1
Schetsen uit de Rechtzaal.
Grein uit Laei- en Tiiitat
eerste de beste,
El
Zaterdag 13 Sept. 1913.
57e Jaargang. No. 5241.
TWEEDE BLAD.
Historische bijzonderheden,
etreffende de bedijking van
de Zijpe.
[VolgTi.s de oudsto berichten had de Zijpe haar
am reedsj omstreeks het jaar 333, toen een, ri-
>rtje, Zipe gelieeten, haar gebied doorstroomde en
sschen Petten, en Ketelduin in de Noordzee uit-
__rmdde. In datzelfde, jaar of daaromtrent geraakte
geheele omgeving door de hooge vloedeii| onder
om dien toestand' meer dan 1000 jaren,
blijven liggen. I
ïiWant eerst in 1388, onder het bestuur van'Her-
||4,j r Aalbrecht van, Beieren werd een begin ge-
and me~ de bedijking. j
Het was er verre van, dat men de nieuwe inpol-
ring Zijpe zou willen noemen: Nova Roma (Nieuv
£80 me) zou ha.ar naam zijn en van, alle dezeven
■keu van Itome zouden er gelijknamige gebouwd
rden. in 't midden de St. Janskerk, een kruis
bij Petten de St. Pieterskerk, bij" den Sla-
an de Laurengkerk, bij den Slikkerdijk de
Ion Crusiskerk, aar. de Ou-desluis de St. Sebasüaans-
00 -k en bij den. Keinsemerweg de St. Pauluskerk.
Daar is eebter nooit iets van tereebt gekomen,
Dt na een paar jaar braken de waterkeeringen
er door en werd alles ovër9troomd. Meer dan 150
r had de zee nu vrij spet, want eerst m 1552 werd
imjzaak weer ter hand genomen. In de maand Maart
——4 dat jaar verleende Philips II, koning van Spanje
Heer der Nederlanden octrooi] tot het heidijken
n i de Zijpe aan Johan van Schoor!., Priester en
nunnik van do Collegiale Kerk van Utrecht, en
isorten. Door den onvoldoenden staat der geidmid-
?n was het werk niet voor den afloop va.n het
•ooij gereed en zag men jdeh genoodzaakt verlen-
5 van den duur ervan aan (e vragen. Dit gelukte
op 26 Juni 1561 werd den bedijkers opnieu.w
rooij verleend.
jThans werd de bedijking voltooid en eene Cornelis
hlisz. was de eerster Rte er een woning voor zichj
Im| bouwen, op welke plek is echter niet bekendj.
1 Dl vijl bij Potten twee zoutkeelen werden opgericht.
lul|korten tijd was nu de Zijpe bebouwd' en bewoond;.,
[gezien bleek dat de grondl zeer vruchtbaar was.,
vruchtbaar, dat men in oude berichten allerlei!
thalen aantreft, daarop zinspelend, zoo van een ak-
welke rogge had voortgebracht, die den gebioii-
lh van hel roggehrood| dronken maakte, enz.
a Zoeven molens zorgden voor den afvoer van het
water, wat men loosde door de Groote
Uis (OudesluisL welk waterwerk meer dan 20.000
enKjden kostte. De eerste sluiswachter die aangesteld'
L heette Eeimer Brass geboren op de Stroct. bezui-
r gj St. Maarten, terwijl als eerste Dijkgraaf optradfc
Huijberts, oud-Schout van Schagen. De tweede
was genaamd Albert Pietersz. Hoogland.
Enkele jaren slechts (na 15611570) hoeft de Zijpe
- [den hierboven geschetst-en florïsanten toestand vor-
Jï'd. want Voor dtn derden maai Liep de polder
>nigler door den geweldigen Allerheiligen Vloed op 1
giember 1570. Deze kwam onverwachts des avonds
10 uur opzeilen en baande zich' een weg door
i Zanddijk bij1 Pettien.
Iet water stond reeds spoedig dertien voet hoog.
zoutkeelen bij Petten werden allereerst een öffcr
Eln zee en met hen meer dan 80 huizen. Ongevcies*
mensehen verloren hierbij het leven en slechts
7 huizen bleven staan. Bijna alle Vee verdronk en aan
l ouden .West-Friesch'èn zeedijk zag men allerlei
braad en gerei komen aandrijven naast de lijken
omgekomenen.
Veel menschenwerk was dus door de elementen ver
bid en weer duurde 'leen paar winters, voor er over
fstelling werd gepraatal dien tijd had het zee-
er derhalve vrij. spel. Doeh de bedijkers gaven den
ora|cd niet op en in 1571 verleende Philips II nog-
nls aan dezelfde heeren octrooij.
M)e bruten lagen er nog en ook do 7 molens slon-
Jon nog overeind., doeh alles zag er verschrikkelijk
mei 1 i
d De eerste zorg.was nu den dijk te herstellen, wat
ikte. .maar alle werk" was te vergeefs geweest, want
jj0St. Nieolaasdag bralt de Zanddijk bij Petten op
'prscheidcne plaatsen weer door en drie voel hoo-
jg dan ooit te voren werd het zeewater opgestuwd;.
AU sterk was de aandrang, dat de nieuwe Slikkerdijk
"■na geheel wegspoelde (de "Wieringerwaard bestond
n nog niet).
aankleer dan een kwart-eeuw bleef de onvoorspoedi-
moiondemeining. zoo liggenveel animo om de zaait
Sr op te vatten bestond er begrijpelijker wijze niet
[men vergenoegde er zich mee op de hooge plaat-
wat schapen en ander klein vee te weiden,. ,Do
'1 leende zich uitstekend Voor don vi'sohvangst met
jen en Bovenal voor den vogeljacht, en men krijgt,
e beschrijving lezende, een indruk als die. welke
hs het Naardcrmecr op den toeschouwer maakt.
was de pas begonnen opstand tegen Spanje er
oorzaak van, dat men de werken des vredes liet
rusten,: eer liet men de Landen onder water Ioopen,
teneinde den geliaten Spanjaard te verdrijven, dan tot
aanwinning van nieuwen grond over te gaan.
Inmiddels was de geheele bestuursinrichting van ons
land veranderd en niet meer Philips II, doch de Rid
derschap. .Edelen en Steden van Holland en West-
Friesland verleenden in 1596 octrooij aan Willem Schou
ten.. Elisabeih van Egmond. mr. Adriaan Anthor.issen
(oud-Burgemeester van Alkmaar) jen consorten.
Er werd nu bekwamen spoed met de zaak gemaakt
en op den derden Paaschdag 1597 ging men aan den
arbeid. Meer- dan 3000 man, tegen een belooning van
10 5 12 stuivers daags, werden aangenomen en 1000
paarden aan 't werk gesteld. Ook nam men personen
aan. .die in 'l bezit waren van paard en wagcude
belooning van dezulken was per werkdag drie gul dar.
Eerst bracht men den dijk tusschcn Petten en Cal-
Iantsoog in orde. daarna die vanaf Callantsoogp;ï6r
binnen, .toen de Slikkerdijk. Op 15 September iiep
door den hevigeri storm het water weer naar binnen en
spoelde oa. de nieuwe sluis weg.
Groot was de aangerichte verwoesting, doeh onver
moeid namen de bedijkers het werk weer ter hand
en mochten hun volhardingmet goeden uilslag be
kroond zien
Na (leze laatste -do geslaagde bedijking heb
ben als eerste Dijkgraven gefungeerd achtereeuvolgetns
Arent Bood. Pietor Pauw. .Nanning .van Veen. Pieten
van Sleenhuijzen, Hendrik Daij, enz. En als ecrs'.c
PenningmeestersAdriaan du Guardijn, Servaas Bras
ser, Maarten Coctenburg, Reijnicr Coetenburg .Pieter
de Garpenüer. enz. En als eerste Secretarissen: Goraeüs
Capelman. Cornelis dc Haas, Lourens Schagen. Jfm
Schagen, Jaoob van Sleenhuijzen. jVdriaan van den
Hoeve, enz.'
Twee honderd jaar geleden stonden er volgens e:n
opgave van iemand, die ze zelf had' nageteld, iln de
Zijpe de navolgende huizen, molens., kerken, enz..65
huizen aan de Groote (Oude) Sluis; 7 aan de Keiluse-
merbrug;- 39 aan de Schagerbrug, 14 aan het Buur
tje. .17 aan de Pannen-stolpen. 34 aan "de St. Maar
tensbrug, 24 aan de Burgerbrug, 225 door de geheele
Zijpe versprpid. 48 in den Hazepolder. Verder; 18
groote watermolphs, 16 kleine idem, 1 meel molen. 1
Gereformeerde kerken. 3 Mennisten kerken. 2 Room-
schc kerkien.
C. P. BREED.
Utrecht, Sept. 1913.
spe,L
Feuilleton.
;,MISèRE.
„.GEDEPONEERD."
....Voor de twintigste maal in hjel jongste half uur.
keek zij in het kleine verweerde spionnetje. Of Miejn
neg niet aankwam. En telkens woelden de yingers der
bejaarde vrouw door d» klamme, grijze haren. Schcof
zij den bril van en: naar neuspunt. Plukte ze aan
hel zakdoekje, dat voor haar o.p de y.ensterbank lag.
naast 't. platte," verschoten, beduimelde beursje. Over
haar zat de tweede dochter. Leunend, met bleek, ver
drietig gezicht en gesloten oogen tegen dien rug van
haar stoel.
,.Ze blijft lang weg1'' zei de moeder, met schout#
stem.
Trees zei geen woord.
„Mien is nu al over 't uur weg", hernam moe
der. iets luider pratend. Kriegel door hel dóf-apathischem
lui-onverschilligc van de jongste.
v't Mooie nieuws, dat ze straks brengt, zuRen wij
altijd vroeg genqeg te weten komen,", knoide Trees.
En zij geeuwdjC 't uit... Ziek van ergo nis en vervet-
ling.
,.Had 'm laten slikken" zei Trees, moeder aankij
kend met toornige schitterende oogen. „Ila'd! 'in ïa
de kast laten stoppan. Zoo'u rekel!... Dan ?aten wij
nu niet te verhongeren. Op hoop van zcgesi... Dal me
neer Guys zoo genadig zal willen zijn om.Mien te
trouwen... Kun-je begrijpen i Ja, ze zijn gek. Xet iets
voor de Van Houtens!... Maar u moot je zin door
drijven... Zoo is 't altijd geweest!"
Moe veegde, met het zakdoekje, over 'd r oogen.
Trees kon geen woord zeggen of er 'stak een verwijt
in. Dat ze Willem, haar eenigen zoon... Toen die
op het kantoor dat verschrikkelijke had! gedaan... Van
die drie honderd gulden.. "Dat ze toen hun allerlaat
ste restantje van bezit had „weggebracht" om den
jongen te redden. .Willem was nu al anderhalf jaar
weg naar de Conga. Heel» nachten had moe lig
gen schreien.Dat ze haar jongen nooit zou terugzien.,,
Dat-ie wel sterven zou in het verre, gevaarlijke land,...
En ais Trees wakkei; werd door moeders snikken..
Het vrouwtje hoorde weeklagen van: ,.Och. mijn, joh-
gen! Mijn arme Willem! Had ik hem maar bij mei,'
Dan kon ze snauwen, vanuit haar bied... „Nou motton
wij nog .wakker liggen ook voor dien schooier/. Voor
dat snoezige, engelachtige broertje.. Maar ik verdraai
't, hoort uri... Ik werk me niet langer kapot om op
den koop toe m'n nachtrust Ie missen, voor zoon
dief,... Ik ga er tusschien-uil. Zoo gauw mogelijk. Als
u dat maar weet!"
Moeder doodsbang dat Trees 't doen zou; zoo
dat zij het geld. door haar wekelijks ingebracht, ook
zouden missen.. Moeder beet dan in haar kussen
om het snikken te .smoren... Klemde de .tanden op
een. Maar de ruwe. bitse, haj-de taal van de jongst»
Liet haar het groote verdriet nog. heviger gevoelen/...
Ze hoorde dan wiel hoe Mi,en tegen, haar zuster zei:
„.Houd toch je mond. Schaam-je om moe zoo aan
te blaffen!.... 'L Arm» mensch verkwijnt van ellende..."
En dan werdl 't weer stil in het muffe slaapvertrek.
Slechts nu en dan hoorde men een bajig-neryeus kuchje
van schreiende, arme moe..
,.Daar hëb-je haar!" schrok de oude plotseling op.
„daar E Mien!"
Trees bleef lui-onverschillig liggen. WEI vooraf wel,
dat 't mis zou zijn.
Met angslig-s'larendo oogen koek moe naar de deur
der kamer. Ze durfde naast niet hooren de bood)-
schap.... Mien kwam binnen. .Met hooge kleur, bevend
j;van opwinding.... Hijgend van inspanning... Gooide oen
"blauw papiertje op tafel-....
Trees schaterde 't uit. Met tergend, schamper-spot-
lend geluid: v'n Tientje!" schreeuwde zij. „H Is om
je to be... Een tierttjeNet precies negen ig. pop to
min...." -Maar Mien zat, de handen voor het gelaat
gedrukt, aan tafel 'te schreien.
,,Menschen. die vader indertijd jnet een borgstel
ling van duizend: gulden heeft geholpen... Gered, mag
jk wel zeggen", zei moeder., die 'doodsbleek was ge
worden... Nu haar laatste hoop was vervlogen... Zp
had tot 't laatst gewacht om allerlei redenen, met hulp
vragen bij de Sfeegman's. Maar had ze gedacht
is de nood op z'n ergst, 'dan zuilen ze ook bijspringen.
Daar durfde ze een eed op doen. Mevrouw Steegmaïi
had haar indertijd gezegl.Toen vader zijn borgstel
ling had geschonken... „Als je ons ooit noodig hebt.
bij dag of bij nacht, voor wat 't ook mocht wezen,
kóm dan gerust bij ons. Wij zullen je niet in den
steek laten, hoor! Ua't bezweer ik je bij; hel leven van
mijn kinderenI".... Zij was moeder om den hals ge
vallen. En ze had op di'r vei jaardag een brief geV
schreven.... Van eeuwige., onvergankelijke dankbaar
heid. En. zoo meer... Trees had om al die dingen ge
lachen. Maar moeder goedig, kinderlijk-naïef mench-
je werd er boos om.... ZeLdat Trees zich bezondigde.
Zelve 'n slechte inborst moest hebben om zoo over
dc mensehen te denken.
En daar stond Mien nu. Mevrouw Steegman was
ijzig-koel gebleven hij het relaas van hun misëre. Had
eindelijk gevraagd." hoe zij er in vredesnaam toe kwam
om zoo iets te vragen Zij„ mevrouw., mocht niets
doen zonder haar oudsten zoon. Die bestierde alles
sinds vaders 'dood. En dien hoefde zij 't niet eens
te vragen.... Trouwens, principieel was mevrouw Steeg
man tegen alle geld-uitleenen.... 'Mien iin haar wan
hoop had nog aangedrongen... terwijl ze van schaam
te en wanhoop in tranen uitbarstte... Toen was er
visite gekomen. En ze vluchtte de kamer uit, vanwege
haar behuilde oogen.... „Wacht nog even"- flinsterdo
mevrouw Steegman. Ze had gewacht in een «rijkar
merlje toch. nog flauw hopend.... Misschien had
het mensch spijt van haar botweg-weigeren. De meid
was binnengekomen. Had haar een enveloppe gege
ven. met ,.de complimenten", en of de juffrouw me
vrouw wou excuseeren...
Er was bezoek. D<e meid had1 Mien van 't hoofd tot
de voeten begluurd, blijkbaar snappend, .dat ze om
steun kwam"„.. Haar niet eens tot de straatdeur
uitgelaten!.... Ze had niet den brief in 'de hand
geklemd een eind voortgeloopen, op straat, als in
een droom... Toen had ze de enveloppe, waar geen
adres op stond, geopend.. Het briefje van tien gulden
gevonden... Den' moed gemEt om weer naar Steeg
man te gaan.. En de gift terug te geven...
,.Ben je razend! ''riep Trees uit.„teruggevenf Straks
komt Vierhout ^oLe slager, met z'n kwitantie van acht
gulden twintig. Dien' krijg 'je de deur niet meer afl-
vWe zijn verloren' .jammerde moe, de handen in
djen schoot latend zinken, „er is geen uitweg meer:
Binnen' een week staan we op straat. Bergman heeft;
•geen genade meer... Binnen een dag of wat kunnen
ze je de deur uitzetten. Alles E verloren... En Mien
d'r engagement... Mien' dT....:'
s.Och mensch. praat geen onzin!" snauwde Trees,
met gift van jaloezie in de oogen. „Mien d'r engage
ment!.... Straks mof ze zien ergens winkeljuf te wor
den. Of huishoudster... Of kindermeid... Of weet ik
wat.. Engagement!... Van Houten zat je zien aanko^
men! Fff!....' En niet zonder welbehagen, niet zon
der leedv-er.maak, liusterde ze naar hei zachte, kreunen
de schreien van haai* zuster. Voor alle voorzichtigheid
nam Trees 't blauwe papier'jo van 'tafel. En borg 't
veilig in haar beurs. Ze waren in staat het( terug te
sturen of kapot te scheuren, of wat ook. die twee malle
schepsels de oude of de andere....
,.Ze blijft .dus mijn eigendom?" vroeg- Mien. nu
al voor de derde maal, den meneer, die naar de piano
,.was komen zien"....
En hij natuurlijk begrijpend, en nog bepeinzend'
of hij 'l zaakje zou aandurven knikte van ja. Onder
zocht hot instrument. Tokkelde er-op.. Betastte, bei-
klop te 't. Stond na te denken wrijvend over zijn
kin dan weer bekrauwehd z'n grijzenden schedel...
Hij was 't met zichzelf niet eens... Natuurlijk wa{>
er een luchtje aan de offerte... Klaar als 'n klontje...
Een gehuurde piano. Geldgebrek, tot 't uiterste geko
men... Toch wel van-huis-uit nette menschjes.... Zou
den wel, tenslotte -misschien nog geholpen worden,
't Was een niel-onaardig stuk. Hij bad er wei lust in...
Overdacht de risico van het aankoopen „ma| reöht
van terugkoop".... Een soort van beteenings-vorm was,
ervan te maken.. Och'zei de meneer, die in piano's
en orgels detöd. ik zie er .eigenlijk weinig in. Neen£
juffrouw, ik....' zijn hoed .opzettend. Ziende.- hoe Mien
worstelde met de wanhoopstranen die ze nog wist
terug te dringen... Over twee dagen zou de executie
van den huiseigenaar beginnen.. „Bovendien", ging
de menctór voort, ,.heb ik juEl aanzienlijke inkoopen
gedaan. Heb heusch geen contanten te missen...'V
Op z'n horloge kijkend. Met een „sapristi, 'k mot
gauw weg!"
Mien zag hem met smekende^ bedroefde oogen aan.
En de meneier ineens„Afijn, ik wil er u zestig
gu'lden voor geven. Omdat ik zie.. Afijn. Omdat... Maar
geen centje meer. hoor!.... Ik doe 't absoluut alleen
om u te gerieven!"
Hij zagj de meneer, hoe Mien schrok voor de lage
som.... Minstens het dubbele had ze gedacht... Maar
moeder zou tegen vijpf uur uit Leiden terug zijn... Nog
een stap om hulp, die Lieidsche reis. waarvan 't nutto-
iooze vaststond bij voorbaat., t Was haar alsof alles om
haar heen onwezenlijk was... Vreemd... Als een vSsJ*
oen... Ze zag den .meneer van do piano's cux de orgels
als door een nevel.
Lalcr herinnerde Mien zich niet meer wat cr eigen
lijk gebeurd was... Er waren mannen gekomen, die
de piano wegsjorden l Ze liad iets onderteekend, eet*
papier, dat de meneer haar voorlegde... En ze had
gezien hoe hij ge'kl neertelde... Twee bankjes var*
vijf en twinlig en vier rijksdaalders. Toen was 't stil
geworden. En zij zat maar te turen... Naar de holle
leegte, in de kamer, waar gestaan had de piano opi
afbetaling, die zij niet mocht vervreemden....
Zij zog het geld liggen. Genoeg om Bergman, der*
huisbaas, af te doen. en dan nog een klein bedrag
over te houden.
Mien bïcfcl maar zitten, niet kunnend omvallen wal
zij gedaan had... Totdat moe tehuis kwam. Die eerst
niet uons lette op de leegte in het vertrek... Versla
gen door de weigering van de Leidsche tan Maait
plotseling had moedter 't gezien. Gegild: ,,1X- pianoi
O, lieve God. de .piano is w«g!.... Mien!. Mien!.. .Ia
ie weggehaald door Bender... Omdat de huur niet is
aangezuiverd
Mien had niets gezegd.
Toen had moeder het geld de zestig gulden -
gezien, op de tafel liggend. Was zij neergestort. Mei
een doffen smak op den grond neergevallen... Yam
doodsschrik bezwijmend.... Begrijpend, nu, waartoe
Trees in haar wanhoop, was gekomen...
„Neen" zei de officier van Justi ie. „ga nu kalm
even zitten op dien stoel daar... Zulke dingen zijii
niet noodig..." Maar het oude vrouwtje, dat op haar
knieën voor hem was gevallen en smeekend dc armess
naar hem uitstrekte, wilde niet opslaan... Ze had
kwitantie op z'n bureau gelegd. Van de zestig gulden,
aan den meneer van de piano's en orgeB terugbetaald..
Met zeven gulden vijftig .voor „rqnto en onkosten"...
En de piano was bij Bender, het magazijn,, terugbe
zorgd. Niemand bad nu schade...
De Officier kende de bijzonderheden af. De iaatsto
meubeltjes verkocht. De deliquentp zelve hard-ziek,
in 't gasthuis, met hooge koorE.... De rechercheur
had gerapporteerd: zeer geringe kans op behoud... Do
andere dochter weg. Trok zich van de zaak niks-an...
De moeder ergens op een zolder-kamertje van één-
vijftig... Door „de liefdadigheid'- in het leven gehou
den...
Smeekend, om erbarmint voor haar dochter.... Sid
derend van angst, dat de Oflicier toch' nog zou wei
geren..,
Z.E.A. kende dc bijzonderheden van de zóó snel-
verloopen Levens-tragatüe... Even kwam in den stren
gen magistraat de lust op om toch te laten gevoelen...
Alles goed en wel... Maar de menschen dienen tocii
te begrijpen...
Hij zag het broodmagere wanhoops-geachtje van oud
vrouwtje.. De doodsangst in haar oogen...
„Ga nu maar" zei de officier, tegelijk schellend, ..ga
nu maar. Ik zal de zaak laten rusten.'-
En tóch had hij moeite om zich „goede te houden"
toen 4C weeke Lippen van het vrouwtje zijn hand
plotseling onstuimig kuste... En die blanke, forscho
hand met brandende tranen besproeiden..
MAITRE CORBEAU.
Slot.
af
.teone en mevr-ouw Fohrenback waren op
ik in -den -tuin gaan zitten, en toen Leone haar
aanzoek van mijnheer Warnebrock meedeelde
mevrouw Mathildo va,n 'verrassing opgesprongen
een blij rood kleurde haar wangen. „Leone, je
toch niet
- ,Ik, heb tante heb neen moeten zeggen, hoe-
Tft 1 pijnlhet mij ook deed."
.Ik dacht dat je over dat an,dere allang heen
Zulk een rijken en, daarbij zulk een goeden
mag men toch niet voor het hoofd stooten."
»one moest lachen over de ontsteltenis harer
te en moest denken aan, de,'uren waarin het haar
X niet zoo gemakkelijk leek zulk een goed en
Jij lijk man !af te wijzen. Maar het verleden had
"ter haar gestaan als een donkere schaduw toen
verlangend de armen uitstrekte naar een nieuw,
rm en licht leven.
klonk weer die stem harer tante: ..Het
je toch geen ernst, Leone. Een millionnair geeft
- F® toch maan niet den, bons, alsof het de eerste
beste is."
De eerste de beste
Leon.e's wangen werden een schijntje bleeker.
.Ook dan niet, wanneer zij hem niet lief heeft,
vasfcto Mathilde?" 1
beze echter riep geërgerd: „Ach wat liefde.
jg ui onverstandige menschen weet 'zelf niet wat
jronder moet worden verstaan. Liefde noem ik als
rijk man een arm meisje vraagt, dat is de
i liefde. De ware liefde verwekt steeds weder-
de."
blai
Leoone antwoordde niets en draaide het hoofd af.
Het was de laatste maal. dat zij met, mevrouw Ma
thilde over lSefde gesproken liad.
Zij ging naar haar; kamertje en zat daar langen
dacht na. Zij nam plotseling papier en pen en
schreef aan Eobert; Warnebrock. Slechts weinig re-
gc-ls. waaronder haar oogen vochtig werden.
Zij zou hem pijn doen met deze woorden, maar
de vriend, dat wist zij, zou zij daardoor niet ver
liezen.
j Toen de brief af w-ajs, stond zij op en trad aan
het venster. Nog eenmaal wilden haar blikken den
ouden weg gaan en weder schoof ,het zich hinde
rend tusschen haar* doel mevrouw Jutta's dood,
verlateu wit huis.
Alfe door een adder gestoken, draaide Leone zich
om en sloeg de,'beide handen voor het gelaat.
Mevrouw Jutta* die bij je leven over menschen-
zielen hebt j geheerscht, dwingt ge ook nog deze, nog
over den dood heen, dat zij u niet kan haten.
maar dat zij alleen in, hevige ontroering slaat
over het gruwelijk einde dat het noodlot over u
heeft beschoren?
HOOFDSTUK 30.
De meestbiedende naa1- Moorhedde was gevonden
en overmorgen zou het landgoed inandere handen
overgaanj Dat wist een ieder in Lindenstedt
ook Leone. Zij sprak geen woord daarover, vroeg
niets. Dat Detlef Palmer al reeds lang weg was,
den vreemde in, dat wist zij. Waarnaar had zij dan
verder nog behoeven te vragen? Maar haar oogen
dwaalden dikwijls met een bestorven uitdrukking
in de verte. En Mieke die het had bedongen om
Leone in. don, namiddag .de broeikassen met de or
chideeën te laten zien, vond niet veel belangstel
lingivoor haar bloemenpracht.
Toen lachte Leone en stak de kleine die haar
met verwijtende oogen aankeek, warm d)e hand toe.
j „Een ander maaal zulti, ge mij opmerkzamer vinden,
Mieke. Vandaag heb ik een weinig hoofdpijn."
Hand in,hand waren, zij samen naar de geopende
tuindeur geloopen. Nog eenmaal knikte Leone het
goudkopje 10e en wilde zich toen tot heengaan om
draaien. Doch zij werd opgehouden. Van de straat
af boog een met kiezel beladen wagen den tuin
in en vader Dankwort kwam er bij om den kn.echt
aan te duiden waar de vracht moest w-orden neer
gestort.
Leone's oogen waren plotseling groot en star ge
worden en badden zich gevestigd op het paard, dat
moede en mc-t gebogen hoofd den. wagen trok.
Het paard de hengst met het onbedriegelijke
keuteeken, de witte achtervoeten en de witte vlek
onder het linkeroog dat kende zij. Langzaam trad
zij op het dier toe, toen Dapfkwort waarschuwend
riep: „Voorzichtig, juffrouw, het,dier is nog steeds
niet al te best te vertrouwen,"
Een, secondeiang sloot Leone de oogen. Zij had
do waarschuwing niet noodig gehad. Het .was een
van Detlefs rijpaarden.
Het edele halfbloed tot karrepaard vernederd.
Met beide handen hield zij den kop van het dier
vast, boog zich tot het beest over en in halfver-
stikte ontrooring sidderde het haar van.de lippen:
„Arm dier."
En het dier sloeg. de verstandige oogen op, keek
haar aan, socais het haar wel meer had aangeke
ken en drukte den kop tegen haar schouder.
Toen wendde Leoone zich tot .Dankwort: „Dat is
toch geen werkpaard?" 1
Hij keek haar een weinig verlegen, van terzijde
aan. Kendo zij den hengst, wist zij vanwaar hij
kwam? ..Noen, dat is het ook niet. Hij krijgt ook
alleen lichten arbeid te doen,en later zijn blik
trof Mieke dan kan hij weer koetspaard wor
den of .rijpaard. Ik heb het dier heel billijk
kregen, toen het op Moorheido verkocht werd. Het
eene paard is bij Treskow op Eckernhagen, maar
voor deze was er geenliefhebber, omdat hetzoö'n
lastige sinjeur is. Nu heeft het beest zich evenwel
overgegeven, en het loopt reeds heel kalm in de
strengen."
Leone antwoordde niets, maar nam vlug afscheid.
Yan de straat af keek zij nog eens naar den tuin.
PHOSPHORZUURHOUDENDE KUNSTMESTSTOF
FEN. III.
Na het superphosphaat dient onder de phosphor-
zuurhoudende kunstmeststoffen alkrceist het slakken-
meel genoemd te worden. Deze kunslmesElof js eeü
bijproduct van de ijzerindustrie. Het ruwe gietijzer,
zooals dit in de hoogovens uit verschillende ijzerertsen
wordt gewonnen is slechts voor bepaald gebruik ge
schikt. De brosheid en daarmee het ongeschikt zyrz
voor smeden, zijn al heel lastige eigenschappen. Deze
bijzondere eigenschappen van gietijzer worden veroor
zaakt door de aanwezigheid van vele stoffen dis iri
het vloeibare ijzer opgelost zijn. De bereiding van
smeedijzer en staal uit gietijzer berust op het ont
trekken van deze ongcwenschte stoffen, of althans het
terugbrengen van het gehalte tot een bepaald maxi
mum. De verwijdering wan liet aanwezige phosphor
gaf echter nogal wat moeilijkheden, totdat door de
uitvinding van de Engelsche ingenieurs Thomas »ni
Gilchnst het mogelijk werd ook het phosphorhoudende
gietijzer tot smeedijzc-r en staaf te verwerken. Bij .deze
methode wordt door het vloeibare ijzer, waaraan voor
af een bepaalde hoeveelheid ongebluschle kalk als toe-
-slag is toegevoegd, heeie lucht geblazen. Hierdoor ver
branden dc onzuiverheden, waarbij het phosphor zich?
met de kalk verbindt. De kalk en de onzuiverheden!
drijven later als slak op het gesmolten ijzer. Deze
slakken worden na afkoeling ten ruwste gesorteerd
d.w.z. de onveranderde stukken kalk en ijzer wor
den verwijderd. De rest wordt tusschen stalen nollen
uiterst fijn gemalen en komt #ls slakkenmeel of Tho-
masphosphaat in den handel..
Het gehalte aan phosphorzuur wisselt vrij sterk
bijv. van 1223 pc!.; gemiddeld is het ongeveer"
1/ pet. \erder bevat het slakkenmeel ongeveer 15 pcf.
ongebluschle kalk en- nog verschillende andere stof
fen.
Omtrent den vorm, waarin het phosphorzuur in
het slakkenmeel voorkomt, is weinig bekend. Het is
echter niet oplosbaar in zuiver water, doch kan blij
kens de ervaring in den grond gemakkelijk door de
planten opgenomen worden, een eigenschap, die men
uit de samenstelling van het slakkenmeel niet bij voor
baat zou afleiden.
De waarde van he! slakkenmeel wordt bepaald naór
zijn gehalte aan totaal, in mineraalzuur opiosbóar
phosphorzuur en naar de mate van fijnheid.
De wielen van den kiezelwagen rolden, langzaam
met. gebogen hoofd trok de hengst hij liep heel
kalra.
Midden in den nacht werd Leone plotseling wak
ker en de woorden kwamen haar in de gedachten:
..Nu heeft hij zich overgegeven en het loopt heel
kalm in de strengen."
Wie» zag 2ij in haar geest voor zich? Het edele
dier of hem hem. die nu misschien ook heel
kalm in de strengen liep?
Zij drukte haar handen tegen de brandend dro
ge oogen. Vader in den hemel, waarom was zö
teruggekomen, nog eenmaal hier terug?
Waarom had zij dit zichzelf aangedaan? Om het
meo te d-oorleven, de ellende, dat nu ook het gan-
sche Moorheido verkocht werd?
Den geheeleu dag liep zij rond als Len prooi aan
een harde koorts. En waar zij stond en ging was
het als een dreunen in haar ooren: „hij gaat reeds
heel kalm in de strengen."
Eu plotseling kwam er een brandend verlangen ïn
haar op. Zij wilde nog eenmaal het paard streelen,
hem in de ooren fluisteren: „wacht maar voor
jou komen de betere dagen terug." En dan was
eensklaps als een schok de gedachte gekomen: met
het paard, op z ij n rug nog eenmaal naar Moor-
heide. Zoo haai laatste, afscheid nemen, voor dat
zij voor immer heenging.
De reeds gepakte koffer, waarin haar 1 rijkleed
en Nelly's dameszadel zich bevonden, had zij vlug
weer open en haar handen repten zich daarbij in
groote haast.
Mevrouw Mathilde echter sloeg de handen boven
j het hoofd samen, toen zij Leone in een lang rij-
j kleed met het zadel over den arm, de trap zag
j afkomen. „Meisje, ik smeek je, waar wil je in die
j japon naar toe?"
„Mijnheer Dankwort) vragen, of hij mij zijn. paard
voor een ritje wil toevertrouwen.'"
i „Op een wildvreemd dier? Leone. wil 30 dan be-
paald je hals breken, of je beenen? Wanneer dat
dolle dier je nu er eens afgooit?"
„Dat doet bij n,iet, tantetje."
