llltllll liiiis-
Rona
Cacao
Be Molen van den Kouden Grond.
1)8
voor
Woensdag 21 Augustus 1912.
56ste Jaargang No. 5168.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dlmdag-, Woensdag-,
Donderdag- en Zaterdagavond. Bij Inzending tot 's morgens
are worden ADVERTENTIEN In het esraiuitkomend nummer *e-
jlaatst. INGEZONDEN STOKKEN éen dag vroeger.
Bureau Laan 53 4.
interr. Telephoon \o. 2«>
Uü@6v^rs: TRAPBftW Sc Co»
Prijs per jaar f 3.Franco per poet t 3.60.
Afzonderlijke nummers 6 cent
ADVERTENTIEN van 1 tot 6 regel» f 0.25; iedere regel meer t Cent
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
RECLAMES.
Prijzen van f45.
Z90 ZIET EEN BUS
VAN HOUTEN'S
ER UIT.
Met volle gerustheid
kan aan het publiek de
beoordeeling van dit
fabrikaat worden over
gelaten.
5 1 Kg. 1.50
- 0.80
«/4Kg. 0.421
-0.18
103
3013
5490
S26I 10994 13
545 1
,772 18660
115
46
495
277 11017
577
916
690
117
54
501
289
25
582
926
741
152
59
541
389
30
664
950
747
192
64
583
470
51
770
984
913
217
65
632
475
194
797 16011
919
219
76
732
504
205
829
91
985
293
101
748
561
222
877
100 1
9047
310
106
797
591
239
916
108
70
497
123
840
795
318
986
134
122
547
139
876
808
374 14077
250
127
587
156
891
880
510
78
267
190
590
219
923
881
557
132
371
229
625
281
996
900S
640
239
461
267
711
31S
6035
17
668
245
477
290
801
339
37
48
729
250
490
333
819
340
109
52
764
254
5S9
399
1015
353
192
126
771
261
590
541
69
384
265
186
784
301
634
655
188
405
297
208
794
314
688
734
225
455
321
249
845
440
694
801
22S
504
371
2*5
933
469
873
803
252
650
382
298
971
478
S89
808
288
653
420
310 1
2015
481
895
816
340
750
462
393
21
508
942
819
431
798
475
420
48
564
988
880
439
827
483
477
74
690
7011
944
512
982
499
482
'82
755
36
996
528
4080
621
507
145
802
42 20063
580
94
630
519
197
837
46
65
611
110
636
528
223
91S
SS
115
644
140
649
541
274
945
126
129
648
162
662
627
277
956
130
179
655
224
781
832
282
979
205
238
733
387
826
899
373
994
359
268
755
458
903
934
386 1
5009
360
295
761
493
935
937
460
19
444
325
918
498
7064
939
428
21
496
351
919
536
86
946
'536
35
497
355
974
537
99
956
676
52
520
416
978
575
129
991
729
75
635
432
993
619
143# 10069
750
89
668
475
2014
637
167
136
776
183
677
552
147
654
201
182
S15
187
712
626
152
740
219
194
895
209
750
660
277
745
245
257
914
248
815
673
327
752
282
264
919
320
994
716
409
793
403
268
961
375
1S007
799
446
817
423
332
983
378
47
804
447
844
545
354
984
386
83
882
476
897
561
367
13087
393
86
884
511
987
630
383
126
403
157
935
583
5094
658
406
214
417
204
977
596
164
688
412
321
460
205
998
700
174
818
439
345
509
253
719
243
880
564
350
544
258
729
255
888
626
429
605
278
895
352
908
689
443
631
3S3
899
391
955
713
453
654
442
909
398
8040
870
484
660
461
911
455
173
915
485
664
492
J 948
458
203
981
513
694
5S3
ST. MAARTENSBRUG-
Naar wij vernemen zal de rederijkerskamer „On
derneming-" alhier met de aanstaande kermis opvoe- l
ren heit tooneelstuk „Weldoeners der Menschheid".
ARRONDISSEMENTS-RECHTBAXK TE ALKMAAR.
Zitting van Dinsdag 21 Augustus 1912.
I' i Ispra k en
Hmdrïeus II. P. N. Den Helder, mishandeling, f 8
of 8 d. li.
Keeltje. II.. huisvr. van ,W. Koole, Den Helder,,
misli., f8 of 8 d. li.
Johannes W. E., Schermerdijk. Oudovp, eenv. be-
leed.. f 5 of 5 d. h.
Pieten* K.. Hoogkai-spel, verduistering, niet bewe
zen, vrijgesproken.
L. Tiet, Grootebroek, mish., f 5 of 5 d. h.
DE UITSLUITING BI J DE FIRMA ASSCHER OP-
Na een vergadering.
van twee tot acht uur
directeur Dr. Sehcij 1c Iioorn, die gaarne verdere in
lichtingen geeft. De aangifte moet schriftelijk geschie
den in een eigenhandig schrijven vermeldende jaar en
datum van geboorte, welk onderwijs gevolgd is en
waar en wanneer zij in fabrieken of boerderijen, (met
name te noemen) in de kaasbereiding werkzaam zijn
geweest.
Dr. L. T. G. SCHEU
KEN AFRIKANER OVER FRIESLAND.
De heer Berlie Keet van Humansdorp (Zuid-Afrika
die in Amsterdam studeert en tijdelijk in de ouderlijke
woning vertoefde, schreef onderstaand artikel in de
Be-Echo en Humansdorp Boeren vriend".
Holland is maar klein. Friesland is natuurlik nog
kleiner, maar kleine dinge is dikwels die interessant
ste en leersaamste. kleine handjesvol mense die dap
perste.
Toe 'n egle Afrikaanse boer in Amsterdam op be
zoek was en mij vra om met hom naar '11 Friese
gisteren duurde, hadden, gisteren de heeren Henri Po- vee-boerderij te gaan kijk. het ik die uitnodiging "inct
iak, voorzitter, en Jan \an Zutphen, secretaris van ?cn, aanguneem. Hier was 'n kans 0:11 iets l<f je r
den Algemeen,en Diamantbewerkersbond, een onder- jin 11 land die wereldberoemd is vir sij vee «1 soo's
riirma Asfinher Hert conflict eindigde geskiedenis leer. vir nog baaie
geskiedenis leer. vir nog baaie ander dingo ook.
Daar is min dinge wat 'n Afrikaner so veel l>elang
in stel als booderij en tereg ook. want so's ons Eerste
Morgen zal de fabriek weder geopend worden en MWrtjr so dikwels geseh hei, die toekomst van
arbeid worden hervat. l""d Atl?ka han« d|t' ondernerauigi^t van onse
houd met de firma Asscher. Het conflict eindigde
daarop en de uitsluiting werd onmiddellijk opge-
de arbeid worden, hervat.
EEN ZONDERLING VERHAAL
Gistermorgen vervoegde zich de 15-jarige H. Schou-
boe re af.
'n Reis door Holland l>oei altijd 'n mens s'n aandag.
«jistermorgen, ver voeg ,u,e z«wii uc id-j<ui6» xx. w.
ten, wonende 3e Oosterpark&traat te Amsterdam aan Pf>i"tij keer «jeuk jij die land is'vervelend eentonig^
het politie-bureau te Watergraafsmeer, en deelde het P waar - maar dah roep jij weer uit; Won-
volgende mede. dfiriike land hierdio!' Ons kan gemaklik en souder
Terwijl ik in de Kruislaan aan het teekenen was, vrces 0111 ie'engespreck te word. beweer..Daor is
kwam'een ongeveer 20-jarig persoon bij mij staan en £cen Jan<i so's Suid Afrika." Maar van Holland kan
vroeg mij of ik spknmeerde. Nauwelijks had ik ge- n me°s dil nog veel eerder seh.
antwoord, dat ik slechts wat teeken.de, of ik ontving Yan Ams'
met w.n hard voorwero een klap op 't hoofd. Hierop afwisseling
Van Amsterdam na Friesland is daar la me] ik veel
,t HiPiwn ai wisseling in die soort van veld. Sandworelrf. bos-
met een hard voorwerp een klap op TO~n-iiden wereld, polders, prachtige weivelde, hei en duine vjicg
greep hij mijn rijwiel en T fL OD 'n mens deur met vér&asende snelheid, als 'n mens
Toen ik hem dit belette, richtte bij ee dit vergelijk met (lie snelheid van onse dappere trein
en zei: „Zeg niets, hoor. U*t angst liet ik t;
ficti los on de aanrander reed er zoo snel mo-
mij
Ijc uit die Baai hierheen.
Die slote en kanale die Holland' kenmerk is daar
in hulle duisende. Hulie is die heinings van die land
OUDESLDI8. Q dres die rustige vee perboer nie om o er hulle te spring
Een door vele ingezetenen omler^ei^ aare*. HulIe vorm dk. nctwerk van waterwege ^am'.aogs
r»,ido«iui« tciciomseh aan te sluiten. vrag- en plesierbote van Holland vaar. Dit luk
alsof 'tT mens maste in die strale sien en scile ij»
zal aan. den Raad worden ingediend.
W IKKINGliN
Zaterdagavond werd in een vergadering ten huize die velde En die windmeulens wat doen huiler Hiüte
van den heer N. Kok, café Aurora, definitief besloten is <he hart van die land hulle onderhou jdxe ei --
tot, oprichting van eene Coöperatieve Aankoopvereem- culasie van die v»n n bo n, n hn~-.-i-
ging te Wieripgen en traden 32 personen als lid toe.
Voorloopig zal alleen besteld worden murwe lijnkoe
ken en slakkeiyneel.
VAKSCHOOL VOOR KAASMAKERS TE HOORN.
Blijkens een advertentie in deze oourant is er ge
ler van 'n la'e na- 'n hoc'o vlak
so<lal dit in die se© kan vloei want Holland Jeh la'er
dan idie see. Van alle lande, het die Hertog van Alva
geseh gedurende die Tagligjarige oorlog, lelt Holland
die naaste na die hel
Na 'm reis van meer dan vier uur kom ons in
Leeuwarden, die hoofdstad van Friesland, aan. Wat
,J 1 ,c ,.on ,i„ tuc nooiusiaa van rnesianci. aan. war
tegenheidtol aaggifle voor *n ito raism fan do <|ado|i|k daar di(. meW(, en
\aksoliool voor kaasmakers Ic Hoorn. De thcore.i.clu h.._wtanMl5 di, R„„:„Ke,„
40üste Staatsloterij.
3de KLASSE, 2de TREKKING.
HOOGE PRIJZEN,
f 25000: 12276.
f 2000: 5317
f 1000: 12010.
f 400: 16640.
f 200: 11036 11776.
f 100: 704 820 9834 16303 20953.
Binnenlandsch Nieuws.
reeds minstens één jaar in
hoofdkapsels van die egte Friese vrouwe. Baaie van
lessen zullen van half Sept. I01 half MaaiUa (jk j-ap^jg gaan van g.-slag .tot ges lag en kos '.1 lied
Rijkszuivetconsnlent op Maandag- cji .1 klompie geld. Dit moet snaaks wees om hulle te sien
dag van 24 uur worden gegeven. Het s h gq glinster in die sonlig. van 'n hoe gebouw af.
bedraagt voor ieder f 5. te. wijl onvermogende 1^ - - \{aar ons het nie lang in Leeuwarden vertoef nie.
1 lingen op verzoek vnjgesteld kunnen worden. De 1 - 'n stoomtram js ons gauw uit na die rigtiig
dingen moeten op 1 Öct. minstens 1/ jaar oua zj van ^jarssum 'n dorpie waar Sir, Alma-Tadcma, die
AA~ - een kaasfabnek werkzaam i)Croc,nde s]dIder dk nou die ander dag ^tonVe is,
ore was. Hier in die omtrek is baaie veeboerderije
Lvi x- x.x - - n maar ons het na één van die beste gegaan, eswaixai
anoop daarvan kunnen zij een diploma behalem U<»k met -n bricf van jntroduksie.
-jouwebjke personen, die bekend
kan dit één van die beste Friese veeboerde ije
wees r Dit lijk so eenvoudig. Bij die huisdeur werd
nicvov fint fie- eeheelie massa tn toenooraer oi loaiwiuaw 008 ontvang deur 'n jong kerel van ongeveer dertig
i--- ^>1.
bij d'e laatste verhuring, toen, de opbrengst r 87 1 was. voiu w-n u
zijn geweest en gedurende het schooljaar 1 Oei. 1912
igi ao «iorvt 1013 4n Vnaïfnhriek werkzaam zi,n. Na t
DIRKSHORN.
Bij de op 20 dezer gehouden openbare verhuring voor* mannelijke en
in het, lokaal van, den heer S. Brommer alhier, ,rw4t i.-nn.srr
toeboorder of toehoordster d© theoretische lessen te
m.r vS op-'de'boerxterij. Ml *2* ®ïUkk!.u??.^
de ianderUdn toebehoorende w de Ned. Herv. Dia- gelegenheid kennis, van het vak op Je, d^n, eb
Fehilieton.
23.
meester, zoodra alles bezorgd is, gaan we met elkaar arbeid. Ten slotte richtte hij zich op en. wenkte kort
bidden,." Zij streek zacht over hex witte dek en liep den kistenmaker. „Daar Ulrich, neem hem de maat.
op haar teenen naar buiten. En eer zij de deur Maar niet te krap. Die groeit na zijn dood nog. tl ie Vrüu weeL
sloot, wervelde een windstoot haastig naar binnen, schoolmeester. Bij zijn vader was dat ook zoo heeft het
J- - "J* «1.a nor.fi
Toen het lijken vrouwtje Beth zachtkens naar de
deur der sterfkamer ging, hoorde zij daarbinnen spre
ken, als waren, er twee met elkander aan bet woord.
Zij luisterde een tijdlang zonder er iets van te begrij
pen. Maar toen zij eindelijk zonder kloppen binnen
trad, was alleen, Heinrich Neuhaus daar. Want va,n
dien anderen kon men toch moeilijk meer spreken.
De kreupele had1 zich een stoel voor de tafel ge
schoven ,en daar zat hij, het hoofd over een blad
papier gebogen, waarop noten, stonden.
Hij keek op, toen de vrouw binnentrad, en zijn ge
laat was opgezet van het weenen. Beth knikte
een stommen groet. Al was zij een zeer spraakzaam
vrouwtje, zij bemerkte toch heel goed, wanneer het
tijd tot zwijgen was.
Op haar behoedzame manier liep zij den levende
voorbij naar het bed van den doode, en het was niet
best te onderscheiden of haar behoedzaamheid dit
maal den doode of den levende gold.
Hoe de doode haar binnenkomen opnam, was niet
te zien, maar Heinrich kreeg trillende lippen, net als
een kind, eer het begint te weenen. En dan stond
hij op en ging naar de kamer.
Beth keek hem achterna, naar de deur, streek
langzaam met haar hand langs haar neus en zeide
luid: „Dien pakt het hard aan."
Dan trok zij een stoel naast het stille bed, vouw
de de harde handen, snoof een weinig en begon te
bidden: „Lieve God, heb medelijden met den school-
meester." Maar zij kwam niet verder, de wind schudde!
en plukte weer als woedend, aan de ramen en deu
ren.
Toen zag zij zwijgend naar den stillen man, die de
deuren van deze onrustige wereld achter zich had
dicht gemaakt.
Zij begon er over n,a te denken, hoe het mogelijk
was, dat zulk een klein gaatje in dat bleeke hoofd,
nu 5.1 dat ajonge leven, dat vioolspel, die vriendschap
met den kreupele en den dominé. het orgelspelen
in de kerk en de heele sehoolhouderij had doen op
houden.
Heel onmogelijk kwam haar dat op eenmaal voor,
dat dit eene schot den schoolmeester had geveld.
En plotseling viel het haar in dat er geen dokter aan
dit bed had gestaan, en dat er nog veel te doen jvas.
Zij stond op en boog zich over bet bed
meester. Die ziet vanzelf, wat ik den burgeineesie*
lang en breed in het latijn heb moeten vertellen. Ja,
God weet het, van binnen, juist van binnen, daar
den schoolmeester gezeten. Die ligt denx
niet als een gewone zelfmoordenaar."
Zij keken nu alle drie naar den stillen man. die
geen ja en geen neen zeide op alles wat er over hem
c-n zijn lijden werd gesproken. Bewegingloos bleef zijn
bleek gezicht dat door den donkeren baard werd om-
„ga nu
die haar bijna den klink van, de deur uit de hand is een erfstuk."
rukte. i De kistenmaker keek den dokter vreemd aan. Maar
Zij zag, hoe het blad papier van de tafel werd op- uit het roode gelaat van den ouden dokter keken
genomen en op het bed werd neergelegd en zij de oogen niet zoo, alsof hij gekheid verkocht,
begon te mopperen, dat de kreupele met zulk weerEn Ulrich nam de maat ruim, schreef alles in zijn
de voordeur had opengelaten. Het blad papier liet boek en reikte ddt aan den dokter over: ..Wanneer f>even en de handen lagen vreedzaam gevouwen, op
zij liggen. t ik n,u overal twee duim bij doe is het wel goed zeker r ot
i vroeg hij.
Op den grauwen namiddag trad dokter Gothe deDe dokter knikte zonder te lachen, bijna moede
kamer binnen, i met het hoofd en zeide: „Maak vlug voort, Ulrich,
De burgemeester was er bij en ook de oude Beth, bet is nu geen weer voor dooden."
de dominé en Ulrich de kistenmaker. I Toen zette Ulrich zijn pet op"en ging.
Deze vier stonden stil om de tafel, toen de dok-1 De dokter ging aan tafel zitten en schrtel een
ter op het bed toetrad. i bewijs, dat hij aan den burgemeester overgaf.
D© burgemeester keek niet anders dan gewoon-j „Ziezoo, burgemeester, daar hebt u het noodige.
lijk: zóo, als was hij tegen elke omstandigheid in, helWij kunnen, morgen wel verder afhandelen. Het is
on n]« kon niets hem verrassen. I vandaag feestdag. Ik dank u."
De burgemeester keek naar den doode en zeide met even ingesluimerd ziet en njet zeker is of de slaap
breede stem: „Dus zelfmoord wegens ongeneeslijke ree^s diep genoeg is, of dat zij door een verschrikt
ziektestemmetje zal worden teruggeroepen.
De dokter maakte een beweging met het hoofd, Maar haar riep niemand.
zoodat het lange haar hem over het voorhoofd viel. De_ beide mannen stonden zwijgend naast den da©*
„Juist." zeide hij, „juist. Hier is eenige eomplcca- de. Na langen tijd zeide de dokter, en het was, als-
tie, het is geen gewoon geval. Het pathologische i/n of zware zucht achter zijn woorden aanklonki
psyche, deze psychose weet ge, en daarbij hereditaire "O lappensnijdersjongen
belasting, neurasthenische verschijnselen, neuropathie,
wat hypochondrie kortom, dat schot in zijn hoofd
is het minste."
leven opgewassen en als kon niets hem verrassen.
De dominé had angstige oogen, die groot en on
rustig den dokter im al zijn bewegingen volgden.
De handen in de zijden stond Beth met een ern
stig ambtsgelaat, bereid, nader te komen als haar hulp
begeerd werd.
De kistenmaker krabde zich met zijn saamgevou-
wen maatstok zoo nu en dan het hoofd, en keek daar
bij de kamer rond of het ameublement, dat hij vóór
jaren akU het schoolhuis had geleverd, uog in goe
den staat was. Hij was zich als een nuchter en helder
ziend mensch volkomen bewust, dat zijn rol in de
schoolmeestersaffaire niet beïnvloed werd door het
resultaat waartoe de dokter zoo aanstonds zou ko
men. Of degeen die daar lag uitgestrekt, om de een
of andere ziekte was heengegaan, het liet hem koud
'het laatste houten kleed had: hij in elk geval noo-
dig.
Dokter Gothe hing zijn slappen hoed op de punt
van de bedstededeur, dan wreef hij zich de handen,
als wilde hij ze lenjg maken en boog zich over den
doode. Dezen was het blad papier midden op de
borst gewaaid, zoodat het daar lag als des hooge-
priesters geheimnisvolle schild.
De dokter had in zijn kleine, vlugge oogen, ge
zicht voor zulke dingen. Hij nam het blad, keek er
naar en stond stil, heel stil met een zenuwtrekken
gelaat. Maar omdat de anderen slechts den
«teen nlaagde hen de nieuwsgierig-
het witte dek.
„Beth," zeide nu de dommé heel zacht,
heen en laat ons beiden met hem alleen."
De dokter knikte, zonder om te zien en het vrouw
tje knikte eveneens van den een naar den ander.
„Ik .weet het wel," meende 'zij. dan hoofdschuddend,
„de heeren willen met hem bidden ik ga dade
lijk."
En zij trok en streek nog even aan het dek
van den doode en ging dan, de deur zacht dichttrek
kend als een moeder, die haar rusteloos kind nu
De dominé knikte en vroeg: „Hebt ge gelezen?"
Toen trok de dokter het papier uit zijn zak. vouw
de het langzaam open en keek lang daarnaar.
j h„r_ „Requiem van Wolfgang Amadeus Mozart." stond
De domttie keek veraonde^. daar en eronder met potlood geschreven, een versje:
gemeester rustig en vast naar den dokter.
„Zoo, zoo," mompelde hij; dan nam hij zijn hoed
van tafel en ging met ernstigen. korten groet naar
zijn stamtafel in Het Lam, die hij voor dit dienst- i
bezoek zeer tegen zijn. zin had (moeten verlaten, j
Beth wachitte nauwelijks 'tot de deur achter den
burgemeester gesloten was. Dan trad zij op den dok
ter toe en legde hem vol ijver de harid op den, arm. i
„Niet waar dokter, hem heeft ook nog wat anders
1i.i c^h-fwimeester? Aan dat gaafje
Liefde, die zich dood heeft getreurd.
En die voor het gemarteld hart
Rust zocht in het bevrijdend graf.
Toorn hem niet, dat hij het verkeerde deed.
Eenmaal wil ik in den dood u zeggen.
Wat ik anders njet zeggen kon:
Houdt dit hart op met slaan.
Dan stierf voor u de'trouwste man."
Het schrift echter en ook de dikke streep die er
in het
broeden rug
heid, wat er wel met dat papier gebeuren zou.
Slechts de dominé deed een stap vooruit.
Dokter Gothe vouwde het blad samen en stak het
»u. in den borstzak van rijn jas. waar ook het bekende, knikte langzaam.
School- zwarte boek zat. Dan ging hij verder met zijn stilien
1ieuiiSC!S?t1g^?ven,'"Het"i"»ii gaatje ouiler stond, «aren verbleekt door tranen.
MSweUJ^ ïoo»r dan een erwt. Hij moet bepaald Ia de kamer werd geen gduid vernomen Slecita
nauweiijKs n.nv.. <«.had zekeel geheim. buiten de wind en in het bed van den doode zoo
zoodat Niemand het heeft kunnen merken. Zijn zieke nu en dan een zacht ritselen. Want hij lag op frisch
zooaat nieuw v sr(^,(x „oed gedaan." roggestroo, de schoolmeester. En wanneer iemand
opgewonden, en de geaderde wangetjes dood is en op stroo ligt en een doode moeder heeft,
wtSa rooder, de be.dere oogen levendiger nog
^De dokter streek zich het haar uit het gezicht en
„Kijk,"
zeide hij, „Beth is knapper dan de burge-
derkanden het laatste bedstroo in orde houden.
Wordt vervd'g"'