Uit de Oude Doos.
Kiekjes op de Hoofdstad.
luziekinstrumenten.
«etóa's, Violen, Citers,
Opruiming
RIJWIELEN,
Igkkn likdoorns mekk.
Jndischf §fiitos£n.
J. KOELEMEIJ.
Koedekken,
Landdekken,
Koetouwen,
Zondag 24 Sept. '05.
derde blai).
P i a rs i n e
Van Vrijen.
ADVERTENTIËN.
ichwen
Acetyleen-, Rijwiel-
en Rijtuig-Lantaarns,
ca Ic kwaliteit Zweeds«he Carbid.
Smit
extra sterk, bestand voor
den gelieelen staltijd.
W. F. STOii 4 Koon. Alkmaar.
VII.
't Lust me ditmaal de oude vergeelde Nie-
dorper papieren eea pooze rust te gunnen en
U bazig te houden met een onderwerp van
actueel belang: 't Vrgen.
Stel U gerust, lief lezeresju, dat met de
laatste Sahager Karmis zioh zoo „verschrik
kelijk dol amuseorde" in den stoomdraaimolen,
stel U gerust, ik zal U niet verklappen,
door hier in het publiek te vertellen, wat ik
daar zagwant niet over het vrijen van
tegenwoordig wou ik het hebben. Jongen
neen, dat is me veel te deftigEerBt 'n brief
schrijven, vormelijk stijf, dan wser 'n even
hartelijk en amusant epistel terug en dan
weet je 't: je kunt thuis blijver, of er oplos-
trekken als de bewuste Zondagavond daar
is, maar dan is er voor den niet doote ijk-
vèrliefde de aardigheid glad af, want juist
de onzekerheid, blijven of nistbljjven, dat was
de prikkelende aardigheid van het ouder-
wetscha vrijen. Eu dat onderwetsche raakt
meer en maer nlt de mode. Zelfs in da
woorden is het te merken. Een vrijer (zoo
heette hij in de spreektaal) of een minnaar
(dat waa z'n naam in de boeken en in de
roerends orgel deuntjes) wordt een g a 1 a n t.
En nu vraag ik jawat weet zoo'n jiuiteu-
landsch product van „Koffie-ophalen Van
vast verkeer hoor je niet meer, kan ja
begrijpen, men is geëngageerd of men
ziet na heel wat flirten eindelijk een
engagement tot stand komen.
Neen, aan vrijen op z'n Eransch deedt je
vioeger niet, toen ging je op zn Ond-Hol-
landsch uit schooien, vier, vijf, soms zes
tegelijk naar hetzelfde dorp, 'n enkelen keer
ais 't een gebbetje was, allemaal naar dezelfde
„meid," maar anders wist de kastelein of
een goeie kennis d'r wel voor ieder een.
Op bgna iedere plaats een bepaald unr
wearop je meeat verschijnen. Kreeg je een
stoel van de dulcinea zelf, dat was 'n goed tee-
ken, al was 'c ooke tna's a le voorteekenen
nog niet steeds onbedrieglijk. Een poosje
gepraat en moeder en dochter verdwenen de
een na de ander, om in 't kotjes te beraad
slagen of Je blijven mocht of niet, en in al
dien tusschen tijd moest je met den baas praten
over koeien en varkens, over 't weer en over
den stand der gewassen, terwijl je bijna de
oogen niet van de denr af kon honden, omdat
je veel te nieuwsgierig was cm de gezichten
der binnenkomenden te zien, gezichten waarop
je al half en half 't vonnis over je geveld
meende te kunnen lezen. Kreeg je een
blauwtje, fiat, je ging naar je herberg en
haalde ten slotte de kameraden als je vondt
dat 't nu lang genoeg geduurd had, of als
Cupido ja gunstig was en je raooht big ven,
dan zat js je nog een poos af te martelen
om toch wat te praten en zag na verloop
van tjjd met groote vreugde de broodmand
of den brijpot voor den dag komen. Eindelijk
gingen de oude lui naar bed en 't gordijn
valt 1
En op de kermissen, al 'n even groote
verandering 1
Verbannen is da Boerenschots, de oude
beroemde dans met z'n „halfweg opsteken,"
't gevoelvolle lied: „Dat gaat naar Oosiinjo
toe, en dat voor zeven jaren en 't melo
dische gekras van de muzikanten van :„Zoenen,
zoenen, zoenen!" Wie danst er nu nog „Japie,
sta stil," wie kan den beroemden zeven
sprong, dat meesterstuk vol gymnastische
toeren, wie kan er schuiven, wie flik
keren en wie daESt er de dubbele
blaadjes? Wie hoort nu nog meer van
de Francais e, dat mtximnm vsn dan-
kunst in otzs jonge dagen, dat er altijd
aan gelooven moest als er een defcig publiek
was en dat tot groote ergernis van den
muzikant, nooit tot een goed einde kwam,
omdat niemand recht wist, hoe 't moest
Kaar lijk heeft een einde genomen, evenals
dat van de heerlijke Slaapmuts met het
lythmische éói, twee, drie, vier, vijf, zes,
zeven, acht.
Nog doedelen, schetteren en tingelen uw
tonen, o mazurka, schotsche wals en polka,
maar 't woord is gesprokennog 'n luttel
tijdsverloop en ook gij zult worden vergeten.
De nieuwe dansen, Ingestudeerd onder leiding
van zwart-gerokte keeren en soms ook van
cc Roette dametj :s zullen uwe plaats innemen
en instede van 't rnwe gestamp bij een boe
renschots te hooren, ziet ge ons volk met de
aangeboren gratie buigingen en andere sier
lijke bewegingen maken. O, „Pi de katter,"
O, Sjarmnise" en hoe ge alle meer moogt
heet en, ge hebt wonderen gedaan 1
Maar 't groote verschil tusschen de ker
missen van nn en die van vroeger, en dat is
juist het punt waarop ik wilde komen, is
gelegen in de wjjze waarop de jongelui bij
elkander kwamen.
Behagen nn had in dit opzicht iets karak
teristieks, dat misschien niet bg alle lezers
der Schager Courant bekend is. Het had
namelijk voor de kermis een v r ij s t e r-
Ja, nu weet ik wel, dat mg zal
toegeroepen„Maar dat is tegen-
nég het gevalimmers de jonge-
gaan in hun beste plunje er naar
toe alleen met 't doel om er „verkocht" te
worden," doch deze markt, als 't er dan een
verschilt heel wat van die uit vroeger
dagen.
Verplaatsen we ons in gedachten op den
mo'Kon van een kermisdag, een 800 jaar ge-
®Qen. Behagen zag er toen natuurlek heel
at anders nlt, maar de kerk stond al op
hof1 j0Qde P'eets, op 't marktplein, 't Kerk-
0 dat er om heen lag, was door een laag
nurtja van de straat gescheiden, en bij de
Poort in deze steenen afscheiding hield voor
ezen dag een sterke, rnwgebaarde man, d e
,e r v eldraaier van 't hek, de wacht.
de klok negen heeft geslagen meldden
't' f de jonge dochters aan, allen op
w uitgedost, om tot het kerkhof te
Biet f toegelatenhet zijn de meisjes, die
strak eer'g zÜn voo een kermisvrijer en er
m een kopen te bekomen. De wachter
of tgegadigden streng wie te ond
zonl6 '°DK 'B wor^t onverbiddelijk terngge-
en m8R kaar fortuin op andere wijze
w.fr P,8v®n- Wie daarentegen goedgekeurd
aan h' aa een dubbeltje marktgeld, dat
vrieritn. armei? komt en voegt zich bij haie
Pende 1 kouter de, giegelende en «nap
en "grootif doorbrengende. Steeds grooter
de klok GfiWOt<^ m®ulgte, totdat eindelijk
•Uaagdelknll0 en de toegang voor de
Nn k wordt gesloten.
«omen de vrglnstige kespen zlcfe aan
markt,
worden
woordlg
dochters
melden bij den strengen oerberus, die ook
heD terdege opneemt. Vreemde mannen en
heertjes,"met zschta handen" wg»t hg onher
roepelijk af: „Heertje, gg hoort hier niet!"
klinkt zijn woord en niets ter wereld is
in staat den afgewezenen den toegang te
openen. De Jongelui geven ook hun dubbeltje
en betreden mede het kerkhof, waar zij door
de schare meisjes half met ongeduld, half
ook met vrees worden verwacht. Met vrees,
want het is niet aangenaam om er over te
schieten, of zooals men toen zeide „om de
klink van de deur te schuren." Uitgejouwd
door de straatjongens kon de cletgevraegde
huiswaarts keeren en als «enige troost kon
ze het dubbeltje marktgeld weer terugkrijgen.
De jongelingen, ge begrijpt het reeds, kiezen
ieder een meisje nit, met wie zij de kermis
zullen vieren en indien allen zgn voorzien
gaat het gepaard in optocht naar het kermis
terrein, waarbij op aller gezicht te lezen staat,
hoe tro'sch zij zgn: de jonkman, omdat hij
„lievertjc", het meisje, omdat ze een
„gerievertjè" heeft bemachtigd. Lang duurt
deze promenade echter niet, want alras
gaat men in de herberg voor de viool of ter
kamer en te bier 1
Vrijstermarkten werden naar luid van de
berichten ook gehouden te Lochem, Oosthui
zen en Schermerhorn. Vooral deze laatste is be
kend geworden, minder naar we gelooven door
de markt, [ale ze er ooit geweest is), dan wel
door ecu kluchtspel, dat er Indertijd op is
gemaakt, 't Heette dan, dat men te Schermer
horn indertijd bij publieke veiling een vrouw
kon koopen, niet voor den kermistgd, maar
voor het leven, en het berijmde reglement
nit het genoemde kluchtspel geeft in het
kort aan, op welke voorwaarden de koop kon
worden gesloten. De historische waarde er
van kannen we gereedalijk in twijfel trekken,
maar om der wille van de eigenaardigheid laten
we het hier volgen. Oude Schermerhorners,
schrijver dezes bekend, herinnerden zich van
het vers rog garsche brokstnkken.
Ik Tobias van Pottenrooden,
Die hier dit Lantschap heb gebooden m
Als oppermeester, maak bekend
En wil, dat ieder zich gewend
Voortaan naar de-ze wet te leeven
Die ik hier duid'lgk heb beschreeven,
Dat isdat eik in 't openbaar
Hier vrij, op Meandag al zgn waar
Mach veilen. Wat belangt de vrouwen,
Indien hier vrijers willen trouwen
Die mogen 't alle dag der week
Omroepen laten, door den streek
Waartoe zal zijn eer: Secretaris,
Alsmede noch een Commissaris
Die al de meisjes groot en kleen
Op zullen veilen één voor één.
Iudien het dan kwam te geschieden
Dat hij die 't meeste kwam te bieden,
Geen goede zin had ia de meid,
En dat hij nit het hell k scheid,
Zal aan mij geven twee dukaaten;
Eq daarmee kan hij 't meisje laaten
Maar zoo dan dies gekochte meid
Geen zin in haaren Vrijer heid,
Heeft zij 't gelag maar te betaalen,
En niemand hoeft er op te smaalen.
Aangaande nu 't geboode geld,
Dat moet in handen zgn gestelt
Van 't mslsjss Vader, daaren boven,
Wanneer de dood hem kwam berooven
Van 't leeven, wezende ongetrouwt,
Zo is een darde voor dan schout,
Eu d' andere darde part voor de armen
En 't overschot voor 'e malsjss darmen.
Indien zg beide zijn vernoegd,
En dat zig alles hupskens voegd
Zoo zal mea vrij'lijk mogen trouwen,
Eu 't geitje bij elkander houwen.
Wanneer de koop is klaargemaakt,
En dat men het verkoopen staakt
Zo zal de "Vrijer voor hot meisje,
Dat hij gekogt heeft om haar vlekje,
Of om iets anders gsaven net
Hetgeen dat ik er nu toe zet.
Een daalder voor den Sekrstaris,
Een galden voor den Commissaris,
Ei zoor de armen wat hij wil,
Eu daarmee blijfc het alles stil.
Dit zijn de wetten en gebooden
Van Tobias van Pottenrooden.
B. V.
gernimen tijd droog, dan kon het pad soms
heel goed begaanbaar wezen, tenminste als
jd niet in de kuilen viel. De gemeente was
aan al die gemakken en ongemakken echter
doodonschuldig, trouwens, de oppervlakte
der gemeente stond in de omgekeerde ver
houding tot de bevolking of de ünancieele
draagkracht, dat zg zich veel met die laag-
bij den grondtehe aangelegenheden kon op-
honden. Verlicht was Nieuwer-Amstei wel;
overdag altijd en 's avonds als het heldrre
maan was. Anders moest men zich maar
behelpen met de z.g. „gloeiende spjjkers",
walmende slecht riekende, doch weinig en
roodachtig licht verspieidende petroleum
lampjes, die op palen stonden. Aan het einde
van 'i Lange Bieekerspsd, we waren toen de
Vinkebnurt al gepasseerd, een reeks van
dwarslaant| :s, uitsluitend door groenteboeren
bewoond, hieid Nieuwer-Amstei weer op.
Want waren we dan tegen betaling van
anderhalven cent [voor een voetganger] da
Tolbrng over, dan bevonden we ons aan do
Baarsjes [gem Sloten], en wandelden veelal
door de Slatuintjes, waar menig stadejongetje
voor 't eerst de spercieboon'jes in hun natuur
staat aanschouwde, naar Sloterdijk.
We gaan de Tolbrng echter niet over, slaan
een zjjpad in en komen na onmogelijke
kronkelwegen op een kade, de Jan Hanzen-
kade, met leelijke, uitgewoonde, toen moderne
huizen. Hter en tn de dwarsstraat een paar
diamantslijperijen en andere fabrieken. Dit
werkje maakte een allerzonderlingst en
indruk. Het scheen een stukje oude, ver
gooide stad, dat neergesmeten was
tusschen het frissche groen der velden,
van die kade vond men
Hanzenpad, hierin was een
zooals men dat eerder in
dan hier zou zoeken. Daarin
want terzijde
nog het Jan
nauw steegje,
da Jordaan
een breede slop
aan het einde
pad, aan welks
brug verbinding
„De Theodoorstraat" en
van het steegje het Tuln-
einde men weer door een
met Sloten kreeg. Daar
mede hield hst eilandje van groezelig
stadsleven op, dat zoo mal oprees in die
zee van weiland en moesland. Op de Jan
Hanzenkade zag men een uitgestrekt, vrij
woest, dicht met groen bezet terrein, waaruit
stompen van afgehouwen booman oprezen.
Hier stond vroeger de Keizerskroon, een
uitspanningstnin met schouwburgzaal, die
in mijn jongonstgd al jaren afgebrand was
en waarvan de terreinen al even onverkoop
baar schenen als nu die vaD den Parkschouw
burg. Thans vindt men hier de Potgieters
straat, waarvan de eerste huizen, vlak bij de
Buitensingel, toen al gebouwd waren. Ook
dit deel Nassaukade was toen al in aanleg
en is dus veel onder dan het gedeelte, dat
door de Potgieterstraat, en de Kslveratraat
van de nieuwe Btadswijk begrensd wordt.
Na de brug over de Van Ler,nep kade ge
passeerd te zijn, ontmoette men nog eenige
typische bloemisterijen, waartnêscben een
typisch onderwetsch straatje, dat een weid-
schen naam „Sophiapark" droeg. Even
verder bp de Nasssukade zag men als bij het
begin een paar moderne huizen en daar
stonden we aan de stille zijde der Vondclkade
(zoo heette toen het Amsterdamsche deel van
den thans gedemptea Overtoom) tn ook het
Westelijk Amsterdam was afgewandeld.
Dit alles behoort thans grootendeels tot
de geschiedenis. Er is gebouwd, straten,
pleinen en grachten zgn verrezen. Doch de
strook, die bij de stad !s aangetrokken is
lang niet overal even breed geweest, zoodat
de huidige grens in geen enkel opzicht
parallel loopt met den Buitensingel.
Beginnen we bg do Rotterdamsehe brug
waar de Van Hoogecdorp-, Van BenniEgen-,
e e. op den Haarlemmerweg correspondee- i
rende straten op de Nassankade uitkomen en
waar wij eerst de Fsgelstraat noteeren, een
wol eenvoudige, maar mooie, moderne straat.
Daarnaast het in een driehoek aangelegde
F rederik-Hend: ik-plantsoen en hierachter do
breede Frederïk Hendrikstraat, die later als
Bilderdijk- en Constanten Hnijgensstraat een
rechtstreeksche verbinding geeft met het
Vondelpark.
Volgen wij de Frederik Hendrikstraat, die
hier bijna de grens der gemeente raakt,
dan marken wij tnsschen hier en de Nessau-
kade, allereerst de Van Oldenbarneveldbunrt
op. Leuk, dat elke boort van Amsterdam
zoo'n speciale hoofdbevolking heefc. I» Y Y.
het beloofde land voor artisten en studenten,
j Van Oldenbarneveldstraat en omstreken wordt
hoofdzakelijk bewoond door onderwijzers 1
Wat partgkleur betreft, ie de buurt beslist
anti-revolutionnair, zoo zelfs, dat winkeliers,
die het wenschelijk vonden ook 's Zcndags
zaken te doen, gedwongen werden zich te
schikken naar de overtuiging der buren.
Aan het eind van deze buurt op de Engo
de Groot kade vinden wij dan ook de eerste
Christelijk Gereformeerde [doleerende] kerk,
die Amsterdam rjjk was.
Wij zetten op de aangegeven wijze onzen
weg voort. Temidden van de moderne halzen
zien we weer een beeld uit onze herinnering,
het brnine gebouwtje, dat vroeger de Kerk
der Liefde was, doch nn voor school wordt
gebruikt, de Parochiekerk, een roodsteens-
gebouw, in den bekenden Ct>ypers-stijl, !s aan
i de overzijde der straat verrezen.
Nog even wandelen we verder. Op den
heek der De Clercqatraat verandert do Frede
rik Hendrikstraat van naam. Het wordt nn
Bilderdgkstraat. Aan alle zijden zien we nn
groote winkels, magazijnen en fabrieken
verrijzen allee blinkt u tegen door nieuw
heid. Achter de Bilderdijkstraat vindt men
hier nog slechts enkele straten, tot men, bij
de Potgieterstraat gekomen, de gelegenheid
heefc, langs de remise der gemeentetram
naar de Ballamystraat, het voormalig tuinpad,
te wandelen.
Eu vanaf dit punt kan men zeggen, dat
West-Amsterdam tot aan de Baarsjes toe, de
gracht, die Amsterdam van Sloten scheidt,
bebouwd is. Wat dit beteekent, ervaart men
het beste, als men met de nieuwe lijn 7
de tram voor het v. Lonnepkwaï tier tot aan
het eiudpnut het einde der Kinkerstraat af
rijdt. De Kinkerstraat zou een stad op zich
zelf zijn, als zg niet zoo door en door Amster-
damsch was. Hier komt heel hst v.
Lennepkwartier kocpen, vooral goedkoope
levensmiddelen en manufacturen. Want in
deze omgeving is langzamerhand overgeplaatst
XI.
De bebouwing van Westelijk Amsterdam
dagteekent van een betrekkelijk zeer recenten
datum. Ik herinner mij nog zeer goed, dat
de geheele Nassauksde slechts nlt een blok
huizen bij het Nassaupleln bestond. Reeds
voor men aan de z.g. Rotterdamsche Brug
kwam, passeerde men de bouwterreinen en
even verder begonnen de paden.
Dat was me een lenk buurtje De „paden"
verdienden dien naam ten volle, want meer
gelegenheid om te paeseeren dan voor één
persoon boden ze haast niet. Langs die paden
liepen smalle slootjeB, waarin meestal honten
balken dreven en daarover hooge trapbrug
getjes van hetzelfde eigenaardige model, even
als re thans nog in Zaandam en Westzaan
te vinden zijn. Onnoodlg te zeggen, dat we
hier op het terrein der houtzagerijen waren,
waarop trouwens ook de namen Zaegpont en
Zaagbarriè e wijzen.
Een beetje westelijker ten Zuiden, voorbij
de tegenwoordige Jacob Catskade, vinden we
naast een paar bloemistergen en een rij
burgerhuizen het Kerkpad. Dit was vroeger
een geliefkoosde wandeling voor de Amster-
damsche jeugd, want de landerijen waren
nu niet meer bedekt met 't „dorre bout",
maar met 't groene en gele en roode moes.
Hier woonden uitsluitend warmoezeniers,
hier werd de roode- en savcyekool, de sla,
de biet, de boerenkool verbouwd, op hoog
geladen schuitjes, die nog best onder de
daarop berekende brugjes doorkonden, naar
de stad gebracht en op een nur, dat elk
fatsoenlijk Amsterdammer nog in Morphens'
armen rust, of een enkele pierewaaier LÓg op
is, op de Prinsengracht, waar toen de
groentenmarkt was, geveild.
Ook herinner ik mij als jongen dikwijls
langs dat Kerkpad getippeld te hebben. Na het t6veel aan bewoners, dat vroeger de Jordaan
tallooze kronkelingen bereikten wij om het
R.K. kerkhof „do Liefde" heen, het bruin
geschilderde kerkje. Langs het korte Kerk
pad kwamen we op het Lange Bleekerspad,
een eenlgszins broederen weg, die rechtsaan
liep op den Buitensingel met den molen (De
Victor) op de Marnlxslraat in het vizier. Daar
weder recht tegenover stroomden in het gore
Baangruchtwater de ook niet al te heldere
golfj ?s van de Rozengraoht.
Hat Lange Bleekerspad (nn de moderne De
Clercqttraat, waardoor zoowel de gemeente
tram als de elsctrische spoor naar Haarlem
snorren), was nog eon echt boersche Land
weg, die ln het antl-dllnviaansch Nieuwcr-
Amstel volkomen op zijn plaats was. De aard
der bestrating regelde zich naar de weersge
steldheid had het gesneenwd, dan lag
bevatte; zij is er een succursale van.
Onder die omstandigheden werd het voor
de bouwers van de Jee, v. I/ennepstraat,
dio gedacht hadden aan een goede tweede
klassewijk natuurlijk een „strop". In tegen
stelling van overal elders zijn fn die straat de
haren dan ook belangrijk gedaaldwas oor
spronkelijk de gemiddelde prjja voor een boven
huis hier op tweehorderd-vgfjg gnlden be
rekend, im is men big als men de helft kan
maken. Beter gaat het, voor de bouwers
tenminste, in het aan de ardore zgde van de
v. Lmnepkade gelegen Wllhelmlnakwartler.
Daartoe worden gerekend zoowel de straten,
die tusschen Nassukade en voormalig Buiten
gaathuls, als die, welke achter het Wilhel-
minagasthuls gebouwd zijd. Tusschen dat
nieuwe iu Is nog gebleven hst oude So-
sneeuw, ging het dooien, dan was er modder, phfapaik met zija kleine onoogelijke huisjes;
vroor het, dan was het glad en bleef het alleen de schatting, die vroeger den doorgang
belemmerde, is moeten vallen voor de efschen
van het verkeer. De oude heeft voor de
nieuwe vlag moeten strijken.
Op de plek, waar eens grillig de gemeente
grens van Nieuwer Amstei sen en onverdeeld
was getrokken, stijn nu wijken van de hoofd
stad ontstaan, die geheel met de oude stad
zijn samengegroeid en er cea onvervreemd
baar deel van vormen-
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
CXXIV.
De weezen-inrichting van Johan van der
Steur bewijst ons, dat van de ongelnkkige
kinderen der kazerne zeer goed bruikbare,
nattige menschcn te maken zgn.
Reeds in 1896 had ik het genoegen of
liever de eer om „Pa van der Steur" te
loeren kennen en wel als 'n man nit één
stuk, die weet wat hij wil, als 'n oprecht
vriend van den soldaat, als 'n eerlijk Christen
ook, die, wars van geestdiijverg, z'n God
dient naar de eenig ware opvatting van het
Evengelie, als 'n vader ten slotte voor de
kleine jongens en meisjes uit de Tangsi
(kampement).
Hij woonde toén met z'n beschermelingen
in 'n bouwvallig, armoedig établissemenije
aan den grooton weg naar Ambarawa, waar bg
ook 'n soort vanCiiristelijkMilitairTehnis hield,
dat zeer druk door de jongens van de Kolo
niale Reserve werd bezocht. Het was er steeds
ingezellig en ook andersdenkenden ais Van
der Steur waren er welkom.
Ook ik bezocht eenige malen 's weeks den
braven zendeling, met wien ik dan zoo
recht prettig en leerzaam van gedachten kon
wisselen.
„Pa van der Steur" en nog enkele anderen,
wier daden zoo geheel in overeenstemming
blijken met hun woorden, wisten mij steeds
oprechte bewondering, ja eerbied af te dwin
gen, al verschilde ik ook vaak met hunne
denkbeelden.
Van der Steur is één van d mannen,
welke het ncyaterle van het Zgn, welke het
duistere doel van ons besta&n hier op aarde,
hebben begrepen en een leven leiden geheel
gewgd aan den dienst van hun God en den
naaste.
Het was dan ook met groote vreugde, dat
ik den edelen prediker terugzag en met
eerbied, diepen eerbied, dat ik hem de hand
drukte.
Hg heeft hier thans een behoorlijke in
richting eene vroegere Pradjoerits-kazerne,
zeer schilderachtig gelegen nabij het Resi
dentie-huis en voor f 2500 van de Regeering
gekocht.
Op het oogenblik zijn 357 kinderen aan zijn
zorg toevertiouwd kinderen van Europeesche
soidateD, die anders in verwildering zonden
zijn opgegroeid.
De jongens en kleine meisjes zien er frisch
en gezond uit. De giootere meisjes zgn te
Soekaboemi in een opvoedingshuis „Bethanie"
ondergebracht, Hot doel is, die meisjes op te
leiden tot fl.Dke huisvrouwen en bruikbare
ziekenverpleegsters, zooals de heer Van der
Steur mij vertelde.
Werkelijk, 't is een lust om met „Pa" door
de inrichting te wandelen Het jonge bruine
goedje is heelemaal niet maloe of inkennig,
maar komt als om strijd handjes geven aan
den vreemden mijnheer, om dan ook Pa
vroolijk toe te lachen en aan z'n jas te trek
ken. Men kan zoo zien, dat die man hst
sohuwe Indische kind weet te winnen door
zachtheid en liefde. De grootere jongens,
evenals de kleintjes, in blauw katoen gekleed
met uniformpetten op, kijken flink en eerlijk
uit hun oogen, beantwoorden in zuiver Neder-
landsch, zonder aarzelen, de hua gestelde
vragen, en vormen een groot contrast met
den zoo gluiperigen kampong-slcjo.
Het zgn vlotte ambachtslieden, want alles
schoenen, petten, jassen, broeken, kribben,
beddegoed, tafels, banken, vensters en den-
ren, enz. enz., worden in de inrichting zelf
vervaardigd. Ook een groentetuin werd door
die jongens aangelegd en verschaft, voor een
deel, het benoodfgde vosdeel.
De jongeren bezoeken de lBgere school en
„Pa van der Stem" draagt zorg, dat de op
gegeven lessen goed worden geleerd.
's Morgens om 5 nur ie het „reveille" en
gaan de jongens onder toezicht baden in de
kali Djati, beneden in het ravijn.
Om half zes Inidt de bel voor het eten
rijst met vleesch, sambal, sajoor, eieren enz.,
dat zich de kindaren blijkbaar goed laten
smaken.
De grootere jongens moeten om zes nnr
op het werk present zijn. Ze hebben zich
allen een bepaald vak gekozen en kunnen er
timmeren, smeden, schoenmaken, of schilde
ren leeren. Ook zgn er eenige bij de Genie
werkzaam.
De Werkplaats der inrichting staat onder
toezicht van „Oom Willem", een broer van
„Pa van der Scenr", die eenige jaren geleden
nlt Holland is opgecommandeerd.
Al wat er in de werkplaatsen gemaakt
wordt en niet 7oor het huis te gebruiken is,
wordt verkocht ten bate van de instelliDg en
de werkjongens krijgen er een halven gnlden
zakgeld per week van.
Er wordt gewerkt tot één unr, daarna tot
halftwee gemiddagmaald, om weer tot half
vgf aan den arbeid te gaan.
Ga ziet, er wordt niet geluierd, maar flink
aangepakt.
Om half vijf is het weer baden voor allen
en de avonduren worden op gezellige
wgze te zamen doorgebracht.
De klelntj-s moeten om zeven unr, de
grooteren om half tien naar bed.
Alles is op militaire wijze stipt geregeld en
Van der Steur handhaaft een goede discipline,
ja aarzelt zelf niet desnoods „den dnivel er
uit te slaan", als het moet, wat gelukkig
zelden noodig is.
Voor ziér ernstige feiten werd provoost-
straf ingevoard en zoo zat er bg mijn be
zoek een twaalfjarige kwajongen, die op
school In een kast had ingebroken, om boe
ken te stelen en thuis ook gold had ont
vreemd, ééa maand in de cel aan een ketting
met handboeien aan.
Het lijkt hard, maar als dit dien j ^ngen
later van de galg redt, éau ia de sinf een
zegen voor het kind, dat blijkbaar hereditair
belast is.
De slaapzaal is als militaire chamb,éi In
gericht en de kribben staan twee aen twee
naaat elkaar, met telkens een „straatje"
er tusschen. Ein „kamerwaoht" is verant
woordelijk voor reinheid en orde in hrt kwar
tier en onder do oudste jongens rouleert de j
weekdienst. A's allen naar bed zijn, wordt
dit model gerapporteerd op 't kantoortje van
„Pa".
Daar het overgroots deel der kdÜpen later
dienst neemt, vindt Van der Steur het 't b~e'e,
om maar jong reeds hen aan militaire ge
woonten te wennen.
De vluggen van geest behoeven greu am
bacht te leereD, doch siudceren door Zoo
gsan er dit jaar twee fl eke joogens, F.ans
Martens en Henrl de Monnik, naar de Ko
ningin Wilhelmlnaschool op Batavia, om
voor opzichter bg de Genie te leeren. Ze zijn
nu zestien jaar ond, kannen over vier jaar
klaar zijn en een goed betaalde, eervolle po
sitie bekleeden.
Esn Ambolneesch soldatenkind uit de in
richting is thaus op de school tot Opleiding
van Inlandsche Artsen te Weltevreden en
dus óók goed bezorgd.
Bahalve „Oom Willem" zijn nog twee
dames, JnMeouw Sohut en en Juffrouw Bink-
huijz8n, aan de Inrichting verbonden. De
eerste zorgt speciaal voor de kleintjes en de
laatste is „menagemeesteres".
De jongens hebben een zeer goed bezet
muziekkorps, dat zoowel wereldsche als ker
kelijke liederen blazen kan en dat de mili
taire wandelingen, die „Pa", eens in de
week, met z'n soldaatjes maakt, opvroolijkt.
De Inrichting Is thans feitelijk 'n onderdeel
van de „Vereeniging tot bevordering van-bet
Christelijk leven en onderling hulpbetoon",
en is ook één zeer net, druk bezooht Militair
Tehuis rijk.
Nederlanders, die na het gelezene fn de
laatste Pan krassen, hun steentje willen bij
dragen tot de opheifi-g van het ongelnkkige
pauperdom, zenden daartoe een grooter of
kleiner gift aan Johan van der Steur, zende-
ling-leeraar te Magelang.
De meer vrijzinnigen onder mijne lezers
mogen niet vergeten, dat deze Christelijke
instelling een zegen is voor ons IndiS.
Zelfs de sociaal- democraat H. van Kol deed
indertijd in zgn boek ook een bsroep op Rijk-
Holland
Een ieder, van welk geloof dan ook, beveel
ik deze inrichting ten zeerste aan. Hensch da
gelden daarvoor besteed, ze zijn niet wegge
worpen, integendeel, ze brengen hier in Indië
duizendvoudige renten op
Hartelijk hoop ik dan ook, dat deze Penkras
vele lezers en lezeressen er toe zal brengen,
mede te werken tot den voortdurenden bloei
van deze weezeninrichting
Johan ven der Steur, de zendeling-philan-
throop, is in waarheid een christen door z'n
daden, hij brengt zegen over Icsulinde, hij is
een vader over zijne kazerne-kinderen I
Welnu, lezers en lezeressen, steunt hem dan,
in zijn edel streven, met nw zilver, met uw
goud
Zoo zij het!
Lt. Clockkneb Bbousson b. d.
Magelang.
Voor het naderende winterseizoen
ontvangen een ruime collectie
enz enz., tegm zeer concurreorende
prijzen
TE KOOP vanaf f 5O.— tot
f I H 5 goed onderhouden.
Atelier voor alle voorkomende
Iteparetiên aan .üu/iek-SnstrG-
uienten.
Aaubevelend,
wegens gevorderd Seizoen, van de
nog voorhanden zijnde
tegen MuiijrijKe prijsverlaging®.
Tevors groote voorraad
Aanbevelend,
Rijwielhandel,
KREIL, Barsingerhorn.
oficij>neve{9, ingiet.
MOTORVAARTUIGEN.
Plaatsen van Motoren
in bestaande vaartuigen,
Fch9epahellingen.
Radicale genezing binnen 1) a 4
■lagen zonder pijn.
- Likdoornpleislers -
van Willem, Kraal Jr
zijn overal bekend ah
het beate middel, zt
worden niet alleen ir
ons land, maar bijna
overal gebruikt.
Verkrijgbaar te Schngen
bij J. Ranke te Anna
Puulowna bij D. Zon.
Prijs per doosje cent.
