Schagcn aangewezen.
Wegens het vergevorderd uur werden verschillende
overgebleven punten van de agenda tot een volgen
de bijeenkomst uitgesteld.
POGING TOT VERGIFTIGING.
Gisteren werd gevangen genomen Antje Philips, 38
jaar. huisvrouw van ft. Abbing woner.de op Lombok on-
der Assen, verdacht van zich voor «enige dagen lo
hebben schuldig gemaakt aan pog'ng tol vergiftiging
van haren man. door bi het eten i' boonensoepj "een
hoeveelheid vergiftige l>es!anddoelen ie mengen. Maar
echtgenoot, dit bij het eten bemerkende, ging er mede
naar een dokter om het te late-n onderzoeken, Üie
hem aanried de justitie ihicrvan konnis te geven.
Omtrent de poging tot vergiftiging op haar echt
genoot op Lombok onder Assen, waarvan Antje Ph..
huisvrouw van B. A. verdaolit wordt lezen wij nog het
volgende in ,de „Asser Ct.' van Zaterdagavond,
De verstandhouding tusschen man en vrouw laat
nornl wat te wensehen over. Antje Ph. zou al eens
tcg 11 Boelof gezegd hebben, dat zij „ten eeuwige da go
niet bij hem blijven won.' Kortweg zij wou van haar
echtgenoot J}L A. zelf deelde o.a. mede, dat zij' '1 op
't huisje gemunt had. Bij een notaris hier ter stede is
n.1 opgemaakt, dat degene die 't langst leeft van 't
echtpaar in het bezit van het huisje, waarin zij hun
In!rek hebben, zou komen.
Dinsdag nu zou de vrouw van een stuk spiegelglas
hetgeen in lieslag genomen i$, kwik gekrabt hebben. Dit
werd in de soep gedaan en den man voorgezet. Toen,
ol vond deze de soep allesliehalve lekker en vroeg zijn
vrouw o.a. wat er toch in lag.
„Och. dat zal zeker stof zijn", had zij geantwoord.
Op' 't land werkende dien middag, had de man zich
niet erg wel gevoeld, maar den volgenden dag word
weer van de soep gegeten cn toen A. nog steeds dat
„vuile goedje" daarin vond. heeft hij de soep mee
naar 't land genomen en ze een buurman laten zien,
mol de vraag: „zou dat Ook kruit kunnen zijm i.
W>J neen", was 't antwoord, „kruit is blauw, maar
;t kan wel kwik zijn, ik Zou er eens mee naar den
dokter gaan."
Toen A. zijn voornemen tc kennen gaf met de
soep naar den dokter te gaan. moet de vrouw nóg
getracht hebben hem de soep afhandig te maken, het
geen niet gelukt is.
A: ging naar dr. Groenewcgen hiet de soep. en deel
de dezen de toedracht der zaak' mee, waarop A. aan
geraden werd zich tot den officier van justitie te wen
den. Met geval kwam in onderzoek met het bekende
^schijnt er inlusschen goed te zijn afgekomen,
gistermiddag toch was hij in 't rechtsgebouw aanwe
zig wel niet als anders nog (de medicijnen had ?uj
bi 'den zak), maar 't zou weer in orde komen.
HOOGWOUD.
Zondagmorgen had in het kerkgebouw alhier de
bevestiging plaats van den nieuwen predikant bij de
Ned. Herv. Gemeente alhier. De heer Ds. Van Leeu
wen te Aartswoud leidde den nieuwen leeraar in.
's Namiddags 1% uur deed de heer Ds. P. G. Dij-
kema zijn intrede. Z.Ew. hield een flinke rede en hij
hoopte, dat de gemeente en de predikant samen mo
gen werken tot heil der gemeente en eindigde met
een woord van dank aan zijnen bevestiger, den beer
Ds. Van Leeuwen, aan den Kerkeraad, Kerkvoogden,
en aan de gemeenteleden voor de belangstelling bij
zijne bevestiging en intrede betoond.
VALKOOG.
Naar wij vernemen heeft de heer G. Boontjes te
Groenveld zijn, huis en erf uit de hand verkocht aan
de heeren, Gebr. J. en M. Slot.
ERNSTIG AUTO-ONGELUK.
Te Maaseylc, dicht hij de Hollandsche grens, had n
zeer ernstig auto-ongeluk plaats. Doordat een baud
vau een auto sprong, reed het voertuig tegen, een
boom, met, bet noodlottig gevolg dat van de inzit
tenden twee meisjes werden gedood en moeder en
chauffeur levensgevaarlijk gewond werden.
heerhugowaard.
Men verzoekt ons te melden, dat de aangifte van
leerlingen voor den, Landbouwcursus nog openstaat
tot. 1 October a.s.
WIE RIN GEN. „T
Naar wij vernemen zal op 5 October door bet Vaan
del-comité de uitreiking van het vaandel aan de Har-
mouw plaats liebbeu, In de ooncertsaal Concordia van
den heer .Tb. Bruut, en zal met bet oog op het gioot
aantal milde gevers aan dit geschenk, een tweetal
uitvoeringen gegeven worden.
WIEREN GEN. j
Voor rekening van 60 leden onzer oaderafdeelang
öer V P.N. werden jl. Vrijdag op de Amsterdamse
eierenveiling geveild 5746 kipeieren en 50 eendeie-
ren. De hiervoor vërkregen prijzen waren zeer goed
en, varieerden roor de kipeieren van f 4.0 tot en
met 6.70 per 100 stuks en voor de eendeleren
f 4 per 100 stuks. Aan schoon gold zullen de lodon
voor de kipeieren per kilo ontvangen f 0.8o; dat
is voor. eieren van 15 in een kilo 5.62 cen,t per
stuk, van 16 in een kilo 5.31 cent, van 17in -een
kilo 5 cent per stuk. van 18 in. een kilo 4.72 een
van 19 in een kilo.4.47 cent en van 20 in een kilo
4.25 .ent, per stuk Aan de veiling was veel vraag
naar versche eieren en zwaar jong en oud slacht-
gevogelte.
WIERINGERWAARD.
.Tl. Zaterdag- is door Dijkgraaf en Heemraden aan
besteed het krooswerk in den polder Wieringerwaard
in 6 perceelen.
Ingeschreven werd als volgt:
Perc. 1 J. Bakker. Barsingerhorn, voor 1 -J.ou
perc 2 D. Bood, Barsingerhorn, voor f 24; perc. y
K. Bakker. Barsingerhorn. voor f 24; perc. 4 J- Kei
zer. Barsingerhorn, voor f 25; p®JC- 0
Barsingerhorn. voor f 29; perc. 6 K. Bakker, Bar
singerhorn, voor f 25.
1>R. KUYPER. ,r
Ben ik goed ingelicht dan zal dr. Kujper-- vers»-
leert de Haagsche medewerker der Middelb. Lit.
thans uitvoering geven aan een reeds lang door hem
gekoesterd plan om een groot theologisch te
laten verschijnen, dat voor aljn discipelen als t».re
zijn testament zou vormen.
Naar^De Rotterd. verneemt, heeft het bestuur van
de centrale antirev. kiesvereeniging m het district
Ommen voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer
in de vacature-dr. A. Kuyper als voorloopige candi
ctaten gesteld de heeren mr. J. A. de W:üde, te
♦s-Gravenhage, prof. mr. P. A. Diepenhorst te Am
sterdam, mr. H. van der Vegte, te Zwolle, dr. C. E.
Schot Czn., te Hnrdetvberg en. O. Smeenk, te Arn-
De definitieve candida-atstelling heeft plaats in de
vergadering van de centrale antirev. kiesveTeeniging
op a.s. Vrijdag.
Aan Het Volk wordt gemeld, dat een zekere groep
Christelijk-historische kiezers in het district, Ommen
mr. J. Verkoutercn, te Amsterdam, c-andidaat zal stel
len, ook dan nog, indien do Chr.-Hlst. Kiesvereeni
ging met een coalitie-groep medegaat,
Den" heer Verkouteren echter is, zoo wordt bericht,
van dit voornemen i*>g niets bekend.
NOODLOTTIG SCHOT.
Te Niesseroord, gemeente Midwolde, ging Zondag
morgen vroeg de 19-jarige Jan van der Veen met
liet geweer het veld in om te stroopen. Hij viel m
een kuil, het geweer ging af en trof den jeugdigen
strooper zelf. Deze is aan de daardoor verkregen won
de overleden.
SCHATTEN IN ZEE.
Het Engelsche stoomschip Lyöns is van den zo
mer op de kust van Terschelling weer bezig geweest
met pogingen om de schatten van de Lutipe, in 1789
daar gezonken met 1,217,000 aan gond, zilver en
munten aan boord, boven te brengen. Het stormweer
van de vorige en deze maand heeft het werk onmo
gelijk gemaakt, zoodat de Lyons zich in de haven
van Terschelling moest bergen. Maar met het betere
weer is het hervat. Men hoopt, als het kalme weer
nog eenige weken aanhoudt, veel van den schat
boven te brengen. Bij vorige pogingen Is er in, het
geheel voor ruim 100,000 bovengebracht.
OUDE MEDOKk*.
De heer S. Snel. hoofd der school te Zijdewind in
deze gemeente, is benoemd tot onderwijzer hoofd, van
den landbouwwinteroursus te Alkmaar.
OUDE NIEDORP.
Maandagavond gaf het Predlk-zangkoor „Vivia'" van
Heerhugowaard, onder leiding vau dan auteur, den
heer Ds. Broekema, in het Ned. Ilerv. Kerkgebouw
alhier een voordracht met dramatisch zangspel, over
het leven van Dr. Maarten L11 Uier, de groot© Reforma
tor van zijne geboorte tot zijn huwelijk met Jonkvr.
G. van Bora. Deze voordracht werd slechts door pl.ni.
35 personen bijgewoond. Toch hebben de thuisblijvers
iels .verzuimd, want hel zangspel alleen was hel be
zoek wel waard.
LANDBOU WHUISHOUDONDERWI,JS TE WIN
KEL.
Met verwijzing naar eene in deze courant voor
komende advertentie over een tweeden cursus in ko
ken, voedingsleer en landbouwvoordrachten voor ge
huwde cu ongehuwde damesmelden wij het volgende
ter toelichting.
De eene week worden de lessen in koken on voe
dingsleer gegeven op Woensdagmorgen van 91/2 uur tot
12 uur, terwijl de andere Woensdag eene landbouw
voordracht wordt gegeven van l',-> tot 3 uur. De duur
van den cursus is vanaf heden lot einde April, waarvoor
een schoolgeld van f 10 zal worden geheven.
NAAMPIE.
Do tijd van, Toette k 00, van Annemie, Mar gr eet en
Aapje
Is lajig voorbij. We volgen nu het voorbeeld van
het Haagje
Zoo'n na^wnpie op een. y-tje klinkt zoo fijntjes, zoo
coquetjes.
Ma,rie, ChriBtien, Jacoba, Anna, Mina is niet netjes.
We zeggen liever Mary, Cobi, Annie, Tini, Mini,
En Kitty. Nelly, Wimmy, Elly, Florry, Lotjtl, Stini,
En Jet is veel te burgerlijk, fatsoenlijker is Jettie,
En Jenny, Molly, Henny, Dolly, Fanny, Anny, Hetty,
En Maggy, Rosy, Tilly, Grietje, Lizzy, Madzy, Corry,
En Bini, Carry, Ernmy, Betity, Sally, Soezie, Dorry.
Een jongen, beet geen Hein, maar Henny. Jan, is
plait; zeg Johnny,
En Willem dat moet Willy zijn, en Toon natuurlijk
Tonny,
Gijsbert wordt Bertie, Bonnie staat voor... drom
mels ja hoe hiet die?
Gelukkig nog dat Piet voorloopig Piet is, en niet
Pletde!
Al wat uit EngTa,n,d koinit is chic. Ja juist, maar
je vergeet.
Dat dèar de waschvrouw Mary, en het vischwijf
Kitty heet!
RAAD VAN WARMENHUIZEN
Vergadering van den Raad ©P Maandag 23 Septem
ber 1912, des voormiddags ten 10 ure. Voorzitter Bur
gemeester Blom. Afwezig de heer Barsingerhorn, we
gens ongesteldheid.
Na opening volgt lezing der neuten, die worden
goedgekeurd.
Ingekomen is: le. mededeeling van de Woningbouw
vereeniging met bij behoor eaide bescheiden, om een
gaarne wordt aanvaard, en dat voorloopig benoodigd
is 638 vierk. Meter grond; 2e. verzoek van dezelfde
vereeniging met bei behoor en de bescheiden, om een
voorschot van f 7000 voor bouwkosten van 6 arbei
derswoningen; 3e. verzoek van. de Tuinbouwvereeni-
ging De Noord, om ten dienste van, den landbouwcur- 1
sus over een schoollokaal met vrij vuur en licht te
mogen beschikken; 4e. verzoek van den heer W. Gu
ther Jbz.. om een stukje berm bij de wipbrug in
erfpacht te mogen ontvangen, met de bedoeling 0111
te voorkomen dat het wordt volgebouwd met boeten
-of schuurtjes; 5e. verzoek van den heer Jn. de Groot,
om het stuk land, door wijlen zijne moeder van, de
gemeente gehuurd, het laatste huurjaar in, gebruik
te mogen nemen,; 6e. een verzoek van eenige belas-
tingbetalenden om eene bespreking te mogen hebben
over de regeling van, den Hoofdelijken Omslag; 7e.
eenige reclames tegen dien aanslag in den Hoofdelij
ken Omslag-
De 2e suppletoire begrooting dienst 1912 is door
Ged. Staten goedgekeurd.
Namens B. en W. wordt voorgesteld om in de sa
larisregeling van de onderwijzers de opklimmingen
voor onderwijzers met verplichte hoofdacte analoog
te maken met de opklimmingen voor de andere on
derwijzers. Goedgekeurd.
Daarna volgt de behandeling der begrooting voor
1913. De eerste post voor uitgaven, lokte al discus
sie uit. Dat is nl. de jaarwedde van den Burge
meester. B. en W. stelden voor, dié van f 600 op
1' 700 te brengen.
Voorzitter zegt, dat hij evenveel salaris kan krijgen
als hij hebben wil.
De heer Sta,degaard vindt dit heel %treurig, omdat
het geld is van de gemeente en, de gemeente moet het
betalen. En hij vraagt zich af, welk werk de Burge
meester heeft
Voorzitter merkt op, dat de secretaris ook verhoo
ging krijgt. Spreker zegt: als ik f 200 meer had wil
len hebben, had ik het ook gekregen.
De heer Swarn acht ook deze verhooging van Bur
gemeesters salaris niet gewenscht, en de heer De
Groot evenmin. Voorzitter zegt. die verhooging
te willen hebben voor een eventueel pensioen en
wijst er op, dat andere ambtenaren ook verhooging
krijgen.
De post blijft op f 600 gehandhaafd; de Raad was
tegen vQrhoogiing.
Verder wordt, behandeld het voorstel van B. en W.
om de jaarwedde van den secretaris met f 200 te
verhoogen, dus van f 750 te brengen op f 950. Er
werd opgemerkt, dat het werk van, den, secretaris
zich steeds uitbreidt, vooral ook door zijn bemoeiin
gen intake de gasfabriek alhier. Met algemeen© stem
men wordt daarom deze verhooging aangenomen.
Een voorstel in dezen geest zal alsnu aan Ged. Sta
ten ter goedkeuring worden gezonden.
De heer De Groot wenpcht het presentiegeld voor
raadsleden, (thans f 45 voor 6 raadsleden) te ver
hoogen. Hij merkt op, dat het tegenwoordig eigenlijk
geen presentiegeld is. omdat we het presentiegeld
krijgen of we komen of niet komen. Spreker zou wil
len nert als in Ursem f 1.50 per vergadering, die
men als raadslid, bezoekt.
De hoer Swan is er tegen, wijl !hij hel als een eere-
post wil beschouwen, lid van den Raad te zijn.
De heer De Groot voert aan, dat door dal er geen
voldoende presentiegeld is. .ingezetenen van het lid,-
maatschap van den Raad worden uitgesloten, die wellicht
heel geschikt konden zijn daarvoor. Maar het tijdver
lies wordt niet voldoende vergoed.
De heer Swan acht dit wel een motief, maar vindt
de tijd Wegens de invoering van den Hoofdelijken Om
slag slecht gekozen.
Met den neer De Groot tegen en de andoren voor.
wordt besloten liet te laten wachten tot een volgend jaar.
Bij den postonderhoud van het raadhuis, infor
meerde de heer Swan of dc bergplaats voor het archief
al in orde gebracht was, waarvoor 't vorige jaar (be-
grooling 1912) f 150 was uilgetrokken. De heer 'Dé
Groot informeert eveneens maar het archief. Dc voor
zitter verzoekt den secretaris hierover eenige mede-
deelingen te doen. De secretaris zegt, dat verschillen
de stukken liggen le' -verstoffen, cn dat eelt behoorlijke
bergplaats voor het archief geheel ontbreekt. Hij zou
echter voorloopig met een brandkast van een f 150
vooral voor dc registers van den Burgerlijken Stand,
geholpen zijn, om ih.ct later eventueel uit te breiden.
Besloten wordt, om uil den dienst 1912 hierin te voor
zien en voor 1913 voor het archief niets uit le trekken.
Bij den post bruggen en sluizen informeert de heer
Groot of deze post voldoende is en wijst er op.
dat aan de Zuiderbrug nog niets verbeteid is. De
voorzitter zegt toe, dat een paar flinke mannen aan
het werk gezet zullen worden. En de post wordt met
f 50 verhoogd voor onderhoud van sluis en brug cti dus
van f 50 op f 100 gebracht.
Bij verpleging van krankzinnigen wordt de vei ple
ging san een zwakzinnige ter sprake gebracht. Op ver
zoek san den voorzitter licht de secretaiis toe, dal
deze komt ten laste van het Armbestuur. Goedgevon
den svordt, deze kwestie in comité af te handelen.
Bij aflossing van geldleen mg svordt op voorstel van
B. .en \V. besloten een geldleening van f 830. jüe in
1913 moest svoixlcn afgelost, uit den dienst 1912 tc
voldoen.
Bij de ontvangsten op de begrooting, wijst de heer De
Groot mr op, dat de huur van enkele gemeente-woningen,
die f 0.75 per week doen,, verhoogd zou kunnen svor-
<len. Hij neemt echter genoegen met het voorstel van
den heer .Swan, om dit te doen, Wanneer nietufve
bewoners deze huizen zullen betrekken.
De post: Hoofdei. Omslag svordt sastgesteld cp f3730.
De ontvangsten, verder geene discussicn meer uit
lokkende. svord-en vastgesteld in totaal of f 25628.70>/g.
De uitgaven op dezelfde cijfers. Met een post Voor
„onvoorzien" san f 68.34.
Behandeld worden nu de verschillende ingekomen
verzoekschriften. Definitief wordt besloten om aan de
woningbouwvereeniging 638 vierk'. M. grond op „hel
Ventje af te staan. Het verzoek van dc woningbouw
vereeniging om een voorschot, zal naar de Gezond
heidscommissie. gezeteld te Sahagen, gezonden svorden
om advies.
Aan de Tuinbouwvereeniging svordt een schoollo
kaal met vrij licht en verwarming afgestaan. Hoofd
san den in dal lokaal te houden landbouwcursus (is
de heer D. G. Konijnenburg, hoofd der school alhier.
Omtrent het adres van den heer W. Gutker Jbz. om
grond in erfpacht vau de gemeente te verkrijgen, wordt
bepaald, dat de heer Gutker zidli Verbindt, geen ge
bouwtjes daarop te plaatsen. l>e erfpacht voor dezen
grond svordt bepaald op f 2 por jaar.
Inzake het adres van den lieer J. dc Groot, svordt
opgemerkt, dal hel de gewoonte is, om dergelijk land
weer opnieusv le verhuren. Maar omdat het hier maar
een ksvestië van £611 jaar huur is, wordt met algomeene
stemmen hel verzoek toegestaan.
Inzake hot verzoek van de belastingbetalers stelt de
heer Swan voor om.er niet op in te gaan. Hij wil die
menschen niet laten komen om aan den Raad een
lesje le ges-en. Ieder .heeft gelegenheid om té réola-
meeren tegen zijnen aanslag. Er svorden plompsveg
zulke onbeschoftheden verteld, zegt spreker, dat met
zulke menschen niet te spreken salt.
Bij" de rondvraag:, die nu volgt, informeert de heer
Stadegaard, of de voorzitter al aan zijn opdracht vol
daan heeft;, inzake de geld leening voor de gasfabriek.
Voorzitter zegt, tot nu toe nog niets gedaan te heb-
ben. De heeren Swan en StadegaarcL betreuren dit,
wijl de bedoelde geldschieter tot voor eenige daggen
het bedrag beschikbaar bad. Voorzitter merkte nog
op, dat de heeren Stadegamd en Swan toch.det lee-
ning wel hadden kunnen sluiten bij den geldschieter.
Maar die hadden het ook eerst vernomen toen het
te laat was, tersvijl voorzitter toch op zich had ge-
romen, met den geldschieter te onderhandelen.
De heer Ssvan bracht ter sprake een verzoek an
hem gedaan door den timmerman S. da Geus om den
verkeerden Indruk weg te nemen, als zoude deze voor
een schoeiing f 214 hebben gerekend, zooals in de
vorige openbare vergadering was gezegd. En het hier
door zou blijken of De Geus voor de gemeente te
hoog rekende. De schoeüng had gekost f 150, ter
wijl f 64 was besteed voor hekwerk en andere werk
zaamheden, Deze mededeeling werd voor kennisge
ving aangenomen,.
1 De vergadering ging hierna over in comité, ter be
handeling van reclames Hoofdelijken Omslag.
RURGKKBRCG.
In de vergadering van de brandweer alhier op
Z? terdag 1.1. gehouden is besloten aan den Gemeen
teraad voor te stellen, de loonen bij eventuëelen
dienst aldus te regelen, dat de eerste 2. uren f 0.50
en de volgende f 0.25 per uur zal wórden uitbetaald.
Plaatselijk Nieuws.
DEBAT VROUWENKIESRECHT.
Zondagmiddag had het openbaar debat plaats tus
schen mej. Martin© Kramers van Rotterdam (lid van
het Hoofdbestuur van de Ver. v. Vrouwenkiesrecht,
tevens lid van de S.-D. A.-P.) en mevrouw Bakhuis-
Wolters van Zaandam, propagandiste van de S.-D.
A.-P.
De zaal van 't Noordhollandsch Koffiehuis was vol
piet belangstellende vrouwen en man0)©0- Te drie uur
werd de vergadering geopend door de presidente van
de Afd. Schagea van de V. v. Vr. (op welker initia
tief de bijeenkomst plaats had), met de volgende
rede ter inleiding:
Geachte vergadering.
Dit. openbaar debat heeft plaats naar aanleiding van
de uitingen door mevr. Bakhuis gebezigd op de 18
Augustus gehouden meeting van de afdeeling Scha-
gen der S.-D. A.-P., omtrent de Vereeniging voor Vrou
wenkiesrecht. Ik was op die meeting en ben tegen
enkele gezegden opgekomen. In een bestuursvergade
ring van de Ver. voor Vr. hierna belegd, vond het
plan om een openbaar debat over deze zaak te hou
den, direct bijval. Een uitnoodiging hiertoe volgde 25
Augustus op de meeting te Zijpe, waar o. a- mevr.
Bakhuis en de heeren Michels en Thomassen zou
den spreken,. Mevr. Bakhuis was echter door verhin
dering niet aanwezig. Na afloop der rede, toen ik
mij voor het debat aanmeldde, meende ik ook den
heer Thomassen te moeten uitnoodiigen, om eens na
der uiteen te zetten, waaraan hij het recht ontleent,
om de Ver. voor Vr. steeds te herdoopen in Ver.
voor Dameskiesrecht. We hebben ons daarna gewend
tot de afd. Sohagen van de S.-D. A.-P., met het re
sultaat, dat thans deze vergadering gehouden wordt.
't Doet ons genoegen, dat die afdeeling gehoor
gaf aan onze uitnoodiging .en ons hierbij behulp
zaam was, vooral omdat daaruiit* blijkt, dat ook zij
de kwestie belangrijk genoeg vindt, om eens goed
onder de oogen te worden gezien. Het spijt ons, dat
de heer Thomassen, die ook door de afd. Schagen
van de S.-Dv A.-P. was uitgenoodigd, hieraan niet
heeft voldaan.
In het manifest is reeds aangegeven wat hier als
onderwerp behandeld zal worden, namelijk: is het
voldoende, of wellicht beter, da,t de vrouwen haar
burgerrecht trachten te veroveren door organisatie
binnen haar partij, of wel moeten zij zich hiertoe, met
seksegenooten, van verschillende richting vereenigen?
Eveneens is daarin verme'd de regeling der spreek
beurten wajt betreft het debat der uitgenoodigde
spreeksters, straks voor de publieke discussie heb
ben we gemeend, het zoo te moeten regelen, dat de
tijd die daarvoor beschikbaar is, verdeeld zal worden
over de verschillende debaters, die zich aan mij op
geven. Ik moet de debaters verzoeken, dat ze zich
strikt houden aan 't onderwerp.
Wij hebben gemeend, dat deze vergadering veel van
onze aandacht zal vragen en daarom besloten, die ni,e(t
te laten afleiden door col portoeren-met lectuur.
Ik wil er dit nog aan toevoegen, dat deze vergade
ring niet belegd is om eens twee partijgenooten te
zien vechten. Wij hopen juist door dit debat te komen
tot een verklaring, die van, weerskanten bevrediging
geeft, al is het dan ook alleen maar in zooverre dat
beide partijen voor elkanders werk respect kunnen
hebben, en zich met opgewektheid kunnen geven aan
den mooien, maar toch ook moeilijken arbeid der
Soc.-Dem. Arbeiderspartij, die den klasse6trijd strijdt,
eir der Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, die voor
de vrouw het stembiljet eischt.
Ik heet U allen welkom, vooral de beide spreek
sters en verklaar de vergadering voor geopend.
Hierna verkreeg mej. Martine Kramers het woord,
die begon met te zeggen, dat haar was verzocht de
volgende vraag te beantwoorden, en toe te lichten:
,,Is het voldoende of welücht beter dat de
vrouwen haar burgerrecht trachten te veroveren door
organisatie binnen haar partij, of wel moeten zij zich
hiertoe met seksegenooten van verschillende, richting
vereenigen?"
Spreekster dan, zou zeggen: doe beide! Het eene is
niet ia strijd met het andere; integendeel zelfs. Spr.
zelf is jarenlang in de beweging voor de verkrijging
der gel ij kber ech iigdh ei d van de vrouw, is thans lid
van het Hoofdbestuur der V. v. V. en, vertegenwoor
digt de Neder], Vereeniging in den Wereldbond voor
Vrouwenkiesrecht. Spreekster is zich in latere jaren
gaan afvragen, bij welke politieke partij zij zich zou
gaan aansluiten, en zij heeft gevoeld, dat zij thuis
behoorde bij de sociaal-democraten. Nimmer echter
heeft spr. ondervonden, dat haar strijd voor de vrij
making dei' vrouw uit haren toestand van slavernij en
onmondigheid in botsing kwam met haar strijd tot
economische verheffing van de arbeiderspartij. Van
daar dan ook, dat spr. met trots naast de roode
bloem op de borst, ook draagt het insigne van de
V. v. V.
't Is immers een geheel andere strijd. Van &l!e
politieke partijen zijn er voorstanders voor den vrou-
wenstrijd, zoogoed als ook tegenstanders (óok bij de
S.-D. A.-P.). De V. v. V. vraagt in hare statuten
(dus in hare offaciëele stukken): het kiesrecht voor
de v r o u w. De Wereldbond heeft in zijn reglement
gezet: da|t sekse geen Heden, tot uitsluiting
mag zijn. De V. v. V. vraagt dus nie t beperkt kies
recht, niet dameskiesrecht, niet kiesrecht voor de
imtelectuëelen; zij vraagt het kiesrecht voor de
vrouw in 't algemeen. Nu wordt zij er door mevr.
Bakhuis en meerdere propagandisten, der S.-D. A.-P.,
o. a. den heer Thomassen, hard om gevallen, dat de
Vereeniging zou voorstaan: dames kiesrecht, en, zij
grondden dat op eene uitlating die door mevr. AJetta
Jacobs, de presidente, zou zijn gedaan ©P ©en,© ver
gadering te Zaandam. Nu daargelaten of onze presi
dente dat werkelijk heeft gezegd (wat mej. Kramers
vooralsnog in sterken twijfel trekt), dan mag men
op een gezegde van een lid niet be- en, veroordee-
len het karakter der Vereeniging. Deze toch leert
ni9n slechts kennen uit hare officiëele stukken
en officiëele handelingen En a,lle onze daden en
werken zijn in volmaakte overeenstemming met onze
statuten: alles wat wij doen, strekt, tot vrijmaking
van de vrouw, tot verkrijging van burgerschaps -
rechten voor de vrouw. Ieder lid is dan ook vol
maakt vrij in hare opvatting, hoe ver zij het vrou
wenkiesrecht zou willen zien ingevoerd; er zal een
groep zijn die voor het algemeen vrouwenkies
recht is; een andere voor beperkt met'gelijdelijke uit
breiding, enz- enz. Maar dat is ook geen bezwaar. De
V. v. V. wil niet wachten tot er 51 Kamerleden voor
algemeen mannen- en vrouwenkiesrecht zijn, dan
kunnen wij nog wel eene eeuwigheid wachten. Dat
willen wij vrouwen niet, en daarom vereenigen wij'
alle vrouwen, hoe verschillend van denkwijze eu
levensopvatting ook, maar die allen doelbewust stre
ven naar vrijmaking der vrouw, strijden voor het kies
recht voor de vrouw.
Spr. toont uit de gebeurtenissen der laatste jaren
aan, hoe vaak 't gebeurt in de praktijk, dat eene
partij niet steeds kan opkomen voor haar gehee
1 e 11, eisch. Z60 is 't met de S.-D. A.-P. in zake kies
recht, zóo is 't met Staatspensionneering, en met
zoo vele andere kwesties.
Mej. Kramers betoogt vervolgens, hoe het wer
ken en streven van de V. v. Vr. niet, ten nadeele is
van den eisch der S.-D. A.-P. van het alg. manden-
en vrouwenkiesrecht; alle officiëele stukken komen
op voor de rechten der vrouw in 't algemeen, en
geen S.-D. A.-P.'èr kan met gegronde reden, daar be
zwaar in zien,. Men overtuige zich van die zijde
daarvan dan maar grondig en eerlijk, en ga niet af
op den volksmond, op verklaringen, van éen persoon
of wat dan, ook, Alle officiëele stukken liggen ten
allen tijde disponibel. Er wordt echter van ons wer
ken geen notitie genomen,. Zelfs het orgaan der
S.-D. A.-P. „Het Volk" doet daaraan mee; spr. wijt
't. mede daaraan, dat de sociaal-democraten de V. v.
Vr. niet kennen en verheugt zich daarom over deze
vergadering, waar licht ontstoken kan worden, waar
da.t tot héden niet was.
Mej. Kramers eindigt met te vertellen dat mevr.
Wibaut (ook sociaal-democrateschreef, dat de ar
beidersvrouwen dubbel uitgebuit worden; wel
nu, spr. zegt dan ook; laten die vrouwen zich dan
dubbel organiseeren.
In de met mevr. W. hierover gevoerde polemiek
in Het Volk had spr. echter geen antwoord bekomen
op hare vraag: in welk opzicht is het werken der
V. v. Vr. ten nadeele van de strijdwijze* der S.D. A.-P.
Haar herhaalde vraag werd in Het Volk niet ge
plaatst. doch spr. herhaalt op deze vergadering tot
mevr. Bakhuis deze vraag. Ditarop wensebt de spr.
bet antwoord te vernemen, want hier slechts komt
het op aan om uw aanval ©p on^e Vereen, te recht
vaardigen. Kunt ge mij op dit punt overtuigen, ik
zal de eerste zijn om mij terug te trekken uit de
V. v. Vr.
Mevr. BakhuisWolters kwam nu aan het woord
en zegt, dat zij werkelijk niet kan afhouden van de
woorden, die door mevr. Aletta Jacobs te Zaandam
op een vergadering van Vrouwenkiesrecht zijn gebe
zigd. Herhaaldelijk geprest, om het standpunt dei-
Vereen. ten opzichte van 't algemeen kiesrecht mede
té deelen, waaraan zij niet wenscht,e te voldoen, werd
zij ten slotte zoodanig in 't nauw gedreven, dat zij
zeide, eerst het kiesrecht te willen geven aan de, iu-
telleotuëele vrouwen, en dat die dan zouden beoor-
deelen of 't aan de vrouwen, der baliekluivers zou
worden gegeven. Die woorden, uitgesproken, door de
leidster uwer Vereenigimg, door het hoofd, zijn voor
ons het bewijs hoe in den boezem uwer Vereeni
ging over het Vrouwenkiesrecht wordt gedacht.
Maar hoe kan dat ©ok anders? Gij burgervrouwen,
voelt zeer wel, zoo goed als uwe mannen, dat, als gij
allen arbeidersvrouwen het kiesrecht geeft, gij daar
mede een stuk van uw macht aan ons in handen
geeft. Want de arbeidersvrouwen strijden met hare
manden, mede ter verkrijging van, een wat beter lot
voor zich en, hare kinderen; het, kiesbiljet, is daar
voor ons wapen.
Wij weten maar al te goed, wat wij van de burger
partijen hebben te wachten; die geschiedenis heeft ons
geleerd, geen verhouwen te stellen in dis burgerpar
tijen,, die als klein© groep de macht, welke zij in
handen hebben, misbruikt om zich ten koste van die
groote groep van arbeiders tQ verrijken, die zich
met hand en tand verzet tegen elke poging om een
stukje van die macht te verplaatsen.
Wij sociaal-democraten verwachten van de Ver. v.
Vrouwenkiesrecht geen algemeen kiesrecht en zouden
het een stap ach ter uit achten, als er een beperkt
vrouwenkiesrecht kwam. Dc burgerpartijen zouden al
weder versterkt worden, omdat dc z.g. inlellectuëele
vrouwen natuurlijk zouden opkomen voor haren stand,
d.w.z. dal zij zich zouden richten tegen de arbei
dersklasse. De spreekster zegt dan ool^: gij arbeiders
vrouwen hoort niet thuis in die vereeniging. Dóar is
uw plaats nietgij behoort naas t uw mannen te
strijden den klass c-strijd ter verovering van de macht
in de Maatschappij. Gij behoort niet te* strijden den
sekse-strijd, daar die u geen enkele schrede voor
waarts brengt tot uw doelbetere levehsvooi'waarden.
Gij behoort mede le strijden den strijd voor hel al
gemeen kiesrecht, omdat dart ook voor u het kies
biljet wordt een wapen, om de macht der arbeiders
klasse. te vergroolcn.
Door de vorige spr. is gevraagd: in welk' opzicht
het werken van de V. v. Vr. schade doet aan (de
belangen der S.D.A.P.doch die vraag zal spr. niet
beantwoorden, dal is -een, vraag die thuis behoort op
ons Congres. Wél is spr. van mcening, dal de klasse-
strijd eischt den geheelen persoon, en een voorstander
daarvan zich niet mede kan wijden aan eene andere
taak. zonder tekort to doen aan dat groole begin-*.oot,
sel. t Urnen
Mevr. Bakhuis-Wolters blijft dan ook handhaven haar
standpunt, uiteengezet op de meeting van 18 Aug..
dat /ij zich niet begrijpen kon, dat arbeidersvrouwen
lid waren van de V. v. Vr.. waar zij niet in „thuis p 3
behooren. waar hare plaats niet is. Spr. deelt mede.
'oor
telliD
ëreei
V°
{dein
