m
m
1 Lai- BM tin
Ge Molen van den Kouden Grond.
Voor Dammers.
m
w%.
Zaterdag 13 Juli 1912.
56e Jaargang. No. 5143.
TWEEDE BLAD.
UIT DE PARTIJ.
Onderstaande stand is uit een partij door den heer
H. J. v. d. Broek, te Rotterdam, met wit gespeeld.
Hoogwoud, K. B., C. B. en D. O. Azn. te Nieuwe
NIedorp, D. A. B. en C. P. te Sint Maarten, D. K.
en J. K. te Winlcel, C. L. en C. S. te Kolhorn, S. E.
te Koegras.
Goede oplossingen, van Probleem No. 95.
D. B. te Berkhout, H. A. en P. S. te Oudkarspel, j
L. K. Szn. te Noordscharwoude, Ja*.'. K. te Zuid-;
scharwoude, G. de W. en K. H. te Schagen, K. V.
te Koegras.
Buiten mededinging:
P. M. te Lutjewinkel van de nos. 94 en 95.
PROBLEEMWEDSTRIJ D.
Lijst van oplossers, die het grootste aantal te be
halen punten bereikten:
R. Zander te Callantsoog, D. Dissel te Helder, W.
Speets te Hoogwoud, H. Aarts en P. Sehrieken te
Oudkarspel, K. Blokker, C. Bunt en D. Olie Azn. ie
Nieuwe Niedorp, D. A. Blom en C. Peetoom te Sint
Maarten, D. Kleen en J. Kruit te Winkel, L. Kuiper
Szn. te Noordstharwoude, Jae. Kuijt te Zuidschar-
woude, G. de Waard en K- Homan te Schageh, K.
Veuger en S. Eriks te Koegras.
Aan dezen wedstrijd hebben, wij -1 prijzen verbon
den, ter waarde van 4, 3, 2 en 1 gulden. Aan ons
Bureau zal bij loting worden uitgemaakt, wie den
len, 2en, 3en of 4en prijs behaalt. Den ui'.slag hier
van vermelden wij ïn de volgende rubriek.
35
45
Stand zwart, 8 schijven op: 3,
Stand wit, 8 schijven op: 24, 28, 29,
36 en 46.
In dezen stand was wit aan zet en speelde
1. Wit: 28—23.
Lokt hiermede den foutzet uit.
1. Zwart: 38?
Ziet de hinderlaag niet en valt er in,
2. Wit: 3631! .Zwart: 26 37.
3. 46—41. 37 46.
4. M 3025! 46:30.
6. 25 14. 10 19.
EEN MOOIE SLAGZET.
Onderstaande stand is uit een partij tusschen de
heeren J. Noome Mz., zwart, en S- de H. Kz., wit.
(Damclub „Aris de Heer".)
Zwart.
lp
m
f.
80
SI
ls!
v,.
pp
ÜS
IJ
IJ
s
m
s
2
Jü
1
yfW/-
iü
2
2" -
Hl
Wit.
Stand zwart 14 schijven op: 3, 8, 11 tot 16, 18, 19.
21, 23, 26 en 29.
Stand wit, 14 schijven op: 25, 27, 28, 29, 31, 32,
i35„ 37, 38, 41, 42, 43, 45 en 48.
Wit's laatste zet is gelijk men, ziet 3328 in de
hoop schijf 34 te vermeesteren. Maar vragen is
gevaarlijk", en als goed dammer toonde de heer
Noome dit in onderstaande variant aan.
Wit: 3329. Zwart: 1117.
DE KAAIGRASSEN.
In een vorig artikel bespraken we drie minder goede
grassen, thans nemen we ons voor een drietal an
dere grassen te behandelen, welke we in -hoofdzaak
tot do zeer goede kunnen rekenen en wel in do éér
ste plaals liet algemeen voorkómende Engels ch
raaig-ras (Lolium perenne). Vooral op die gras
landen op de zwaardere gronden, welke in hoofdzaak
geweid worden, neemt dit gras vaak een overwegende
plaats in het pbjitenbcstand in. Hit is aan jyjn aren
gemakkelijk te herkennen: korte, zijdelings-platgedruk
te pakjes, zonder kafnaalden, afwisselend! aan heide
5 7 10, 15, 17, i zijden van de spil. Tusschen de afzonderlijke pakjes is
i een vrij groote ruimte. Afwijkingen komen hij En-
30, 33, 35,1 gelsch raaigras nogal veel voor, bijv. planten met ver
lakte aren, met in het bovengedeelte slerk ineenge
drongen aar, e.d.
Het Engelsoh raaigras is pen weidegras bij uitnemend
heid. Het ontwikkelt zich reeds vroeg,in het voorjaar
en groeit- tot laat in den herfst 'door, het levert (in
hoofdzaak, bladeren en weinig stengels en is dus voor
namelijk ondergras. Verder maakt het door de aanwe
zigheid van vele bovenaardsche uitloopers een dichte
gesloten zode en bevordert derhalve een goeden „boom."-
in het land. Bovendien verdraagt dit gras uitstekend het
betrappen van het vee en drijft het na telkens afbij
ten of afmaaien ook weer en in steeds grooter aantal
jonge spruiten uit.
Waar het Engelseh raaigras voor ktmslweide wordt
uitgezaaid, blijkt, dat het zijn grootste ontwikkeling
in "het tweede jaar "bereikt. Bij; veel maaien kan het
gemakkelijk voor een belangrijk deel uit het plan ten-
bestand verdwijnen. In weilanden zaait het zioh zelf .in
meer dan voldoende mate uit.
Bij den inzaai van blijvend grasland vormt hel En
gelseh raaigras steeds een hoofdbestanddeel van het
zaadmengsel. Het levert voel en zeer voedzaam g'as
en hooi, mits mcsi het echter niet te oud en daardoor
te hard en slongelig laat worden. Dil is trouwens met
alle grassen het geval. Zoodra éer. gras in de aar
of pluim is gescholen, eet het vee er zoo goed als
niet meer van als door den honger gedwongen.
Reeds in de 17e eeuw weid hel Engelseh raaigras
in het graafschap Oxford in Engeland uitgezaaid en
verbouwd. Vanuit Groot-Britlannië bereikte de ver-
bouw het vasteland van Europa. Terecht spreekt men
derhalve van "Engelsch raaigras. Men meone évenwei
niet, dat het gras vóór dien tijd! hier niet voorkwam.
Inlegnndeel, liet was zeer algemeen verspreid, doch
het "zaad was nog niet afzonderlijk gewonnenhet
werd dus nog niet afzonderlijk verbouwd. De naam
raaigras is geen verbastering van „rijgras", zooals veel
wordt gemeend en waartoe de vorm van de aar wel
veel aanleiding geeft, doch is gegeven naar den Engel-
dage
Het zaad van Engelseh raaigras is gemak la-! ijk
winnen en wordt daardoor voor ze.-r lag-o prijs aan-
geboden.. Ook do kwaliteit is mee.lal hc.-i g-c.i. d.k -
<lat hot meestal zeer zuiver is en cc-i goede kicmkrarii'.
blijkt ic bezitten.
Eveneens zeer bekend is hei 11 a 1 ia a n s c h r a a i-
gras (Lolium 'ilalicum of Lolium mupinorumVah
liet Engelseh raaigras Ls hel gemakkelijk in zijn ui;.. -
lijk te onderscheiden. Het is n.1. veel idrsri'.cr. en
l.i ceder van blad. meer lichtgroen van kleur. De pak
jes langs do aarspii zijn lange'- en dragen gewoonlijk
kafnaalden. liet laliaanseh raaigras is meer een maai-
dan een weidegras. Het groeit pollige bossvn en is
hoofdzakelijk een bovengras, dal verbazend vlug op
schiet en reeds in 'het eerste jaar na uitzaai zijn vollen
wasdom bereikt. In gunstige omstandigheden levert het
dan ook veel mevr massa dan het Engelseh raaigras,
doch na het eerste jaar neemt de opbrengst zeer snel
aif. Voor tijdelijke cultuur op '1 Ixmw'hnd is het Ilali
aansch raaigras. vooral in vereeniging rnet roode klaver,
bijzondcc geschikt. Voor blijvend grasland is een weinig
van <iil_ gr as nuttig door de bij uitstek vroege ontwik
keling in het voor jaar. De ervaring heeft geleerd, dal
het Ilaliaansch raaigras zich in blijvend grasland veel
langer handhaaft dan men eertijds vermoedde. Men
zaare evenwel nooit te veel wegens het gevaar van hel
onderdrukken der andere meer blijvende en zodevor-
mende, grassen.
Reeds in het begin van de vorige eeuw werd het
Itaiiaansch raaigras in Noord-Europa verbouwd. Hel
zaad verkreeg men uit Italië, waar bijv. op de vlcei-
weiden in de Oovlakle. dil gras een overwegende plaats
inneemt Zoo maait men in de omstreken van Milaan
van deze weiden van Februari tot October gewoonlijk
0 sneden hooi.
Enorme opbrengsten geeft hel Ilaliaansch raaigras
bij een ïerbemesting, waar trouwens dc andere raai- t
grassen zich eveneens zeer dankbaar voor betoonen. In
Engeland heeft men door een dergelijke bemesting
wel eens tot 200.000 K.G. gras per H.A. in 7 sneden j
gewonnen en gevonden 'dat hel gras in den besten
tijd bijna 5 o.M. per dag groeide. Deze snelle groei
wordt voor een belangrijk deel verklaard door het i
feit. dat het Ilaliaansch raaigras op vochtigcn. Vrucht-l
baren grond uit de oaderste halmleden veel worteltjes
ders op het raadhui-* z:j
is geregeld, dc- hulpbn
gom.
i.t <L i li'ssèmalW.
<lit act b.ar.dwczea
id.k-.cu voo.- Ecni-
pjrbranJ meester is
ii. brandmeester
2 T. Reus, wijk 3
dj blikscmaf!e.dcrs
15
25
35
45
29
40.
1722.
28
17.
2328.
32
23.
21 32.
38
27.
12 32.
23
12.
S 17.
37
28.
26 46.
40-
—34.
46 40.
45
34 en
zwart won een schijf.
Het lag1 niet voor de band.
Goedej oplossingen van probleem No. 94 en, 95.
R. Z. te Callantsoog, D. D.
schen plantkundige "Ray.
De bekende Engelsche kweekers Sutton and Sons
hebben dit gras reeds eenigermate in veredeling geno
men en onder-scheiden zelfs meerdere variëteiten. Eén
daarvan wordt in de prijscouranten der zaadhandelaars
gewoonlijk aangeduid ais een bijzonder geschikt gras
voor bleekvelden en gazons, n.l. hel z.g.n. Paceygras j
(Lolium perenne" tenue). Op 't veld is evenwel 'vaak
liet onderscheid lussdhen dit en gewoon Engelseh raai- 1
gras vaak niet te zien, zoodat men het vermoeden
wel eens heeft uitgesproken, dat men de beste partijtjes
zaad van Engelseh raaigras als zaad van Puceygiüs
in den handel brengt.
Voor- gazons is gewoon Engelseh raaigras ook zeer
geschikt. Bovendien is het zaad veel goedkoopcr dan
van het Paceygras. Bij den aanleg vaai een gazon
is hel echter aan te raden, ook nog een paar andere
zodevonnende ondergrassen bij te zaaien, bij voorkeur
i Ruw-beemdgras en Ramgras. Dit zal zeer zeker beier
voldoen dan het z.g.n. gazongras", dat de handel
aanbiedt, 't welk ten eerste zeer duur is en ten tweede
vaak lang niet aan de verwachtingen voldoet, doordat
cr dikwijls zooveel grassen in blijken Ie zijn, welke
r grond i
maal't. welke zich over den grond va-spreiden, waar
door de opname vooral van vloeimest zeer snel en
gemakkelijk plaals vindt. Een nadeel is, dat dit gras,
in verband met zijn Zuidelijke afkomst, niet zoo goed:
bestand is tegen voist en een ruw klimaat als het En
gelseh raaigras.
Een variëteit van het ItaÜaanseh (raaigras is het
-NVestei woldsche raaigras (Lolium wcsterwoldicum) en
dat zich .nog sneller en vroeger ontwikkelt en ook meer
opbrengt. Het stoelt evenwel minder uit, zoodat men iels
mevr zaaizaad moet gebruiken dan van Italiadnscli
raaigras.
In het Oosten van Groningen, in de omstreken van
Bellingwoidc. wordt het Westerwoldsch raaigras veel
verbouwd én voor zaadwkming én om vroeg in het
jaar een beste snede groenvoer te kunnen maaien.
Tenslotte nog- iels over het Frans ch raaigras
(Arrhenatcrum elatius of Avena elatior). Dit gelijkt
in het minst niet op de andere raaigrassen, zoodat
men zich met reden afvraagt, hoe het aan dien naam
is gekomen .Het is n.l. een duidelijk in het oog vallend
pluimgras, dat bij oppervlakkige beschouwing wel wat
gelijkt op de gewone haver. Sommige plantkundigen,
noemen het dan ook Glanshaver. Om verwarring te
voorkomen, was het eigenlijk ook beier om in plaats
van Fransch raaigras dit gras liever bijy. ha ver-
gras'* te noemen. Het is uit het Zuiden van Frankrijk
ingevoeld. \v>ar het reeds vanaf het begin der 18e eeuw-
verbouwd werd.
Het Fransch raaigras levert wel beduidend veel on
dergras, doch ook veel stengelshel is ook meer een
bovengras. Het groeit in losse pollen en vormt geen
zode. In blijvend grasland zaait mén het dan ook
weinig of iiiet uit. Het levert niet zooveel gras en hooi
als -de andere raaigrassen, terwijl ook de kwaliteit heel
wat minder is. Fransch raaigras wordt bijzonder spoedig
stengelig en onsmakelijk. Hooi alleen van dit gras is
ook bitter en zeer grof. Een voordeel is, dat 'bet bij:
tijdelijke cultuur op bet bouwland zelfs op. tamelijk
drogen grond nog veel kan opbrengen, terwijl de an
dere raaigrassen hooge eischen stellen aan den bodem,
liet eerste jaar geeft het reeds veel, doch de volle ontwik
keling' heeft men in het tweede jaar.
Het zaad is Sliet duur. doch de kwaliteit laat nog
al eens te wenschen over.
D. E. LANDMAN.
Binnenlandsch Nieuws.
te Helder, w. S. te "gSKt zijn.
RAAD VAN SINT MAARTEN.
Vergadering van -den Raad op Donderdag 11 Juli.
des namiddags 6y» uur. Aanwezig allen. Voorzitter
de heer A. Klerk, burgemeester, opent de vergadering,
met een woord van welkom. De' notulen worden ge
lezen -cri onveranderd goedgekeurd.
Medegedeeld wordt dat bij de laatstgehouden kas-
verificatie in kas ivas en moest zijn f 3070.83^/2. ,_De
heer Nicuwenhuizen heeft medegedeeld, dal hij zijne
benoeming tot lid van de Commissie lot Wering van
Schoolverzuim aanneemt. Goedgekeurd zijn door Ged.
Staten: Kohier Hoofdei. Omslag, suppletoire begrootïng,
betaling uit den post onvoorziene uitgaven, verschillen
de af- en overschrijvingen en xle politie- en brandweer-
verordening.
g aanwezig zi/i. dal tal
nel de heer Jij. Schermerhc
voor wijk 1 Bruin Gz., wijk
C. ds Geus. v.-ijk I I. Str.Kipcr. 1
cp (Ij schoi/l zijn o«.d.r zocht e:i ia o.a-j vou-ae.i.
Ingekomen is de bekende mi s.v; vu:i <L- gemcento
NLawe Niedarp, inzike w.-ri»ig woonv. igc: pi iag. B.
«31 NS<1 voo: zi t - iacde, JjcRku liet g.;
mccntebes.i. va*i Nieuwe Niedorp bericht, dit zij
de wering dj' wooiiwagens z.er toejuichen, echter niet'
weten of dit door middel n e.-n artikel in de politie
verordening opgenomen. voldoende zal kunnen g -chie-
den ('i giiirne ceri formulier zouden ontvar:.-\an
een desbetreffend artikel, terwijl B. en NV., indien
cr een conferentie van gemeenlebesiuren mo ïii wor
den gehouden, hierbij gaarne tegenwoonli.; willen zijn.
Op dat schrijven is nog geen an:woord g-coinen ca
B. en W. stellen daarom den Raad voor eenc alwae-i-
tende houding aan ie nemen.
De heer Kuiper zegt' dit net zeker -raodig is dat
er maatregelen worden genomen, maar of d.- gemeente
besturen dit door middel van artikels in de politie
verordeningen zullen kunnen doen. spreker betwijfelt
dit. Het zou heter zijn dit liet van Staatsweg:: werd ge
regeld en er bijv. begonnen werd met ze te nummeren,
desnoods de kinderen ontnemen, want ze leven later
toch ook voor rekening van 't algemeen. Dergelijku
dingen zou de Staat kunnen regelen. Er zijn genoeg
punten waar de grens is van drie gemeenten, en
dan is 't voor die gemeenten zeer lastig ingrijpen; la
ten de staten met elkaar in overleg treden.
Voorzitter zegt, dat B. en NV', dat ook graag zou
den willen, 't gaat moeilijk er van gemeentewege een
bepaling voor te maken, die doel kan treffen.
Ook de heer Schermerhörn is 't met deu heer Kui
per eens. en meent ook dat de politieverordening cr
weinig tegen zal kunnen doen.
Goedgevonden wordt om deze zaak verdei- af to
wachten.
Ingekomen is een adres van de permanente com
missie van het spoorplan station-Dorp-XoordscharWou-
dc*. Hierin wordt gewezen op dc zooveel gunstiger
voorwaarden van exploitatie door de If. IJ. S. M~. K r-
wijl verzocht wordt in plaals van rcntegaranïie zoo-
als vroeger was verzocht (en dut met vier tegen drio
stemmen op de vorige vergadering is verworpen, ver
slaggever;. aandeelen te nemen en weL 2»/2 pet. van
't nog ontbrekende ad f 130.000 is dus voor f 3250.
B. ch NV. stellen den Raad voor, hel adres voor ken
nisgeving aan te nemen.
De heer Slot vindt liet jammer dat dit advies uit
gebracht Ls, het was een gelegenheid om op het on
rechtvaardige besluit van de vorige vergadering terug
Je komen. Want onrechtvaardig was 't en blijft 't cn
't zou nu in 't reine gebracht kunnen worden. Do
Valkkoogerpolder is 500 bunders groot, de Burg 200,
en xle banne St. Maarten 600. en zeg nu maar 'dat
de helft daarvan naar Noordscharwoud© gaal. de An
dere helft naar Warmenhuizen. dan kunnen beide
markten wel slagen. De ingezetenen van Valkkoog heb
ben zoo getoond, dat zij die markt willen door vóór
f 3000 aandeelen te nemen en daarom is liet onver
antwoordelijk van den Raad ze zoo in de kou te
laten staan. De Nociderstoomtram zal ons jaarlijks
oen schade van wel f 100 kosten en wanneer B. cn
NV), dat staatje van de permanente commissie van het
spotplan Noordsoharwoude cenigszins vertrouwen cn
met het adres accoord kunnen gaan, dan zullen ze zien
dat dat zoo hauw geen schadepost voor de gemeente
zal wezen. liet is onrechtvaardig tegenover het ec-no
gedeelte der gemeente. Maar de schade is het hier
niet, 't is hier 'l niet willen helpen. In de veroulo-
ring van het polderbestuur hebben we ook een wethou
der gehad, die stemde voor deelname voor f 4000. ilc
zou nu, zegt spr„ de uitspraak van dien wethoud.r
wel ééns willen weten, die zal nu toch niet met het
advies van B. en NV. meegaan. Toen was hij er voor.
dat een gedeelte van de gemeente voor f 40U0 zou bij
springen en zou hij nu het advies geven om i£el to
helpen
De hoer Kuiper zegt. dat toen in der tijd steun
is toegezegd aan de Noordertram, 't wel was in 't
uitzicht van de markt te Noordscharwoude, met die
wetenschap hebben we toen 't besluit genomen. Valk
koog. Eenigenbura en een gedeelte van de Stroet had
den toen -die stille hoop dat welwillendheid in acht
zou worden gienomen, maar dat is wel 'f. geval voor
'l westen maar niet voor 't oosten der gemeente. Maar
het motief is nu, men vreest voor do markt van War
menhuizen. als die te Noordscharwoude er ko'.n», dat
Ls het e'.en en nu zeggen zewe willen Warmenhuizen
helden en om 't oostelijk 'doel zoet te houden, wordt
de markt te Dirkshorn genoemd, maar dat is hecle-
maal foutief.
Voorzitter wijst er den heer Kuiper op dat liet
een besluit er? advies van halen betreft en niet var»
de vcrige vergadering.
De heer Kuiper zegt. niet zoo'n vergadering -. .r»
i roefstra c.s. te willen, maar spreker verlangt torii
te mogêii uitspieken.
Voorzitter: .la maar. 't geldt hier vóór of tegen hot
voorstel van B. cn NV. om dit adres voor "kennisgeving
aan te nemen
De heer Kuiper: Dan zal ik dat lu'.en rusten, maar
voer de vorige vergadering is er invloed uitgeoefend,
1 of getracht invloed uit te oefenen op den stem der
raadsleden en ik voeg er gerust bij, dit dit ook nu weer
met raadsleden het geval is geweest, want ook ik
ben bedieigd. Maar ik verklaar openlijk, dat ik niet aan
de leiband van de kiezcis wil loopen. dan jagjn ze
Feuilleton.
13.
Hier op den molen waren gebruiken en overoude
orde in de plaats van een zorgend hart getreden, als i
een doode machin,e in de plaats van, ©en, levenswarme j
hand. En Regele stond aan deze machine en liet nie
mand naderbij bomen.
Zoodoende was er een leegte in het leven van Lie-
zel gekomen, die zij gevoelde, zon,der het evenwel j
geheel te begrijpen. Dat rustelooze, doffe zoeken was j
in haar .dat het dier ronddrijft, dat men uit het ge-
tal zijner jongen, éen heeft weggenomen.
Zij kwam in dien eersten, winter vele malen, tot
haar man om het verlorene te zoeken. Iiaar de lief
de van Johannes Klotz had niets van die kinder
lijkheid aan zich, die echte, beste mannenliefde heeft
De molenaar begreep haar n,ieb Hij wist niet, dat
dit meisje, schuw als zij was, voorzichtig en met
zachtheid behandeld moest worden. Hij begreep niet,
dat de weg door de laatste hoogte met zorg moest
worden betreden. Hij stapte onverhoeds toe, en zag
niet hoe hij bloem na bloem plattrapte.
De vrouw vaat den molenaar werd bleek dien win
ter en er kwamen, groote, donkere kringen, onder haar
oogen. De knechts lachten en f lui Leerden, wanneer zij
haai- nakeken en, de jonge meid lachte ook. Regele
zag eveawel het lachen van, de zestienjarige deern
en sloeg haar om de ooren, dat het klapte.
Terwijl de korte dagen en lange nachten over den
molen heenertreken, toea kwam er in de ziel van Lie-
ze.1 een koude, ondraaglijke klaarheid. De geur, het
blauw dat de verte had omneveld, verdween, en liet
naaktheden zien, die met holle oogen 't nieuwe leven
aankeken,. Dikwijls steeg er 'n bittere boosheid in de
jongö vrouw op. Een boosheid tegen haar vader, haar
broeder en ajle menschen. „Waarom heeft niemand
mij dit gezegd, danzoo schreeuwde het in
haar binnenste. „Men heeft er mij laten inloopen,
blin,d en dwaas als ik was. Ilc heb iets willen zijn
voor Johafnnes. Iets maar niet dit. Hij heeft mij
niet noodilp, ac-h, hij heeft mij niet noodig, zooals ik
het meende. Hij gooit mij alles voor de voeten, wat
ik hem vrijwillig breng en hij drukt mij in het vuil,
eD, berooft mij en laat mij niets, nieits dan een
vreeselijke schaamte."
En menigmaal staarde zij van haai- plaats aan het
venster naai- den, dichtbespeeuwden hoi' en zeide tot
zichzelf: „je vader, je broeder heb je rijk willen, ma
ken. Niemand heeft je gedwongen, niemand. Het geld
van den molenaar heeft je gelokt.
„Eerst, ja!" riep er dan iets in haar binnenste;,
„eerst ja, maar la|ter is er toch iets anders geweest,
aan den molenaar, Iets anders, maar dat nu niet is,
zooals ik moende, dat het was. Maar toch moet het
er zijn. dat goede andere. Maar waar, waar??
Achter al het bittere, dat haar de ziel verwondde,
stonden het gloeiende verlangen, een wachtend, vurig
gelooi', een, taai wachten, van heden op morgen,.
En zij zocht en zocht cn verteerde van onrust. Zoo
werden haar oogen groot en met kringen omscha,duwd
en er was niets te denken of te lachen daarbij. Maar
ook de molenaar had geen onverdeeld geluk. Hij,
die zijn kennis van vrouwenliefde aan den kant van
den weg had opgedaan, kon met dit schuwe meisje
niet overweg. Hij voelde dat er iets als een mantel
over deze jonge gestalte lag, een mantel, diie voor
zijn ruwe, krachtige hand niet week. Daar was dik
wijls een, grimmig ongeduld in hem en dïk-wijls een
kloppend wantrouwen.
Of zij niet-meer gedocht en gekeken had naar den
Kouden Grond dan naar den bezitter daarvan? die
arme dochter van den horlogemaker? Iets werd hard
als steen in den. molenaar ais bij dat dacht.
En omdat een mensch niet anders kan zien dan
met zijn e,gen oogen, zoo vrat zich in Johannes Klotz
zoo langzamerhand de argwaan vast, dat de gloed, die
zijn jonge vrouw voor hem zelf niet had. bepaald naar
andere zijden moest stralen. Naar de zijde der haren,
naar vader of broeder, of waarheen?
Hij voelde de kloof, die er tusschen hem en deze
vreemde menschen lag, maar hij kon of wilde de
brug niet vinden.
Ongedurig, ja spoedig ruw en hard werd de mole
naar voor zijn jonge vrouw, en dan weer rukte hij
haar naar zich toe, als was hij er voor bevreesd,'dat
zij hem ontnomen werd.
En eens deed hij iets wat geheel tegen den aard
van een Klotz was. Hij deed het met saamgelcnepen
lippen, ongaarne en in strijd met eigen neigingen
Maai- hij deed het, omdat hij geloofde den vijand
diep te 'treffen, hij hield-de hand vast op den buidei.
Albrecht Neuhaus en "zij n zoon huisden, in de Wa-
tersteeg. De vrouw van schoenmaker Lorenz, die zich
zooals bekend om de dure kalfsvellen had opgehangen
deed het noodige in het huishouden. LiJezel had dit
alles nog geregeld, voordat zij uit haar armoede naar
den rijkdom overging. Onverschillig en lusteloos deed
de vreemde wat Liezel gewillig en, licht, van de hand
was gegaan. Zoo was het een heel slechte ruil voor
de twee horlogemakers geweest, die nu dagelijks
kennis moesten maken met de ongemakken dés le
vens, die Liezel steeds zoo verre van hen had ge
houden.
Meer dan tevoren moesten de twee mannen aan,
de werktafel zitten. Maar de handen arbeiden moei
lijk, wanneer de ziel er niet hij is. Stom en stil
wachtten zoon en vader wellicht op het nieuwe leven
dat van den Ivouden Grond tot hen komen zou.
De deur van Liezel's kamer bleef gesloten. Vroe
ger was zij steeds open geweest. Dan keek vader,
dan weer Heinrich naar die deur, of zij niet open
ging.
NVanneer de vroege avond zonk, trad de oude man
aan het venster en zocht de sterren. De kreupele haal
de zijn fluit. Maar hij leek er wel bevreesd voor, om
er op te blazen. "Want met de tonen kwamen de booze
gedachten. Liezel was met dien vreemden molenaar
Eisenreieh had zich laten benoemen tot school
meester van /aeobshof, omdat nu, omdat hij ook
zijn eigen geluksweg gang. Hem echter hadden, zij ach
tergelaten als een, steen aan den weg. Met meer
bitterheid n,og dan aan zijn zuster dacht Heinrich aan
Eisenreieh.
Stom, met de fluit in de handen, zat hij ïn de sche
mering en dacht over zijn leven, totdat zijn vader
de lamp aanstak en zich aan zijn berekeningen zette,
evenals aan een heiligen avondzegen, die als een
goed slot achter oen moeitevollen dag staat. Deze
berekeningen golden het groote uurwerk met de pla-
netenbanen, waarvoor de molenaar van den Kouden
Grond het geld zou leenen. als het eer:-t maar zoo
ver was, dat tot uitvoering kon, worden overgegaan.
Ijverig en in zijn arbeid -verzonken zat do oude
man. Gelukkig, als diegenen zijn, wien God het brood
uit de hand neemt, opdat zij hongerig blijven zullen
naar de vruchten van het paradijs, die zoo dichtbij
voor hun oogen hangen.
Men mag al een kunstig uurwerk in elkaar kun
nen zetten, en toch niet weten welk uur het heeft
geslagen.
Op een Februaridag, toen de wind vochtig en kla^n,
vreemd en indringend in de stegen van do kleine
stad woei, moesf de vrouw van Lorenz dokter Gothe
roepen, omdat de oude Neuhaus een, zwaron aan,val
van benauwdheid had gehad. Uitgeput zat de oude
man in zijn stoel, toen de dokter kwam.
Deze gang toen het noodige was verricht, op det»
rand van de tafel ritten, liet zijn beenen schommelen..
Zijn kleine, verstandige oogen keken scherp van on
der de borstelige wenkbrauwen en zijn neus wa3
zeer rood.
„Mijnheer Neuhaus," zeide hij, „in den Koude-n
Grond zijn zachte, goede stoelen met kussens en arm
leuningen, zooals een zieke man die noodig heeft. Zoo
liet ik er mij een bezorgen,"
De zieke gaf geen antwoord.
„En een verpleegster, een verstandig, geschoold per
soontje liet ik mij door mijn rijken schoonzoon zen
den," ging de dokter bijna loerend voort.
Weder 'zeide de oude niets. Hij keek voor zich neer
met een zinnende uitdrukking op zijn bleek gelaat,
als moest hij zich in zijn herinnering terugroepen
waar en wanneer hij dergelijke wenschen, gelijke hoop
en verwachting had gevoeld.
„Voor een goeden slok wijn moest mijn rijke doch
ter zorgen," begon de dokter opnieuw ,en in zijn
stem was een lichte ergernis, „een gezonder en zon
niger woning zou ook geen schade doen. Wat duivel,
men geeft toch zijn meisje niet weg, zooals men een
ouden schoen weggooit, waarop 'n Jood zelfs geen bod
meer doen wil."
Albrecht Neuhaus hief het hoofd nu op en lachte.
Een fijn, lachje vol zachte ca zelfvergeten schalks
heid. ..NVat wilt u?" zeide hij. „Zij hebben mij niet
lang gevraagd, die twee. Wanneer jeugd en liefde hut»
handel afsluiten, staat het niet aan een ander om
den prijs vast te stellen, ik weet we!, dat mij:: Liezel
zich niet te goedkoop geeft." Hij lachte sterker en
inniger, als zeker van zijn geluk.
De dokter keek hem lang zwijgend aan. Dr.i» zucht-
