Vrijzinnigen, waakt
Zondag 25 Juni 1905.
49ste Jaargang No. 4056.
EERSTE BLAD.
Buitenlandsch Nieuws.
INGEZONDEN.
Binnenlandsch Nieuws.
Dit blad verschijnt tweemaal per week Woensdag- en
fiaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
UitgeverP. TRAPMAN.
Medewerker «S. W Ai Si E L.
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 6 Cent.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25 iedere regel meer 6 ct
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Vasthouden van Eenden.
angifte van Verhuizing
binnen de Gemeente.
Politiek overzicht der week.
SGHAEER
Alieien Nieows-
CDDRANT.
Alurigiiig- Liilliivlli
HureM©CMS. Isi&saüs, D 4.
O O
De vrijzinnigen in het District ALKMAAR kunnen over den uitslag van
de stemming van Vrijdag 16 Juni j.I. tevreden zijn. Een meerderheid van
ongeveer 1600 stemmen boven de kerkelijken, 't is een sprekend bewijs, dat
het District Alkmaar van de regeering van Dr. Kuyper niet gediend is.
Maar we mogen nog geen hei! roepen, want we zijn nog niet over de brug.
"Woensdag 28 Juni a.s moet de herstemming plaats hebben tusecheo de heeren
Blum en Poreest, tu3£chen den aanhanger van Dr. Kuyper en den Liberaal.
Zeker, de overwinning zal door de vrijzinnigen in het District Alkmaar wel
worden bevochten, dat is onze vaste overtuiging, mits de vrijzinnige
kiezers zoo trouw opkomen als vorig maal. Toen is er kranig gestemd, maar
even kranig en even krachtig moet ook nu weer getuigenis worden tfgelegd van
onze beginselen. Even krachtig moot ook nu weer de roep weerklinken
tegen dit ministerie
Want kiezers, weet dit wel: de kans op overwinnen door de kerkelijken is
gebouwd op laksheid van ons liberalen. Weest ervan verzekerd: al weet
do tegenpartij even goed als wij, dat het district niet door hen gewonnen
kan worden, zij zullen toch even krachtig hunne poging herhalen, in stilte
hopend, dat van onzen kant de redeneering zal worden gevolgd: o, we
winnen het bepaald, waarom ons dan zoo druk gemaakt
't Is op het gevaar van deze redeneering, dat we dringend en dringend
moeten wijzen. Acht uw vijand niet te licht j er zijn meer voorbeelden van,
hoe op een dergelijke wijze een district verloren is gegaan.
Denkt er om, dat in geheel den lande op de overwinning der liberalen in
het district Alkmaar wordt gerekend Beschaamt die verwachting toch niet,
want er is zoo ontzettend veel door te verliezen.
Het is alom bekend, hoe de uitslag der eerste stemming over het geheele
land is geweest, üs aanval, door de liberalen op Dr. Kuyper en zijn trawan
ten ondernomen, heeft succes gehad. Twee districten, Gorinchem en Helder,
zijn aan de clericalen ontnomen en in de districten waar herstemd
moet worden, staat het voor de vrijzinnigen gunstig. Er bestaat kans, om een
kleine meerderheid voor de linkerzijde te behalen.
Maar mocht dat niet gelukken, dan löch kan de linkerzijde zoo sterk zijn,
dat hot optreden en regeeren van D.\ Kuyper onmogelijk wordt.
Ons land blijft dan bewaard voor verdere parlijwetten, als de Lager- en
Hoogeronderwijswetwe krijgen dan geen tariefwet, die ware ramp voor ons
vaderland.
Door de liberalen kan dan krachtig front gemaakt worden tegen het
„Christelijk" gedoe van deze regeering.
Duidelijk genoeg is het reeds aangetoond, hoe verderfelijk dat optreden van
het tegenwoordig Kabinet is geweest.
Dr. Bronsveld, de bekende Her ormde dominé, heeft het in zijn Stemmen voor
"Waarheid en Vrede zoo duidelijk gezegd „Ik heb tegen dit ministerie bezwaren
van politieken, van zedeiijken en van godsdienstigen aard.
„Ons onderwijs, onze financiën worden e nstig bedreigd, het gezag wordt niet
hoog gehouden. De openbare moraliteit is sinds 1901 (het optreden van Dr.
Kuyper) omlaag gegaan in ons vaderland. De eerbied voor de zuivere
waarheid eu de goede trouw is achteruitgaande, Deor paitijbenoemingen
wordt premie gezet op huichelarij. Men maakt, dat velen het geloof verachten.
De kruisvaan is van da torenspits gehaald en geplaatst bij de stembus
„Zij predikt niet meer zelfverloochening, maar zelfverheffing, alom wordt het
heilige omlaag getrokken en ontheiligd
„Wat wij daa wenschen P vraagt Dr. Bronsveld. Wel, de nederlaag van
dit miai&terie, omdat het ten onzent het gezag ondermijnt, dë zeden bederft
en het geloof tot een aanfluiting maakt."
Bij deze uitspraak en wensch van Dr. Bronsveld kunnen we ons volkomen
aansluilen en hit is dan ook düdrom, dat we voor de laatste maal alle
vrijzinnige kiezers oproepen, naar de stembus op te trekken en alle best te
doen om bet ministerie-Kuyper te doen tuimelen
parool, en gestemd op
Leve de vrijheidzij het
Jhr. Mr. P. van Forenst.
O—O
In het district ENKHUIZEN is Vrijdag 16 Juni geducht gestemd. Enkelen
Blechts rijn weg gebleven om dringende redenen. Die weinigen moeten
ditmaal ook nog naar de bus. Als het ergens spant, is het wel hier. De
overwinning ot de nederlaag van Mr. H. Goeman Borgesius, het zal zijn mot
weinige stemmen. Hier komt het aan op eiken kiezer. Eén stem kan de
moest verblijdende overwinning brengen, maar ook de grootste teleurstelling,
die alle opoffering en werkkracht te niet zou doen. Kiezers, vergeet
niethier is een Kamerzetel te winnen, te veroveren! Hoe
groot, hoe overweldigend zou de vreugde zijn, als Enkhuizen na zoo'n ont-
^aglgkon strijd den uitnemenden Goeman Borgesius verkoosGroote geest
alt in hej. district, neen in het geheele vaderland
Dit schoone doel verliezs men niet uit het oog Alle krachten nogmaals
tot het uiterste ingespannen, om die groote vreugde der overwinning deelachtig
te worden.
Niemand vergete dit
Eéno stem kan den doorslag geven!
Wordt dit in het oog gehouden en tot in het uiterste betracht, dan kan de
®c oonste overwinning het loon voor al de inspanning zijn. Allen dus naar
de bus voor
Mr. Goeman Borgesins.
>e stemming is Woensdag a.s. 28 Juni,
van 8 tot 5 uur*.
DU nummer bestaat uit drie bladen.
Gemeente Schagen.
BEKENDMAKINGEN.
Burgemeester en Wethouders yan Schagtn, brengen
aan belanghebbenden in berinnering bet bepaalde bij
art. 45 der Algemeens Politie-verordening voor deze
gemeentel luidende als volgt
«Onverminderd de bepalingen van art. 458 van
hst Wetboek van Strafrecht, mogen eenden, ganeen,
zwanen en kippen op eens anders eigendom, zonder
toestemming van den daartoe belanghebbende, niet
verblijven.
Gedurende het tijdvak vau 1 Juli tot 15 September
moeten eenden worden gehokt of opgesloten".
Mede wordt herinnerd aan het bepaalde bij art. 45a
dfer verordening, volgens hetwelk de houders van
zich binnen de gemeente Schagen bevindende eenden,
ganzen en zwanen verplicht zijn telkens binnen acht
dagen nadat zg eenden, gaiztn nt zwanen hebben
aangeschaft, daarvan aangifte te deen bij den Burge
meester.
Overtreding wordt gestraft met eene geldboete van
ten hoogste f 25 of hechtenis van ten hoogste 6 dagen.
Schagen, den 23 Jnni 1905.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
E. J. POT.
De Secretaris,
KOGGEVEEN.
e^o
Burgemeester en Wethouders van Schagen b'engen,
voor zooveel noodig, met het oog op het verzuim be
trekkelijk het doen van aangifte ter Secretarie bj) ver
huizing binnen de gemeente, aan de ingezetenen in
herinnering het bepaalde bij art. 5 van de politie
verordening dezer gemeente, luidende als volgt
„Ingeval van verhuizing binnen de gemeente zal
daarvan binnen acht dagen behooren te worden kennis
gegeven ter Secretarie der g meente, te weten:
Voor een geheel gezin, inwonende dienst- en werk-
boden daaronder begrepen, door het hoofd vaa dat gezin;
Vioor afzonderljjk levende personen door hen zelf;
Voor de geheele bevolking van gestichten of andere
inrichtingen, waar personen onder eenig bestuur te
tarnen wonen, door de bestuurders dier inrichtingen
Overtreding wordt gestraft met e»ne geidboete van
ten hoogste een gulden.
Schagen, den 23 Juni 1905.
Burgemeester en Wethouders voornorml,
H. J. POT.
De Secretaris,
KOGGEVEEN.
En dan durft hg baloven, dat ar nog
wat op 't kooltje staat voor een volgenden
keer.
Wg zjjn er werkelgk benieuwd naar, ot
er nog krachtiger scheldwoorden te be
denken zgn.
Wg kunnen echter den heer Staalman
de verzekering geven, dat het ons niet on
welkom is, dat hij zich nog meer vergooit.
Da vrienden in het District zullen dan zeker
hun getal niet zien vermeerderen.
Wg vrijzinnigen zijn er trots op, dat wg
een waarlgk vrgzinnig man naar de Tweede
Kamer hebben afgevaardigd.
Da Openbare School, waarvoor wg steeds
hebben gastreden die wij steeds hebben
getracht te verbeteren die geen geloofs
haat kweekt, maar opleidt tot christelijke
en maatschappelijke deugden, was ons te
dierbaar, dan dat wij den heer Staalman
langer in de Tweede Kamer konden dit'den.
Toen hij had gesproken van het git, dat
in da openbare school werd toegediend,
gezegd, dat 4'/i millioen gulden voor de
kerkelijke schooltjes nog niet genoeg was
en daarvoor het tarief van invoerrechten
(dat hoofdzakelijk op den minderen man
drukt) nog meer kon worden verhoogd,
heeft al wat protestantsch dacht en gevoelde,
zich aaneengesloten en gezegdindien het
mogelgk is, tot hiertoe en niet verder.
Dat was ons heilig recht I
Innig zijn wij overtuigd, dat het onder
wijs in handen van de Orthodcxs Geeste
lijkheid niet veilig isdat hunne scholen
wel geloofshaat aankweeken, doch dat er
van een degelijke en verstandelijke ont
wikkeling zeer weinig terecht komt. Dat
wij daarom moeten worden gescholden door
Staalman en corsorten - - wg zullen het ons
getroosten.
Ons geweten zegt ons, dat te strijden
voor ontwikkeling, voor vooruitgang en
ver'oatering van maatschappelijke toestanden,
de plicht is van een ieder, die 't wè! meent
met volk en vaderland, B.
O
De goede strijd is gestreden en de vrij
zinnigen in het district Helder hebban de
overwinning mogen behalen.
Het monsterverbond is ook hier vor-
oordeeld en 't is een verademing voor de
vrijzinnigen, dat het grootste gevaar voor
het verlies van onze vrjjzinpige staatsinstel
lingen geweken is.
Ik zou hierop niet hebben gewezen le
omdat ik niet van napleiten houd, en 2o
omdat ik ongaarne iets wil zeggen, dat
niet noodzakelijk is en een derde onaange
naam kan zijn, maar vriend Staalman, nog
van 2276 kiezers, maakt 'tte bar. 't Schel
den, door middel van zgn zoogenaamde
Jaap en Thijs, heeft hg steeds met ijver
volgehouden, doch zulk een overvloed van
scheldwoorden hadden wg nog niet gehad.
De 2276 politieke vrienden moeten mg
daarom niet kwalijk nemen, als ik nu eens
wat harde woorden gebruik, want het moet
mg van 't hartdie er zulk een vriend
op nahoudt, is in mjjn oog zjjn achting
kwijt 1
Jaap en Thgs alias Staalman
zeggen dan in „Extra-Tijding" van 20
Juni j 1„ dat hg de lage sujetten, die
dat bewerkt hebben (nameljjk zijne niet-
herkiezing) wel kon (Deze zin wordt
niet beëindigd.)
Heb je ooit met zulke door en door
gemeene middelen zien werken
Dat er te Helder is te zien gegeven,
dat is 't vuilste wat ooit kon worden
gebrouwen.
Onbeschaamd hebben ze zich gedragen,
gewetenloos gehandeld, vooral de Ge
reformeerde (dat zjjn de afgescheiden)
Domicé's.
Zg, die dat vuil voor hunne rekening
hebben, zgn zonder geweten. De vrij
zinnige heeren hebben hun politieken
naam en beteekenis door de modder
geslingerd, van schunnige middelen heb
ben zjj zich bediend.
Met leugen en laster hebben zg het
District veroverd,
Dit is dunkt mg al oen aardige bloem
lezing uit de Jordaansche manier van
schelden des heeren Staalman,
Als bjj door zgn Jaap en Thgs zijn
achting nog niet verloren had, zou dit zoeningsgezindheid van 't Zweedsche kabi-
fraais daartoe zeker wel in staat zgn. net en den Rjjksdag geen algemeoncn weer-
Het kabinet-Tisza is in Hongarije heen
gegaan en op bevel van den Keizer heelt
maarschalk Fejervaiy de regeering aan
vaard. De taak, die de grijze krijgsman
op zich heeft genomen, is moeilijk en hoogst
ernstig. Eike toenadering tusschen den
Keizer en de meerderheid van da Kamer
is afgestuit op de legerkwestie. De eenheid
van bet leger gaat bg Frans Jozel boven
alles. Fejervary heeft dan ook in opdracht,
da economische en handolse'schen in te
willigen en te trachten, ia d©militaire aan
gelegenheden tot eene schikking te komen.
Dit zal evenwel lastig gaan, De meerder
heid wil van geen tosgeven weten en met,
onwillige honden is 't slecht hazen vangen.
De nieuwe minister heeft zich feiteljjk
zonder program gepresenteerd. Hg be
schouwde zgn kabinet als een overganga-
ministerie, dat geroepen was o n de klove
tusschen vorst en volk te dichten. Enkele
epoedeischende wetsontwerpen werden
daarop ingediend.
Zjj hebben betrekking op de begrootiDg
op het contingent, op openbare werken en
op het q tota voor de gemeenschappelijke
uitgaven. Hierna wilde de minister den
voorzitter der Kamer een schrijven van
den Keizer overhandigen, waarbjj de Kamer
tot 15 September wordt verdaagd. De
meerderheid nam evenwol eerst een motie
van wantrouwen togen het ministerie aan.
De meerderheid Doemde het besluit van den
Keizer onwettig, Zjj meende, dat genoemde
wetsontwerpen door de Kamer moesten wor
den goedgekeurd. Een groot tumult was bet
gevolg. Door deze houding heeft de strgd
een nog bitterder karakter aangenomen.
Wanneer hetHongaarsche huis var Afgevaar
digden tegen het besluit van deu Keizer in
blgft vergaderen, dan staat het land aan den
vooravond van de revolutie. Op ongeveer
gelijke wg'ze begon de groote Fransche
Revolutie.
Op 19 Juni 1789 verklaarde Lodewgk
XVI de nationale vergadering ontbonden.
Daarop volgde de eed in een kaatsbaan
te Versailles, waarbij de afgevaardigden
zwoeren, niet heen te zullen gaan, vóór
dat Frankrijk eene staatsregeling had be
komen. Het onderscheid tusschen toen en
nu is niet zoo groot.
Terwijl de strgd in Hongarije toeneemt,
vertoonen er zich in Scandinavië teekenen
die op eene minnelijke schikking wijzen.
De Zweedsche regeering heeft den Rijksdag
bijeengeroepen, om den leden een verslag
van den toestard te geven. Verder wil
zg van den Rijksdag de machtiging vragen
om do kwestie met Noorwegen tot eene
vreedzame oplossing te brengen. De regee
ring wenscht dus eene minnelijke schikkirg.
Het zou evenwel kunnen zijn, dat de ver
klank vond.Uit het kamp derZweedsche partg
gaan stemmen op, die in scherpte van toon
een sterk contrast met de woorden der
regeering vormen. Deze partg verlangt de
ontmanteling der Noorsche vestingen en
afstand van het noordwestelijk deel van
Noorwegen, waardoor Zweden een haven
aan den Atlantischen Oceaan zou krijgen.
Die Zweedeche Chauvinisten vergeten bg
deze eischen, dat bg de doorvoering ervan
een kiem van verbittering wordt gelegd,
waaruit eene gevaarlgke giftplant zal
moeten opgroeien.
De vruchten dier plant zouden het leven
van beide volken ondermijnen. Goedwillig
kan Noorwegen Ficmarken met het eindpunt
der Lofoddenlijn niet afstaan. Zoo het met
geweld daartoe gedwongen werd, zou een
innige haat tegen Zweden geboren worden,
die eenmaal tot een uitbarsting zou komen.
Voorbeelden op dat gebied levert de ge
schiedenis te over. Denk slechts aan Ierland,
Elzas-Lotharingen, aan Sleeswijk-Holstein, aan
Polen, en denk dan aan het onheil, dat die ver
schillende lacdrooven over de betrokken staten
hebben uitgestort- De minnen van het noorden
zijn gelukkig bedeeld met een groote desia koel
bloedigheid en gezond verstand. Deze belde
eigenschappen geven ons hoop, dat de klip
pen en b&nken, door die geestelijke loodsen
met kalme voorzichtigheid zullen ontweken
worden. Wie zioh In den gsng van zaken
heeft ingewerkt, gelooft niet alleen aan' een
vieedzame oplossing, maar ontvangt tevens
den indruk, dat ten slotte een prins uit het
Huis Bernadotte den Noorsohen troon zal
bestijgen.
Van het Noorsche schiereiland wordt onze
aandacht naar dat der Iberiërs getrokken.
Gelijk in de oudheid het een of ander reuzen-
gedrocht een onveizadeiijken trek naar
menschenvlecsch had, zoo schijnen de Span
jaarden aan ministershorger te lijden. In
korten tijd zijn daar thans vijf ministeries
geboren en in nog korter tijd op parlemen
taire wijze afgemaakt. Eigenlgk is er geen
leider meer, die met zekerheid op eene meer
derheid kan steunen. Het laatste ministerie,
dat van Villaverda, heette op eene con
servatieve meerderheid ven ruim 100 stemmeD
te kunnen rekenen. Dezer dagen nn werd een
motie van vertrouwen gevraagd. En wat ge
beurde Slechts 44 leden van de regeerlngs-
partij steunden het ministerie, 109 verklaarden
ztch er tegen en meer dan ICO hielden zich
buiten stemming. De koning zal het nu met
een zoogen aam den liberalen hoofdman pro-
beeren. Deze, de heer Montero Rios, zal nu
beginnen met de Cortes te ontbinden.
En dit is merkwaardig in Spanje: elk
ministerie krijgt bij de verkiezingen in den
regel de meerderheid, die het hebben wil.
Hes zgn in Spanje niet zoozeer de beginsel
kwesties, maar meer partij- en ponsonen-
kweatifS die de groepen van elkander schei
den. E ke opkomende zon heeft daar een
legio aanbidders. Bg elke Kamerontbinding
wordt het ambtenaars-personeel als verkie
zingscorps gebruikt. Onder den druk van dit
corps, dat weer voor zijn bestaan strijdt, is
het platteland nu eens conservatief, dan weer
eens liberaal. In den regel levert daardoor
elke verkiezing eene meerderheid van ruim
honderd stemmen. Eene uitzondering op deze
kleurverandering maken de repnblikeineohe
eu socialistische groepen. Daar zij nog nooit
den regeeringsinvloed op de verkiezingen
hebben kruinen toepassen, zjjn hnnne fraoties
uit werkelijke meeningen voortgekomen. Doch
ook de geest des tijds drukt langzamerhand
zijn stempel op het Spaansche volk. Ea juist,
omdat geestelijke en wereldlijke heeren
het volk trachten te muilbanden, zoekt dit
meer en meer steun bij da revolutionnaire
partijen. Die wind zaait, zal storm oogsten.
Alooholgebrnik bij kinderen-
De gezondheidscommissie te DOESBURG
hseft, naar da Volksgezondheid meldt, aan
ds ouders van schoolgaande kinderen de vol
gende circulaire verzonden
„Wanneer gij uwe kinderen liefhebt, geeft
hun dan geen alcoholische dranken 1
Bier, wijn, jenever en andere sterkedranken
of likeuren zijn schadelijk voor da j-ugd 1
Wanneer gij uwe kinderen deze dronken
geeft, al is de hoeveelheid nog zoo klein,
ontstaat het gevaar, dat zg, onder geworden,
aan den drank verslaafd geraken.
Deze drariken verminderen den eetlust,
bemoeilijken de spijsvertering, maken de kin
deren meer vatbaar voor besmettelijke ziekten
en kannen ernstige ziekten aan lever en
nieren doan ontstaan.
In vele plaatsen heerscht het gebruik, kin
deren in de eerste levensdagen kleine hoeveel
heden sterkedrank te gever, met het doel ze
rustig te houdenook dit is in hooge mate
nadeelig.
Hot gebruik van alcoholische dranken
maakt het kind minder oplettend in de school
vermindert het geheugen en bemoeilijkt daar
door het leeren.
Het gebruik van deze dranken maakt het
kind ontevreden, lastig, weerspannig, onge
hoorzaam en driftig, en maakt das de opvoe
ding, zoowel door u zeiven in huis, als door
den onderwijzer in de school moeilijk.
Geeft ook bij ziekte die dranken niet aan
nw kind, tenzij op voorschrift van uwen
geneesheer."
D e C h r i s t o n-d Autocraten. E; heeft
te AMSTERDAM een langdurige algemeens
vergadering plaats gehad van het partijbestuur
(beetuurderen der «fdeelir.gen met het hoofd
bestuur) der christen- democraten, met het
