Norge Salpeter.
Zaterdag 29 Mei 1901).
53ste Jaargang. No. 4510.
EERSTE BLAD.
Binnenlandsch Nieuws.
te Anna Pawlowna.
Nieuws-
Dit blad verschijnt, viermaal per weekDinsdag-, "Woensdag-,
Donderdag- en Zaterdagavond. Bij inzending tot 's morgens 9
ure, worden ADVERTENTIEN in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
INGEZONDEN STUKKEN één dag vroeger.
Bureau SCHAGENs Laars D
Inlerc. Telephoon 1V0. 2».
Uitgevers YBSAPüUfóïi Co
Prijs per jaar f 3.Franco per post f 3.60.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels f 0.25: iedere regel meer 5 Cent.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit vier bladen
BEKEWDRJÏAKIfiiGEli.
Gemeente SCHAGEX.
—0—
Stemming voor den Gemeenteraad.
De Burgemeester der Gemeente 'Schagen brengt ter
openbare kennis, dat op Dinsdag, den Ssten Juni aan
staande, van des morgens acht tot des namiddags vijf
uren, de stemming zal geschieden ter vervulling van
een plaats in den Gemeenteraad, wegens vertrek van
den heer II. Feisser.
De candidaten, in alphabethische volgorde, zijn:
RAAT P.
SNEL P.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op artikel 128
van het Wetboek van Strafrecht, luidende:
„Hij die opzettelijk zich voor een ander uitgevende,
aan eene krachtens wettelijk voorschrift uitgeschreven
verkiezing deelneemt, wordt gestraft met gevangenis
straf van ten hoogste een jaar."
Schagen, den 29 Mei 1909.
De Burgemeester voornoemd,
P. BUIS Jz., l.B.
o
Ter visie-ligging opgaven van Candidaten.
Do Burgemeester der Gemeente Schagen maakt be
kend
dat de bij1 hem ingeleverde opgaven van Candidaten
voor de op heden gehouden verkiezing, ter vervul
ling van een plaats in den Raad der gemeente Scha
gen evenals het door hem opgemaakte proces-verbaal
van sluiting der candidatenlijst, ter gemeentesecretarie
voor een ieder ter inzage liggen
dbt afschriften dier stukken aangeplakt en tegen be
taling der kosten verkrijgbaar zijn.
Schagen, den 28 Mei 1909.
De Burgemeester voornoemd,
P. BUIS Jz., lo.-B.
Candidatenlijst en proces-verbaal
bedoeld bij art. 10 der Gemeentewet.
Op heden den 28sten Mei 1909 zijn tusschen des
voormiddags negen en des namiddags vier uur "bij
mij, Burgemeester der Gemeente Schagen (Gemeente
lijk kiesdistrict Schagen), ingeleverd de volgende op
gaven van candidaten voor het lidmaatschap van den
Gemeenteraad. (Alphabetisch opgemaakt)
RAAT P., Schagen. a
SNEL P., Schagen.
Ten vier ure is deze lijst door mij gesloten.
En is hiervan onmiddellijk proces-verbaal opgemaakt.
Gedaan te Schagen, den 28sten Mei 1909.
Voor afschrift.
De Secretaris. (w.g.) P. BUIS Jz.
ROGGEVEEN. lo.-Burgemeester.
GOE8.
1906
1908.
1909.
1907.
1906.
1907.
April
12.60
1909.
Maart
Januari
12.85
April
Mei
12 65
ff
n
12.20
f)
Maart
12.25
IIOOllX.
Maart
12.60
1907.
Maart
ff
12 60
1908.
ff
ff
12.50
ff
ff
12.65
September
ff
12.50
ff
12.50
1909.
Februari
12.70
Maart
ff
12 70
April
12.55
GROXIXGEX.
Mei
12.8
1908.
Januari
November
12.9
Maart
Maart
12.1
ff
V
12.4
1908.
Maart
O
12.55
April
April
12 65
1909.
ff
13.00
12.00
12.55
12.40
12.60
12.70 1
13.05
12.60
1295
12.95
12.75
13.20
Het ingezonden stuk van den heer M e u r s in het
nummer van 25 Mei noodzaakt mij nogmaals op de
zaak terug te komen.
Indien de heer Meurs meent, door grofheden aan
zijne woorden kracht te kunnen bijzetten, dan wil
ik hem even opmerkzaam maken, dat grof-zijn veelal
zwakheid verraadt
Ik veronderstel dat de onpartijdige lezers mijne
artikelen van 13 en 22 Mei en dat van den heer
Meurs van 15 Mei nog wel eens aandachtig zullen
hebben herlezen, alvorens over het al of niet gerecht
vaardigde van zijne uitvallen een oordeel te vellen.
Uit zijne mededeelingen blijkt, dat het Norge Sal
peter door hem wel op crediet verkocht en franco
geleverd wordt. De door mij gedane aftrek van den
prijs van chilisalpeter is dus niet juist en deze moet
op f 14.worden gehandhaafd. Bij een gehalte van
15.5 (14 mij door een handelaar getoonde, offi-
ciëele analyse-rapporten van dit jaar geven een ge
middeld gehalte aan van 15.67 is dus de prijs
van 1 K.G. stikstof 90.5 cent, terwijl die vaü Norge
Salpeter, als het gehalte 13 bedraagt, 8 9 cent
kost: dat is 1.5 cent op 90.5 cent of 1.6 goed-
kooper dan die van Chilisalpeter.
Mijn bewijs voor de juistheid van mijne mededee-
ling, dat Norge Salpeter in den regel minder dan
13 stikstof bevat, heeft de heer Meurs niet ont
zenuwd. Alleen heeft hij medegedeeld, dat hij om
mijne cijfers over 1906 en 1907 niet veel geeft, dat
mijn er bij halen van die oude cijfers het beste be
wijs is, dat ik van het artikel Norge Salpeter, zoo
als het thans in den handel wordt gebracht, bitter
weinig afweet, dat Norge Salpeter een nieuw product
is, dat betrekkelijk kort geleden is uitgevonden, en
dat men er geregeld op uit is nog verbeteringen aan
te brengen, zoodat het artikel op het moment reeds
geheel iets anders is, dan het vóór 2 jaar was.
Aangezien de heer Meurs aan de cijfers over 1908
en 1909 blijkbaar meer waarde hecht, zal ik hier
r.og eens analyses van kalksalpeter, die aan onze vijf
itijkslandbouwproefstations van 1906 tot heden zijn
Ketnaakt en de uitkomsten, die daarbij zijn verkre
gen, doen afdrukken.
De heer Meurs kan dan de cijfers over 1908 en
1909 er uit kiezen, om zijne gevolgtrekkingen daar-
u't te maken en de overige lezers kunnen zich een
oordeel vormen omtrent den invloed, dien de door
rion heer Meurs genoemde verbeteringen op het ge-
»alte hebben gehad.
De cijferg van Hoorn en Groningen zijn ook de
riSe maal reeds door mij vermeld; voor het goede
®°ede overzicht voeg ik ze er evenwel thans nog
eens bij
MAASTRICHT.
Maart 12.05 1909. April 11.20
11.30 Mei 13.05
April 11.65
WAGENINGEN.
April
1909.
1908,
12 50
12 55
12.30
13.00
12.75
12.55
Neemt men uit al de cijfers van 1906, 1907, 1908 en
1909 telkens het gemiddelde, dan blijkt, dat dit gemid
delde bedroeg in
1906 12.77
1907 12.47
1908 12.63
1909 12 35
waaruit alzoo blijkt, dat ieder jaar het gehalte vrij wat
minder dan 13 heeft bedragen en dat van de 44 ge
vallen het gehalte slechts 5 maal 13 heeft bereikt,
of iets daarboven kwam; hetgeen ik te bewijzen had,
dat het gehalte in 1906 en 1907 hoogor was dan in
1909, zoodat van verbetering van het gehalte weinig
valt waar te nemen.
De heer Meurs heeft nu medegedeeld, hoe hij1 aan
zijne cijfers komt en daaruit blijkt, dat die cijfers
geen offioeelie cijfers zijn, althans geen officieel ca
chet dragen.
Als ik den heer Meurs een goeden raad mag ge
ven, dan zij het deze, dat hij zich met zijne meststof
onder openbare controle stelle van de Rijkslandbouw-
procfstalions, want dat is in den kunstmesthandel een
goed en algemeen gebruik.
En wanneer hij dan zijne verbruikers op het hart
drukt, toch vooral van de aangeboden gelegenheid tot
kosteloos onderzoek gebruik te maken, dan bekomt
hij vanzelf de gelegenheid om de uitkomsten van die
officieele analyses in de Schager Courant af te druk
ken.
Van zijn aanbod om van zijn voorraad een onpar
tijdig monster te laten nemen en te laten onderzoeken,
zal ik gaarne gebruik maken, als de heer Meurs be
reid is de kosten van dat onderzoek te betalen en hij
mij in de gelegenheid wil stellen om voor zoover mij
dat wenschclijk voorkomt, ook andere door hem aan
te voeren partijen tc contröleeren buiten zijne kosten.
Aangezien ik mij, als door den Staat betaald ambte
naar, geroepen acht. de belanghebbenden zooveel mo
gelijk op de hoogte te brengen van de waarde der mest
stoffen, die in den handel worden gebracht, en het
hier een nieuwe meststof geldt, die misschien eenige
toekomst heeft als concurrent van chilisalpeter, ben ik
voornemens de resultaten van dat onderzoek alsdan
te publiceeren.
Dat deze meststof in de naaste toekomst een con
current zal worden, die op de soms zeer hooge prij
zen zan het chilisalpeter een temperenden invloed kan
uitoefenen, help ik den heer Meurs hopen, doch daar
tegen bestaan op het oogenblik nog drie bezwaren.
In de eerste plaats is daarvoor de prijs nog te hoog,
daar het slechts iets goedkooper is dan chilisalpeter,
wanneer deze stof f 14 per 100 K.G. kost en dit, zoo
als uit mijn vorige opgaaf bleek, al reeds 'een hooge
prijs is.
In dc tweede plaats wordt geklaagd over den last,
dien men bij de behandeling en het uitstrooien on
dervindt van de sterke vochtaantrekking.
En in de derde plaats zal deze stof waarschijnlijk
nog in jaren niet in zoo groote hoeveelheid kunnen
worden bereid, dat deze tegenover de overweldigende
hoeveelheid Chilisalpeter eenig gewicht in de schaal
zal leggen.
Kalksalpeter, thans genoemd Norge Salpeter (Nor
ge Noorwegen), is een uitvinding van twee Noren,
Prof. Birkeland en den ingenieur Sam. Eyde. In 1903
begonnen de eerste praktische proeven, in 1905. trad
een fabriek in werking en in het begin van 190 6
vormde zich een groote maatschappij met Sam. Eyde
aan het hoofd.
De stikstof en zuurstof van de lucht, worden door
middel van een electrischen oven met elkander ver
bonden, deze verbinding door middel van stoom ver
anderd in salpeterzuur en door dit weer te binden aan
kalk ontstaat het kalksalpeter. De henoodigde electri-
citoit kan alleen voldoende goedkoop door de kracht
van watervallen worden verkregen en men heeft be
rekend, dat het nog vele jaren zal moeten duren eer
een Jaar-productie van 100 millioen K.G. zal zijn be
reikt. Daarin bevindt zich dan nog slechts 1/20 ge
deelte van de stikstof, die voorkomt in de ongeveer
1700 millioen K.G. Chilisalpeter, die door Chili ieder
jaar wordt uitgevoerd.
De Rijksla ndbouwleeraar
voor Noordholland,
C. NOBEL.
Schagen, 22 Mei 1909.
Daar wij over deze kwestie o. i. meer dan vol
doende gastvrijheid in ons blad hebben toegestaan,
gelooven we goed te doen de debatten over dit on
derwerp nu te sluiten.
RED.
VERDRONKEN.
Te Veendam is vanmorgen de heer H. J. Top, on
derwijzer en bekend schrijver, bij het baden ver
dronken.
ALKMAAR.
Bij de Donderdag gehouden aanbesteding voor hot
verbouwen van het voormalige IJkkantoor tot open
bare handelsschool1, geschiedde de gunning uit dc 13
- - "-'man alhier, voor
f 2100 hij loling met den lieer J. Dorregeest, die voor
gelijke som do laagste inschrijvers waren. De hoog
ste inschrijving bedroeg f 2065.
LUTJEWINKEL.
Als een groote bijzonderheid kan worden vermeld,
dat ons dezer dagen een schildpad is vertoond, die
levend gevangen was in een fuik, geplaatst door den
heer J. Ellén in een sloot in den Zoutkaagpolder. Wij
zouden willen vragen: Doen de visschers in deze om
geving soms meer dergelijke vangsten?
NEKKRAMP TE HAARLEM.
Volgens de O. H. Ct. wordt vermoed dat de be
smetting is overgebracht door visch, gekocht bij een
man, die eenige dagen later aan de ziekte overleed.
IN EEN STORM OMGEKOMEN.
Op Ameland is bericht ontvangen, dat de heer
Sparrius, kapitein van het fregatschip „Nederland",
do tweede-stuurman en vijf matrozen, op de reis
van Melbourne naar Europa, tijdens een vreeselijken
storm op den Atlantischen Oceaan overboord zijn ge
slagen en verdronken. De kapitein laat eene vrouw
en twee kinderen na.
DE MAZELEN OP URK.
Te Urk heerschen de mazelen in verscheidene huis
gezinnen. Een achttal kinderen zijn er reeds aan ge
storven.
Daar de mazelen officieel niet meer gerangschikt
worden onder de besmettelijke ziekten, worden de
menschen in het behartigen van de noodige voorzorgs
maatregelen en der in acht te nemen voorzichtigheid
ook soms al te zorgeloos, hoewel toch de besmetting
door die officieele uitspraak in het minst niet is
geweken.
ZEDENMISDRIJF.
Het gerechtshof te Amsterdam deed uitspraak in de
zaak van den tandmeester H. Hamburg, door de
Haagsche rechtbank wegens zedenmisdrijf veroordeeld
tot zes jaar gevangenisstraf en tegen wien door het
Openbaar Ministerie bij het Hof evenals bij de recht
bank acht jaar werd geëischt.
Het Hof heeft het vonnis der rechtbank (zes jaar
gevangenisstraf) bevestigd.
EEN AARDIG TOONEELTJE.
Men meldt uit Ulvenhout aan de 's-Hert. Ct.
Als een loopend vuurtje verspreidde zich Dinsdag
1.1. het gerucht, dat de Prins in het bosch was.
Zekere herbergier spoedde zich naar h.et bosch, wrong
zich door het kreupelhout en was weldra ter plaatse
van den herinneringseik. Teleurgesteld, omdat hij nie
mand zag, sprak hij luid: Wel p..., dat is altijd, als
ik kom, is de Prins weg.
Met keek hij om en zag in een greppel gezeten
een viertal heeren, het hooge gezelschap, die zich
bezig hielden met het pellen van een eitje en harte
lijk lachten.
Onze herbergier droop verlegen af.
DIEFSTAL.
Bij den landbouwer L. te Lutterade bij Sittard,
heetf men Dinsdagnacht een bedrag van bijna f 3000
gestolen, waarbij f 2100 in staatspapieren, een spaar
boekje, gouden horloge en andere sieraden. De ver
denking rust op een knecht uit Maeseyck, die eerst
enkele dagen aldaar in dienst was en spoorloos ver
dwenen is.
Wieringen.
Voor rekening van 17 leden onzer onderafdeeling
der V. P. N. werden in de afgeloopen week op de
Amsterdamsche eierenveiling gemarkt 2727 eieren. De
hiervoor gemaakte prijzen waren zeer goed en vari
eerden van f 3.35 tot en met f 4.35 per /100 stuks,
terwijl voor een partijtje kleine eieren nog f 3.15 per
100 stuks verkregen werd.
Wicriugen.
De rijksveldwachter A. Gorter wordt met ingang van
5 Juni a.s. van hier overgeplaatst naar Castricum, ter
wijl de Rijksveldwachter Zwart van Castricum naar
hier wordt overgeplaatst op gelijken datum,
j Wicringen.
Naar wij vernemen zal door den heer A. P. Staal
man van Den Helder in 't begin der maand Juni
vermoedelijk op de bovenzaal van den heer Koorn te
Hippolylushoef een politiek© lezing worden gehouden.
Wierïugen.
De ansjovisscherij was in de afgeloopen week zeer
slecht,, ja zelfs haalden sommige visschers hun net
ten reeds thuis.
Dit is voor onze visschers zeer jammer, daar alfe
hoop op de ansjovis was gevestigd.
Dc vangsten bedroegen zeer weinig ,wij' vernamen
dat 1000 stuks de hoogste was.
De prijzen zijn van f 11 tot f 11.70 per duizend.
St. Maarten.
Van particuliere zijde bericht men ons dat met in
gang van 1 Juni a.s. tot brievengaarder te Sint Maar
ten is benoemd de heer A. P. Blaauw, Gemeente-ont
vanger en telefoonkantoorhouder alhier.
Aan zijne moeder mejuff. de wed. P. Blaauw, die
deze functie ruim 20 jaar op een waardige wijze
heeft vervuld is met ingang van dien datum eervol
ontslag uit die betrekking verleend. Dat deze werk
zame algemeen geachte vrouw, een toonbeeld van
groote welwillendheid tegenover het publiek, nog
I vele jaren een welverdienden rustigen ouden dag zal
mogen hebben onder het genot van pensioen, is de
wensch der burgerij.
Dat hare zoons ook bij de posterijen gunstig staan
aangeschreven, blijkt dat zij allen daarbij zijn aange
steld, nl. twee als brievengaarder, een als postcon-
ducteur en een als postbode.
BERGEN AAN ZEE.
Op het in aanbouw zijnde baanvak van Bergen
Broek op Langeiulijk.
Na een korte, doch hevige ongesteldheid is over
leden de heer Ds. Gemser sedert vele jaren predi
kant bij de Ned. Ilerv. kerk alhier. Den vorigen dag
was zijp 25-jarige zoon, student in de theologie, be
graven. Deze zware beproeving moet den dood van
den heer Gemser hebben verhaast.
Noordscliarwoude.
De gemeenteraad heeft besloten de vacantie in Juni
ie handhaven, maar tusschen deze en de September-
yacantie een week te voegen, die dan valt in een
tijd, dat de kinderen eens werkelijk vrijaf hebben.
Langcdijk.
Den 15den Juni zal de aanbesteding pllaats hebben
van de gasfabriek aan den Langedijk. De kosten wor
den op ongeveer f 200.000 geraamd. Er zijn ruim
1000 aansluitingen. Deskundigen beweren, dat men
met November zoover gereed zal zijn, dat men zal
kunnen „branden".
Oude Niedorp.
Donderdag is een onbewoonbaar verklaarde woning
in de Kampen, bewoond door den heer J. S., welke
do woning op 1 Mei moest verlaten en hieraan geen
gevolg had gegeven, ontruimd en gesloten.
Oude Niedorp.
Het verlof wegens ongesteldheid van Mejuffrouw
Beun, onderwijzeres te Zijdewind, is door B .en ,Wi.
op verzoek met 5 weken verlengd.
VALKOOG.
c Door het Bestuur van den Polder Valkoog had
dezer dagen de aanbesteding plaats van 120 kub. Meter
onderhoudsgnnt. Laagste inschrijver was de heer P.
de Boer te Koedijk, tegen f 2.73 de kub. Meter.
BREEZAND.
Naar we vernemen zal de zangvereeniging alhier, di
recteur de heer A. de Boer, den avond van den twee
den Pinksterdag een uitvoering geven in het kerkge
bouw te Breezand. Een zevental liederen zal worden
gezongen.
Wierlngen.
Van een dominé, een dokter -en een oud-minister.
Vrijdag j.1. maakten de heeren Ds. Bax, dokter
Koops en mr. De Meester, candidaat voor 't lidmaat
schap der Tweede Kamer met paard en rijtuig een
ritje over het eiland. In polder Waard-Nieuwland zakte
plotseling het rijtuig achterover doordat een der wie
len brak. Het wiel dateerde bepaald al uit de vorige
eeuw, want doordat het paard liet rijtuig nog een
stukje voortsleepte, zat er weldra geen spaak meer in het
gaande werk om de as. Gelukkig wist de bestuurder,
dokter Koops bet paard tot stilstaan te brengen, zoo
dat allen ongedeerd konden uitstappen. Met behulp
van eenige landlieden, bracht men het defecte rijtuig
op 't erf van den heer J. Bosker. De heer Bosker
stond toen vrijwillig zijn rijtuig beschikbaar, [waar
mede de heeren hun reis konden vervolgen.
Anna Faulovvua.
Donderdagmiddag te ongeveer één uur, is een boet
bij de boerderij, bewoond door den heer C. D. Wai-
boer, aan den Middenvliet alhier, geheel afgebrand.
Door gunstigen wind en rasch toegesnelde hulp is
de brand tot de boet beperkt gebleven.
De brand is waarschijnlijk veroorzaakt door het
wegwerpen van afgebrande lucifer op den zolder, waar
zich eenige ruigte bevond.
Mr. DE IE
12.05 gegadigden aan den heer R. Holman
naai' Bergen aan Zee der stoomtram Alkmaar—Ber-
g'
zoodat verwacht mag worden, dat de opening van dit
gen
r Berg
werdt
ten gisteren de eerste proefritten gehouden.
nieuwe gedeelte binnenkort mag worden verwacht.
De proefritten geschiedden met een bijzonder soort
wagen, die aan de reizigers gelegenheid geeft boven
op den wagen onder eene overkapping Ie doen plaats
nemen. Daardoor kan men genieten van het schoon©
duinlandschap, 't welk de baan doorsnijdt cn dat zich
op schilderachtige wijze aan liet oog ontplooit. Door
de overkapping is men beschermd voor zon en regen.
Dc aantrekkelijkheid van de nieuwe badplaats Ber
gen aan Zee zal er niet weinig door worden verhoogd.
Heerhugowaard.
Door Dijkgraaf en Heemraden is het vischwater in
den polder voor 3 jaren publiek verpacht voor f337
per jaar, samen f 1011.
I Vrijdag 28 Mei trad te Anna Paulowna in Veer-
burg op de beer Mr. De Meester, candidaat voor
d6 Tweede Kamer in het district Helder. De zaal
j was flink bezet. Spreker zou achtereenvolgens aan-
toónen, waarom men niet rechts moest stemmen, ook
niet op den candidaat der sociaal-democraten, maar
j waarom men den vrijzinnigen candidaat zijn stem
moest geven. Rechts bestond uit drie groepen en er
werd aangetoond, dat in beginsel op kerkelijk gebied
1 er tusschen deze groepen zeer groot verschil bestond.
Op de deputaten-vergadering had Kuyper een .rede
i gehouden en gezegd, dat de antithese het cement
i was der coalitie .Spreker verklaart, wat die antithese
j beteeke.nt, en dat daaraan de coalitie hangt. De ge-
I volgen der antithese zijn strijd, tweedracht, haat, ver-
j deeldheid, zelfs in het huisgezin. Fel had men het
ministerie De Meester bestreden, of beter bestookt,
en het was gevallen. Het ministerie Heemskerk hield
de antithese op den achtergrond en heeft Kuypers
richting niet willen volgen, hoew«l met kracht getracb
was geworden, het kabinet er toe over te halen en
er het cachet van een ministerie Kuyper op te druk
ken. Kuyper wilde gezinshoofdenkiesrecht; maar op
aandrang der katholieken moest daarbij de uitbrei
ding komen, dat ook op grond van ontwikkeling kies
recht zou kunnen worden gegeven. Dit was te doen,
om de priesters niet buiten te sluiten. De vrijzinnige
groepen wenschten algemeen kiesrecht .In den Hel
der had spreker in zijne rede aangetoond, dat daaraan
grondwetsherziening moest voorafgaan. Ook was daar
gesproken over ouderdomsverzekering .(Roods vroe
ger is hiervan verslag gegeven.) Onder de vrijzinni
gen waren ook verschillende partijen, maar alle vrij
zinnigen waren tegen protectie. Spreker zet de nadee-
!en der protectie uiteen. Daarna werd gewezen op de
subsidiën uit de staatskas voor onderwijs door Kuy
per in het leven geroepen en waardoor men slecht
en duur onderwijs had gekregen.
Voorgelezen werd een artikel uit de Nederlander,
door den heer J. Kuiper, Hoofd eener Christelijke
school te Leeuwarden, waarin wel gelijkstelling van
openbaar en bijzonder onderwijs werd goedgekeurd,
maar daarentegen afgekeurd werd de manier waarop
bij het geven van subsidie gehandeld werd. Groote
misbruiken ontstonden op die wijze. Een onderwijzer
met hoofdakte kan eene school oprichten, want het
rijk vergoedde 4e kosten van den bouw en gaf daar
bij nog het salaris. Wel bestond de eiseh, dat de
aan rage om subsidie van eene vereeniging moest uit
gaan, maar zulk een onderwijzer kon met familie ook
eene vereeniging vormen en kreeg dan als het ware
van het rijk eene erfenis zonder successie-rechten.
Tal van schooltjes zouden op deze wijze ontstaan en
zoo kwam er zeer duur en slecht onderwijs. Nog
las spreker een gedeelte voor van een verhaal van
