in Noord-Holland,
I.
52e Jaargang. No. 44(KJ.
Zondag I I Oct. 1908.
VIERDE BLAD.
Binnenlandscb Nieuws.
VERSLAG
vanwege het Kijk gesubsidieerde
Landbouwproefvelden
gedurende 1907*
Goed jachtveld
Dat de reeën zich bij Borculo veel ophouden, mag
hieniit worden afgeleid, dat een tweetal jagers op
Donderdag. Zaterdag en Maandag 1.1 eiken dag een
ree bemachtigden, 'levens vielen daarbij een groote vos
en een wilde kat.
Landbouw. Anna Pnulowun.
De afdeeling Anna Paulowna van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw hield Woensdag 7 Oetober
eene vergadering in „Veerburg' Er waren 20 leden
aanwezig. Met een welkomstwoord opende de voorzitter
de heer P. Kaan Dz., de bijeenkomst, waarna de no
tulen werden gelezen en goedgekeurd. Hierna volgde
mededeeling van ingekomen stukken.
Ie. Er was een schrijven ontvangen, bevattende de
aankondiging van een uitgegeven boek over „Gezond
heidsleer van het vee dat h f 1 te verkrijgen was.
2e. Een schrijven van den Rijkslandbouwleeraar aan
gaande de benoeming van den heer Muijs als leider
van den cursus over paardenkennis, waarin die be
noeming werd goedgekeurd. 3e. Verschillende prijscou
ranten. 4e. Eene trekkingslijst der verloting „Texel".
Al deze mededeelingen werden voor kennisgeving aan
genomen. Punt 1 der agenda wasAansluiting Cen
traal bureau. De voorzitter deelde mede, dat in Sep
tember eene uitnoodiging was ontvangen om eene ver
gadering in Amsterdam te komen bijwonen. Tijd tot
nel beleggen eener vergadering lol verkiezing van een
afgevaardigde was er niet, zoodal de voorzitter meen
de, er zelf heen te moeten gaan. De bedoeling van
deze vergadering was, aansluiting vooral van N.-H. met
het Centraal bureau. Deze provincie loch staat geheel
onderaan, waar het geldt, kunstmest te betrekken van
het C. B. De heer Jacobs zette op die vergadering
uiteen, hoe de werking van het C. B. was en trachtte
de afgevaardigden van N.H. te bewegen mede te wer
ken tot aansluiting bij genoemd bureau.
Als men den heer Jacobs volgde, zeide de voorzitter,
kwam mien onwillekeurig tot de conclusie, dat aan
sluiting wenschelijk was. maar bij dieper nadenken
weid de zaak anders. Wel zou de kunstmest voor loge
ren prijs kunnen verkregen worden en zelfs van de
winst nog een deel den kooper toevloeien, maar de
vraag: Hoe levert het C. B. kunstmest op plaatsen,
die niet aan eene spoorlijn gelegen zijn"? dreef bij de
beantwoording, genoemde voordeelen op den achter
grond. Het Centraal Bureau levert alleen per spoor.
Wilde men het dus den koopers makkelijk maken,
dan moet in de centrum-plaats een opslag van kunsi-
mest bestaan. Deze opslag zou bij groot gebruik bijv.
in Alkmaar gevonden kunnen worden. Hierop was
voorloopig geen kans. In de vergadering te Amsterdam
werd eene commissie van 11 leden benoemd in ver-
band met de 11 districten, waarin N.H. was verdeeld,
en onder dit aantal was ook de heer P. Kaan Dz.,
daartoe gekozen, toen hij de vergadering reeds had
verlaten. Binnenkort zal deze commissie vergaderen en
daarna kan meer gezegd worden, over de al of niet
wenschelijkheid van aansluiting. Nog werd in die ver
gadering een concept reglement behandeld ten behoe\e
dier commissie en veel debat had plaats gehad over
de bepaling, dat „als men in een vol jaar in het geheel
geen kimstmest betrokken had, dan zou het lidmaat
schap ophouden". Tegen deze bepaling bleek verzet te
bestaan, aangezien men zich zijne vrijheid gaarne wilde
voorbehouden. Na deze uiteenzetting van den voor
zitter deelde de heer G. Brands mede, dat voorheen
reeds door den heer Bultman en hem pogingen in het
werk waren gesteld, het Centraal bureau ook in Hol
land meer ingang te doen verkrijgen, doch ze waren
geheel mislukt. Dooi een ander der aanwezigen werd
de vraag geopperd, of bij uitbreiding in N.H. het groote
getal der aangestelde bezoldigde ambtenaren den prijs I
niel zou doen stijgen Nagegaan werd, waarom toch
wel de aansluiting in N.H. zoo gering was. en men
wenschte dit toe te schrijven aan het groote aantal
geschikte handelaars in kunstmest. Ook kan het C.B.
er niet altijd voor instaan, op tijd te leveren, en dit
deden de handelaars wel. Sloot men zich aan, dan
moest de afdeeling betrekken en zij kon, door niet
betaling, wel eens schadeposten krijgen. oorzittei
stelde voor, om de vergadering der 11 leden al te
wachten. Men zou daarna beter ingelicht zijn en in
eene volgende vergadering der afdeeling kon dan een
besluit genomen worden. Dit voorstel werd aangenomen.
Hierna deelde voorzitter mede, dat met het oog op
den opgeriehten cursus in paardenkennis, aan den heer
Muijs inlichtingen waren gevraagd over de te maken
onkosten aan leermiddelen, maar tot heden was nog
geen schrijven dienaangaande ontvangen. Zeker zou
noodig zijn een skelet van een paard, dat ongeveer
f 140 zou kosten. De afdeeling had hiervoor geen geld
en het bestuur stelde voor, aan het hoofdbestuur te
vragen, eenige geraamten te koopen en die tegen ver
goeding aan de afdeelingen. uit te leenen Dit werd
na eenig debat goedgekeurd. Bij de rondvraag wees
de heer G. Brands erop, dat men aan het station veel
last had met de aanvrage van wagons en de beschik
king daarover Men hing van de welwillendheid der
beambten al. Wilden dezen geen bericht van aankomst
sturen, dan kon men meermalen eene vergeefsche reis
maken naar t station en soms nog boeten daarenboven
beloopen. Zijn voorstel luidde, een adres te richten
tot de Hollandsche Spoorwegmaatschappij. Later werd
hem door den voorzitter verzocht, een persoonlijk on
derhoud hiervoor te willen zoeken met den inspecteur
te Amsterdam en de heer Brands ging op dit voorstel
in. Edoch, het adres zal ook verzonden worden. Nie
mand verder hei woord verlangende, werd de verga
dering onder dankzegging aan de leden voor hunne
opkomst gesloten.
Onvoorzichtig.
Verleden week Donderdag wTeef de heer G. L. Rin
kel, pastoor der O. R Gemeente te Culemborg een
puistje aan zijn hand open. Na eenigen tijd kreeg hij
pijn. waarna hij den geneesheer raadpleegde, die bloed
vergiftiging constateerde. Na hevige pijnen is hij gister
nacht op 48-jarigen leeftijd oveneden.
Een curiosa in.
Moet te Gemonde (N.B.) een openbaar onderwijzer
benoemd worden, dan komen daarbij telkens zoowat een
vijftig heeren in beweging. De school is gemeenschap
pelijk aan Boxtel. St. Michiels-Gestel, Schijndel en St.
Oedenrode. en deze vier gemeenten, samen tellendé
aes-en-veertig Raadsleden, hebben samen te benoemen.
In dit opzicht overtreffen ze alle plaatsen in Nederland,
zelfs Amsterdam, waar maar 45 Raadsleden zijn' Thans
is er weer eene vacature. Te Boxtel en St. Oeden
rode heeft men bereids benoemd den heer Th. Teu-
lings. onderwijzer te Olland, en te Schijndel en St.
Michiels-Gestel den beer J. Wi. A. L. van Oerle, thans
te Middelbeers. Het lot heeft nu te beslissen, wien het
voorrecht te beurt zal vallen. Dan is er het geheele
personeel bij loting gekomen.
Op andere plaatsen, in het Noorden, is men practi-
scher: daar laat men de benoeming over aan die ge
meente, welke de administratie voert. Dat spaart veel
moeite uit en bespoedigt den afloop.
Een noodlottige slag.
In de pletterij voarh. L. J. Enthoven en Co. te
Hof van Delft, heeft een 18-jarig werkman aan een
24-jarigen arbeider met een klinkhamer een slag op
het hoofd gegeven. De getroffene werd naar het gast
huis vervoerd, waar de doktoren zijn toestand aan
vankelijk ernstig inzagen. De man is toen naar Den
Haag gebracht
Naar men vandaar nu meldt, verkeert hij thans in
levensgevaar. De hulpofficier van justitie te Hof van
Delft heeft proces-verbaal opgemaakt De dader, die
gisterochtend weer op het werk wilde komen, maar
niet in de fabriek werd toegelaten, moet nog niet in
hechtenis genomen zijn.
OVER DE -
Proefvelden aangelegd met het doel aan te
toonen. dat bemesting met uitsluitend kunstmest
den grond niet uitput, als slechts alle stoffen,
waaraan de grond behoefte heeft in voldoende
hoeveelheid worden aangevoerd.
Bij alle tot deze rubriek behoorende proefvelden is perceel i
van der; aanvang der proef af steeds bemest op de gebruikelijke
manier, zonder kunstmest, terwijl de overige perceelen nooit iets
anders dan kunstmest ontvingen.
10. Q. SCHOUTEN, Wervershoof
Matig zware kleigrond. Vroege aardappelen.
Vorig jaar eveneens.
Dit proefveld is aangelegd in 1906. Tegelijk is op elk der
beide perceelen een stel controle-veldjes aangelegd, waarvan
de uitkomsten hier mede worden vermeld.
Het proefveld bestaat uit 2 perceelen.
Perceel 1, groot 4,83 Are, is in 1906 bemest met 10 boeiers
stalmest per H.A. en in 1907 met 11 boeiers.
Perceel 2, groot 5,25 Are, is beide jaren bemest met kunst
mest. In 1907 per H.A. met: 600 K.G. super, 3OO K.G. patent
kali, 200 K.G. zwavelzuren ammoniak en 20O K.G. chili.
Op elk perceel is bovendien een stel contröle-veldjes aangelegd,
elk groot 25 M.2; boven de opgegeven bemesting werd hier
nog aangewend 600 K.G. super, 300 K.G. patentkali, 200 K.G.
zwavelzure ammoniak en 200 K.G. chili per H.A.
De stalmest is half Maart over het veld gebracht en mede
ondergespit. Super, patentkali en zwavelzure ammoniak zijn 31
Maart uitgestrooid en ingeharkt. De chili is gegeven in twee
gelijke porties op 1 en op 15 April.
De aardappels, Duitsche muizen, zijn gepoot op 1 April.
Het lag in de bedoeling van den proefnemer Julia-muizen
te planten, maar bij vergissing nam men Duitsche muizen,
doch zette ze op den voor Julia-muizen bestemden onderlingen
afstand, wat te wijd was en later nadeelig werkte op de op
brengst.
Over het geheel genomen heeft het proefveld dit jaar niet
zulk een goeden indruk gemaakt als in 1906. Vooral het kunst-
mestperceel was achter. De contröle-veldjes echter kwamen
goed uit. Het gewas heeft niet geleden van de aardappelziekte.
D eknollen waren mooi van stuk, waarom de proefnemer ze
gróotendeels bewaard heeft voor pootgoed. De aardappelen zijn
gerooid op 16 en 17 Juli. De grooten werden verkocht h f 3,80
per H L. en de kleinen en het kriel door elkaar voor f 0,80
per H.L. I 1
Per H.A berekend was de opbrengst als volgt:
kunstmest buiten de contröle-veldjes veel minder uitgewerkt dan
de stalmest. Daar evenwel alle vier op het kunstmestperceel
gelegen contröle-veldjes een zeer veel grootere opbrengst héb
ben gegeven, welk feit zich ook op het stalmestperceel voor
doet, bestaat er aanleiding om te vermoeden, dat de oogstcijfers
niet zeer nauwkeurig zijn bepaald, de oppervlakte der perceelen
niet geheel juist is afgemeten of de meststoffen niet op de
juiste plaats zijn uitgestrooid.
Zoowel op het stalmest- als op het kunstmestperceel schijnt
een zware bemesting veel voordeel te hebben gegeven.
Meerdere conclusies uit de proef te trekken schijnt mij niet
gewenscht, omdat de juistheid der gegevens niet voldoende
vaststaat.
Het proefveld stond onder toezicht van den heer A. Kooiman,
hoofd van den landbouwwintercursus, te Andijk.
11. J. HORN, Ransdorp.
Veengrond. Hooiland.
Dit proefveld werd dit jaar nieuw aangelegd vanwege de
j afdeeling Ransdorp der Hollandsche Maatschappij van Land
bouw.
Het bestond uit 2 perceelen.
Perceel 1, groot 5 Are, werd per H.A. bemest met 30.000
K.G. stalmest ter waarde van f 75 per H.A. Zij werd op 27
Maart over het land gestrooid.
Perceel 2, groot 5 Are, werd per H.A. bemest met 600 K.G.
super, 300 K.G. patentkali en 300 K.G. chili te zamen kostende
f 84 per H.A. Super en patentkali werden gestrooid op 10
April en de chili in 2 porties op 10 April en op 30 April.
Het grasgewas ontwikkelde zich buitengewoon krachtig en
reeds op 7 Juni werd het proefveld gemaaid. De meeste grassen
stonden toen in bloei. De tweede snede werd gemaaid op 4
September.
Het hooi is in goed drogen toestand gewogen en was van
zeer goede kwaliteit. De waarde van het hooi der ie snede
was f 28 per 1000 K.G. en die der 2e snede f 24 per 1000 K.G.
De opbrengsten waren per H.A. berekend als volgt:
Hooi le 9nede Hooi 2e snede
in K.G. in K.G.
Perceel 1, stalmest 6722 5350
2, kunstmest 8556 5204
Opbrengst
in guldens.
f 316
- 364
Bemeetings-
kosten.
f 75
- 84
Aardappelen
in H L.
Op-
Bemee-
tiugs-
kosten
Netto
op
Idem
1906
Idem
Perceel
Groo-
te
Klei
ne
brengst
in
gvd-
dens
brengst
in
galdens
1907
m
2 jaren
te
zamen
1.
Controle-
veldje A
11 boeiers stalmest
bovendien 600 K.G super,
300 K G. patentkali, 200
K G zwavelz. ammoniak
en 200 K.G. chili
276
400
36
51
f541
-780
f122
-216
f419
-564
f390
•505
f 809
-1069
P
als A, doch zonder super
393
48
-764
-198
- 566
-551
-1117
K
als A, doch zonder kali
371
48
-724
.198
-526
-447
- 973
s
als A, doch zonder zw.
amm. en chili
361
42
-648
159
-525
-540
1065
2.
Contróle-
veldje A
600 K.G. super, 300 KG.
patentkali, 200KG.zwa
velz. ammoniak en 200
K.G chili
bovendien 600 K.G. super,
300 K.G patent-kali, 200
K G. zwavelz. ammoniak
en 200 K.G. chili
200
377
30
34
-392
-730
94
-188
-298
-542
-508
-673
- 806
-1115
als A, doch zonder super
360
-700
-170
-530
-550
-1080
K
als A, doch zonder kali
337
34
-654
-170
-484
-611
-1095
s
als A, doch zonder zw.
amm. en chili
361
40
-683
-181
-552
-540
-1092
De bemesting met kunstmest leverde hier een zeer groot ge
was op en was finantieel ook heel wat voordeeliger dar\ (ie
bemesting met stalmest. Per H.A. berekend was dit voordeel,
na aftrek der bemestingskosten f 39.
Het proefveld stond onder toezicht van den heer P. Rijkels,
hoofd van den landbouwwintercursus te Ransdorp.
12. P. KAAN, Anna Paulowna, Veerweg.
Zavelgrond. Erwten met karwij. Vorig jaar gerst.
Dit proefveld bestaat sedert 1905; het was verdeeld in 3
perceelen, ieder groot 37,5 Are. Van elk perceel was dit jaar
de helft onbemest.
Perceel ia bleef onbemest.
Perceel ib werd bemest per H.A. met 40000 K.G. stalmest.
In 1906 onbemest, in 1905 40.000 K.G. stalmest.
I Perceel 2a bleef onbemest.
Perceel 2b werd bemest per H.A. met 600 K.G. kaïniet, 600
K.G. thomas en 300 K.G. chili. In 1905 en 1906 bleef dit deel
onbemest.
Perceel 3a bleef dit jaar onbemest.
Perceel 3b werd bemest per H.A. met 100 K.G. chili. In 1906
bleef het onbemest; in 1905 werd het bemest per H.A. met
600 KG super, 200 K.G. patentkali en 300 K.G. chili.
Dit proefveld is totaal mislukt door de ernstige beschadiging
der erwtenvlieglarfjes en blaaspootlarfjes, welke ziekte hier als
„kwade koppen" bekend staat.
Het proefveld is door omstandigheden in 1908 niet voortgezet.
Proefnemer
13.
K. Boeder Jbz.
14.
V. Visser.
16.
S. Mantel Pz.
Grond
soort
grootejkleine groote
Zandige
zavelgr.
Zavelgr.
Zware
zavelgr.
Opbrengst in H.L. op de perceelen
A P K S Onbemest
331
280
371
74
61
17
217
254
380
kleine groote
71
20
kleine groote
303
357
111
26
kleine groote
284
386
80
54
14
kleine
243
57
368 23
Als men
Proefvelden, z.g. contröle-veldjes,' aangelegd
met het doel te onderzoeken aan welke stoffen
de grootste behoefte bestaat en te laten zien,
dat bemesting met kunstmest weinig of niets
uitwerkt, als men verkeerde stoffen gebruikt,
terwijl op dezelfde plaats met andere meststof
fen dikwijls eene zeer groote uitwerking wordt
verkregen.
In 1907 zijn weer eenige dezer proefvelden aangelegd omdat
deze cijfers mag gelooven heeft de bemesting met de afdeelingen door welke de proefvelden worden beheerd en
C. NOBEL.
(W^ordt vervolgd.)
ook gedeeltelijk bekostigd, deze proeven voor hare omgeving
bijzonder geschikt achtten.
Deze proefvelden bestonden alle uit vier veldjes, die naast
elkaar werden aangelegd, zoodanig, dat ze door een strook van
minstens 1 Meter breedte van elkaar gescheiden waren.
Een dezer veldjes (A) werd bemest met alle drie voedings
stoffen in groote hoeveelheid; een tweede (S) werd evenals A
bemest, doch zonder stikstof mest; een derde (K) evenals A,
doch zonder kalimest; een vierde (P) evenals A, doch zonder
phosphorzuurmest. Waar de grond niet rijk voorzien was van
koolzure kalk, werd de helft van alle perceelen bovendien be
mest met per H.A. 2000 K.G. kalk.
De juiste hoeveelheid der gebruikte meststoffen vindt men
hieronder bij de afzonderlijke beschrijving aangegeven,
j Daar op veldje A alle soorten mest zijn gestrooid, moet het
gewas daar best groeien. Doet het zulks niet, dan is er reden
om aan te nemen, dat er gebreken in den grond zijn, die een
weligen groei belemmeren.
Groeit het gewas op veldje P evengoed als op A, dan is
dat een bewijs, dat er aan phosphorzuurmest geen behoefte is;
groeit het er veel slechter dan op A, dan bewijst zulks, dat er
aan phosphorzuurmest groote behoefte is.
Zoo kunnen wij bij vergelijking van veldje S met A zien,
hoe groot de behoefte is aan stikstof mest en door vergelijking
van K met A de behoefte aan kalimest beoordeelen.
I Hoe grooter het verschil in groei is tusschen veldje A en
de onbemeste strooken rondom de veldjes, des te grooter is
de behoefte aan mest.
j Door de vereeniging T.O.N.I.D.O. te Andijk werden drie stel
contröle-veldjes aangelegd, 2 op blauwe aardappelen en 1 op
Julia-muizen, die dit jaar niet besproeid werden met Bordeau-
sche pap. omdat de ziekte niet optrad.
j De Julia-muizen werden gerooid op 19 Juli en de blauwen
na het afsterven in September en Oetober.
De bemesting was per H.A. 200 K.G. chili, 200 K.G. zwavel
zure ammoniak, 600 K.G. super en 400 K.G. patentkali.
D eafzonderlijke perceelen hadden een grootte van 25 M.2
De opbrengsten waren per H.A. berekend als volgt.
Bij K. Boeder bleek zeer groote behoefte aan phosphorzuur-
en stikstof mest te bestaan en geringe behoefte aan kalimest.
Bij V. Visser was behoefte aan stikstof in de eerste plaats
en daarna aan phosphorzuur. Ook hier was de kali-behoefte
niet groot.
Bij S. Mantel werd op alle perceelen een hooge opbrengst
verkregen, zoodat het land door bemesting in vorige jaren nog
zeer vruchtbaar geweest moet zijn en de kunstmest niet tot
uitwerking kwam.
16. De opbrengsten der contröle-veldjes op het proefveld
van Q. Schouten te Wervershoof zijn reeds meegedeeld in het
verslag onder no. 10.
Door de afdeeling Amstelveen van den Nederlandschen Boe
renbond waren in 1906 twee stel contröle-veldjes aangelegd,
waarvan de perceelen ieder 2 Are groot waren. De bemesting was
toen per H.A. 300 K.G. chili, 600 K.G. super en 400 KG
patentkali terwijl de helft van alle veldjes per H.A. 2000 KG
kalk ontvangen heeft. Dit jaar ontvingen alle veldjes, uitgezon
derd S, per H.A. 200 K.G. chilisalpeter.
De Rijkslandbouwleeraar voor Noord-Holland,
