een einde kome, en een
vrijzinnig kabinet zal optreden, om die ware
Christelijke beginselen in praktijk te brengen
die ik vanavond voor u heb ontwikkeld. Ik
heb gezegd (daverend applaus).
Ia debat trad de beer Wo'ff van Amster
dam, sociaal-democraat, die da bekende idééën
dier partij uiteanzette. De heer Hoekstra
van. vroeg, hoe de inleider decht over de
idétëa van den Bond voor Staatspenslon-
neeripg.
De heer Borgesiuis weas er op. hoe nog ner
gens, waar hij was opgetreden één antirevolnti-
onnair voor zijn beginselen was opgekomen,
wat niet wees op sterk vertrouwen in het
Christelijk bewind. Als hoofdargument tegen
sociaal-democraten noemde Spr., dat zij steeds
het goede verwierpen, omdat zij het betere
niet konden bereiken.
Over Staatspecslonneering zeide Spr., de
idésën van den Bond onbereikbaar te achten
en vóór verplichte bijdrage der verzekerden te
zijn.
Hierna sloot te ongeveer middernacht do
Voorzitter de vergadering.
belast zich met den in- en verkoop van
huizen, landerijen en effecten;
het bezorgen van kapitalen tot elk bedrag
op hypotheek, tegen borgstelling of in-pand-
geving van geldswaardig papier of levena-
verzekeringpoli8
het beleggen van groote en kleine kapi
talen op hypotheek
neemt gelden a deposito op voordeelige
voorwaarden
sluit levensverzekeringen, dadelijk ingaande
lijfrenten en verzekeringen tegen brand-
schsd©»
VMÏ FM 7!rayïIKhf*
Verkrijgbaar te ^cSaa^eil bij
de Heeren Jb, en
Hr'ST» te Hf, fëiedorp bij
den Keer Ja. &OEST en op alle
plaatsen verkrijgbaar gesteld bij iederen
Winkelier.
leveren in alle soorten en tegen
concurreerende prijzen
Voor de schoonmaak!
Voorts KLEEDJES, MATJES, LOOPERS, TAFELB LEEDEN, ANTIMACASSERS
THEETAFELKLEEDJES en TAFELLOOPER3,
in alle soorten en prijzen,
firooto keuze VITRAGES, FRANJES en afgepaste GORDIJNEN,
van de goedkoopste tot in de fijnste genres.
WINDOW-HOLLAMD (Lancaster) in alle kleuren, zijn de beste Rolgordijnen.
Nergens vindt men grooter keuze
Puike Bassein Rijst, Paddie, Voerrjjst en Voergort. Platte en Ronde Maïs. Inlatidsche
en Buitenlandsche Gerst, Tarwe en Haver. Bibby Koeken, T. Duijvis' Koeken merk T D
Murwo Koeken van Wessanen en Laan, merk Ster; van T. Crok, merk T. C. en 'van
gemalen of ragema^n Amenkaansche 611 Duitsche Voorslagkoeken, alles gebroken,
jkterst^ concurreerend'teverend' 8°edk0°P t9 k0°Pen en gr°°te part«en insla' kan
lijk volmaakte wet, maar die toch aan 700.000 j wijst er op hoe men met verkrachting der
arbeid»*!s bij eon ODgeluk het recht geeft op i rechten van de Koningin, nu reeds durft
ondersteuning, wat hen niet langer afhankelijk
stelt van do algemecne liefdadigheid.
beweren, dat er een kabinet-Borgesius zal
komen en dat de vrijzinnig-democraten hun be-
De woningwet, die verbetering brengt ln. glnsel hebben verzaakt om een paar porto
de ellendige woningtoestanden, en die de feuillcs te bemachtigen. Spr. ^leest een paar
schatkist opent daarvoor, de onteigening ver- i aanhalingen voor alt de „Standaard," uit het
geinakkelijkt enz. De kinderwetten, de mooii te artikel „Tegsn de fijaen". Ja, zegt Spr., In den
aiLeid van het vorig kabinet, die het verkiezingstijd la bjj de Keikelijken allee en
