aCacao illiiüi Niiiis- llTÉttt- Lmiliiïllal VAN HOUTEN S Brieven van een onbekende. Zaterdag 15 Februari 1913. 57ste Jaargang No. 5214. EERSTE BLAD. HERSTELLENDEN NIEUWE KRACHT van het Haagsche Binnenhof SCIAGE COURANT. Dit nummer bestaat uit 3 bladen. Een metrisch ben ik. mij vreemd. Ken uzelven. niets menschelijks is FERENTIUS. Opschrift tempel te Delphi. Doe uzelven geen kwaad. Paulus in Hanrl. 1628. Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede. I Thess. 5:21. Het hart van den mensch in onze dagen gaat uit naar emotie. Hoe ongaarne ik het doe. zie ik me hier genood zaakt het nog geheel Fransdh-klinkende woord „emo tie'' te gebruiken. Wij hebben bij mijn weten in onze Nederlandsche taal geen woord, dat ten volle weer geeft. wat we denken en voelen bij het woord „emotie"'. Ontroering Zeker 1 het woordenboek van Géruzet geeft dat als vertaling van „émotion", en 't zal wel goed zijn óók. maar voor ons Hollanders dekken de j begrippen „ontroering'" en „emotie" elkaar volstrekt niet. Voor mijn gevoel staal „ontroering"' tot „emotie" 1 als ,,'n edelman tot 'n boer"'t is een afstand als er ligt tusschen een wijdsche kathedraal en een politiek vergaderlokaal't is het verschil tusschen 'n Matthëus- Passion en 'n operette van Leo Fall, tusschen Vondel s Reien en Nap de la Mar's coupletten. 't Is ten slotte een kweshe van gjevoel, en als ge 't niet met me mee kunt voelen, dan zal ik 't u rzekcr niet bij kunnen brengen. Laat ik dit er nog van mogen zeggen: Over ontroe ring ligt altijd iets als wijding, terwijl aan emotie alle wijding ontbreektontroering is „uit den hemel", emo tie is „naar de aarde aardsch' Dat aan de hand van deze zwakke „poging dot definitie'" nu altijd ontwijfelbaar is uit te maken, wat onder „ontroering" wat onder „emotie" moet worden gerangschikt ik zou het niet duiven beweren. Evenals het dikwijls uiterst moeilijk is, om aan den verren horizon precies do scheiding aan to .ge ven tusschen hemel en aarde zoo vervloeien ook menigmaal de gebieden van de ontroering die „uit den hemel'" en de emotie, die „rit' de aarde aardsch" iszooals overal zijn er ook hier overgangsvormen. Na deze uitweiding keer ik dan terug tot de stelling, die ik aan het hegin pareerde: „Het hart van den mensch in onze dagen giat uit naar emotie". Nu ge loof ik niet. dat gij bewijzen voor deze stelling «zuil vragen, want als ge uzelven kent (durft kcttuim I dan zult ge erkennen zelf een levend en sprekend bewijs voor mijn stelling te zijn. Toch lust het mij. u te wijzen op eenigc verschijn selen in onze tegenwoordige samenleving, die u den troost kunnen geven, dat ge niet alleen staat in uw „drang naar emotie". Daar hebt ge de bioscopen, waarvan ik het nog maar eens waag naar ouden en beproefden trant te zeggen, dat zie „als paddestoelen uit den grond oprijzen' Ik gebruik dat oude ver sleten cliché van de „uit den grond rijzende paddo stoelen" met opziet, omdat de vergelijking tusschen bioscopen en paddestoelen op meer dan een punt Ge zei toch ook uw jongen van twaalf jaar geen in krotten van achterbuurtbewoners blijspelen van de borrel yw>r al moent fia VOM- uzalven dat „wat op de openbare shnat of de inüeme binncaikamCT dat^alles tonge bijt. echte mannenkost" i maakt de bioscoop tot gemeengoed voor Jan-cn-allc-man; van dat alles geniet niet meer alleen hij, die zich de weelde kan veroorloven, eenige honderden of duizen den op zijn budget uit te trekken voor „reizien en uitgaan".^ maar ook hij, die uit z'n schamele beurs of vei sleten vestjeszak nog een paar zilverlingeljes weet op te diepen. gedragen, ter plaatse waar hij arbeid verricht of hc£ laatst verricht heeft of op een naburige soortgelijke- j plaats oen derde te verdienen van hetgeen li hamo- lijk en geestelijk gezonde personen van dezelfde soort en van soortgelijke opleiding, op zoodanige plaats nu* arbeid gewoonlijk verdienen.' Nu zegt de heer Duys: dat is te schriel, le scliraaL En hij vertelt. weet men van allerlei stumpers^ met éen arm. éen boen. driekwart blind tn zoo meer. Roept dc-n minister toeBepaal, dat de helft der werk kracht moet verloren zijn. Dan krijgt-g-e iets beter». Minister Talma: meneer de afgevaardigde, gij vertel» van allerlei obsoluut-invalide menschen. ^oor hen is 't „einerlei" of in de wet van »/a of van ri/i wordt gesproken. .Maar bovendienik zie geen kans om een duurder ontwerp te bekostigen. Ik houd me I aan prof. Kluyver's berekeningen. En daarmee uit. Toen komt mr. Borgesius. Die begon reeds de harts- tochten te prikkelen door al-maar le sproken over dat star-onwillige van het zwijgende Rechts, om 1 iets te deen tot verzachting, verbetering. De kosten noemt* gel.... 't Is fraai. Maar als gij subsidietjes noodig hebt. 1 dan graait en grijpt-ge in dé schatkist. Don zijn er, zoodra 't in uw Rechtsche kraam tepas komt, tonnen at tonnen disponibel. I Toen gingen de poppen aan het dansen.. De heer Borgesius, althans iets willend doen voor den „arbeider", had een amendement voorgesteld, strek feend om te bepalendat blijvende invahdiLeüs-renf 1 niet zal kunnen worden ingetrokken, als de verzekerd zestig jaar oud is. Tusschen haakjes merk ik op, dat d heer Nolens. ook namens de Commissie van oorberd ding. sympathie met dat amendement liad betuigd jt s t r ij d met den minister. Iets. dat wel even ma worden ad notam genomen!... De heer L oh man was fel-nijdig. Iiij' ging Links ve» wijten lief-dcenerij tegen den arbeider zonder dat man wist wat 't c.q. den Staat zo.u kosten. Hij spraM van politieke bijbedoe'ingen. Hij riep uit. de s'.em des heeren Lobman's klonk als een bazuin door de Kamen*. dat hij-zich door „de grootspraak" niet zo.u laten overbluffen... Do heer Borgesius met verontwaardigd-t illende s'em het woord vragend voor een persoonlijk feit. Er was van „Merdachtmaking" gerept. Di.t persoonlijk-feil ging I zou ds. Laurillard zeggen, „als een nachtkaar* uit." Na eenige der gebruikelijke hatelijkheden. Er werd een tweede persoonlijk feit geboron. j Door den heer Duys "was „gedaverd en g-donderd'' zou hij zelf zeggen dat de muren der armei. oude ex^Janszaal dreigden in le storten. De heer Duy* overtrof, in wijde woestheid, .zichzelf... Dit zegt genoeg, zou 'k zoo denken. En op zeker moment werd 't héél erg. De Zaandammer werd verbitterd-persoonlijk. D» Rechtschen kakelden gedurende zijn speech. De Rechl- schen. die niets willen doen voor dc*i a-beider. Etc., Etc. „Ook gij, meneer Van Asch van Wijck!' „Ik spreek geen woord!' Dondeislagen van den presidialen hamer. „En gij, meneer Ankerman, die in Fri s'.and beweerd! hebt. dat gij 't met de Invaliditci swet wel in orde zult En de moderne romans uit uw leeskring geeft ge brengen, als 't eens mis ermee loopt....' toch ook uw kinderen niet te lezen Wat ik maar zeggen wilder Volstrekt geen kwaad van dè bioscoop. Zelfs veel goeds (zie boven!). Maar de mensch heeft zijn verstand te gebruiken bij hel ge bruik maken van de bioscoop. Dat vergeten wel eens velen. En 't is ook moeilijk, want... het hart van «m/v-J» (U6 Allereerst wat het aantal betreft, begint de gedij kenis steeds treffender te worden. In de groote stedei wordt de toestand langzamerhand als volg even va«i zelf sprekend als het is .dat iedere buurt z'n bakkers-, z'n kiuideniers-. z'n boter-kaas-en-eL ren winkel heeft, niet minder vanzelfsprekend is het, dat iedere buurt z'n eigen bioscoop heeft. Nog kort geleden stond er af -en toe in Amstérdamsclie bladen, dat er weer éen of meer bi-scopen waren bijgebouwd. Ik vermoed, dat Ook daar veel. wat goed is tot spijze voor verstand dQn menSQh onze ^3,1 giat uit naar eino'ie. i(Hé. hart. Ik denk aan de meerdere kenjus van landen daar ben ik eindelijk terug ain m'n punt van i-igangli en volken, die de bioscoop kan bijbrengen. Ik denk <be emotje da ontroering zonder wijding, dat is aan het gemot, dot de bioscoop kan verschaffen, door huiveiing. rilling, bibbering en piixke-iig, biedt menigeen iels te laten zien van het natuurschoon van hi%>oon Hikwiils in riike mate. die slreken. die zijn oog nooit zal aanschouwen en de bi-scoop dikvujIs in ryke mate. zijn voel nooit zol betredSi. Ik denk aan de ontroering En *;a de. m.fnsïh wd- daf7a!\ (ja ook die!). waarmoe do biosroop do harten der f}?.?- het alleszins geoorloofd, volstrekt fi.et scha- menschen kan goeddoen, door hen in kennis le bron- v' JaJ we' heel heinzaam is. Jan met onredelijke kunstwerken, vertolkt rtoor do hc' °P»*n« op den temp.d te Delphi nog nvers'begenadigde kunstenaars. maar eens tot u spreken-Kein uzetvcn Km uzelven Maar het gif ontbreekt ook niotl Dnar zijn men- et>'lw hart en u\y zwakheden! schen. die veTslaafd zijn aan den drank, aan opium, En hel dat de_,.ap a 6 loanep aan aan ooeaïne. aan. nicotine en ik weet niet wal nt den gevangenbewaarder, dre de hand aan zrchmlven meer. Dat weten we allen. Maar daar zijn ook men- wdde saa,n ma« hlJ. "'ol :hen. vooral jonge menschen. die verstaald zijn aan n006, uzclvcn..8*" kwaad I In de atoltalijke dingen L- -1- -1- i1j neemt men die les meestal wel ter harte: maar in dergelijke bei JLj.s hgmwoordig priodek ^rkomen bioscoop; die "evenals de dronkaard voor spiritua- d^cees^eliikeT^ in Maï s riclitschc. Groninger en Arnhemmer bladen, bën hun ^aa.st,e zui;en uitgeven om de bi )scoop wat ge2LJ weiden 'aleer' hetwordt gedaan", zei do tot voor korten tijd, niet. dominé. en... hij nam een oude preek I s'.raks in Appingcdammers. Bolswardeis en Schag^rs. In bezoeken. Dat wist ik tm .00, .-.1 ..j- Amsterdam. Den Ilaag enz. is dal allang met meer dat geeft Je denken. Neen! dat zijn niet allen ,,'t mag nog wel eens een keer of bij te houden. En gij. opvoeders der jeugd (veislaat gij!' opvoeders, „Dat liegt gal." schreeuwt mr. "Ankerman. Roffels'ag-ü la mitrajjleuse door mr. Van Nisptn'* „Ik roep u tot de orde!" De Kamer lijkt een Poolschen Landdag, voor zook ver wij ons een beeld kunnen vormefn van dat iiooqo collego uit dagen, toen wij nog geen Parleancnt-A fa Vischmarkt bezaten. Ter zake. Het persoonlijk feit Ankerman-Duys w*t geboren. „Noem uw zegsmanriep de hoer A. n blinde» woede uit. „Ik Iaat mij hier niet blameert, a!s»f ik in de Kamer zwijg en elde s de mdnschen paai. Noem den man! Ik zal hem telegraleerch. De kosten draag ik gaarne. Binnen leem halfuur kunnen we antwoord hiebben. De Friezen. sac-democ"a''h intyg zijn v*oei te eerlijk om zulke leugens te vertellen. De heer Duys, eerst meenena zijn zegsman niet te mogen ncemen. merkt dit wel te kunnan do n. liet is de neer J. do Vries, hoofd der school te Oudchorn. Daar de heer Duys zich bereid verklaard had de helft der telegrafeerkcsten te betalen, viaagl hij nu den hoer Ankerman. of dezen van een Rijksdaalder terug heelt. (Leid gelach). Eindelijk waren de - heeren. moe. bek-afgcvochleai. Werden de amendement*fi-D 11 ys verworpen. In een driekwart-lcegg loop^ta* zaal b toogle p**of. - lor onsdcrcn en hun harlen en derzelvcr zwakheden. Dat xs de. Enkejen blaften, dat opnienw om brok-prosligo de paddestoelen mei mm- - ■--- - ®a.P der "dan de bi scopen; ^n beide manifesteert zicli de d^>rT^°t f.(' dat zoet schijnt de punt van veigehjkingde 6vcitc gewesten of die de ontroering dor onsterfelijke nic( ajtjj^j gemakkelijk, maar dat is 't b.gi x van opvoo- van lort Nederlandsche Paiement op d-Jaen Fvbruai, destoelen al nxels toe in snclhtii-vaiti- 1 S1 kunstwerken zoeken. Wc kunnen er op aan: dxe wor- e|1 da! ;s 0lld-iplicht. En ook doe uw kindo- dag reddelocs werloren is. JJ' den aangetrokken door het gif. dat zoet schijnt en bxtter *'n L-W9n.t \Vn,i zröt e i ..Ja. doe 1;- oprijzen. Ze moeten wel. de jiaddcstoelen der dan de bi scopen >n bcklo manifesteert zien txe -o------ - - - - 0 strijd 0111 het beslaan. ln Z1!n udwerkmg is. Dat zijn zijl, dixe hunkeren naar Ik kan me wel voors'ellen, hoe zoo'n paddestoel redeneert (waarom zou-d-i niet.'" wie bewijst me het I-n nu denk xk aan malle frasen zonder eonigen zin, tegendeel?) Preeks als een mensch, die le midden waarbij we alleen stom verwonderd staan over liet van honderden lotgenooton wacht op de koms. van Ld. dat menschen dien onzm hebben ui'gedacht - - - '-Ais ik 611 dat menschen dien onzin s.ivken. En ik denk fc de koningin en het begint dan te regenen: nv'n r»i ,-orvl 11 Tltj-vl rTKlM>I{ doet mn aan giiezel'ge g schicdenissen (ik kan 2» u in tele- evenveel kwaad s ichten als door iets le doen. Bedenk eens. dat vader Cats (die het nog wel eens nou m n paraplu met tpstcjk. doet jn n^tuurman scni.M?i-en met de woorden: hai-tslodit. .ja- raat"kin Mjj'tnT"in"«>n kemailtlig woord een pi et ISren «Shl loczi®- dolk. pi»too«, mpo-rd, verwrongen gelaats-rek- (e io hedl ,a het. en dan kom ik „van de regen En dan spreidt het snuggere oxn het xeven veem- Li tende paddestoeltje zoo gauw hij kan zijn parip uutje -ken. bloed, tranen .vergif) die u ia uw veilig klap- uit en met een zucht van verlichting lispelt hei,,J y 8-.°'e''ie no6 koude rillingen langs deur rug en hartklop pingen bezorgen. En ik denk bovenal aan die wulpsche tafereel1"#!. suis. j'y reste «9 DCt ha- Niet anders de exploitant die pikante 100 neelen, di» het onzKdéüjke meer lat.. Kom ik van de week mot k,aa'« Fn vermoeden dan zien: maar hot dan ook zoo or.iwij- volgende week een concurrent naast me „d aait". En als Jona's wonderboom rijst_ het moderne w°n«:leT,^dat s,aanbaar wordcn meegesleurd; en de verbeelding wo' felbaar laten vermoeden ,dat de gedichten onweer- ove|. bet j i,.,., s'aanbaar worden meegesleurd; en de verbeelding wo-dt 1:J'. we bioscoop noemen, uit den chaos van hout, steui gepri,{k<;ld de hoofden worden verhit en de harten Wacht maar 1 daar komt wel een tijd, dat menig veT' ïilrstratie hiervan mag ik uzoker nog we! even •jut als hij gek r.v.1. in casii dewp? eeiiT'oD- dat door de -ho politie in bes'ag was g-ir De.de punt Z «»"h bioscoop -evenals Jona's boom, even gauw weer vcr- »".jnt als hij gek m n i;. o.nda' er e n worm knaag" herinneren aan dat berichtje, dat nog ni*ï lanc» n ,n w.r.a, in casu de wor.n dor coa.ur e*ilij. l«len de rondte docd door de pers waaiin cisi wed Beide punt van ve griijking: Hebt f gemerkt lezer, welk een wondere veis II c .j,i laiyvnHp kfolIl'P.r ion"* wond«rp,n meer" quantum vuil wel heel gauw met den sterken a**m 7crp^!S l?°n™ TU Fr beu ren allé verwezen zou zijn naar de plaals. waar zoo iets thuis velen in onz* dagn. Ik zeg. „Er al» behoorl> n j de vi'n sbelt. F reiiTgeen kwaad. „Wal zegt g j „Ja. tfoe uw kinderen geen kwaad!" Niet in. het s.ol lelijke; en dat doet, gij voor- Gausch anders aan de overzijde des Binnenhofs: ti'effelijk. Niet in het ge.s'elijkel En dit laatste sluit jn den SenaaL Daar geen gevaar voor uitvallen en ook in, dat ge maar niet gedachteloos hen van het stormen k la Duijs. Nog nooit is 't gebeurd, rijpe en g oene, het goede en giftige van de bLseoop sinds 1848, dat de Eerste Kamer de Staatebe^roo- laat proeren. Door ie.s na te laten kunt gi ministens ring voor het loopende jaar la Februari van datzelf- - l* - ->de jn behandeling nam. TTians, in 1913, is 't geschied. En de Algemeene Beschouwingen zijn nog tame lijk breed opgezet. Bijzonders valt er niet van te metden. De beer Reekers, die met een sympathiek woord van buide aan wijlen minister Regout's nagedachten» bagon, verdedigde het Kabinet op de zeer-welbe- kenLe gronden» Wel eenheid in de Rechtsche gelede ren. Wint in Juni Links, dan sidderen wij allen voor Troeletra's zweep. Voor het christelijk onderwijs hi Indtë sprong da beer Franreen in de bres. Geen opdringen van he» Chri9le»"!om maar gelijkheid. Geen beperking van d« zending k Ia-Van Deventer. LiDfcs heeft nooit ,.d* majesteit van het Christendom in bet publieke leve» gebra<ht". Vervolgers, namers en voor Links: sena tor Van der Feltz, geen eenheid Rechts. Tegen Kolk man' i Tarief. Daarna: pleidooi van den burgemeesteï der Brabantsche hoofdstad, jbr. Van, der Does de Wi'lebols, voor de zending. En eindelijk de me^st- over degenen, die „vroeg rijp" zijn. Dis nog maar eens geluisterd naar den apostel Paulus„Undei*zoek alle dingen, en behoudt aJ het goede". En ik voeg er nog aan loe: „Doe dot Lvoor uzelven en vooral voor uw kinderen". Nicolaas Beels spreekt in een van zijn gedhhtcn heiligdom van 't hart"; en dat godiriiljc Die lamp, die daar voor 't outer hangt, Is door Godzelf ontstoken, 01 laat die reine vlam met rustl Want. waar haar licht is .ui'gebluscht, Gaat alle licht onlbreken. mair zi>3n wilt. óok bi-- En ik wil ook giarne toegeven, dal de machten die zedelijkheid hebben te zo-gm en vyiamaar de b:"s •oopdirecies z'ch eigenbelang wel s-' i*{k»n, het pêil d r biescooj-p o- menig; tijm^ dje de bic-s roop voor ons afd-aail, i; niet gram ma's in den la.itston tijd aanme "kei ijk hebbe»i doen minaer wonder van kleur, van liclit. van leven, s ijgen. -- '-1-" Edbcfe hel g'f sehuiit er ng e*i 't i; dubbel omdat het niet off: i-e! ds g f ite brand- „u.vr«.n.^... - Denk er alleen maa- eens aan, dat eenzolf- l-u ai-de. uit alle ligrn de» simcneving De de png amma vno- alle dit der Ni na:':ur de" tr 'P -n> d- t 0 s ha water a 1 n „v,<>cr elk wat wi s" mo.. 0_ het Parijs 1 e b julevurdleven.de man-ocu- met mij eens z:jn, dat wit wils" is'Voor volwas©- - -ama's rfi Engelschc vl >ot, het 1 ven der Hotten ottcn, nen en vo-r dezen g-oodoofd. nog niet altijd g s hikt kend en die hem met het oog op zjn op tri', li ïg üia s dio ach afspelen aan hoven van keizers of is voor jonge menschen, I lat slaan voor kinderen r vroegere bezigïeid hem in billijkheid kan worden, op- 1 «en n«i. dage» wondeien"als gj ze 1 h« «ten», óok in zoo meolj paddratool, d.e oen oncnbira zed-ii wonön van vorm un kleur, vin grau- ai lschvijzc,ïfLbHekf^n-n?- ïS't Maa, het moet worden erkend ook hier s recfl «n^nbelan» wel s*-' i'd de kntai de natuur op zij. Jal de kunst ga it ver; en «g npelang wel menigi {ilm die de biosaoop voor ons afdaait, i; niet gramma s 1 minder etJll' wander van kleur, van lichl; van leven. s 'Jg™- En terwijl we dood op o s. gemak ons m ons klap-L«a«ocn s'oeüje bobben en s'eld. '<o. r de hi vs'wp ons vt or gevnai HJK. onze oog;n hiokken levende we k I jk'r.i-l" u t alle merken. D ..raL-»- z u rv~ de progan „voer elk wat wi's" moet Dag van orkaan, vim banjir, van stormvloed in het intrrefsante rt-de. Die van den heer Cremer. Betoo- anne Lag^rhu.s. Feller dan menschen. die de Kamer gend dat wij kranige, krachtige kerels, mannen van g ed kennen; ook het Parlement der latere jaicn; durf, van kijk, van weten noodig hebben. Pioniera. y.i .li ki nn 11 h 1 -.een oei', te h-boen bjg woond. De H. B. S.-opleidirg noemt de heer Cremer te ex- i'i- s'hreef ik onl-ing?: uuji beeft tluslef. En hij schake'de zijn betocg vast aan eene zir 1, ti'dï (lens.ure i 1 bl'jdM-ri-maand er opwakking om het Zuiderztse-werk ter hand te ne- is nog vokvi eiden op „incidentjes" men: altham», om t |j{ J_|-- IIet vcrkleinwoo d post hier niri. 't Was heden-middag echte storm. Gaan wij even den sand van zaken na. mogelijke 'e-füjden natuur'ijk Daai' is a.*t. 60, luidend: „Invaide is hij, d'.e ten- ri geven Zult gj het nu niet g^'o'g- van ziekte of g breken buiten slia" i' o-n met «"''ie»' ,*c wwr ufiht-fl-ca. arbeid, die voor zijn k ariiten en bekwatmh il is bcre- men; althans, om te beginnen, het kleinere plan. Waarna p-of. Woltjar natuurlijk de schoolkwestie be sprak, bstoorend dat de openbare s hooi niemand bavredi't en ook dat R hts gelijkheid geen privi legie wil. 't Heeft er allen schijn van, alsof ons Hoogerhufe den tijd neemt voor de Algemeene Beschouwingen over de Staa-tabegrooting, dile ru reeds zoo ongeveer drie maanden, in, werkJas ie.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1913 | | pagina 1