Donderdag 14 November 1907.
51ste Jazrgasg N 4308
BureauiüMiSSS, jLaaira, S9 4.
In tere. TeSepfrooa Mo. 20.
Uitgevers TRAPMAN Co.
EERSTE
BLAD.
Gemengd
Nieuws.
Binnenlandseh Nieuws.
SCHAGEfi
AIkkei Niosws-,
CODROT.
AOerteitiE- LhIIiitIIiL
Dit blad verschijnt tweemaal per week Woensdag- en
Zaterdagavond. Bij. inzending tot 's morgens 9 ure, worden
ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Prijs per jaar f 3,Franco per post f 3 60.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25 iedere regel meer5 ct.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uil twee bladen.
De Berlijiischc „kindersteker:"
Men herinnert zich de geruchtmakende daden van
den Berlijnschen „kindersteker". Den 20sten Juli
werden drie kinderen door steken met een been van
een schaar gedood of gewond. Behalve dat been van
de schaar, vond men een papiertje, dat de dader be
schreven moest hebben. Men las er de volgende
woorden op, die met een verdraaide hand geschreven
waren: „Weiche, weiche, in fünf Minuten eine
Leiche, Diesen ZetteI abgeben bei dor Polizei. Ich
habe ein Kind in der Belforter Strasse, der Prenzlauer
Alle und Heinsdorfer Strasse geraubt."
Men meende toentertijd met iemand te doen te heb
ben die niet wel by het hoofd was. Sommige des
kundigen opperden echter de onderstelling dat de dader
een lyder aan vallende ziekte was, die de misdryven
in „schemertoestand" onder een onweerstaanbaren
drang had begaan, omdat zedelijk verdorven misdadi
gers zich anders plegen te gedragen. Deze laatste
onderstelling is juist gebleken. Onder dringende ver
denking van de bovengenoemde misdryven gepleegd te
hebben, is nu Paul Minow, een drukkersgezel, opge
spoord. Minow leidt aan vallende ziekte. Hy woonde
dezen zomer nog to Berlijn by zijne moeder in, begin
September kwam hy in het krankzinnigengesticht
Herzberge. Hier sprak hy over de kindermoorden en
daarbij over dingen en bijzonderheden die nog onbekend
waren, maar juist schijnen te zyn.
De politie nam hem in verhoor, bezichtigde de ver
schillende plaatsen nog eens en kwam daarna tot de
slotsom dat men in Minow den „kindersteker" in han
den had gekregen.
Op de pooien neer.
In een Duitsch wetenschappelijk tijdschrift verklaart
een onderzoeker, hoe het komt dat een kat, die valt,
steeds op haar pooten terecht komt. Hy bond een
touwtje aan eiken poot van een kat, vatte de touwtjes
samen in de hand en liet toen de kat, die aldus met
den kop omlaag hing, vallen. Hy zag hoe het dier
onder het vallen met den staart snel een cirkel beschreef,
daarbij zich zelf omkeerde en dus op de pooten neer
kwam. Om dit nader te onderzoeken maakte hy van
bordpapier een cylinder, met 4 pooten en een staart,
welke laatste hy in eon cirkel omboog en met een veer
in den cylinder vastzette. Toen deed hij met deze kunst-
kat als met de echte en zorgde tevens dat by het los
laten ook de veer opsprong, zoodat de staart een cirkel
kon beschrijven. En inderdaad keerde toen ook dat
bordpapieren stuk onder het vallen zich om en kwam
op de pooten neer.
Mijnongeluk.
SAINT ETIENNE, 11 Nov. Ten gevolge van een schok
is in de mijnschacht Kambaud een lift, die 7 mijn
werkers bevatte, van een hoogte van 200 meter naar
beneden gestort.
Ontploffing.
In de kalksteengroeve van Luziers is onvoorziens een
mijn ontploft met 200 K.G. cheddiet, een nieuwe ont
plofbare stof, die in de nabijgelegen electro-chemische
fabriek van Chedde wordt vervaardigd en waarmede de
eigenaar der groeve, de heer Tissot, in tegenwoordig
heid van een architect en verschillende nieuwsgierigen
een proef wilde nemen. De heer Tissof, de architect
een landeigenaar, benevens diens zoon, werden in stuk
ken gereten, de overige toeschouwens kwamen met den
schrik vrij.
Onbetrouwbaarheid van Schriftkundigen.
Zooals bekend, is spelen schriftkundigen in sommige
processen b.v. het Dreyfus-proces een beslis
sende rol door hunne onder ©ede afgelegde verklarin
gen.
Onlangs echter is in Duitschland een fabrikant, die op
zulk een verklaring veroordeeld was, vrijgesproken dooi
de volhardende pogingen van zijn vrouw, om de on
waarde van de deskundige getuigenissen aan te too-
nen.
Beklaagd van beleediging en benadeeling van een
concurrent door het doen van valsche bestellingen,
werd de fabrikant door de rechtbank in eersten aanleg
te Berlijn tot vier maanden gevangenisstraf veroordeeld,
omdat twee schriftkundigen de in deze zaak geschre
ven brieven van hem afkomstig verklaarden.
Zijn vrouw, die wist, dat dit vonnis onrechtvaardig
was, bewees op de volgende wijze afdoend dat de
kennis der graphologen niet vertrouwbaar was.
Zij begaf zich daartoe naar een hunner met een brief
van haar man en een van een geheel vreemde, ;uet
de vraag te onderzoeken of beide stukken, van ééne
hand waren. De deskundige vroeg haar eerst of zij
zekere gronden had om dat te vermoeden. loen
zij dat ontkend had, onderwierp de grapholoog beide
stukken in haar bijzijn aan een microscopiesch onder
zoek, dat vijf ot tien minuten duurde, en verklaarde
daarna dat beide door dcnzelfden persoon geschre
ven waren. Over dit resultaat was zij natuurlijk zeer ver
rast. Denzelfden dag verzocht zij per brief den schrift-
kenner beide stukken nog eens te onderzoeken. An
dere brieven, waarom hij verzocht had, kon zij hem
echter niet zenden. Binnen veertien dagen ontving zij
toen een door hem beëedigde verklaring, dat beide
brieven van denzelfden schrijver waren. Toen deed zij
nog een poging. Op haar verzoek, bootste een harer
vriendinnen het handschrift van den fabrikant na, en
ging met dit en een echt schrijven naar denzeifddn
deskundige.
Binnen twee dagen kwam een gelijksoortige verkla
ring als do eerste. De andere sehriftkenner werd op
dezelfde wijze beproefd met hetzelfde resultaat.
Met deze bewijzen van de onbetrouwbaarheid der
betrokken deskundigen inhanden, werd nu getracht hel
vonnis door een hoogere Rechtbank te doen herzien.
Inderdaad volgde een vrijspraak op grond dat de onder
code afgelegde schriftkundige verklaringen niet beslis
send waren.
Hel Berl. Tagebl." waaraan het bovenstaande ont
leend is, verhaalt van nog een geval waarin de eer
ste deskundige door zijn verklaring oorzaak was dat
in een belccdigingsproces een onschuldige veroordeeld
werd. Alleen omdat de werkelijk schuldige zichzelf aan
meldde, kon dit onrechtvaardige vonnis herroepen wor-
jk».
Haring.
Nog nooit, schrijft het Hand. v. Antw., heeft de
haringvangst te Ostende zooveel opgebracht als ditjaar.
Onophoudend varen er sloepen de haven binnen, boorde
vol gevuld m9t haringen, die verkocht worden voor den
spotprijs van 0.10 francs de mand. Nooit hebben de
oude visschers zooveel van die visschen gezien; zij
schryven dit toe aan den invloed van den mist, die op
onze kusten heerscht.
Men herinnert zich, dat ook aan de Engelsche kust
wonderveel haring gevangen wordt.
Hen goede vangst.
Eenige Belgische heeren hebben de laatste 9 dagen
gejaagd op het door hen gehuurde jachtterrein onder
Boil (Weststellingwerf) en Elsloo (Ooststellingwerf). De
eerste drie dagen schoten ze met 7 geweren: 188 hazen,
85 korhoenders en 34 patrijzen, de volgende drie met 4
geweren 96 hazen, 5 korhoenders en 26 patrijzen, en de I
laatste drie dagen met 8 geweren: 73 hazen, 30 kor-
hoenders en 26 patryzen, zoodat in die 9 dagen meer i
dan 500 stuks wild bemachtigd werd. De mist was oor- 1
zaak dat er de laatste dagen naar evenredigheid min-
der geschoten word dan in 't begin.
Men schrijft ons van Oudcsluis:
J.l. Zondagmiddag was het alhier een bu;tengewone
drukte. De Harmonievereeniging hield n.1. (met het
nieuwe vaandel voorop) een optocht door het dorp,
waarby men eenige marschen liet hooren. Het doel was
n.1. een ieder in de gelegenheid te stollen, het pas ge
kregen cadeau, dat er keurig uitziet, te zien. Nu, daar
werd dan ook wel gebruik van gemaakl, want al de
inwoners, die konden loopen, waren wel op de been.
Dammen.
Zaterdagavond 16 November te 7 uur zal de heer De
Haas uit Amsterdam in het lokaal van den heer A.
Bult te 'tZand een simultaan-séance geven, waaraan
jedere damliefhebber kan deelnemen.
Dirkshorn.
De uitslag van de ji. Zondag alhier gehouden stem- 6 bedrijven, getiteld
ming voor leden van het Kiescollege van de Ned. Horv. Munster.
Oem. is als volgt
Aftredende ieden waren deh.h.R.Boon,L.Reuvers,C. Wink
en J. Wink. Een vacature, ontstaan door het vertrek
van den heer M. Kooy. i
Herkozen zyn de h.h. R. Boon Rz. en L. Reuvers; gekozen
is de heerJ. Pie, terwijl er herstemming moet plaats hebben
tusschen deh.h G. Wink en J. Wink. Voor de vacature moet
herstemd worden tusschen deh.h.E.MeyerDrees enC. Kooy.
De stemming was by zonder levendig, daar van zeke
ren kant pogingen waren in 't werk gesteld om enkele
der aftredende leden Ie vervangen door anderen, wat,
zooals blykt, ten deele is gelukt.
Brand te Sint Maartensvlofbrug.
Maandagmorgen brandde naby St. Maartensvlotbrug
het door den heer D. Grin bewoonde boerenhuis, ge
naamd „„De kleine Plas", tot den grond toe af. Zoo
snel nam de brand in omvang toe, dat niets gored is
kunnen worden. Naar men zegt, was alles verzekerd.
Arrondisscinents-Reclitbank tn Alkmaar.
Uitspraken van Dinsdag.
Cornelis K„ Heer Hugowaard, mishandeling, f7 boete,
subs. 7 dagen hecht.
Pieter D., Enkhuizen, wederspannigheid, 10 dagen ge
vangenisstraf.
Rens B., St. Maartensvlotbrug (Zype), kinderwetten-
zaak, overtreding jachtwet, 2 geldboeten ieder van f 4,
by niet-betaling 7 dagen tuchtschool.
Jacob B., Wervershoof, eenvoudige beleediging, f 6
boete, subs. 4 dagen hecht.
Jacobus Adrianus Z. en Petrus W., beiden te Heer
Hugowaard, mishandeling en vernieling, de 1ste f 10
boete, subs. 10 dagen hecht., de 2de 21 dagen gev.
Jan Bartholomeus van der M., Den Helder, weder
spannigheid, f 12 boete, subs 12 dagen hecht.
Pieter Sch., Bovenkarspel, vernieling, f 8 boete, subs.
8 dagen hecht.
Pieter Sch., Hoorn, beleediging van een politie-agent,
14 dagen gev.
Gerrit M. en Adrianus D., beiden te Den Helder, mis
handeling, de 1ste 14 dagen gev., de 2e f10 boete, subs.
10 dagen hecht.
Van de laadplaats te Broek op Langendijk,
werden van Juni tot einde October 1906 verzonden 576
wagonladingen, terwyl in hetzelfde tydpork van 1907
werden verzonden 506
minder.
Met den marktaanvoer had juist het omgekeerde
plaats. Van Juni tot October 1906 werden aangevoerd
1.183.000 roode, 311.000 gele en 652.200 stuks witte
kolen, alzoo te zamen 2.146.800 stuks sluitkool. In het
zelfde tydperk 1907 werden aangevoerd 1.464.200 roode,
317.850 gele en 513.000 stuks witte kolen, dus een getal
van 2.313.050 stuks sluitkool, alzoo een meerdère aan
voer in 1907 van 166.250 stuks.
Baad Zuld-Scharwotide.
In de te Ztiid-Scharwondc gehouden raadsvergade
ring, werden drie adressen behandeld in verband met de
aldaar heerschende typhus. Het eene was ingezonden
door het ziekenfonds „Helpt Elkander", waarby ver
zocht werd by plaatselijke verordoning te willen ver
bieden het gebruik van slootwater tot het reinigen van
Het adres van „Helpt Elkander" werd ingewilligd
met dien verstande, dat het door B. en W. eenigszins
werd gewijzigd en aangevuld, zoodat voortaan verboden I
zal zyn, by gemeentelijke politieverordening, dat bakke-
ryen, slagerijen en in 't algemeen plaatsen, waar levens
middelen worden gemaakt of bewaard, met slootwater
worden gereinigd, en tevens hot gebruik van slootwater I
voor het reinigen van vaten enz. van melkverkoopers j
en particulieren, en het werpen van bloem- of sluitkool-
bladeren en uienafval in de sloot. Voor het tonnen-
sielsel sprak men zich in principe uit, doch daar de
invoering er van slechts doel zou treffen, als daartoe
door alle 4 de gemeenten werd overgegaan, alleen onder
voorwaarde van aigemeene samenwerking. Aangezien
men niet zeker is, dat zuiver water zal worden vor
kregen by boring, en dit misschien groote kosten zou
veroorzaken zonder practisch resultaat, besloot men een
onderzoek in te stellen en dan verder naar omstandig
heden te handelen. Nog kwam ter sprake het halen
van water uit de duinen in ty'den van droogte. Dan
wordt z.g.n. duinval verkocht. Daar verschillende leden
meenden, dat wel eens duinval wordt verkocht, dat
nooit de duinen heeft gezien en er in dit geval dus
wel de hand wordt gelicht met „dit zuivere water",
besloot men ook het verkoopen van onzuiver water te
verbieden.
Wieringen.
Dinsdag 12 November 1907 is het telephoonkantoor
Wieringen voor den interlocalen telephoondienst open-
Wieringen.
Voor de lessen van het herhalingsonderwys, te geven
aan de O. L. school te Hippolytushoof, hebben zich
7 leerlingen aangemeld en voor die der O. L. school te
Oosterland 9 leerlingen, terwijl te Westerland geen
enkele aangifte was gedaan.
Wieringen.
De uitvoeringen, te geven door de muziekvereeniging
„Harmonie",zyn bepaald als volgt: op Zaterdag 23Nov.
a.s. voor de ongehuwde en Zondag 24 Nov. a.s. voor
de gehuwde kunstlievende leden. Behalve de muziek
nummers, zal nog worden opgevoerd een drama in
De Nachtraaf", van J. W. van
Wieringen.
Maandagavond trad in 't lokaal van den hoer D. Lont,
voor eon vrij groot publiek, als spreker op de heer
Ds. A. J. Werner van Stompetoren, die een lezing hield
over Gezinsverpleging. Door zyn gloedvolle rede opge
wekt, besloten de aanwezigen uit hun midden een
commissie te benoemen, met de opdracht om pogingen
in het werk te stellen tot de plaatsing van een pleeg
zuster. De commissie bestaat uit de heeren: Ds. M. Onnes,
Ds. A. J. Reindors, Ds. H. Bax, L. Berghuis en N. J.
Poel, terwyl de heer dokter Koops zich tovons beschik
baar stelde met raad en daad bijstand te verleenen.
Wieringen.
Zondagmorgen na afloop der Godsdienstoefening zyn
tot ouderling en diaken der Herv. Kerk van Hippoly tus-
hoef en Westerland herkozon de heeren S. Minnes en
P. J. Mulder, die beiden deze hernoeming hebben aan
vaard.
Winkel.
Torugkeerende van do dezor dagen gehouden veemarkt
te Hoorn, ontdekte de veedry ver J. K. alhier, dat hjj
een kalf meer had medegebracht, dan tot zyn koppel
behoorde. Niet wetende, waar by er mede naar toe
moest, heeft hy het ter beschikking van den Burge
meester gesteld.
Tongblaar te Winkel.
De veeziekte mond- 6n klauwzeer begint te vermin
deren; reeds by 10 van ae 25 veehouders die aangifte
gedaan hadden, is het vee hersteld.
By één veehouder is er vee afgemaakt moeten
worden.
Winkel.
De IJsclub alhier zal aanstaanden Vrijdagavond ver
gaderen ten huizo van den heer C. Kieft, ter behandeling
van don beschrijvingsbrief voor de vergadering van den
Ijsbond „Hollands Noorderkwartier", op 8 December
aanstaande te Schagen.
Als bestuursleden dadelijk herkiesbaar zyn aan
de beurt van aftreding, de heeren T. Beumkes, J. Brug
man en P. Strijker.
Winkel.
Naar wij nader vernemen, is de heer II. A. Avenarius,
klerk tei telegrafie alhier, niet geslaagd voor de Engel
wagons, alzoo dit jaar 70 wagons j sche taal, zooals in het vorig nummer werd vermeld
doch voor het postradicaal.
Winkel.
Wegens periodieke aftreding van den heer A. Nobel,
zal op Maandag 18 November aanstaande, ten huize van
den heer W. Kooyman, verkiezing worden gehouden
van een Molenmeester van den Weerepolder.
De herstemming zal zoo noodig op denzelfden
dag geschieden.
Sneck.
De antir.-kiesvereeniging „Wymbritseradeel" heeft
dr. A. Kuyper candidaat gesteld voor de Tweede Kamer,
ter vervulling van de vacature, ontstaan door het over
lijden van 't Kamerlid mr. H. Okma
Dc Drank.
Te Roozendaal is in een moddersloot naby de styfsei-
fabriek het lyk gevonden van den 63-jarigon kolen-
vaton, emmers, schotels enz., voor melkverkoop bestemd,1T
tot het bereiden van voedsel en tot het reinigen van bandelaar A. d. J. De^man lag er voorovei in en bleek
werkplaatsen en materieel, die tot bereiding van levens- j drank is aan dit onge-
middelen dienen. De twee andere waren van de afdee T,rc,orn
ling Langedyk van de Noordhollandsche vereeniging
„Het Witte Kruis." Vooreerst werd hierbij gevraagd om
in veroeniging met de andere Langedyker dorpen het
z.g.n. tonnenstelsel in te voeren, dit naar aanleiding van
de veelvuldig voorxomende typhus gevallen, die zeer
zeker verbreid worden door het komen der faecaliën uit
de privaten in het slootwater, mede op grond hiervan,
dat in de gemeente Winkel sedert het invoeren van het
tonnenstelsel geen besmettelijke ziekten meer zyn voor-
gokomen. Tweedons werd verzocht over te gaan tot het
doen boren van een Nortonpijpwel, daar de typhus zich
nog steeds voordoet ondanks de uitgebreide voorzorgs
maatregelen daartegen, en dat de oorzaak hiervan in
hoofdzaak moet gezocht worden in de betreurenswaar
dige gewoonte der ingezetenen, voor het reinigen van
hun vaatwerk het besmette slootwater te gebruiken.
Alsdan zou het bezwaar zijn opgeheven, dat wel eens
wordt geopperd, alsof er jgeen regenwater of ander zuiver
water is.
val weer niet vreemd.
Doodgevallen.
By het opruimen van oen telefoontoren, aan het begin
van den Harssenhoekweg te 's-Gravenhage, is de ijzeren
ketting, waarmede de toren bevestigd was, om neerge
laten te worden, gebroken, tengevolge waarvan het
ijzeren gevaarte topzwaar wordende, op de straat is ge
vallen. Eon gemeentewerkman van het telefoonbedrijf,
die boven in den toren zat, viel er uit, kreeg op de
straat het gevaarte nog boven op zich en werd er dood
onder uitgehaald. Ook een jongen die had staan kjjken,
kwam in aanraking mot den houten bok, welke bij het
neerhalen gebezigd wordt, en kreeg min of meer ernstige
kwetsuren.
De werkman is 28 jaar.
Een meisje verdwenen.
In „Hot Volk" kwam dezer dagen een verhaal voor
uit Zwolle van een verdwenen 15-jarig meisjo, welker
opsporing door de ouders wordt gevraagd. Zü diende
by een familie die sedert ook die stad verlaten heeft.
Het meisje heeft een brief aan haar grootmoeder te
Kampen geschreven, waarin zy mededeelt naar Amster
dam te zyn vertrokken, doch de waarheid daarvan kan
moeilijk gecontroleerd worden en er blykt ook geenszins
uit of de verdwijning inderdaad zonder haar eigen mede
werking heeft plaats gevonden.
Zeker geven allerlei bijkomstige omstandigheden grond
voor het vermoeden, dat hier ernstige feiten hebben
plaats gevonden, maar het zyn slechts vermoedens en
geruchten. De ouders weten alleen, wat zy van anderen
hoorden.
De vader vermoedt dat het meisje ergens in Duitsch
land, het vaderland der familie by wie ze diende, ver
borgen wordt gehouden en vertrouwt dat zyn kind wel
weer in Zwolle zal terugkeeren, als een gebeurtenis
heeft plaats gehad, die men in verband brengt met haar
verdwijnen.
Nog een volksstemming.
De Nat. Chr. Geh. Ontb. Vereen, zal de Dinxperloo-
proef herhalen. Ditmaal is Steen wijk aan de beurt. De
genoemde vereeniging heeft daar de hulp van den Alg.
Ned. Geh. Onth. Bond en van het Kruisverbond inge
roepen, en de drie vereenigingen zullen gezamenlijk de
zaak aanvatten.
In de week van 22—27 November wordt te Steenwy k
een volksstemming gehouden, waarbij allen meerderjari
gen (mannen en vrouwen) de vraag wordt voorgelegd,
hoe zy denken over den verkoop van alcoholhoudende
dranken. De stembiljetten, die aan de huizen worden
bezorgd, zijn ia den vorm van stembriefjes bij Kamer
verkiezingen men behoeit slechts een hokje zwart te
maken by een der vier mogelijkheden: a. vrye drank
verkoop. b. de toestand, zooals die nu is, c. verminde
ring van 't aantal drank- en bierhuizen, d. algeheel ver
bod van den verkoop van bedwelmende dranken.
Oude Niedorp.
Veigadering van den Raad, gehouden op Dinsdag den
12don November j.l., 's voormiddags 10 uur.
Voorzitter de heer A. Wonder Pz., Burgemeester.
Afwezig de heer Cs. Hille, met kennisgeving van ver
hindering wegens ongesteldheid.
Na opening der vergadering en lezing en goedkeuring
der notulen, bracht Voorz. in behandeling: le een schrij
ven van de Protestantsche Armvoogdy alhier, waarby
gevoegd was de begrooting van die administratie voor
1908. Die begrooting werd door den Raad goedgekeurd
in ontvangst en uitgaaf op f 2185.70. Tevens werd in
dat schryven mededeeling gedaan, dat voor 1908 volgens
rooster de heer J. Nagelhout aan de beurt was om af
to treden als bestuurslid.
2e. Eon schryven van mejuffrouw C. Hofmeester,
onderwijzeres te Zijdewind, houdende het verzoek om
tegen primo Januari a.s. eervol ontslag uit hare betrek
king te mogen erlangen, aangezien zy als onderwijzeres
is benoemd te Heiloo.
Allen vóór, om 't gevraagde ontslag op den bepaalden
datum te verleenen. Werd besloten eene nieuwe op
roeping te doen in de „Vacature" en in de „Katholieke
onderwijzer". Na eenige bespreking bleef de jaarwedde
bepaald op f550.
Hiermede was de agenda goöindigd.
By de rondvraag kwam de heer Llgthart nog eens
terug op de verlichting by de spoorhalte te Zijdewind.
Nu de donkere dagen weer in aantocht zyn, zag spreker
daar gaarne een paar lantaarns geplaatst. De Voorz.
belooft den heer Ligthart, dat B. en W. op een donkeren
avond daar ter plaatse den toestand eens zullen opne
men. Niemand meer het woord verlangende, sluit Voorz
onder dank de vergadering.
Laat jo wegen
Een dor plattelandscorrespondenten schrijft
Geboren en opgevoed in een streek, waar naast een
onwrikbaar geloof het meest verstokt bijgeloof nog on
der zekere klasse heerscht, zou het wel de moeite loonen
tal van staaltjes te melder, over dat bijgeloof, indien het
niet zoo diep treurig was. Nog zeer kort geleden werd
een ingezetene van toovery verdacht en het is niet te
zeggen hoe de betrokkene, die een achtenswaardige be
trekking bekleedt, daar onder leed. De tijden zyn voor
bij, dat Burgemeester en Schepenen van Oudewater het
recht hadden een brevet uit te reiken van niet schuldig
te zijn aan toovery, want anders zou werkelijk de toe
voeging: „Laat je wegen I" nog recht van bestaan krij
gen en dat in onz6 twintigste eeuw.
Het bewijs dat zoo'n brevet een gewichtig stuk was,
blykt uit het volgende afschrift dat ons onder de oogen
kwam en dat wel de meeite waard is gelezen te worden
„Wy Burgoineesteren, Schepen ende Raden der Stede
Oudewater in Holland, doen cond ende certifieren mits
desen, ter requisitie van Aalt jen Brouwers, huysvrouw
van Frans Franssen, geboortigh uyt de Heerlickheid
Borculo, vlecke Eybergen, out so sy seyde, tussen de
vyf en zes en veertigh jaren, blont van haer, tamelyck
lanck van persoon en blauw van oogen, dat op huyden
voor ons gecompareert zyn de Heeren Frederik Kersse-
boom ende Cornelis van der Maren, Schepenen dezer
stede, mitsgaders Cornelia Joris, geschwore bedienaresse
dezor stede wage, dewelleke ter instantie ende nader
versoeck van de voornoemde Aaltjen Brouwers, ver-
ciaarden waar ende waarachtig te zyn, dat voornoemde
Cornelia Joris, de genoemde Aaltjen Brouwers op haar
speciaal en ernstigh versoeck in presentie ende tegen
woordigheid van voornoemde schepen,en waogmeesteresse
en andere notabele personen, naedat by Niefje Gerrits,
Wed. van Aert Abrams, ordinaris vroetvrouw alhier,
publiqulyck verclaart was, dat de meergemelte Aaltjen
Brouwers, blootshoofts, schoenen en kousen uytgetogen,
gekleet met een onderrockjen over haar hembt, geenige
wichten of zwaerte by haer hadde, met de ordinaris ba-
lance in de waegh alhier gewogen heeft.
Een hondert pont soodanige oprechte Troyaynsche
gewichte, als men ordinaris in dezor stede wage is ge-
bruyekende, sulkx dat wy by desen eertiticeeren, dat
de Voorsz. gewigte met de natuerlycke proportie hares
lichaoms wel is accorderende. En alsoo sy daer van
versochte onse opene brive van certificatie om deselve
haar te dienen daer en soo sulex behoort, hebben wy
haer 't zelve niet konnen nog willen weygeren, sonder
bedrogb, ende tot meerder vorseeckeringo deses, hebben
wy deselve met het stedezegel endo onderteakeninge
van onsen secretaris becrachtight op den XXVen Sep-
temb. XVIC vier en negentigh."
Zoo'n certificaat spreekt boekdeelen van iyden, ver
driet en ellende, want ook toen behoorden reeds de
heksenprocessen tot het verloden, want brandstapel en
pijnbank waren daarvoor afgeschaft, maar... die volks
mond. Tvvoe honderd jaren geledon; hot zou den meest
verstok ton lofredenaar op den goeden, ouden tyd tpt