VERSLAG
Landbouwproefvelden
Plaatselijk Nieuws.
Burgerlijke Stand.
Predikbeurten.
Zondag 30 Januari 3909.
Markt berichten.
389ste Staatsloterij.
Groenteveilingen.
vanwege het ifêijk gesubsidieerde
in ioord-Hclland,
gedurende 1907'
Proefnemingen van verschillenden aard.
1 06
Een eigenaardig geval.
Dat de eerste tram van Warnet naar Nijmegen op
Oudejaarsdag een vertraging van eenige uren had. zou
de vermelding niel waard zijn, indien de aanleiding
niet een zeer bijzondere was.
Op dien morgen zou de machinist de toevoerpomp
in werking zeilen, maar daar alle water in de remise
bevroren was, moesl hij naar huis terug, li ij greep
daar een gevtildcn emmer en stelde de pomp in be
weging Korten tijd ging het goed, daarna weigerde
te Dniten gekomen d eniacliino haar dienst; de
man had met het water de erwten in de pomp gewor
pen, die in den emmer voor het middagmaal le weeken
stonden.
Toch goed gemeend.
Klein zesjarig nichtje, thuis gehaald bij oom en
tante, kwam van de vaeantie terug en bracht voor
neefje en de meid een cadeautje mee, gekocht voor
het naar het station gaan met oom, die ziju nichtje was
komen afhalen bij de menschen waar ze logeerde.
Er was geen tijd geweest om ook nog een welkom
thuis voor tante te koopen.
Klein nichtje gaf de presenten en zou tante dus
moeten overslaan. Dat vond ze echter wel wat hard.
Ze haalde daarom de portemonnaie voor den dag, goed
gespekt door de kennissen en verwanten waar ze ge
logeerd had. nam er een gulden uit en bracht die aan
tante met de woorden: „asjeblieft tante koopt u
daar maar wat voor!"
(Historisch.)
Loop der bevolking gedurende het jaar 1903 in deze
Gemeente.
De bevolking bestond op 31 December 1907 uit:
Al. 1394, Vr. 1527, totaal 2921.
Zij vermeerderde gedurende het jaar door geboorte
met 29 M., 29 Vr., door vestiging in de gemeente met
140 Al., 135 Vr. Geheele vermeerdering 109 Al., 164
Vr., totaal 333.
De bevolking verminderde door overlijden met 20
AL, 14 Vr., door vertrek uit de gemeente met 120
AL, 144 Vr.; geheele vermindering 140 Al., 158 Vr.,
totaal 298.
De bevolking vermeerderde dus mét 29 "AL, 6 Vr.,
totaal 35, en bedroeg alzoo op 31 December 1908 1123
AL, 1533 Vr., totaal 2956.
Gedurende het jaar 1908 werden 22 huwelijken ge
sloten en een geborene als levenloos aangegeven.
Doopsgezinde Gemeente
In de Doopsgezinde Gemeente Barsingerhorn c. a.
treden periodiek als Diakenen af de heeren Jb. Waiboer
Hz., te Wieringerwaard en W. H. Roggeveen te S'cha-
gen. Deze heeren zijn niet herkiesbaar.
Voor deze 2 vacatures zijn eandidaat gesteld de
heeren: C. Roggeveen Jr., L. Roggeveen Lz. en A. Slik
ker te Schagen, P. Kooij Jbzn., C. Blaauboer Jr. te
Wieringerwaard en J. Waiboer Rz. te Anna Paulowna.
Gymnastiek.
De heer Jb. Roggeveen alhier, is herkozen lol lid
van het bestuur van het Gewest Noordholland van het
Ned. Gymn.-Verbond.
Vrijwillige bijdragen
Door de onderwijzers en onderwijzeressen aan de
gemeenteschool alhier, is over 1908 aan vrijwillige bij
dragen f 10.60 aan hel ondersteuningsfonds van den
Rond van Nederl. Onderwijzers afgedragen.
SchagenWognum.
Met 1 Februari a.s. gaai de Weslfriesche tram over
in beheer bij de Holl.' IJzeren Sp. Maatschappij. Het
personeel is medegedeeld, dat het in dienst van ge
noemde Maatschappij kan blijven.
Jacob Kwast.
Ondanks het ellendige weer, een dikken mist, die
het komen van buiten naar Schagen nu juist. niet
tot een genoegen maakte, was onze Ned. Herv. kerk
hij het concert der AVognummers op Zondagavond prop
vol. Er waren daar een 600-tal bezoekers gekomen
om te luisteren naar den zang van Saal's koor.
Onder deze omstandigheden zulk een groot bezoek,
is wel een bewijs dat dit koor zieh ook bij ons mag
verheugen in zeer vele bewonderaars. Dat feit spreekt
nog meer, als men bedenkt, hoe de Wognummers nu
reeds een 5- of 6-tal malen Schagen hebben bezocht
en steeds een drom van bewonderaars onder hun ge-
1 hoor hebben gehad.
j De aanhang van Saai en de zijnen is door het con
cert van Zondagavond nog' veel grooter geworden
daar zijn wij vast van overtuigd. Er was tenminste
maar een oordeel: dat er heerlijk is gezongen.
Het is niet de eerste maal, dat we thuis kwamen
i van een concert der Wognummers, opgetogen over
1 het gehoorde, vol lof over zooveel schoons, Maar dlt-
I inaal was de indruk van den zang als nog nooit te
voren.
Met welk een nobiliteit, met welk een glans, een
I reine zuiverheid, maar ook met welk een wijding zijn
nu verschillende liederen gezongen. Stil-luisterend heb
ben we in ons hoekje gezetengenietend van die
heerlijk opklinkende zangen, bewonderend den dirigent,
die dit heeft kunnen bereiken.
Begonnen met ons Wilhelmus van Nassouwen, frisch
en opgewekt als het klonk, werden daarna Wilt lieden
nu treden en Bede voor liet vaderland gegeven en
dat op een wijze die ons geheel onder de bekoring
bracht van Saal's koor. Zoo geheel in de stemming,
met diepgevoelde voordracht, gaf 't koor ons deze beide
nummers en levendig kunnen we ons voorstellen hoe
de heer Saai overal met deze beide liederen uitbundig
succes heeft.
Dan volgden een tweetal Latijnsche liederen, nl.
Domine Deus en Tota Pulchra en ook hier waren
de schoone kwaliteiten van liet koor dubbel te be
wonderen. Wat een eenheid van klank, alles zoo vol
devotie; en met welk een innigheid en eenvoud, maar
juist daardoor zooveel stemming verwekkend gaf de
sopraan haar solo.
Het gebed des Heeren imponeerde eveneens. Hoe
mooi en vol zeggingskracht klonken de regels: Uw
is het Koninkrijk, en de kracht, en de Heerlijkheid,
in der Eeuwigheid-'
En zoo zouden we het gansehe programma kunnen
volgen en ons overzichtje zou een hymne worden,
een lof en eere - entnousiast als we gestemd wa
ren over het gehoorde.
Om elk nummer afzonderlijk te noemen zou ons te
ver voeren, het koor zong niet minder Wan 14 liederen,
maar toch moeten we nog even zeggen, dat Ave Maria
mooi was, Panis Angelicus verrukkelijk klonk en het
glanspunt van den avond was; dat we in hel Ave Ve-
rum het zoo krachtig, gelijkmatig aanzwellend forto
hebben bewonderd, in Du Hirte Israels en in Ave
Alaria in stilte gehuldigd hebben de bas, wat een
geluid11
lm Abendroth van Sehubert werd door de sopraan
soliste schitterend gezongen, Aloederke alleen was van
haar een juweeltje.
Kerstnacht van Wambach was indrukwekkend schoon
Het koor heeft dit met innige voordracht gezongen,
een kracht ontwikkelend somtijds die aangreep.
En zoo zijn we dan, hier en daar aanstippend wat
ons het meest trof aan het eind van ons verslagje van
dit concert gekomen. Van een concert dat ons een paar
uur van groot genot heeft geschonken, en dat voor
den heer Saai en zijn koor een ongemeen succes is
geweest.
Gaarne zien wij de Wognummers nogmaals in onze
gemeente optreden. Wij zijn ervan verzekerd dat een
schitterend bezoek weer het bewijs zal geven, dat men
de Wognumsche kunst hier weet te waardeeren.
En zoo aanstonds, aan het einde van deze maand
gaat Willem Saai met zijn koor naar Ber'ijn! Het is
een heele onderneming, niemand is daar meer van
overtuigd dan hijzelf maar het welslagen zal beloo
ning brengen. Lauweren zullen dan worden geplukt
lauweren, die door groote wilskracht en veel opoffering
en taaie studie verdiend zullen zijn verdiend zoo
wel door directeur als leden
Gemeente ANNA PAULOWNA.
Ingeschreven van 15 Januari 1908.
Overleden: Ariën Volder, oud 69 jaren, echtgenoot
van F.lisabelh Vissers, eerder gehuwd geweest met wij-
ien Grieta Johanna Aalbers.
Gemeente HOOGWOUD.
Ingeschreven van 1531 Dee. i908.
Overleden: Grietje Renooi, oud 58 jaar, echtgen. v.
Rens Rempt, overleden te Alkmaar.
Toxopeüs.
Met, Burgerbrug.
NEDERLANDSE!! HERVORMDE GEMEENTE te
Anna Paulowna, voorm. 10 uur, Dr,
Zuid-Zjjpe, v-m. 9.30 uur, üs.
Bevestiging van kerkeraadsleden.
NoordZjjpe, v.m. 9.30 uur, Ds. Groeneveld, 0ude9luis.
(Doop.)
Wieringerwaard, v.m 9.30 uur, ds. Van Wijk. Beves
tiging van kerkeraadsleden.
Winkel, ds. Schermerhorn.
Oude-Niedorp. üs Kanis,
Kolhorn, geen dienst.
Bint Maarten, Ds. Tinholt.
Valkoog, Woensdag 6 Jan., Ds. Tinholt.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE te:
I Noord- en Zuid-Zij po, voorm. 10 uur, Ds. Corn. Vis
Jzn., Burgervlotbrug.
Barsingerhorn, v.m. 10 uur, Ds. Kooiman, Bars.
Nieuwe Niedorp, Ds. Haars.
LOKAAL „BETHEL", HOEP, SCHAGEN
ten behoeve van de Nederlandse!» Hervormde Kerk:
voorm. 10 uur, de heer J. L. van Grasstek.
Donderdag 7 Jan., 's av. 7.30 uur, Bijbellezing.
Een regenboog rondom de maan.
Zulcixlagavoiid klokslag halfzeven vertoonde zich te
's-Gravenhage, rondom de maan een volkomen regen
boog, waarvan de hoofdkleuren nagenoeg even dui
delijk waren te onderscheiden als bij een zon regen
boog De afstand van den violetlen binnenkant van
den boog - eigenlijk cirkel - tol den rand van de
maan bedroeg oogeiisohijnlijk pl.mj. inaaji-iniddellij-
nende breedte van den boog pl.m. l'/a maanmiddel-
lijn. Naannute de dunne wille wolken, welke de halve
maan bedekten, wegtrokken, verdween het prachtige
natuurverschijnsel, dat gedurende ongeveer ld minu
ien werd waargenomen. (Vad.)
4de KLASSE,
HOOUE
1000: 103.
400: 12412, 17970.
200: 4290.
late T R U K K IN G.
PRIJZEN.
Alkmaar, 4 Jan. 1908.
6 Koeien en ossen 117Ó.- a 240.—69 vette kalveren
f 40.— a 100.—, per Ned. P. f 0.80 a 0.95, 27 nuch
tere idem f 8.— a 24.—, magere schapen f a
506 vette id. f 18.— a 29.—323 vette varkens
f 0.40 a 0.47 por P., 36 magere idem f 16.— a f 19.—
I l.lll I I - MllIII I -
Broek op Luiigcndjjk, 4 Januari 1909.
Roode kool f 5.— a f 14.—
Gele kool f 3.— a f 10.—
Witte kool f 5.50 a f 16.50
Uien f 3.70 a f 8.80
Nieuw Leven. Slalion Noord-Seliarwoude.
2 Januari 1909.
Roode kool
f 12.— a f 14.— per 100 stuks.
Roode kool 2e srt.
f 10,50 a f 11,50
ti n
Kleinere
f 5,50 a f 10,-
tt n
Gele kool
f 9,- a f 10.-
ft tt
Gele kool 2e srt.
f 8,— a f 8,75
tt yi
Kleinere
f 3.- a f 6,-
Deensche Witte
f 15.-af 17.—
Kleinere
f6.- af 13.—
Uien
f 3.75 a f 3.90 per baal.
4 Januari.
Roode kool
f 13.— a f 14.— per 100 stuks
Roode kool 2e srt.
fll.a f 12.-
tt n
Kleinere
f 6.— a f 10. -
Gele kool
f 9.- a f 10.-
Gele kool 2e srt.
f 8.— a f 8,75
Kleinere
f 3.- a f 650
ft tt
Deensche Witte
f 15.—a f 17.—
ft tt
Kleinere
f 6.- a f13.—
Uien
f 3,80 a f 3,90 per 50 KLG.
Bedwelmd.
Men meldt uil Vüssingen:
Zaterdagmiddag had hier een droevig ongeluk plaats.
Op I Kerkhofvoelpad was een 30-jarige werkman, wo- I
nende le Middelburg, bezig met het verrichten van
graafwerk aan de gasleiding. Door ontsnappende gas
sen schijnt de man bedwelmd te zijn geworden en
loen men hem vond, was hij reeds geheel bewuste
loos. Toen hij in een naburige woning werd binnen
gebracht beeft dr. De Koning, wiens hulp was inge- 1
roepen, nog geruimen tijd getracht de levensgeesten
op te wekken, wat niel meer mocht gelukken.
7
2693
5486
8633
11032
13694
15821
18816
47
696
502
674
56
721
842
851
64
697
510
695
82
739
858
984
65
734
517
725
180
747
934
19014
82
783
556
729
282
778
947
18
183
836
670
744
295
830
955
67
210
844
743
747
373
831
988
76
237
854
758
749
534
844
999
138
265
3145
911
807
535
846
.16019
160
359
151
927
848
661
883
110
161
366
158
942
912
589
931
143
165
388
191
960
926
609
933
156
173
516
196
997
970
722
968
174
181
574
200
6025
975
745
14039
222
292
602
209
43
9094
889
141
343
302
643
242
49
102
914
248
418
421
727
299
302
109
928
251
•137
436
741
300
378
120
929
347
532
478
761
429
383
138
972
351
600
555
867
466
390
191
12054
439
673
575
937
477
479
233
108
441
812
586
967
501
514
272
119
507
847
624
1012
657
o52
294
185
539
885
763
22
684
596
304
190
577
17110
792
28
689
596
340
242
633
141
872
54
715
611
374
330
665
204
897
143
717
709
377
440
719
229
920
147
767
750
454
446
771
:271
930
200
774
755
470
464
776
429
969
213
796
803
493
499
797
476
999
265
811
844
497
554
801
481
20096
312
893
851
547
580
812
509
100
358
909
877
569
582
820
522
115
455
997
930
560
607
834
539
120
501
4005
7038
642
650
981
563
135
506
68
111
715
682
15015
583
150
589
113
173
759
690
32
604
177
686
169
188
813
702
61
611
204
731
347
362
866
719
92
699
211
776
351
473
954
739
173
807
234
986
356
506
955
757
202
876
344
987
493
539
10073
766
259
877
311
2004
496
580
114
794
274
908
508
51
622
636
195
807
289
909
560
147
526
657
206
840
293
944
601
184
535
751
247
872
310
947
606
198
580
760
291
889
314
18007
624
216
692
782
318
946
321
70
648
218
833
851
329
993
329
197
695
219
886
865
470
13061
336
478
750
221
922
885
484
67
374
505
753
245
955
973
506
86
392
513
777
325
962
980
513
103
445
534
802
382
5009
996
586
203
476
576
810
391
52
8028
647
323
558
585
828
462
160
49
649
338
577
587
860
511
176
194
675
464
591
729
883
571
225
303
693
480
650
746
976
652
289
367
819
528
674
784
654
348
418
833
541
677
786
686
434
465
929
649
810
787
687
457
490
977
671
813
815
- OVER DE -
Bestrijding van „knol voet" of „knop' door m i d-
del var. kalk.
107- A. POSKER, Scliagen.
Kleigrond. Vroege bloemkool.
De bedoeling dezer proef was te onderzoeken of bemesting
met kalk een bestrijdingsmiddel is van de „knolvoetof „knop
in de koolsoorten.
Daar zich in 1902 op dit stuk land bovengenoemde ziekte
zeer sterk vertoonde, was de gelegenheid hier zeer geschikt
voor het nemen van deze proef, die in 1903 werd begonnen
en thans nog wordt voortgezet.
Vijf jaar achtereen was het eerste gewas vroege Haagschc
bloemkool en gewoonlijk werd spruitkool als 2e gewas geteeld.
Het proefveld bestond uit 5 perceelen, elk groot 0.5 Are.
De kalkbemestingen over alle proefjaren zijn vereenigd in
onderstaande tabel. Zij bedroegen per H.A.
Proeftuin behoorende bij de Rijkslandbouwwinterschool te Scha
gen. Bij het uitzetten op 27 Maart waren zij gelijkmatig ont
wikkeld en vrij van ziekte.
Aanvankelijk hadden de planten veel te lijden van de aard-
vlooien en de koolduiven. Later zijn ze krachtig gaan groeien
en begin Juli vormden perceel 1, 2, 3 en 4 een prachtige
baan bloemkool, waarmee perceel 5 een sterke tegenstelling
vormde.
Op ieder perceel werden 90 planten uitgezet. Op 11 Juli,
toen reeds verscheidene kooien gedekt waren, telde ik op 1
83 goede planten, op 2 82 goede planten, op 3 64 goede plan
ten, op 4 68 goede planten en op 5 slechts 17 matige plan
ten, die later geen goede bloemkoolen voortbrachten, maar
doorgewassen en misvormde „bloemen" opleverden.
Ten einde de ziekte nader te bestudeeren, werden op 2 en
op 12 Augustus de struiken der afgesneden bloemkoolen met
de „graaf" zorgvuldig uitgerooid en na voorzichtig afschudden
der aarde, onderzocht op de aanwezigheid van knobbels. Het
resultaat hiervan is opgegeven in de onderstaande tabel.
Proef
jaar.
Perceel 1
Perceel 2
Perceel 3
Perceel 4
Perceel 5
1903
4000 K.G.
3000 K.G.
2000 K.G.
1000 K.G.
geen kalk
1904
4000
3000
2000
1000
V M
1905
4000
4000
4000
2000
V
1906
4000
4000
4000
2000
V ff
1907
4000
4000
4000
2000
rt rt
Alle 5 perceelen werden de eerste twee proefjaren half sterk
bemest met kunstmest en de laatste drie proefjaren geheel.
In 1907 was de bemesting per H.A. ioooo K.G. thomas,
.1000 K.G kaïniet, 300 K.G. zwavelzure ammoniak en 300 K.G.
chili.
Kalk, kaïniet en thomas zijn gestrooid op 4 Februari, de zwa
velzure ammoniak en de helft der chili op 27 Maart vóór het
uitzettdn der planten, de tweede helft chili op 14 Mei. De ver
bouwde bloemkoolvariëteit was vroege Haagsche bloemkool.
De planten waren gekweekt en onder glas overwinterd in den
Opmerkingen
over
de zieke struiken
zeer licht aange
tast.
ft ft tt
12 vrij sterk
27.
alle zeer hevig
aangetast.
J
c3 .z
1-2 3
_P N H
EH
CO O) D CD
r-< CM CO ïO
Zieke
strui
ken
op
12 Aug.
I> l>
0
O 0> bD
J* M Pi 2
c o<j
io ca 0 co
»-h c-q co ïo -rji
Totaal
ge
zonde
strui
ken
3 3 8 3 0
Ge
zonde
strui
ken
op
|12 Aug.
10
11
6
3
0
i JB
®^*3'* Pi0,
O 0
Tp CO Ci CO 0
kO r-H
Goede
planten
op
11 Juli
LI
89
T9
58
88
1 Uitge-
1 zette
planten
06
06
06
06
Perceel
M
CS f? 15 ft
S: H js
M
P S? C
e c <2
OU
(N 50
T—, (N Cl*' Tji lO
De weinige kleine knobbeltjes aan de zieke struiken op per
ceel 1, 2 en 3, hinderden de planten niets, zelfs de vrij sterk
met knobels bezette van perceel 4, brachten nog goede kooien
voort. Op perceel 5 was de wortelmassa meestal in rotting over
gegaan en stierven de planten dan vrij snel af. Men kan zon
der eenig voorbehoud zeggen, dat de ziekte op perceel 4 be
langrijk verminderd, terwijl zij op 5 in alle hevigheid woedde.
In 1906 en vorige jaren werd ongeveer hetzelfde resultaat
verkregen <zie verslag 1906, blz. 52).
Op grond1 der resultaten over 5 proefjaren, achten wij thans
bewezen, dat kalk eenige jaren achtereen in flinke hoeveelheid,
b.v. 4000 K.G. per H.A., aangewend op vele landerijen een af
doend bestrijdingsmiddel zal zijn tegen de knolvoetzwam der
koolsoorten. (Plasmodiophora brassicae). De proef is in 1908
voortgezet mjet bloemkool en vroege roode kool.
108. COÖPERATIEVE HUIZER BOERENBOND. Huizen. Eng.)
Zandgrond. Driestland. De eene helft koolrapen,
de andere helft gele lupinen.
I
i Het doel dezer proef is te onderzoeken of op driestland een
I groenbemesting met gele lupinen als hoofdgewas een voordeel-
gevende zaak is voor t geval daarna worden verbouwd kool
rapen voor veevoeder, of winterrogge met knollen voor vee-
voeder als navrucht, dan wel of het voordeeliger is direct kool
rapen te verbouwen in kunstmest.
V oor het nemen van deze proef werd een stuk onbebouwd
land in den „Eng zoogenaamd driestland, gehuurd.
Het geheele proefveld is groot 40 Are en is verdeeld in 4
perceelen ieder groot 10 Are.
De bemesting was in 1907 als volgt:
Perceel 1 en 2 ontvingen per H.A. 2000 K.G. kalk, 800 K.G.
t lomas, 1000 K..G. kaïniet en 300 K.G. zwavelzuren ammo
niak.
Perceel 3 en 4 optvingen per H.A. 500 K.G. kalk, 800 K.G.
thomas en 600 K.G. kaïniet met bovendien 2000 K.G. entaarde
van een lupinenveld.
De kalk is gestroor.d op 23 Februari, daarna is het land ge
spit, half Maart werden thomas en kaïniet gezaaid en op 22
Mei de zwavelzure ammoniak.
De koolrapen op perceel 1 en 2 en de lupinen op perceel I
3 en 4 zijn gezaaid op 23 Mei. Beide gewassen hebben zich
in den loop van den zomer heel goed ontwikkeld. De kool-'
rapen werden in No.vember geoogst en hebben per H.A. op-
gebracht 43400 K.G. ter waarde van f 210.
I)e lupinen werden in Augustus 1907 ondergeploegd waarna
ep em er perceel 3 werd bezaaid met winterrogge. Deze
schadi^ H°Vemv ZÖTI g°ed te velde' doch is later sterk be
schadigd door het wild.
hou' ,,9°8uWer?en ?P perceel. 1 en 2 opnieuw koolrapen ver- I
F, kunstmest en op 4 in de ondergeploegde lupinen.
11111 S de geldelijke uitkomsten zal eerst kun-
orden gegeven als het oogstresultaat van 1908 bekend is.
i
De Rijkslandbouwleeraar voor Noord-Holland,
C. NOBEL.
(Wordt vervolgd.)