mt Land- en
ScliBisen uit de RecMzaal.
de menschen, die tevreden zijn met 'n kerkboekje, met tend te doorvorschen wat er bij dan, man, die aan komt 't wel n orde... Dat s toch mooi van oome- Wil men nieuwe urtapiw^rten kweeken,
vijf en twintig teksten, met 'n mooi praatje. Bij God de tafel zat, stoeltje achterover gewipt, een been Daan! Prachtig hoor...! Ik ga hein van-avond nog moet men aardappelzaad "Haaien kweeker8
is 't als bij 'n eerlijk geweten: Hoe meer vertooning, slingerend om de sporten, duimen in vestzakjes ge- Maar zij wenkte hem weer. Hij moest bij haar ko- sen daarvoor bepaalde lassen tydens den bloei
i J 'lp 1.1 ^^i^vii-ïrinrv/1 ïriulrto men O n rl o i^nTiRTió t^RïlTi y.ittpn /.a Klriöo- wpf>r if>n hof 7!inH in hrnpi hJLk k fill S VOOriftRrK nH t
hoe minder verschooning. En als ge den tuin van
uw hart zoo mooi mogelijk hebt gemaakt, het gras
uit de paden gewied, de mooiste bloemen vooraan ge
zel hebt, en de buren zouden zeggen: „Jonge, jonge,
wat 'n bVave man is dat!'' dan zal God komen als
Waarachtigheid in uw nadenken en 'overwegen, en
met den ploeg van Zijn onderzoek zal Hij uw heelc
tuintje omwoelen, zoodat er in minder dan geen tijd
geen bloem meer te zien is. en alleen zwarte klui
ten, trillende van onreinheid, hijgen onder het reine:
licht van Zijn Heiligheid.
Versta mij goed, bid ik u. Ik klaag u niet aan;
ik beschuldig mij zei ven niet. Lasteren of kwaadspre
ken is mijn fort niet, en in biechten aan menschen
zie ik geen heil. Maar wat waar is, is waar, evenals
de Latijnsche spreuk: „Ncmo se indice absolvitur":
Niemand wordt vrijgesproken, indien hij zichzelf rech
ten moet.
Toen Dr. J. II. Gunning uit Utrecht 'n jaar gele
den zoowat, hier 'n lezing hield over „Peer Gvnt
van tbsen, kwam ik naar aanleiding' daarvan met Zijne
Eerwaarde in correspondentie, 't Was 'n vriendelijk
schrijven over en weer, totdat ik eindelijk door de
mand moest vallen met de bekentenis, dat onze gods
dienstige beschouwingen zoo hemelsbreed verschilden-
Maar in plaats van toen zooals allicht had kun
nen gebeuren met 'n zekere stroefheid behandeld
te worden, of 'n antwoord te krijgen, dat mij mijn
minderwaardigheid deed gevoelen, kreeg ik 'n brief
van zóó groote vriendschappelijke genegenheid, dat ik
dien opborg bij andere kostelijke brieven, die men
na mijn dood vinden zal. Want in dien brief, die
de ultra-orthodoxe heer Gunning schreef aan den ultra
liberalen heer H. d. HL, stond onder meer:
„Wat zal de Heilige God in Zijn hoogen hemel
met belangstelling het streven gade slaan van zoo'n
paar lobbers als Gunning en De Hoog zijn. Laat ons
dus in ons streven zeer ernstig en zeer nauwgezet
zijn; wetende dat Hij het ziet."
En om die woorden is die brief mij dierbaar, ep
om die woorden staat de heer Gunning zoo hoog bij
mij aangeschreven. Hij is niet gekomen met wijsdoe-
nerij, niet met 'n zekere beleedigende vroomigheid, om
mij eens op mijn plaats te zetten, heeft niet gedaan
alsof hij om zijn vroomheidszin bij God in 'n beter
blaadje stond dan ik; maar noemde ons beide „tob-
bers".
Voor 'n ernstig geweten, voor God, die nie! Wat
voor oogen is, maar die het hart aanziet, valt het
verschil tusschen orthodox en liberaal weg; alleen tiet
1 A f 4KLn^cvi tv \vt t
stoken omging Hij glimlachte medelijdend, knikte men... Op de canapé gaan zitten... 55e sloeg weer zaaien het zaad in broeibakken 's voorjaars uit. Latl!
van dat-ie 't gezien had... sloot toen even de oogen. haar armen om z'n hals. En fluisterde nu, vlak hij planten ze de jonge struiken bulten uit. Reeds in v
Vroeg haar- z'n oor... Heel anders fluisterde ze nu als straks, te- eerste jaar krijgen ze dan al aardige knollen. 1
Is dat alles?" Sen den geldman van 't wisseltje... Haar oogen had- Op zulk een wijze heeft de heer G. Veenhuizen ri
Ën toen ze niet antwoordde duwde hij het blin- den geen seconde rust. Ze begluurden elk trekje van Sappemeer uit de Blauwe reuzen en de FranschJ
kende rommeltje een eind de tafel op. z'n wezen, elke beweging van z'n doen, z'n kijken, o. a. geteeld de „Eigenheimers", een aardappel aa.|
„Geen cent waard!" zei-ie, op z'n horloge kijkend z'n naar d'r luisteren... En de armen klemden om z'n vankelijk geteeld voor fabriekmatige verwerking, do 1
1hals... Hielden hem geketend, in forsche omstrenge- die later op de lichtere grondsoorten ook een
luig, als willend knotten, breken, wat er nog, na al wilde consumptie-aardappel geworden is. Een aaiJ
die emotie, over mocht wezen van zijn broozen, zwak- merkelijk deel der zoo gewilde .duinaardappelen" zyj
precies hoe laat 't was, zijn hoed recht zettend:
„Kom, 't wordt m'n tijd!"
„Niks waard?" vroeg ze onthuntst.
„Niks, geen cent...! Nog geen tientje geef 'k voor ken wil...
niets anders dan „Eigenheimers", op duingrond
alles-bij-mekaar... Van de minste soort, wat ik u Er was een moment, dat hij zich van haar wou teeld. Op vruchtbare gronden kan deze variëteit 4oo
zeg. Mijn-kop-af, as je er meer dan drie rijksdaalders losrukken. Dat de glans van blijdschap weer verstoor- tot 500 H.L. per bunder geven, terwijl de rijphe^
voor krijgt... Nou, u weet 't...?" de op z'n gezicht. Dat ie rood werd van oplaaiende valt in September. „Borgers" of „Borger Munster-
Hij reikte haar de hand toe, nijdig kijkend van- drift... Op alles was pienter Miesje voorbereid. En schen" is een andere naam voor de Eigenheimers,
wege de nuttelooze tijdverspilling.
wanneer zij voelde dat er terrein werd verloren, dan De „Bravo's" zijn eveneens afkomstig van dënzelf.
trouw u niet. Ik ken u wel... Maar meneer Gun-
ters... een beste man, een flinke kerel, maar aan
z'n centen mot-je niet komen...! Het accept is ge
dateerd op den twaalfden... Heeft hij den dertien
den, vóór den middag geen geld... Afijn, u weet er
alles van?"
De deurkruk had-ie al in z'n hand. Toen wenkte
zij hem...
Hij kwam langzaam naar d'r toe. Haar blik ontwij
kend... Ze fluisterde hem iets in. Zij had z'n arm
gegrepen en haar schitterende oogen waren vlak bij
z'n gezicht... Haastig fluister.de zij nog meer... En
de ander haalde z'n wenkbrauwen héél hoog op.
Dacht lang na over wat in 't nauw gedreven vrouw
tje hem vertelde... Zei toen:
„In elk geval moet u 't hem zélf brengen... Als
,Maar... w... wat... motte we dan doen...? Kan duwde zij hem weer toe dat machtige argument: den kweeker. De ouders waren de „Turken" (-.
't niet wachten tot... tot...? j „Maar ik zeg je toch... Oome Daan hèlpt...i Hij heeft Blauwen) en de „Wilhelm Korn".
„Geen dag, geen uur!" riep hij uit. „Als 't aan mij z'n woord gegeven... Als je er met hem over spreekt, Bovengenoemde kweeker heeft nog vele andere
lag, kon-u uitstel krijgen... Waarom niet? Ik wan- I js »t verloren... Dót heeft ie me gezegd: 't Is goed, nieuwe variëteiten geschapen, o. a. de Eureka's,
maar ik wil er geen syllabe verder over hoorenAvenirs. de Paul Krugers enz.
Anders trek ik me terug... Je ként oome Daan... De bekende Duitsche aardappelkweeker Paulsen
toch... Er is geen gevaar... Heelemaal niet... heeft o. m. geteeld de Simson, die later in Friesland
Totdat zij wist dat z'n wil gebroken was... Hij, als „Hallumer gele" opgang heeft gemaakt. Aan den.
met de handen voor het gelaat, neerzonk op het ca- zelfden kuudigen man danken we de „Julia-muizerf'
napékussen... En daar lag te snikken als een knaap die in de laatste jaren met groot financieel succes ais
die spijt heeft over z'n eigen ondeugend-zijn..., Arme, vroege aardappelen in Noordholland zijn geteeld,
misleide zwakkeling... op wien pienter vrouwtje, toen De meeste aardappelrassen gaan van jaar tot jaar
ze zich goed en wel van de zege bewust was, een in opbrengst en eigenschappen achteruit. Sommige
blik van onverholen minachting wierp... Van: „Bah, rassen zijn daarentegen sterker, b.v. de algemeen be-
wat 'n vent toch!..." Tegelijk uitblazend vanwege het kende Blauwen en de Richter's Imperator. Zulke soor-
karreweitje... Haar zakdoek besprenkelend met wat ten kan men door jaar op jaar poters te nemen van
eau-de-cologne... Hè, daar zou 'n mensch moe, reëel vruchtbare stoelen zeker nog lang behouden en waar
moe van worden... schijnlijk in opbrengst nog verbeteren.
Over het algemeen wordt er aan het veredelen van
„Hoeveel maanden?" vroeg de „commissionnair", gewilde aardappelrassen door het uitzoeken van po-
het geavoleerd is... Ik houd me er buiten... 't Is uwe die voor meneer Gunters geldzaakjes in orde bracht, ters der beste planten nog veel te weinig gedaan
zaak!... terwijl hij over zijn patroon gezeten, verschillende en zoekt men hoofdzakelijk verbetering door krui-
Maar hunne oogen ontmoetten elkaar. Wat gespro- loopende postjes zat na te cijferen, „hoeveel maan- sing, wat lang niet altijd meevalt,
ken werd was maar schijn. Wat hun oogen zeiden den heeft die De Geus u ook weer precies, bij el- Een aardappelsoort met veel weerstandsvermogen
was alles... En zij las er in... Besefte dat hij haar kaar, die dertig gulden voor rente gebracht?" tegen de gevreesde ziekte is de Paul Kruger Deze
raadde: Probeer 't! Als de toer je gelukt, welnu, Meneer Gunters behandelde dergelijke dingen met soort, die als fabrieksaardappel hoog staat aange-
dan kin 't terecht komen!... Maar 't lukt je toch zeker voornaam „laisser-aller". Toen z'n geldzaakjes schreven, zal mogelijk later wel tot een eetaard'appel
niet...! Wacht maar af!... begonnen te floreeren, begon meneer Gunters meer verfijnd worden. Op de lichte gronden bestaat daar-
en meer het „air" van een echten, voornamen ban- voor de meeste kans.
...Ze was toen hij om halfvijf thuis kwam, kier aan te nemen... Kleine postjes, van die in droge zomers teelt men de lekkerste aardappe-
weg. Een briefje had ze niet achtergelaten. De dag- armzalige dingen, waarbij de menschen bijvoorbeeld len; op de lichte, goed doorlatende zandgronden be-
meid ging altijd om twee uur naar huis. Gejaagd liep een ellendige vijftig gulden leenden en dan vijf gul- komt men steeds een fijn product. Hieruit kan men
hij in het woonvertrek op en neer. 't Vreemde van den per maand rente moesten brengen... Zulke din- afleiden, dat goede consumptie-aardappelr vooral zul-
de stilte, drukte, beangstigde hem... Er waren, dien gen besprak hij met de pose van hontaine minach- len groeien op hoog gelegen, goed afw< rende ak-
dag, toch al vreemde dingen gebeurd. Op kantoor ting, waarmee een van de „haute-finance" zich zou kers. Op zulke velden verdragen de aardappels zelfs
was, een kwartiertje nadat hij was gaan koffie- hebben uitgelaten over hem eigenlijk-onwaardige een flinke bemesting met kunst- of stalmest terwijl
/a >va Va n«va /ynlftl a#/ATAn/Af/1 tt r rt 4 n Tl om aa/AAlt a a i a -a-a 1 1 -
stre\ cn^zal^jë', onkuischenj 1 driuken om hem getelefoneerd, wat anders nooit transactie van secundaire beteekenis, die beneden de de kwaliteit zeer goed blijft.
dronkaarden g^^m^ou^r^^ra^wie^cÈ^VOTbeëlrl'i J_e_onidigJ,iteit van z'n buis is-"
Door een verstandig gebruik van kunstmest kan
(i.,t hii ooen tobber" is die telt zelfs niet mee on- te!de de P°rtier hem dat zijn vrouw er geweest Gaandeweg was in meneer Gunters opgegroeid ze- men veel en ook lekkere aardappelen telen, beter
der hen die 'inGods belannstellin" deelen of doo was... A1 een poosje geleden... Boodschap bad ze kere-auto-suggestie, dat-ie werkelijk zoo'n echt ban- dan met koemest.
Hem met belangstelling worden gade "geslagen. Die heeft nlel achtergelaten... Hij stond op 't punt om even kiertje was... j Kalk hebben de aardappels niet noodig, dus deze
even weinig beteekenis voor de opbouwing der Mensch- naar buls.te trammen. Want in zijn angststemming „VÜn wien zeg-je?" vroeg meneer, niet zonder lich- meststof kan gerust achterwege blijven, zelfs werkt
a a-1 M?™,,! voor lover 't wisseltje prikkelde al dat vreemde hem nog telük-wenkbrauw-fronsen. ze meestal de „schurft" in de hand. Kaïniet en su-
Geus... Die negen per of slakkenmeel werken bijna altijd gunstig. Aan
maanden beeft gekregen voor diefstal... Nadat die 2025 K.G. kaïniet en evenveel slakkenmeel per
oom van 'm, wiens handteekening hij had nagemaakt, snees 2'/2 Are of 250 M2.) heeft men een vol-
nog voor 'm gebloed had... Om 'm te redden... 't Is doende berfstbemesting. Als het 's voorjaars nog ge-
toch wat te zeggen!" geven moet worden, is 1012 K.G. patentkali en
„Commissionnair" maakte zich vroolijk over het 55 k.G. super per snees meer aan te bevelen, omdat
geval, maar meneer Gunters werd daar knorrig om... deze meststoffen direct werken.
Die begon, als hij de woekercentjes binnen had, Hierbij kan men dan bij het poten nog voegen 5
fce» als n mOTsch die zich "eleerd waant voor j oyer 't wisseltje prikkelde al dat vreemde hem nog telijk-wenkbrauw-fronsen.
Gckcnl ei of 'n menfeh difzteh S 'waant e^er da" anders... Maar de patroon stak 't hoofd >>n weet wel... Van dien De
die Oeleerdneid, ot n om de deur van directeurskamer, keek geweldig nij- rï
voor de Wijsheid. Als we t jonden hebbes z^n en hem b Grom'de wat oyer dat
we 1 kwi, We zijn alleen dan goed, als elf_en_dertigst iünchen... 't Deftige woord zeg-
met verbeelden het te znn Jezus wees de lofspraak schamperen toon... Dat lünchen van
van het g«ed-z>jn a omJat hij wist, dat er maar Een heJen... Hjj atrP0 at z>n boterham hier, op
goed is Niemand kan zijn handen opheffen en zeg- v00r al die dingen
gen: „Zie, ze zijn rein jen
,.er is niemand recht
vaardig op aarde, die goed doet en niet tevens zon-
dig't."
Dit is geen kwezelen; dit is waarheid; en ds be
wustheid: ervan is het eenige middel, om ons binnen
Keek hem telkens van terzijde aan met gezicht van:
Ik vertrouw jouw schichtige manier van doen heele- soms verontwaardigd te doen over menschelijke onge- K.G. zwavelzure ammoniak en 23 K.G. chili per
rechtigheid... snees. Heeft men reeds dierlijken mest op het land
„Acht maanden..." zei meneer Gunters, die z'n kas- gebracht, dan kan men de laatste meststoffen geheel
maal niet, mannetje!...
En toen De Geus, wiens keel werd dichtgeschroefd
de perken der bescheidenheid te houden, om met broe- a me!t het wÏÏsMtte^de^ natreon^ree^öf b°eWe had nagezien weglaten of tot ongeveer de helft beperken,
clerliilvo Goedheid en de liefde van 'n vriend elkander x .wieltje... den patroon vroeg ot ^»n ]\j001 zaakie! nep commissionnair uit, „een Docr zulk een flinke bemesting groeien de aardap-
en elkanders zwakheden te leeren dragen, trachten- aaaa £1" ^ër"urlssMte3 comm'issie"hü wëë Pracht"zaakie- Eerst de acht maanden... Toen het pelen heel wat weliger en ook langer en daarom is
de eiken die door woord en voorbeeld voeiie voor Baan... Een zeer pressante commissie...... Hij was beeie wisseltje van dien oome gekregen... En De het sterk aan te bevelen ze in het laatst van Juli te
voetie onsz^hen cn elkander iels heter te maken. Het: bmnen 't kwartier terug... Toen sloeg patroon ceus de hast in!... Maar," zei commissionnair, „dat laten besproeien met Bordeausche pap en dat 2 of 3
woord dit H Th Boelen zei over Wjisheid" maa V!ln veront:waard,Sing. met de vlakke hand op z n pa- wyf van hem! Die hem eerst met een leugen verleidt weken later nog eens te laten overdoen. Meestal teelt
voorn, aai n. in. nomen zei uvei „njjsie pieren; schreeuwde of De Geus hem misschien voor om valsch te avaieeren. Hem nu in den steek laat... men daardoor veel meer aardappelen, die door den
1 n kwajongen hield... Of dat De Geus dacht, da.t me- overal vertelt dat ze met zoo'n slechten man niet langeren groei ook goed gerijpt zijn en daarom van
.neer r voor zijn pleizier een kantoor op-na hield... leven kan!... Wat 'n kreng!... Wdt 'n karonje!prima kwaliteit bevonden zullen worden.
Dat-ie wel voor goed kon wegblijven als hij dat ver- Hoewel..." onderbrak hij zichzelfHoewèi... voor
gevarieerd worden. Hij zei
..Wie is er wijs? Wel dat is kort:
Niet liij, die 't is, maar die het wordt.'
Alen mag ook zeggen:
Wie is er vroom? Wel dat is kort:
Niet hij, die 't is, maar die het word!.
Wie is er goed? Wel dat is kort:
Niet hij, die 't is, maar die het wordt.
in den laatsten tijd ging...
j Bediende mompelde verschrikt, ontdaan, excuses,
i Ging gauw aan den arbeid. Tuurde om de paar minu-
i ten naar de wijzers van de klok, die voortkropen,
kropen, als slakken zoo traag...
I Om dien tijd was Marie nooit uit... Hij schelde,
Enzoovoort. Want het hebben van Waarheid. Wijs- in z'n gejaagde onrust, bij de beneden-buren aan: of
heid, Vroomheid. Goedheid, Eerlijkheid, en duizend z'n vrouw daar ook soms eene boodschap voor hem
andere volmaaktheden meer, is niet aan ons; wij heb- had achtergelaten...? Dacht er niet aan, dat z'n vra-
ben er maar naar te streven, als dwalende zoekers, gen onmiddellijk punt van discours in 't buurtje zou
als falende grijpers; maar juist het zoeken en grij- zijn.
pen naar dat „wit", waarnaar wij jagen, „niet alsof 1 „Bij ons!?" zei de juffrouw van beneden, in mate-
wij 't alreeds gegrepen hadden, maar of wij 't grij- looze verbazing „bij óns een boodschap?Gunst
pen mochten", als Paulus, geeft ons streven waarde, nee, hoor...!"
Wer immer strebend zich bemüht," En Ee Geus gejaagde houding deed haar de lip-
pen saampersen, zóo nadrukkelijk, alsof plots zich een
die alleen kan verlost worden, en die alleen zal be- familiedrama vóór haar geest ontrolde, in al z'n schok
groet worden kende bijzonderhdeen...
„Mit hcrtzlichem \Ailkommen. I „Dag, menéer!" groette de juffrouw op honigzoet
(Zie Brief CCXIII.) Goelhe. toontje, waarin was uitgedrukt: Als je nou soms
De vrees, dal de aardappels iets van hel giftige ko-
koos... foor hem vijftig liefhebbers... En die meer zaken, dat moet gezegd... Voor zaken was ze fa- per in de knollen zullen opnemen, is totaal onge-
j dan hij^ beduidden^ als werkkracht... Vooral zooals 't roeus...« Een éerste kracht... grond. De bekwaamste scheikundigen hebben hel 'nooit
„commissionnair" al babbelend, zit- in besproeide aardappels kunnen vinden,
ten schrijven. Meneer Gunters antwoordde niet... Aangezien vele mensehen sleehls eenige sneezen
En eerst toen „commissionair" opkeek, merkte hij, aardappel- en groentenland bebouwen, durf ik hun de
welk eene felle verontwaardiging er op het gelaat boven opgegeven kunstmestbemesting in het algemeen
van edelen bankier was gekomen over z'n cynisch gerust aan te hevelen. Het gebruikelijke nagewas van
gepraat... andijvie, slaboonen, spruit- of boerenkool zal er even-
Besefte „commissionair" dat 't zaak was om geen zeer dankbaar voor zijn.
woord meer over de affaire-De Geus te zeggenGeeft men geen anderen kunstmest als chili, dan
Ging hij zachtjes een deuntje fluiten, al schrijvend, pUi men jn enkele jaren den grond uit en maakt
terwijl hij opkomend spotlachje over nobelen patroon - -
behoedzaam in z'n baard wegmoffelde...
MAITRE CORBEAU.
Wij moeten trachten wijs 1e worden, goed te wor
den, vroom te worden. Wij moeten dat trachten met
vreezen cn beven, zooals wij aan ons geluk arbei
den met vreezen en beven. Dan pas zullen wij an
dere Sisyphussen kunnen helpen hun last den berg
des levens op Ie krijgen. Want als wij als Zeus in
denkt, dat 'k er niet alles van snap..."
Hij bleef wachten. Nog wel een half uur. Als Ma
rie zoo'n zaakje regelde, dan deed zij 't met beleid...
Dat was juist haar fijn inzicht: hij moest in de ver-
eischte stemming gebrachtAnders zou 't haar
nóóit lukken... De zweetdroppels parelden op z'n voor
,Hoor me, dat lieve leventje eens an!... Dat
een uur... Nee, juffie, luister nou
toch 's...!"
volmaaktheid* op onzen Olympus blijven tronen, .al- bfcofd- en bb ijsbeerde maar rond zoodat de juf-
tijd maar heel hoog boven hen blijvend, hebben ze frouw-van-beneden er al eene vriendin by had geroe-
niets aan ons. En laat mij' er bij zeggen, dat Zens niet 5en'V °?1 Ame'
volmaakt was. heelemaal niet, evenmin als wij'. tUh ™lnstena
Pas door zich de gelijken te weten van zondaars a f.'V
en overtreders, door te •weten, diep in ons gemoed, e gelooven, dat ik er koud van word?" fluis-
dat wij voor God even onheilig zijn als die leugenaar ttRrde vr!e"dlnTV' En samen bespiegelden zij, wat er
en dronkaards, is het mogelijk woorden te vinden, die ï?oh „wel De ^us aau da ba"d zou wezen
spreken tot 'n menschcnhart, omdat ze uit 'n men- VoeSden alla Paatjes, vermoedens van den laatsten
schenharl komen.
Jezus had tot zijn leerlingen gezegd: „Ik zal u vis- ^rhTga^kromUte
schers van menschen maken." En de overlevering «askroontje
IXC. DE AARDAPPEL.
De aardapel is een gewas afkomstig uit Zuid-Ame-
rika. In Chili groeit hij thans nog overal, zelfs als on
kruid in het wild. Toen de Spanjaarden in 1535 Peru
en Chili veroverden, werd de aardappel in die lan-
ook kans op slechte aardappelen. Chili is goed, mits
er vooraf kaïniet of patentkali en thomas of super
is aangewend. Zelfs bij de teelt van duinaardappelen
maakt men in de laatste jaren met veel succes ge
bruik van bemesting met kunstmest in plaats van die
met koemest of compost, wet van ouds gebruikelijk
I is. De kwaliteit blijft zeer goed.
Bij de teelt van vroege aardappelen is het gebruikelijk
de poters vóór het planten te laten spruiten. De er
varing heeft geleerd, dat dit ook voor late aardap
pelen zeer nuttig is.
Ze komen eerder boven den grond, groeien dus
langer en vorgrooten de kans op een flinken oogst
van gewenschtc kwaliteit.
Bij het poten der aardappelen leent een „anrdap-
den reeds algemeen verbouwd.
De Spanjaarden brachten de nieuwe vrucht naar ^U&r^ uitSndT dien.slcn'T Het werk 'kan Tr 'ëhtf
r> nnn nvar pn vprhniiwnPTi 7.p vnnr vnrlrpnsvnpr x
hun land over en verbouwden ze voor varkensvoer,
doch ook wel om te eten. Omstreeks 1600 was de
aardappel in de meeste landen van Europa bekend,
doch de teelt en het gebruik ervan was toch nog uitgeoefend wordt, heeft men niet zonder suc
niet van beteekenis. Algemeen had men een tegenzin m ku m
in het nieuwe voedingsmiddel. De geweldige hongers-
nooden van 1740 en 1772 hebben er krachtig toe
cn goed mede verricht worden. De boor dient alge
meen in gebruik ie komen.
In slrekcn. waar d© aardappel cultuur zeer in het
ces machines in gebruik genomen bij het poten cn
rooien der aardappelen. Tocli zijn de laatste nog verre
bijgedragen den aardappel meer te doen\,aardëeren ëelU^^unneï'^n^oïpremte^^jn hier
voor uitgeloofd.
zegt, dal na zijn dood. de een tot den ander zei: 7ai? ^rilde en tjinkelde, groote ooge- regen elkaar en voorbeeld de cultuur in Frankrijk aanmoedigde.
„Ik ga visschen" en dat de anderen zeiden: ^.Wij trekkendWat zeg-je ervan!
gaan met u". Ze vischten dan ook, maar vingen niets.
Of ze dan verkeerd vischten, weet ik niet; maar ik
Het Evangelie Jo'iannes XXI zegt, dat het
echte visschen waren, die in 't water zwemmen; maar
ik ben liberaal genoeg, om dit niet aan te nemen.
Veeleer geloof ik. dat de schrijver met die visschen
„menschen" bedoeld heeft, en dat men dan pas men
schen kan vangm voor God cn Zün Koninkrijk, als
men dit heo-oeft on 'n wijze, zooals de Meester dit
deed. vriendelijk, liefdevol, 'en heelemaal niet uit do
hoogte.
en op ruimere schaal te doen aanplanten.
In Vlaanderen werd de aardappel het algemeene r\ 1 '-V r -i» ia- j
tijd bijeen... Telkens als het gejaagd-stappen van volksvoedsel 11a 1740 en in Frankrijk en Duitschland "'v7"1 "J0®1 zor^u,dl8ult de aardab"
den wachtenden man in het leege hu'jvertrok bonsde, na 1772, in welk jaar Parmentier een nauwkeurige l,R ('r, worden- J°ch dicnt men voorzicb
je bij de juffron -beneden er beschrijving van dit gewas gaf en overal door woord te aIs d,0P schraapt, Vermeit men
voorbeeld de cultuur in Frankrijk aanmoedigde. dc w°Krlds e ™cl en, doe daard™r schade aan
Omstreeks 1800 was de aardappelteelt reeds overal dc e aardaPPeIvdd^ moeten zóó bewerkt
u ingeburgerd en men meende hierdoor het uitbreken worden vóór het planten dat de ^che bou™r
Eindelijk kwam th„l,. Gro.tte hem niet. Viel van honger.noodea voor altijd te kunnen verhoeden. j^n^K;,!AK'SM"T.5JS
September en October. Voor den aan- 1
bedacht op beste poters,
en besüroeiïng met
zorgt, zal beslist suc-
D. E. LANDMAN
zeker °P. de caaaPd neeL a^s een> d'e uitgeput is van toen 111 1845 plotseling de aardappelziekte uitbrak en
Maar voordat hij iets kon zeggen, trok zij haar man geheerscht, eensdeels doordat men minder voor de
naar zich toe, sloeg de armen om z'n hals en begon, ziekte vatbare soorten ging telen, en anderdeels, om-
het hoofd tegen z'n borst leunend, wild te dat men ze leerde bestrijden door besproeiing met
snikkenOnstuimig, onbedaarlijk... Zonder een Bordeausche pap. Na de rogge is de aardappel op het
woord te zeggen... Vaster snoerde zij haar armen oogenblik zelfs het meest verbouwde gewas in Neder-
0111 z'n hals. i land. 160.000 H.A. werden er m 1908 geteeld.
„Ik smeek je, Marie, vertél me dan toch... Zeg j Zoo kon Nederland in 190'. ook voor een waarde
me dan ten minste...
En niets dan snikken hoorde hij... De tranen big-
van bijna 14 millioen gulden aan aardappelen uitvoe
ren, voornamelijk na,ar Duitschland, Engeland en Bel-
Van <ïit cn van dat.
OPENHARTIG; MAAR «EEN MOP.
Hos zou t toch komen, dal er tegenwoordig
zoo weinig huwelijken gesloten warden?
Om je de waarheid Ie zeggen, geloof ik, dat
(gelden langs z'n jas, besproeiden z'n vest. Hij woel- j giö. Uit de Groninger Veenkoloniën verzorn. men bo- 1 is. omdat dc meeste meisjes van tegenwoordig zulke
vendien nog voor een waarde van 8% miliioen gul- bij dc bende bliksems ziin. moer helleveeg d m "meisje.
't Is mij nicl vergund dezen brief geheel voor zijn be'de handen dof ^verwarde haren
opzei of te maken. Althans nu niét/Ik tan te v- frëf Zijn °°ge".w«de fverte'"
lxu'i'dul vré doei mul onWclvun. .JÜLÜÜ* om gc*™" - "">g0" 4|>1 I* n. woord
men bü... wilde trachten
deze brief wordt d m te hui
gende week beproeven.
meisje.
den aan aardappelmeel. DIEREN ALS DOCTEItS VOOR ZICHZELF
De aardappel is een giftplant, doch het vergif, sola- 1 Enkoio van onze in do geneeskunde gebruikte medi-
nine genaamd, zit niet in de knollen, doch wel 111 do cljnon. schijnen door dieren t.c zijn aaneewizen Zoo
spruiten cn de vruchten of „aardappolbeicn". Men ZOu men ook thans nog wel eens
izelvcTi en wild" terochtke om geuaan re Krijgen aai oome-caan z n woora spruiten cn de vrachten 01' „aaruappomeien men zou men ook thans nog wel eens wal v .te dic-
te vinden 'n uitweg Maar m V 0c\ °T ^ee maanden, was 't er dan h.et, geve daarom nooit aardappclspruiten aan vee of var- ren kunnen loeren. Het instinct leert schUnbaar
,g. Daarom ^l ik 'Lde vol- tt h°nderd gUldCn tC 'eeUen- Van 1 accep' keIls' "en dieren welke soorten van voedsel ën welke V
I De aardappel is wel een smakelijke spijs, doch geert handeling bij ziekten de beste rlln .ïohhnn dieren
H. d. II.
„BANKIER''.
,,'n MOOIE ZAAK."
Ze had 't vóór hem neergelegd, In verleidelijk
hoopje... 't Gouden horlogo, de twee ringen het
medaillon, do oorbellen... En nu wachtte zij, 'trach-
tje...
„Wht zeg-je daar!?" riep hij uit, en er kwam een
glans op z'n gelaat, waarvan de angsttrekitcn zich
ontspanden... Er kwam schittering van leven in zijn
oogen...
„Wat zeg-je daar, Mies?... En heb-jij dat bereikt?..
O, je bent toch... Je bent toch..."
In do uitbarsting van z'n onstuimige vreugde sloot
hij zijno vrouw in de armen; kuste haar op dc lip
pen, op do wangen... Alsof ze nog waren in de eerste
weken van hun getrouwd-zijn...
Kij sprong op en had z'n hoed al op...
„O, maar dan regel ik 't met dien vent wel' Ik
geef hem desnoods twintig, dortig pop meer' Nou
De aardappel is wel een smakelijke spijs, doch geert handeling bij ziekten de beste zijn Hobhen dieren
zeer voedzame. Gemiddeld bevatten do knollen 75% koorts dan eten zij weinig drinken' veel w-.ter cn
water en slechts 25% droge stof, waarvan 21% zet- baden zich; somtijds zelfs' dikwiili Als katten e"
meel en ruim 2% eiwit is. honden een verstoring in de sn ijsver-tori nesorganen
V001 eotaardappels is het uiterlijk en de smaak hebben, eten zo gras dat dc digrstte bevordert Zieke
hoofdzaak. Op gehalte wordt niet gelet. Voor dc aard- herkauwende dieren zoeken n-' ar ben ilkte ï-ruiile»'
appelmcelfabrieken ir. het juist omgekeerd. Het zet- die ze in gezonden toestand juist zouden vcrmüda"'
meelgehalte bepaalt de waarde cn meestal worden do Rheumatische dieren h.mrtan L.u V ,te hü-tc
cn hun eigon medicijnmeesters te wezen.
