METEOREN.
Voor Dammers.
Zaterdag 9 Juli 1910.
.'4e Jaargang. No. 4739
TWEEDE BLAD.
DE STAATSLOTERIJ.
M
99
Vervolg.
De meteoren, onverschillig in welken vorm zij
worden waargenomen, laten bijna allen een lichtspoor
j achter, hetwelk soms zeer. lang aan den hemel zicht
baar blijft. Dit is te verklaren door de wrijving, die
ontstaat, wanneer deze lichamen met hun meer dan
I bekwamen spoed een tochtje door onzen dampkring
ondernemen. Door de enorme snelheid is die wrijving
zoo sterk, dat de meteoren bijna onmiddellijk na
dar. zij in onzen dampkring komen, in gloeienden toe
stand overgaan. Natuurlijk is dit lichtspoor heel wat
anders dan de staart, die bij sommige meteoren wordt
waargenomen. Deze laatste bestaat werkelijk uit gas
sen. terwijl het lichtspoor eenvoudig een lichtschijn
sel is, door het gloeiende lichaam aan de omrin
gende lucht medegedeeld.
Aan dit gloeiend worden nu hebben wij grooten-
Alles betreffende deze rubriek te richten aan het
Bureau Schager Courant en voorzien van het opschriftkea- Wanneer dat niet plaats vond, zouden wjj vrq
Damrubriek" zeker nooit van verschietende sterren en vuurbollen
- geweten hebben: we zouden ze dan 's nachts even
min kunnen zien als overdag.
Door het waarnemen van dezelfde verschietende
sterren vanuit verschillende punten, kan men hun
w. z.
EINDSPELEN.
Een wedstrijdpartij gespeeld tusschen de heeren L.
H Knrpershoêk met wit en H. J. van den Broek hoogte berekenen, d. w. z. hun afstand van de
met zwart (beide te Rotterdam) geeft het volgende oppervlakte der aarde. Deze waarnemingen hebben
l eian-nvekkende eindspel. Wij plaatsen dit eindspel tot een eigenaardig resultaat geleid. Men had nl.
met analyse un den heer C. G. Vervloet; wij vinden vroeger de dikte van den dampkring op hoogstens
deze uitwerking uitstekend.
Stand na den 51sten zet van wit.
Van den Broek.
Zwart.
80 kilometer berekend. Uit de daareven genoemde
i waarnemingen bleek echter, dat vele verschietende
sterren door 't in gloeienden toestand overgaan, al
i op 180 kilometer afstand van de aarde zichtbaar
Wit.
Kurpershoek.
51. Wit: Zwart: 1318.
Uitmuntend, zwart krijgt nu veel kans op winst.
52. Wit: 23 12. Zwart: 17 8.
53. 4237. 2126.
54. 3329. 2228.
55. 3127.
3732 verloor beslist.
55. Zwart: 812!
5 6. Wit: 2420.
Moet een schijf offeren.
56. Zwart: 14 25.
57. Wit: 2924.
Eerst met 2722 een tweede schijf offeren, gaf
beter kans op remise.
57. Zwart: 2833.
58. Wit: 2419. 3339.
59. 1914. 3943.
60. 149?
1410, daarna 2722, 10—5 had alsnog de re
mise verzekerd.
60. Zwart: 4045.
Op 4348 had wit met 94 en op 4349 met
3731, 93 remise gemaakt.
81. Wit: 94. Zwart: 4349.
62. 2722. 4935.
63. 3732. 35—2!
Hierdoor is wit onherroepelijk verloren. Beide
witte schijven 22 en 32 worden tegen de zwarte schijf
uitgeruild, waarop met dam en 3 schijven tegen dam
en schijf winnen moet.
64. Wit: 2218.
Alsmede 't best, anders nam zwart beide schij
ven door 1217 of 18.
64. Zwart: 12 23.
65. Wit: 410. 216.
66. 10 28. 16 49.
Wit is nu op 't aantal stukken verloren, doch
tracht nog een schijf te herwinnen om remise te
maken.
toch de mogelijkheid niet geheel te ontkennen, dat de. De markt was tientallen van jaren lang reeds
er eens een zeer groote meteoor op onze aarde kan overvoerd geweest en het bedrog natuurlijk menig-
komen aanstormen, waartegen de weerstandbiedende vuldig. De Staten der provinciën traden nu en. dan
kracht der lucht 'zoo goed als niets vermag. Zulk met hunne plakkaten tegen de niet „geautoriseerde"
een catastrophe zou dan werkelijk de algeheele on- loterijen op en waren overigens met hunne vergun-
dergang onzer menschenwereld kunnen beteekenen. ningen niet altijd scheutig, maar het mocht alles
51 aar al gaat het niet aan te zeggen dat zulke groote weinig baten. Totdat de ziekte vanzelf uitwerkte en
meteoren niet bestaan, ze moeten toch in elk geval het publiek, door schade en schande wijs geworden,
zeer. zeer schaarsch in 't heelal voorkomen; zoo zich van deelneming onthield. Dit moet in die mate
schaars, dat naar alle waarschijnlijkheid een derge- het ge\al geweest zijn, dat men in 1696 van een in
lijk samentreffen nauwelijks eens in de millioen ja- 1694 ondernomen loterij sprak, als van een „nieuw
ren kan plaats hebben. middel" om aan geld te komen. In de jaren 169o
De grootste meteoorsteen, dien men ooit heeft zien on 1696 echter was het aantal tegelijk ondernomen
vallen, weegt 250 kilogram. Deze kwam op de aarde loterijen „tot onderhoud in dese sware oorlogstij-
neer op 6 Juni 1866 bij Knyahinga in Hongarije. Er den, van gast-wees-kinderhuisen, diaconien, afgebran-
zijn echter veel zwaarder steenen gevonden, die als de en lerarmde kerken en diergelijke heilige gebrui-
niets anders dan meteoorsteenen te verklaren zijn. hen" echter zoo groot als nooit te voren. De loterij-
In 1891 vond men in 't Noord-Amerikaansche terri- w°ode scheen opnieuw ontbrand,
torium Arizona een groot aantal meteoorsteenen, ,.^ot eev der landsvaderen moet gezegd worden, dat
waarvan de grootsten 425, 300 en 150 kilogram wo- zij zeer langen tijd weerstand hebben geboden aan
.j gen. Deze lagen allen verspreid om een groot gat de verzoeking om zich van de loterij te bedienen als
deels onze kennis aangaande de meteoren te dan- van 190 meter diepte en 3,4 kilometer omtrek. Het m^do tot stijving hunner meestal te kort schieten-
is nauwelijks te betwijfelen, dat dit gat gemaakt de geldmiddelen. r„0
werd door een grooten meteoor, die eerst na het j Een 23sten December 1598, dus toen reeds meer
in aanraking komen met de aarde ontplofte. We kun- dan anderhalve eeuw het loterijspel was te baat ge
nen ons gemakkelijk voorstellen dat, wanneer eens n°men ter ondersteuning van openbare belangen,
zoo'n meteoor midden in een niet al te groote stad vo°r kerken en voor de armen, werd bij de Staten
neerkwam, er van die stad bitter weinig heel gelaten van Holland gedelibereerd over een voorstel om te
zou worden. Voor zoover bekend, is bovenstaand ge- onderzoeken of er geene liefhebbers te vinden zou-
val het eenige, waarvan in den aardbodem sporen den zijn om de loterijen in de steden en op de dor-
zijn achtergebleven van het tegen elkander stooten pen voor drie achtereenvolgende jaren te pachten,
der aarde en een ander hemellichaam. Wanneer echter daaruit niet ten minste 100000
Er worden veel vaker kleine meteoorsteenen ge- ponden 's jaars voor den lande genoten werd wensch-
vonden dan groote. Het is aan te nemen dat zeer te men dit middel niet aan te wenden, vermits het,
kleine steentjes juist door hun geringe grootte veel- aIs aan „merckelijke opsprake" onderworpen, niet
HIP al niet gevonden worden. Zoo werd bijv. ter gelegen- z°nder goed profijt behoorde te worden toegepast,
worden. Daar, zooals boven gezegd, juist onze atmos- heid van den in 18 33 boven Blansko in Moravië uit- Aan de gedeputeerden der steden Leiden, Rotterdam
teer dat gloeiend worden veroorzaakt, vond men dus een gesprongen vuurbol, door 120 man vijf dagen en Enkhuizen werd opgedragen het ontwerpen van
nu als dikte van den dampkring minstens 180 kilo- lang gezocht, waarna slechts zeven steentjes van e?n „instructie", waarop het gebruik der loterijen
i meters. tezamen 300 gram den geheelen buit uitmaakten. h'nnen de steden en dorpen van Holland en West-
Uit de schijnbare snelheid en den gevonden af- Intusschen vallen bij steenenregens soms werkelijk vriesland voor drie jaren zoude worden verpacht,
stand is de werkelijke snelheid der meteoren te zeer kleine stukjes naar beneden. Dit bleek duidelijk cchter o. m. met dien verstande, dat omtrent 100000
berekenen. Men vindt daarbij snelheden die inderdaad toen in 1869 bij Hessle in Zweden eenige meteoor- Il0Dden 's jaars voor den lande van H. en W.fr. zullen
i niet van deze aarde kunnen zijn. Een paar voorbeel- steenen op 't ijs van het Arnö-meer vielen, zoodat W0J*den genoten „en anders niet",
i den ter illustratie. ze gemakkelijk te vinden waren. Daaronder werden 0 commissie kweet zich spoedig van haren last,
I Op 15 October 1889 verscheen 's avonds boven steentjes van 1/17 gram gevonden. want reeds den 30sten Januari 1599 gelastten de Ge-
Duitschland een buitengewoon hel schitterende mete- Nu en dan vallen echter heele wolken zeer fijn committeerde Raden de publicatie van de verpach-
oor, die in bijna geheel het Duitsche rijk zichtbaar stof van den hemel, waarvan de samenstelling on- hetzij de liefhebbers niet genoeg voor het lo-
j was. Door middel van een groot aantal betrouwbare loochenbaar uitwijst dat het niet van deze aarde 'orij monopolie geboden hadden om den lande jaar
waarnemingen kon de baan van dit hemellichaam is. De stof- of aschregen, veroorzaakt door vulka- ''jks 100.000 ponden te verzekeren, 'tzij men de zaak
i zeer nauwkeurig berekend worden. Hierbij bleek, dat nische uitbarstingen, zijn altijd gemakkelijk als zoo- ul* 0011 staatkundig of zedelijk oogpunt bedenkelijk
de meteoor in den korten tijd van 3.6 seconde niet danig te herkennen, en hebben natuurlijk met de acatte, er kwam niets van, evenmin als van het vijf
I minder dan 185 kilometer had afgelegd, dat is dus meteorische stofwolken niets te maken. In de pool- laren later ter tafel gebrachte voorstel om ten be-
meer dan 50 kilometer per seconde. Met de kanon- streken, waar de lucht veel kalmer en zuiverder is boevo van het gemeene land een loterij van f 200000
nen uit den tegenwoordigen tijd bereikt men on- dan boven de bewoonde deelen der aarde, en waar meer op te richten.
geveer het honderdste gedeelte van deze snelheid, het zuiver witte sneeuwdek alles wat neerkomt ge- Ook dit plan werd „ondoenlijk" bevonden en nog
Zelfs onze aarde moet het bij deze meteoor leelijk makkelijk zichtbaar maakt, worden dikwijls sporen meer dan 100 jaren duurde het eer de loterij ten
afleggen, daar zij in haar loop om de zon „slechts" van zulke neergevallen stofwolken gevonden. Daar hate van s lands financiën werd aangewend.
30 kilometer per seconde aflegt. Genoemde me- deze stofmassa's veelal uitsluitend uit zuiver ijzer Maar de in het laatst der 17de eeuw ontstane lo-
tcoor sprong uiteen boven Nordhausen in Saksen, in poedervorm bestaan, worden door het oxydeeren terijwoede, de behoefte aan geld door den voortdu-
Men heeft er intusschen geen stukken van gevon- (roesten) vaak groote uitgestrektheden sneeuw rood r0nden staat van oorlog veroorzaakt en den gunstigen
den. geverfd. De bekende Zweedsche poolreiziger Nordens- P'ts'aS yan de loterijleening door het Engelsche par-
Bij den meteoor die op 7 Juli 1892 over Oosten- kiold heeft van de studie dezer meteoorstof-wolken 'cment in 1694 uitgeschreven met het doel om de
rijk en Italië heentrok, vond men zelfs een snelheid veel werk gemaakt. Hij meldt o. a. dat op 3 Mei 110°dige gelden te vinden tot voortzetting van den
van 87 kilometer per seconde. Dit hemellichaam leg- 1892 een zeer groote stofwolk verscheen, waarvan oor'og tegen Frankrijk schijnen de Staten-Gene-
de zijn reis van 1100 kilometer door onzen damp- de sporen in Denemarken, Zweden, Noord-Duitsch- raal te bebb«n bewogen om de fortuin als bondge-
kring af in ruim 12% seconde. Daar kunnen wij met land en Finland over een gebied van 1650 kilometer noote aan te nemen en om het geliefkoosd loterij-
onze vliegmachines voorloopig nog naar fluiten! Een lengte en 300500 kilometer breedte te vinden wa- ?pel. al_s middel aan te grijpen tot stijving van 's
bijzonderheid was, dat deze meteoor, na boven Roe- ren. Hij schat de hoeveelheid stof, die toen geval-
menië tot op 68 kilometer afstand van de aarde ge- len is op 500.000 ton.
komen te zijn, zich weder vaii haar verwijderde. Verder vermeldt hij nog de volgende gevallen: Op
Toen hij eenige seconden daarna boven de Tyrrheen- 6 November 1472 daalde op Constantinopel een zwar-
sehe zee een hoogte van 158 kilometer bereikt had, te wolk neer, waaruit een heele laag onaangenaam
lands kas. Bij resolutien van 8 en 23 Maart 1709
stelden zij een „negotiatie by forme van loterye"
vast, die geheel geschoeid was op de Engelsche
loterijleening van 1694 en die de eerste was der me
nigvuldige leeningen van gelijken aard later, zoowel
w - 7 f V/
verdween hij, zonder dat men hem zag uiteensprin- ruikend heet stof neerviel. Bij Berden in Hannover aoor de btaten-Generaal, als door die van Holland
en Zeeland in den loop der 18de eeuw uitgeschre
ven,
De loterij „hadde zoo grooten toeloop dat het niet
mogelijk was al de werelt te gerieven", zoodat spoe
dig tot een tweede en in November van hetzelfde jaar
gen. Blijkbaar heeft hij dus daar onzen dampkring viel op 3 December 1586 onder begeleiding*, van don-
weel verlaten. Op zijn geheelen weg sproeide deze der en bliksem een zwarte stofmassa neer, die zoo
meteoor vonken in alle richtingen. heet was, dat planken erdoor verkoold werden. Op
Wij staan dus voor het feit, dat er lichamen van- 13 en 14 Maart 1813 hing boven een groot gedeelte
uit het hemelruim met ontzaglijke snelheid in onzen van Zuid-Italië een roode wolk, „zoodat men om 4
dampkring dringen. Oppervlakkig beschouwd zou het uur in den namiddag licht moest aansteken en de no® 0011 derde loterij werd besloten. Men scheen
ons vreemd moeten voorkomen, dat zij niet steeds menschen naar de kerken ijlden, in de meening dat ®cbter wat hard van stal geloopen, want van deze
met vreeselijke kracht op de aarde terecht komen, de wereld zou vergaan. Uit deze wolk vielen bij derde loterij was toen de tijd van trekking daar was
Doch het is onze dampkring zelf, die in deze als Cutro in Calabrië meteoorsteenen en op vele andere nlet de helft van het aantal loten (4000 4 f250
onze beschermer optreedt. Al moge het vreemd schij- plaatsen een roode regen benevens een donkerbruin s m0^ 0011 inleg van een millioen) verkocht. Wat
nen, hij is staat het gros dezer indringers volko- stof neer." Bij de scheikundige onderzoeking van dit belette, dat reeds in Mei 1710 tot^ een vierde
men onschadelijk te maken. stof vond men onder andere elementen ook chroom, J j
Dat het weerstandsvermogen der lucht enorm is, dat wel in meteoorsteenen, maar nog nooit in de
had men al eerder gevonden, en wel bij proefne- uitwerpselen van vuurspuwende bergen gevonden
mingen ten dienste van heel wat minder vreedzame werd.
doeleinden dan die der sterrenkunde. Ik bedoel bij Verder vielen in 1819 op verschillende plaatsen in
loterij, nu van anderhalf millioen werd besloten. En
wanneer men ziet, dat in 1712 een nieuwe loterij-
negociatie van zes millioen en in 1713 een andere van
drie millioen werd uitgeschreven, dan is het duide
lijk, dat men hoe langer hoe minder schroomvallig
67.
Wit:
2822.
Zwart:
2530.
68.
2239.
II
3035.
69.
99
39—22.
4932.
70.
tl
2211.
II
2631.
71.,
tl
1122.
31—36.
72.
II
2211.
3641.
73.
11
1122.
41—47.
74.
229.
II
4742.
75.
II
9—22.
3249.
76.
2228.
II
4224.
77.
II
28—14.
11
4943.
.78.
14—10.
4339.
79.
11
1014.
2430.
80.
19
149.
II
3540.
81.
II
9—14.
4044.
82.
tl
1425.
11
3034.
39-
—34 had dadelijk gewonnen.
83.
Wit:
253.
de proefnemingen met oorlogsgeschut. Wanneer wij Noord- en Zuid-Amerika dergelijke stofwolken neer; werd om een m'ddel aan te wenden, 't welk de Sta
de resultaten, daarbij gevonden, overbrengen op de op 30 October 1814 aan de monding van den St. t0n van Holland ruim een eeuw te voren als aan
meteoren, dan wordt het verklaarbaar dat de lucht Lorensstroom, en in 1881 te Jenisseisk in Siberië, „merckelycke opsprake" onderworpen hadden aange-
de snelheid en de kracht dier indringende hemel- Verder vinde hier nog de vermelding plaats, dat merk t. Wat de zaak echter nog heel wat bedenke-
lichamen tot nul kan reduceeren. De in het eerste soms ook zout van den hemel valt: „Op 30 Augus- 'Öker maakte, was wel dit, dat de prijzen niet be-
gedeelte van dit artikel genoemde schroefdraad-be- tus 1870 kwam er boven den Sint Gothardpas een s'onden in contanten, maar grootendeels uit al of
weging van sommige meteoren is te verklaren door zeer hevige zouthagelbui. De hagelkorrels vielen bij levenslange lijfrenten en obligatiën. De opbrengst
den ongelijken tegenstand bij een niet geheel ron- een frisschen Noordenwind ten aanschouwe van drie van de verkochte loten werd dus verbruikt, terwijl
den vorm van deze lichamen. ooggetuigen ongeveer vijf minuten lang neer." dt lm taling van de prijzen werd uitgesteld, zoodat de
De ontzettende kracht, welke deze hemellichamen Overigens zijn de meeste verschietende sterren zon- schuldenlast enorm steeg,
meebrengen en in eenige seconden tijds geheel verlie- der twijfel zeer klein, terwijl de telescopische val- Ee negotiatien „bij forme van loterije" door de
zen, kan volgens de kosmische wetten niet zoomaar lende sterren, diegenen dus die met het bloote oog Staten-Generaal in de jaren 1709 en volgende onder-
verloren gaan. Zij wordt omgezet in warmte, die bij niet eeDs gezien kunnen worden, wel niets meer nomen zijn het voorspel geweest tot de Generaliteits-
zoo'n geweldigen Hegenstand in even geweldige hoe- zullen zijn dan de stofdeeltjes waaruit de meteo-
veelheid vrij komt. De plotselinge overgang uit de rische stofwolken bestaan.
(Slot volgt.)
Amsterdam, Juli 1910. SCH.
nu Nederlandsche Staatsloterij.
Deze was van den beginne af steeds een eigenlijke
of klassenloterij. Zooals bekend is bestaat de inrich
ting van een klassenloterij hierin, dat het vooraf be
paald getal loten en prijzen in seriën of klassen ver
deeld wordt, welke klassen met eenige tusschenruim-
te worden getrokken, terwijl de hoegrootheid 'der
prijzen klimt met den voortgang der klassen, evenals
Een typisch tijdbeeld geeft de publicatie van de de prijs der loten, die over de verschillende klassen
LOTERYE afzonderlijk kunnen worden genomen. De speler wiens
Van yder Lot elf stuyvërs den Inlegh. Voor de lot in eene der voorgaande klassen niet is uitgeko-
verbrande goederen en plaetsen, den Armen en on- men, heeft de keus om öf door te spelen, door zijn
vermogende, tot lot met bijpassing van het verschil in prijs der loten
GROOTEBOECK. van de getrokken en van de nog te trekken klasse,
,,In wat ellendige en droevige toestant ons Groote- tegen een nieuw lot te verwisselen, öf het er bij te
nnnlr P*oraolft ia" vartallnn Durir/ITV-I Dn/4/L» 1..a-»r 1
De eenige ruit, anders wint 3948, 48 3.
83. Zwart: 4449!
Geeft op.
Door den heer H. J. van den Broek is het eind
spel prachtig gespeeld. Alleen dammers van den len
rang kunnen oen eindspel zoo behandelen!
EEN DAMZET
I deed de heer J. H. Woudenberg te Amsterdam met
wit in onderstaanden stand in een partij, welke vlug
I gespeeld werd en wel „vluggertjes" worden genoemd.
I ls de heer W. bekend als een sterk speler, hieruit
I blijkt tevens dat hij ook vlug en diep ziet.
Zwart.
Eplossitig:
Wit: 2520.
3429.
3228.
38 20.
2721.
31 2.
Zwart:
Wit.
15 24.
23 25.
22 33.
25 14.
16 27.
koude van het hemelruim in een hitte, die groot
genoeg is om metalen oogenblikkelijk in gas te doen
overgaan, veroorzaakt vervolgens de ontploffing van
den ongenooden gast. Zonder twijfel worden de meest'
meteoren hierdoor geheel in gas omgezet. Wat wel
de reden zal zijn dat na zoo'n ontploffing zoo zel
den meteoorsteenen gevonden worden.
Zulke steenen worden daarom als ware kostbaar
heden in de natuurkundige' verzamelingen bewaard.
In totaal zijn er ongeveer 270 gevallen bekend, waar
in men meteoorsteenen van den hemel zag vallen;
welke dan ook werkelijk gevonden werden. Verder
Wft triton 170 a 180 stelnen aevonden die niets "lu waL CI1CUU'6C mTJfcvige luesiam ons urooie- legen een niguw lot te verw
anders dan meteoorsteenen kunnfn zijn, hoewel het bro%* v0rt0l>011 Burgemeesteren, Raden laten. Men kan echter ook een lot voor alle klas-
neerkomen ervan niet gezien werd. Van het totaal on Vroedschappen van die gemeente „(door Drie sen in eens nemen, in welk geval men iets minder
der gevonden meteoorsteenen zijn er 400 in 't bezit schrickelycke Branden, door het rechtveerdig oordeel voor het geheele lot betaalt, dan wanneer men van
van het Weensche Hofmuseum, dat zich op de rijk- Gods ons overkomen in korte jaren, als de eerste klasse tot klasse deelneemt, terwijl men dan, in eene
ste verzameling van dien aard ter wereld kan beroe- °P den 15 Mayus 1601 zynde Hemelvaertsdagh, onder der voorlaatste klassen uitkomende, het voor de
men. Aan een der meteoorsteenen uit genoemde het Predicken; en de laetste den 20 Augusty des volgende klassen reeds gefourneerde! d. i. te veel
verzameling, een stuk ijzer van 39 kilogram, dat in verleden jaers 1614) en hoeven wy (om ons, en onse betaalde terugbekomt.
1751 bij Agram uit den hemel neerviel, wordt een lieve geruyneerde Ingesetenen, niet weder te ontroe- De eerste Generaliteitsloterij. waarvan de thans trok
waarde van minstens 100.000 gulden toegekend. ren! 11'et °P te halen, alsoo die Wereltruchtigh zijn." kende Staatsloterij het onafgebroken vervolg is, werd
Deze kostbare hapjes zijn echter ook nu en dan Zij hadden het dan hup plicht geoordeeld alle midde- dcor de Staten-Generaal bij resolutie van -4 April 1726,
aanrichters van ware onheilen geweest. De Chinee- 'en 'n het werk te stellen om de geruïneerden de naar het plan van zekeren Adolf Huyske vastgesteld,
zen vertellen, dat in het jaar 616 in hun rijk tien behulpzame hand te bieden en daarom aan de Staten Zij was reeds bij res dut ie van den 8rien Januari te
menschen tegelijk door een steenenregen gedood wer- van „Hollandt ende West-Vriesland" octrooi gevraagd voren in beginsel aangenomen, toen besloten was, dat
den. Volgens geschiedkundige berichten werden in voor een loterij, „hetwelcke... vergunt zijnde; zoo alle provinciale en andere loterijen binnen de respec-
,823 in Saksen door een groote bolide 35 dorpen in isset dat wy ootmoedighlyek versoecken, en om tieve provinciën en het gebied der Generaliteit zou-
brand gestoken. Op 4 September 1511 vielen te Crema Godswil bidden, alle hooge en laage Staets, en stants den ophouden; dat van dien tijd af geen nieuwe lote-
in Italië meer dan duizend steenen op de aarde neer, Persoonen van ons lieve vaderlandt liberalyck tot dese rijen aldaar zouden mogen opgericht en dat oen Gene-
waaronder een aantal zeer groote. Hierdoor werden Loterye hare Loten te willen inleggen en een milde raliteitsloterij zoude worden ondernomenmet dien ver-
vele vogels en schapen mitsgaders een priester dood- handreyekinge aen onse ellendigen te willen bieden, stfinde, „dat daaruit bij iedere provincie geprofiteerd
geslagen, In 1660 viel te Milaan een nogal kleine denckende datgeen zy den Armen geven, zy hetzelve zoude worden na proportie van de quotes tusschen de
meteoorsteen in het klooster Santa Maria della Pace leenen den Heere, die het ryckelick wil vergelden, provinciën gebruikelijk, en dat de premiën niet zou-
en doodde een Franciscaner monnik. En uit Siena hetzy hier, of door een hooge Prijs, in dé Loterye den worden genomen in los- of lijfrenten, of jaargel-
in Italië wordt verteld, dat daar op 16 Juni 1794 gestelt, of door een andere zeegen naor Lichaem (jejj en diergelijke, maar in contante penningen." Men
den hoed van een kind door een meteoorsteen door- ende ziele, of hiernamaels met een Prijs der eeuwi- ^,a(j namelijk ontdekt, dat de lijfrente-loterijen, die
boord werd, zonder dat het kind zelf eenig letsel ger beerlicheyt" enz. men sedert 1709 ondernomen had, zeer schadelijk
bekwam. destijds en ook later nog de deelneming voor het land waren.
i Men ziet dus dat in enkele gevallen de damp- zoodanige loterijen niet alleen als een Gode wel- Ofschoon het publiek heel weinig lust tot deelne-
kring ons niet voldoende kan beschermen. Toch is gevallig werk beschouwde, maar het er ook voor hield ming in deze eerste Generaliteitsloterij had getoond,
zelfs bij zulke catastrophen weinig overgebleven van dat God „die het lot stiert", daarbij onmiddellijk werd toch het volgend jaar (1727) een tweede loterij
de kosmische kracht dezer hemillichamen. Wanneer en rechtstreeks te werk ging, kan nog blijken uit vastgesteld. Het plan daarvoor, nog al afwijkende van
de aarde geen dampkring bezat, dan zouden de de aankondiging van een in 1662 te Veere ten be- dat der eerste loterij, wordt in hoofdzaak thans nog
meteoren zonder twijfel menigmaal hevige aardbevin- hoeve van de armen getrokken loterij. De magistraat gevolgd.
gen veroorzaken. Zij zouden tamelijk diep in de aard- verzocht daarin „alle hooge ende staatspersoonen" Het zou ons te ver voeren de lotswisselingen van
korst dringen, terwijl een ontzettende hoeveelheid (menschen van stand zouden wij zeggen) „dat de- de loterij in de 185 jaren van haar bestaan ook
warmte vrij zou komen, met een nog heviger uit- selve gelieven om vele pieuse ende sonderlinghe res- maar beknopt te beschrijven. Met enkele punten dien
werking dan boven door den tegenstand der lucht pecten ende spcialyck om dit ons Goedt en Chris- aangaande moeten wij volstaan.
verklaard. Vreeselijke ontploffingen zouden het ge- telyck werek en rechtmatigh voornemen te secon- He vijfde Generaliteitsloterij kreeg officiëel een
volg zijn waarbij dan aarde en steenen werden weg- deren, liberalyck tot dese Loterye te contribueren, nummer en heette: Generaliteits v ij f d e loterij van
geslingerd en opgeworpen. De plaatsen waar zoo'n verwachtende uyt de voorgestelde menighvuldige hoo- 35 tonnen gouds. Wie zal toen gedacht hebben, dat
meteoor neergekomen was, zouden dan vrij precies Re prysen, soodanighe vergeldinge als God de Heere die telling nog eens zou leiden tot een 393ste
gelijken op de zoogenaamde kraters op de maan. die het Lot stiert, haer sal gelieven toe te schic- Staatsloterij, gelijk de pasgeëindigde heet?
Daar nu de maan werkelijk geen dampkring heeft, ken, ende hiernamaels een eeuwige belooninge tot Het getal loten en prijzen en de hoegrootheid daar-
ligt het 't meest voor de hand het ontstaan dier saligheydt." van wisselden nog al af. Ook heeft men langen tijd
„kraters" op soortgelijke wijze te verklaren. Hoe aanlokkelijk 't ook was om op deze wijze voor gezocht naar een vast cijfer voor den hoogsten prijs.
Hoewel nu, zooals we gezien hebben, onze damp- oen koopje de eeuwige zaligheid te verwerven, liep Sedert de 42e loterij (vastgesteld 1 December 1760)
kring nogal tegen een en ander opgewassen is, valt het toch met de ambitie voor de loterijen ten ein-
U
