52e Jaargang. No. 4399.
bondag 27 ^ept. 1908.
DERDE BLAD.
Bekendmakingen
Ondergeteekende bericht aan zijne geachte Cliëntèle,
dat hij bij zijne Zadelmakerij en Stoffeerderij, een ZAAK in
is begonnen. Zorg zullende dragen voor een accurate en
nette uitvoering tegen concurreerende prijzen,
C.
Aanbevelend,
Uw Dw. Dn.,
ROGGEVEEN Gz. Junior.
MARKTPLAATS.
:oo:
SCHAGEN.
388ste Staatsloterij.
Gemengd Nieuws.
slotte met meer paaien laat met steenen en ons ziele- Londen wonende Hollandsche schilder M. de Groot
«emeente SC HAKEN.
o—
A T I O N A I. K MILITIE.
Kennisgeving.
Burgemeester en Wethouders der gemeente Schagen
brengen, ter voldoening aan de derde alinea van art. 24
der Militiewet 1901, (Staatsblad no. 212 van 1901), ter
kennis van de belanghebbenden, dat het overeenkomstig
art. 23 dier Wet afgesloten Inschrijvings Register van
1908, voor de lichting 1909, met de daaruit opgemaakte
alphabetische naamlijst, op heden ter Secretarie der
Gemeente voor een ieder ter lezing is nedergelegd tot
en met den 30sten September 1908, des morgens van
9 tot 12 en des namiddags van 1 tot 4 uur.
Schagen, den 22 September 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
H. J. POT. Burgemeester.
ROGGEVEEN, Secretaris.
o—
Loling voor de Nationale Militie.
Burgemeester en Wethouders der Gemeente SCHA
GEN maken bekend, dal de loting voor de lichting
van 1909 voor deze Gemeente zal plaats hebben in
de „Ceres" op Maandag den 12 Oetober 1908. des
voormiddags te 9 uren.
Aan de loting nemen deel de ingeschrevenen voor
die lichting, wier inschrijving plaats had vóór den len
September j.L, met inbegrip van hen. wier inschrij
ving voor die lichting nè evenvermelden datum krach
tens art. 24 der Militiewet 1901 mocht zijn bevalen.
Bedoelde ingeschrevenen worden mitsdien uitgenoodigd
om op het hierboven vermelde uur Ier aangegeven
plaatse aanwezig te zijn.
Bepalingen betrekkelijk de loling.
bewustzijn gaat weten, ilat ,,'n mensch bij brood alleen
niet leven zal, «maar bij alle woord, dat den mond
Gods ontwelt dan >kan 't wezen, dat 'n mensch in
n allerheiligst gevoel van onvoldaanheid over alles wat
hij ziet en bezit en weet. stil neerzit, om "zijn eigen
raadsel te bepeinzen en te trachten liet op te lossen.
Dan kan hel wezen, dal hij peinzensnioede. tastend
in nevelig besef, gedachteloos n beek opslaat en *n
bladzijde leest, die hem woorden van tevredenheid en
hoogere waarheid toefluistert; dat hij n kinderstem
hoort, onbevangen en stamelend zeggend de nog niet
gedoode bewustheid van 'n meer pure sfeer, waarin
zielen behoocen te leven; dan kan 't wezen, dat hij 'n
boseh binnen gaat, en onbewust als 'n nagekomen
Griek in het eikenbosch van Dodona luistert naai
de orakelstem, die tot hein komt in het ritselen der
blaren; dan kan hij gaan dwalen langs de zee. en het
golfgeklots kan de snaren van zijn ziel deen trillen en
aan zijn mond de vraag, de smachtende vraag van
Dickens ontsnappen „Mal zingen toch die wilde gol
ven
Dan gaan van zelf pi de deuren en vensters van
zijn hart rijk aan kamers open. om op te vangen
al die klanken en tonen, die zangen en zuchten, die
kleuren en geuren, die gebeden en die liederen, die.
opstijgen van de aarde naar den hemel, die de hemel
duizendvoudig weer uitstort over de aarde, en het
gansche heelal vervult met leven en zegeningen, waar
van de rijkdom door 'n mensehenmond niet kan wor
den uitgesproken.
Dan kan het gebeuren, dat de chaotische veelheid der
verschijnselen zich voor hém oplost in éen enkel groot
kosmisch geheel; dat het licht voor hem gaat stralen uit
de donkere aarde, het teel ijke verbloeit tot schoonheid,
de leugen lot waarheid wordt, de nachten meetellen
als lichtvolle dagen in de som der- eeuwigheid.
Dan kan, in overlading van geluk, Gods hand zóó
voelbaar op 'n mensch drukken, Gods adem zóó zwel
len in zijn ziel, Gods vuur zijn lippen zóó branden en
heiligen, dat hij. die eerst verslagen neerzat, opstaat
als profeet, als prediker, als priester en verkondiger
van nieuwe waarheden en nieuw geluk.
Dan kan hel wezen dat hij den verheven wijdingskus
ontvangt, die hem verplicht, voortaan, vrijwillig en met
blijdschap, zich te geven aan het onzichtbaar zichtbare,
aan het onbewust bewuste, aan het onverkrijgbare, het
onbereikbare, het Ideale, waar de massa de schoudert
voor optrekt, maar wat in God den Eeuwige en
Volkomene wezen en gestalte ontving.
Dan kan hij tot dichter worden, tot enthousiast, vol
geestdrift en bezieling, die als Orpheus grijpt naar de
lier, als Soerates de hand steekt in eigen boezem, als
De Ingeschrevenen worden Ln de volgorde der alpha- del1 Suiaï bek''01'- o™ Y?n z'jJ1 tol' Gods onbo-
betisehe naamlijst afgeroepen ten einde zelf een nom- gnjpehjke Eenheid te verkondigen. Dan kan hij als
mer te trekken. VoSr den ingeschrevene die niet is Lhiistus uitgaan, om te zoeken en zalig e maken wat
verloren is. als Erans van Assisy spreken van zijn
zusters, de vogelen, en van zijn broeder, den Dood.
Dan treedt hij op als Buddha. als Confucius, als Mak- i
kabeesche held, als Generaal Booth, zich niet bekom
merend om 'n verschrikt hof, 'n Perzisch leger, 'n
meesmuilende wereld. Dan buil hij zijn Stentorstem
mer te trekken, voor aen ingesohre
opgekomen of. hoezeer opgekomen, buiten staat of on
willig is zelf een nommer te trekken, kan dit geschieden
door zijn vader, moeder, voogd of curator. Is ook
deze niet opgekomen, dan geschiedt het trekken door
den Burgemeester of het Lid van den Gemeenteraad, bij
de loting tegenwoordig; het lotingsbiljet wordt alsdan
bewaard ter Gemeentesecretarie, waar de loteling het
binnen drie maanden na de trekking kan afhalen of
doen afhalen.
Voor hen, die op den dag der loting blijken te
zijn overleden, wordt niet geloot.
Door belanghebbende lotelingen of door hun vader,
moeder, voogd of curator kunnen tegen de wijze waar
op de loting is geschied, bezwaren worden ingebracht
bij Gedeputeerde Staten. Het bezwaarschrift kan op on-
gezegeld papier worden gesteld, doch moet, na benoor-
lijk te zijn onderteekend, binnen vijf dagen, te rekenen
van den dag waarop de loting heeft plaats gehad, tegen
bewijs van ontvang worden ingeleverd bij den Burge
meester. Gedurende vijf dagen, te rekenen van den
dag waarop de uitspraak ter kennis van belangheb-
I«enden is gebracht, kan daarvan bij de Koningin in
beroep worden gekomen door belanghebbende lotelin
gen, of door hun vader, moeder, voogd of curator.
Het daartoe strekkend verzoekschrift kan op ongfzegeld
papier worden gesteld. Het moet rechtstreeks aan Hare
Majesteit worden verzonden en behoeft niet gefran
keerd te zijn.
Vrijstelling van den dienst.
De loteling, die vermeent recht te hebben op vrij
stelling van den dienst, geeft de redenen van vrijstel
ling op bij de loting, na het trekken van zijn nommer.
Is de loteling niet in persoon bij de loting tegenwoordig,
of is hij, hoewel tegenwoordig, buiten staat die opgave
zelf te doen, dan Kan het opgeven der redenen van J
vrijstelling ook geschieden door zijn vader, moeder,
voogd oi curator.
Onverminderd de opgave bij de loting gedaan, moet
de vrijstelling in elk geval nog worden gevraagd bij
den Militieraad, zulks op het tijdstip nader bij open-
bare kennisgeving bekend te maken.
Voorts wordt ter kennis gebracht:
lo. dat t ot hei bekomen van vrijstelling w egens eigen
militairen dienst moet worden overgelegd hetzij een
paspoori of ander bewijs van ontslag, hetzij een uit
treksel uil het stamboek of een bewijs van werkelijken
dieast;
2o. dat tot het erlangen van vrijstelling op grond
van broederdienst ten aanzien v-an eiken dienenden daveren als 'n Sliakespeare en daalt als Dante neer in
of gediend hebbenden broeder moet worden overgelegd de diepste diepten der Hel. Hij wordt met Paulus
l1.i 4 r, 1 l-v a/i/v< I /i n Ir itvr\ n zvoiv r 1 AAI' ...vl..r. tIn w. l r. 1 ,1 J
zijn schilderijen voor 'I eerst in Holland exposeert.
Toen ik verleden jaar Eebniari bij Marchand in the
Coujjil Galery te Londen zijn eerste expositie bij-woon
de. toen heeft mij dit werk bij den eersten oogopslag
met verwondering vervuld. Mijn oog was gewend aan
kalmer onderwerpen, en zoo niet aan kalmer onder-
weipen, dan toch aan rustiger uitvoering, aan gemak
kelijker weergave van 'I bedeelde. De kerken van Bos
boom hebben een wereldbekende architectonische zui
verheid van lijn. de bogen, de zerken, de pijlers mogen
nagemeten wordenmaar de kerk-intérieurs van De
Groot hebben nog iets anders. Tets meer. Zij zijn nog
iets anders dan opgetrokken monumenten van graniet.
De kleuren hebben hier 'n zekere warme gevoeligheid
verkregen en 't geheel is overgoten met n mystiek
licht, dat vroomheid heeten mag. Er is bij 't weer
geven van deze Cathedralen niet minder gevoeld
dan nagedacht, „mind and heart mounted here higher
than a bird can soar." (Shakespeare 2 Henry VI: 11).
En als 't waar is, wat Mevrouw Barret Browning be
weert. „dat roem niets anders zeggen wil
dan 1 i e f d e", (1) dan is De Groots roem verzekerd
want de liefde waarmede hij deze kunstwerken wrocht,
is onloochenbaar en spreekt uit eiken toets.
„Als alle werkers voor zijn wereld
God helpt, is voor de zangers geen gevaar.'' (2)
en voor de schilders evenmin. Want
„Wij kunstenaars toch,
Wij hebben, als we in waarheid kunstnaars zijn,
Hier te getuigen van Gods werk. hoe dit
Voleindigde onverbreeklijke eenheid is." (3)
En die eenheid is door De Groot nagespeurd en
gevonden. Hij weet
„Hoe geen gewone bloem op aarde bloeit,
Of ze onderstelt een bloem aan geesteszij.
Haar hoogste type en even wezenlijk,
Met bloesemgloed van oorzaak, waar gevolg
De vrucht van is, niet zoo ver af, of ons,
Wier zin voor 't geestelijke iets is opgeklaard.
Bereikt een schemer van haar geur en pracht,
Te vaag ontwaard, maar, al of niet bewust,
Nochtans ontwaard, in schilderkunst, muziek
En dicht vertolkt voor fijn besnaarde zielen.
Die hooren en die zien, door teekenen, toetsen,
Als zielen kunnen. Hoe? Zij weten 't niet
Waarom? Zij vinden 't niet. Zoo roemen zij
Dan in 't genie en zeggen. „Door een mensch
Is dit gewrocht," terwijl zij zeggen moesten:
„Aanwezig zijnde is dit door hem gezien." (4)
Ik, die het voorrecht heb, De Groot reeds jaren en
jaren te kennen, die 't proces van zijn ontwikkeling
meemaakte, Weet, dat de hooge uitspraak van Aurora,
op hem in alle waarachtigheid van toepassing is. Hij
kent die sehoonere bloem aan de andre zij van 't
leven, omdat zijn zin voor 't geestelijke zoo sterk is
opgeklaard. Hij hoort en ziet zooals echte zielen
dat kunnen door teeknen en toetsen. Hoe? Dat weet
hij niet. Waarom? Daar heeft hij met zijn mooie ziel
nog nooit over nagedacht. Hij werkt zijn werk van
3) „Aurora", pag. 219 en 310.
4) Voortzetting van 't voorgaande. Zij, die in 't bezit
zijn van den tweeden druk van „Aurora", zullen goed
doen met noot 223 op te slaan.
5)* „Aurora"pag. 2ol en 312.
een bewijs als onder lo. bedoeld, alsmede een dooi
den Burgemeester af te geven getuigschrift, waaruit
blijkt het getal zonen tot het gezin behoorende:
3o dat e en getuigschrift als ouder 2o. bedoeld, ook
moet worden overgelegd, indien vrijstelling wordt ge-
wenscht wegens vermoedelijke aanwijzing tot den dienst
van een of meer in hetzelfde jaar geboren broeders;
io. dat het getuigschrift hiervoren onder 2o. en 3o
„opgetrokken tot in den derden hemel" en verstaat
beter dan Petrus de les van rein en onrein. Dan slaat
hij als Phidias, als Michel Angelo, als Rodin, als
August Ealise leven in hel marmer en toovert als
Titiaan en Murillo, als Rembrandt, geest en leven op
"t strak gespannen doek.
Dan wordt hij dichter en profeet, en uitverkoren,
om aan de blinde mensehen iets te verklaren van
bedoeld, door of vanwege de lotelingen aan den Bur- Gods geheimenissen. Dan wordt het tastbare materiaal,
gemeester kan worden aangevraagd op Woensdag, den de slijk van den grond, hem het middel om hen de
14 Oetober 1908, des voonniddags te 10 uren ter Ge- oogen te openen; en zien ze ook eerst, naar hel Evan-
meentesccretariegelisch verhaal, „de menschen als boam e n.
5o. dal de hiervoren genoemde bewijsstukken, noodig wandelen" (zie Marcus VIII: 22—23, straks
voor het erlangen van vrijstelling wegens eigen mili- zien -zij hen „alle n,
taiien dienst of wegens dienst van een broeder of van
broeders teil minste veertien dagen vóór de opening
der zitting van den Militieraad, alzoo vóór den 23en
November 1908. moeten worden ingeleverd bij den
Burgemeester, althans voor zoover bedoelde stukken
op dal tijdstip niet reeds ter Gemeentesecretarie be
rusten.
Maar in het bovenstaande sprake is van vader, moe
der of voogd, heeft zulks betrekking op minderjarigen
en strekt de uitdrukking,,vadervcor het geval dat
de vader de ouderlijke macht uitoefent; de uitdruk
king „moeder" voor het geval dat de moeder de
ouderlijke macht uitoefent, en de uitdrukking „voogd"
voor het geval de minderjarige onder voogdij staat.
De uitdrukking „curator" geldt den meerderjarige, die
onder curateele staat.
Belanghebbenden worden er nog uitdrukkelijk op ge
ver en klaar
Maar,
Een kus van Gods lippen wordt niet om niet ver
kregen, een straal uit Zijn zon niet aan ieder toebe
deeld. Kent ge de vertelling van Jacob. die worstelde,
hoort ge: „worstelde" met den engel, vóór
dat de Dag aanbrak, en weet ge. dat Jacob bij dje
w-oi-steling geslagen werd aan zijn heup-' Meet ge van
Socrates' giftbeker-.' Van Christus' kruis? Van Erau-
ciseus armoede Hebt ge gehoord van Phidias' teleur
stelling? Van Murillo's twijfel? Van Rembrandts zwa-
ren strijd?
Maar 'n hemel gewonnen moet worden, daar rijs!
altijd eerst 'n Golgotha. En wie den eersten zou willen
bereiken langs 'n anderen weg dien noemde MultatuU
'n „infame smokkelaar". Maar in de meerdere zege-
praal, in den rijkeren triomf zal zich de ernst en
buiten uit, zoo denkt hij. Maar hij vergist zich; hij
geeft alleen weer, wat binnen in hem is, en zóó klaar
door hem gezien wordt, alsof 't tastbaar voor- hem
stond.
In the National Galerij zag ik eens 'n schilderij,
die Christus' doop door JoJiannes voorstelde. Wat mij
op die schilderij ,t meest bevreemdde, waren Chris
tus' ooien, die ontzaglijk groot waren. Ik heb nog
nooit zulke ooreu gezien en 't raadsel naar de betee-
kenis ervan, is mij steeds bijgebleven. Maar in den
omgang met De Groot heb ik de bedoeling van dien
schilder leeren verstaan, en als ik ooit schilderen leer
de en De Groot zou schilderen, dan zou ik hem even
groote ooren geven en ook groole oógen, ómdat ik nu
weet. dat zulke menschen meer hooren en meer zien
dan wij.
Wat leiden zij een schitterend rijk leven! M'at genie
ten zij meer dan wij. die nauwelijks over de omhei
ning van ons lichamelijk bestaan kunnen heenzien en
van
„bloemen aan d andre zij van 't leven"
heelemaal geen weet hebben.
O. wat is Kuast 'n groote rijkdom in ons arme
leven Mat wordt het (caleidoscopisch schoon, wan
neer het met n echte kunstenaarsziel geleefd mag
worden. M'ant
„De .Kunst, die leven is op ruimer schaal,
moet ook gevoelen, dat de ziel
Vt
wezen, dat nalatigheid in hel doen opmaken en in (je diepte van den vooraf geganen strijd openbaren
het tijdig inleveren van de vereischte bewijsstukken ten 1-•A
gevolge zal hebben, dat de lotelingen lot den dienst
zullen worden aangewezen.
Bij de loting zullen de lotelingen voorzien moeien
zijn van hunne oproepingsbiljetten.
Gedaan voor de eerste maal te Schagen, den 22
September 1908.
Burgemeester en M'elhouders voornoemd,
De Secretaris. De Burgemeester.
ROGGEVEEN. H. J. POT
Maar geleden werd. daar kan gezongen worden; waar
ontbeerd werd. genoten; waar getracht werd, einde
loos getracht, als 't trachten van Sisyphus, als 'l trach
ten van Ixion, daar zal, in weerwil van de schoonheden
der [abelen, de steen eens boven op de rots gelegd
worden, het rad eens op 'hel juiste punt stilstaan. Ln
in eiken arbeid, die bogen mag op een heenwijzing
naar het volmaakte, zal iets te vinden zijn van 'n
peinzend hoofd, n ontrust hart. 'n zwoegende ziel,
van vereelte handen of 'n zwaar op de proef gestelde
maag.
Daar moet veel strijds gestreden zijn,
Veel pijn en leeds geleden zijn,
Een engen weg betreden zijn,
En veel gebeds gebeden zijn.
Men meet niet al te gauw tevreden zijn,
Wil men als man, die iets gedaan heeft, eenmaal 'in8 en £*ve?
beleden, d. w. z. erkend zijn.
Haai' overleeft. Veel wordt gevoeld, dat niet
Moidt onderscheiden, veel wordt onderscheiden.
Dat niet vertolkt kan worden: hooger slaat
Der Liefde vlammentong dan ooit de Kunst
Haar hout vermag te staaplen.,, (5)
En deze grensaanwijzing der Kunst is niet te mis
kennen in het werk van De Groot, evenmin als in ieder
menschelijk pogen, dat door liefde gedreven werd. Maar
die haar ziet, zal iets begrijpen van dat goddelijk
schoone en heilige, dat aanwezig is, ook op deze on
heilige aarde.
Profeten te kennen als Mozes en Christus, dichters
te verstaan als Shakespeare, wijsgeeren le begroeten
als Maeterlinck. Rodin te mogen bewonderen en 'n
vriend te bezitten zooals Maurits de Groot er een
is, is wel n groot geluk in mijn klein-menschenle-
ven Ook al weet ik, steeds aan den voet van 't bor-
des te moeten blijven staan, waarop zij trapsgewijze
j schitteren Ook al weet ik nooit tot hun hoogte te
t kunnen opklimmen.
Of ik mij daardoor minder bevoorrecht gevoel? Min
der gezegend? Is er geen verscheidenheid van bedee-
3de KLASSE. 1ste TREKKING.
HOOGE PRIJZEN,
f 1000 3102, 6936
f 400 7496.
Prijzen
van f 70.
23
2737
5807
8253
10889
13214
16015
19259
280
954
826
265
963
345
92
29.3
325
3412
88.3
433
11008
579
567
356
362
523
6042
510
159
733
598
331
373
544
158
672
185
737
637
371
441
555
199
705
713
794
746
383
494
643
697
710
761
838
997
139
512
678
769
758
788
852
17267
625
745
691
888
922
878
11026
505
588
836
4083
7107
935
893
82
642
655
1089
272
192
9027
960
235
727
699
146
468
307
83
922
536
730
20186
347
598
462
92
12052
689
969
275
648
615
471
204
227
832
18019
393
651
654
483
235
388
15006
211
398
734
947
491
361
488
242
385
809
755
976
582
503
623
389
471
832
892
5014
735
800
704
469
573
920
903
114
908
10074
764
485
889
936
2099
234
991
179
822
509
Q68
242
525
8023
541
857
662
19171
616
559
24
705
893
938
183
686
708
136
728
13022
968
202
713
788
199
733
60
977
236
5de
KLASSE.
2de TREKKING.
HOOGE PRIJZEN.
f 1500: 19818.
f 400: 11, 1333, 2907.
f 200 813, 9677.
f 100; 431, 2409, 4745, 9764, 13475 15083
13446. 16692. 17297, 18241, 19814.
Prijzen van f 70.
2717 5182 7792 10646 13531 16503
857 787 536 556
880 644 673
178 11121 781 847
223 823 911
387 975 914
14
86 843
283 3119
639
697
1057
173
234
345
449
447
749
773
862 6305
882 367
550
561 8070
749
874
927
926
928
292
919
942
Q71
501 9189
635
524 4014
553 36
569
709
766
815
848
2534
582
631
656
230 955
455 7051
246 12000
265 125
562
611
892
994
561 5013
102
308
621
637
842
936
973
475 10085
758
766
577
678
959
90 13082
388 222
536
644
781
823
975
437 14104 17262
479 256 348
409
578
579
826
479 15012 18021
552 196 338
584
666
693
849
328
614
789
915
975
371
462
601
971
16532.
1964
199
158
615
823
9o3
20027
89
180
245
273
295
498
716
909
860 19142
5de KLASSE, 3de TREKKING.
HOOGE PRIJZEN.
f 1500: 1443
f 400:* 2129,
f 200: 549,
f 100: 8865,
19268.
3878. 8095, 10552, 11931, 18843, 20432.
Prijzen
van f 70.
120
2643
5054
7619
11203
14681
17381
19523
284
754
69
585
311
946
457
637
489
780
241
730
336
953
465
653
497
787
414
805
600
15167
470
656
584
993
513
880
726
183
483
781
842
3061
720
912
805
188
637
829
936
104
723
8339
12005
211
896
860
1005
333
989
483
347
261
929
891
37
377
6101
580
360
406
995
973
78
548
149
9143
381
421
18342
20293
206
551
375
256
508
497
412
309
269
585
398
346
620
535
450
325
340
733
503
796
782
704
629
550
439
828
540
10116
13079
16232
739
591
448
857
569
241
131
282
767
635
826
4032
648
611
361
314
784
672
898
109
7082
750
362
381
839
801
2096
155
120
828
413
399
867
874
186
329
238
830
457
544
918
338
342
269
953
662
743
924
407
484
385
962
703
895
19055
544
707
402
990
14489
17038
82
580
771
468
11191
578
264
245
.Met een geestdriftvol vereenen
Hooger gaven te waardeeren
Is toch ook een gave Gods.
H. d. H.i
CLXI.
Van de Liefde die Kuuat In.
Als we ons moe geloopen hebben in den tredmolen
vn'n nns alledaagsche leven, in den cirkelgang van ons Vergeef mij de verhaspeling van dit oorspronkelijk
„is we aekodil en verkocht hebben, alles wat zoo mooie gedichtje. Het gleed mij als vanzelf uit
vooi ueld verhandelbaar is: schoenen en zakdoeken de pen omdat ik 't op Kunst niet minder dan op1
tafels "en aardappelen; als we gesjouwd en gedraafd Arbeid en Vroomheid, welke drie één zijn, zoo vol-] Aanteekeningen.
hebben steden en provinciën door. om bijeen te bren- komen van toepassing vind. 1) „Aurora LeighEerste uitgave, pag. 161 Tweede
gen dat droevig noodzakelijke waarvan de schoor- 'fuJc- Pfg- 201 ïloor mij wordt steeds de eerste
steen rooken moet. wal onze zielen omlaag houdt en En strijd en trachten, leed en zich bewust pogen druk uit „Aurora" geciteerd, omdat mii die tekst in
in onze beste oogenblikken als aanklacht en aanklager wordt ons nu geboden m de zalen van den „Laren- den loop der jaren eigen werd
legen ons opstaat; als onze honger van ziel zich ten schen Kunsthandel", Heerengracht 495, waar de in 2) „Aurora", pag. 72 en 89
Invloed van eleetriciteit op plantengroei.
Het Electro-technisch Zeitachrift brengt onder dit op
schrift de navolgende mededeelingen
Onder de menigvuldige wijzen waarop electricitéit op
den groei van planten invloed kan oefenen, trekt in
den laateten tijd die van Lemström weder meer de aan
dacht. De proefnemingen van den twee jaar geleden ge'
atorven professor Lemström van de universiteit te Hel'
singfors loopen over meer dan een menschenleeftyd'
Door waarneming vaD den plantengroei in de poolstre
ken, welKe de aandacht trekt door zijn buitengewone
en onverwachte snelheid en vruchtbaarheid, kwam
Lemström tot de slotsom, dat hier bijzondere oorzaken
werkzaam moesten zijn, die in staat zijn om den hoofd
factor van den wasdom, de warmte, te vervangen. Hjj
zocht en vond de oorzaken in de sterkere atmosferische
ontladingen der noordelijke streken, waarvoor onder
andere het noorderlicht getuigenis aflegt. Van belang is
ook de opmerking dat de spitsvormigè ontwikkeling van
de bladen van het naaldhout evenals de verschoning
van den baard aan de aren van de meeste graansoorten,
de herinnering aan de zuigwerking van metaalspitsen
oproept.
Na eenige gelukte proeven in potten overspande Lem
ström vrjj groote oppervlakten bouwland met een draad-
net, dat hy in de meeste gevallen door middel van een
influentiemachine een positieve lading gaf, terwijl de
negatieve pool aan de aarde lag. Hij liet een ontlading
gedurende de geheele vegetatieperiode of een gedeelte
daarvan op zulk een veld inwerken, terwijl een op de
zelfde wijze gelegen contröle-veld niet geölectriseerd
werd.
De proeven werden op do meest verschillende breedten
genomen en gaven bij juiste behandeling steeds een
vermeerdering van de opbrengst van den oogst, welke
wisselt tusscheii 80 en 100 pCt., en ten tweede een ver
korting van den duur van het rijpworden en eindelijk
een belangrijke verbetering van de hoedanigheid.
De grootste door Lemström geëlectriseerde oppervlakte
bedroeg 3.6 H.A. Opmerkelijk zijn de geringeelectrische
energiehoeveelheden, die noodig zijn, daar een motor
van Vio paardekracht toereikende is voor het dry ven
van een influentiemachine.
Er bestonden echter een reeks practische bezwaren,
die zich verzette tegen de invoering van de methode in
de landbouwkundige praktyk. Het eerste bezwaar was
de gebrekkige wijze van opwekking van statische elee
triciteit door de onbetrouwbare en weinig energie ge
vende influentiemachine, het tweede het ongemak van
het draadnet by het betreden der velden en de bewer
king van den grond tijdens den duur der electriseering
Het was noodzakelijk, dat de technici zich met de
methode bezighielden, om deze praktisch bruikbaar te
maken en te volmaken.
Dezen stap ondernam drie jaar geleden de heer New-
man in Engeland, die na een herhaling van Lem
ström s proeven op de door dezen aangegeven wjjze
zich met een grooten grondbezitter, die ook eigenaar
van een der grootste boomgaarden in Engeland is
verbond om de proeven op groote schaal le herhalen
en in de praktijk in te voeren. Het gelukte hem ook
Sir Oliver Lodge voor deze methode, te interesseeren.
Volgens een mededeeling van dezen geleerde, zjjn nu
de proeven in de op elkander volgende jaren 1906 tot
