IA Cacao
i iiituti iiuii-
Van Houten's 7
Ie
Dinsdag 25 November 1913.
SCHEER
57ste Jaargang No. 5282
EOURAHIT.
Dit nummer bestaak uit 2 bladen.
EERSTE BLAD.
Bekendmakingen.
'NAJAAKSPAARDENMAJRKT.
Burgemeester en Wethouders der gemeen ié Schagdn
Krengen ter kennis van belanghebbendendat de ge
wone Najaarspaardenmarkt (Veulenmarkt) zal worden
gehouden op Donderdag den 27 November 1913.
Schagen, den 18 November 1913.
Burgemeester en Wethouders voornoemd:
j. P. W. VAN A)OORN.
Burgemeester,
ROGGEVEEN,
Secretaris.
p
MARKTPOLTTIE.
W Burgemeester en Wethouders der gemeenlé Schagén
Krengen ter algemeene kennis, dat bij gelegenhéid dér
Veulenmarkt op Donderdag, den 27 November 1913,
ide aangevoerde paarden en veulens van het markt
terrein moeten zijn weggevoerd' vóér des middags 4 uur.
Overtreding van het vorenstaande is strafbaar met
een geldboete van ten hoogste f 25 of hechtenis van ten
hoogste 6 dagen.
f Schagen, den 18 November 1913.
L Burgemeester en Wethouders voornoemd,
JL( J. P. W. VAN DOORN,
Burgemeester.
I ROGGEVEEN,
Secretaris.
VERGUNNING TAPPERS.
De Burgemeester dér gemeente Schagen;
Gezien artikel 8 van de Politieverordening dezer ge-
nmeente;
VERLEENT VERGUNNING
wan de tappers om hij gelegenheid der Veulenmarkt
op Donderdag, den 27 November a.s., muziek te maken,
danspartijen te doen plaats hebben en te tappen tot
des nachts één uur.
Schagen, den 18 November 1913.
De Burgemeester voornoemd,
J. P. W. VAN DOORN,
UITBREIDINGSPLAN.
De Burgemeester der gemeente Schagen;
Gelet op artikel 28 dér Woningwet;
Brengt ter algemeene kennis, dat het ontwerp uit
breidingsplan voor die gemeente met de daartoe ben
trckkelijke kaarten en grondteekeningen 'ter Secrétarié
voor een ieder gedurende 4 weken ter inzage zijn né-
dergelegd, en legen betaling der kosten verkrijgbaar
zijn.
Schagen, den 18 November 1913.
De Burgemeester voornoemd,
J. P. W. VAN DOORN.
m
idd
ER
fje
MILITIE.
De Burgemeester dei* gemeente Schagen brengt ter
openbare kennis, dat door onderstaande milioien-verlof-
gangers, ter gemeente-secretarie, moeten worden af
gehaald hunne zakboekjesA. C. J. Wttewaall, G.
Zwakman. M. Kant, G. Eriks. K. Blaauboer, J. A.
M. Keet. J. Rotgans, G. Dekker, D. Domper, E. van
der Horst. C. Weeland, Iv. Kossen. P. van der Oord
en S. J. Overtoom.
Schagen, den 25 November 1913.
De Burgemeester voornoemd.
P. BUIS Jz.,
loco-Burgemeester.
Kleeding der West-Friezen
in vroegére Eeuwen.
De kleeding deer West-Friesche landlieden onder-
1 scheidde zich in vroeger eeuwen, meer van die der
stedelingen, dan tegenwoordig. Is thans de tijd niet
verre meer, dat men geen of bijna geen verschil
meer zal kunnen zien, vroeger gingent de menschen
ig
i wï
niet zoo vlug met de mode mee en werd hupne klee
ding vaak als een rariteit besehoiuwd. Buitenlanders
die Holland boven Alkmaar bereisden, maken ér
dan ook telkens melding van.
Voor me liggen heb ik een hoogst zeldzaam
'1 boekje uit de Kon. Bibliotheek te Den Haag, geti
teld: De Vermaecke 1 ijkheden van Nederlandt, ver-
fPj ichenen in. 1661, bevattende het reisverhaal van den
Franschman J. de Parival ©n in het Hollandsch ver-
ItaaLd. Deze schrijft aangaande de| kleeding der West-
1 Friesche landlieden:
„Sïj behouden hare oude wijse van kleedingen
w. en houden niets van de nieuwe mode of fatsoen,
h Sij en zijn soo slecht en eenvoudigh n;iet, ais sij
wel schijnen end' en laten ha,er niet licht bedriegen,-
Desen of moet men haer geven, dat se vrij, op
recht, en geloofwaerdiger zijn, in, haer eenvoudigh
spreecken, van Jae of Neen, a's vele Volclceren,
met haer sweeren, en vloecken. Lichtveerdigheijt, én
en vinden onder haer gheen plaetse; noch
H'nuin de vervloeckingen. daerse een grauwe! afheb
ben.
1 De Dochters zijn er schoon, en kuijsch, en den
Vrijer sal meer-maels heelQ Nachten langh' alleene
bij sijner liefste zijn, haer met fraeije redenen on-
en noijt eenigh onhetaemlijck woordt,
dat haere eere krencken, konpe, uijt den monde la
ten varen. Sij hebben schier ajle geel haijr; en de
haijr-bandekens verguit boven, het voor-hooft. Sij en
draegen geen kragen, ma-er wel FLuweelen Hals-doe-
cken, of Halsje, met e(en dicke Goud© Toe-haek daer
aen, Dat ick aen haer Dracht meest te mis-prijsen
weet, is, dat se seer korte Rocksken^ dragen- De
mans dragen mede lanlgjhe en platte Beffen^; den
Baerdt vierkantigh; haer gelaet en weeen. is statigh;
sij zijn "wel gefatsoeneert van Lichanm; en schoon,
n van stareke Complexie, of Natuyre."
En andere reizigers, die deze landstreek bezochten,
schrijven in den zelfden geest. Zooals de Parival
hierboven schreef, droegen de West-Friesche boerin,-
cn zeer korte rokken, zoo kort zelfs, dat de dichters
jr den spot mee dreven. Zij droegen geen gesteven
kragen- doch fluweelen halsdoeken, „halsjes", met een
iwaren gouden „toekaak" er aaP- De schorten waren
remaakt van blauw linnen, met een groen gekleurde
strook, de korte rokjes van een bruine stof of zwart
innen, grof grein genoemd.
Ou
■<zow
De kleur der kousen was rood, geel, incarnaat of
bruin
„.Mensje met je bolle koontjes;
Hou je klickers nieuw en schoontjes,
Wasch je kousjes van kersaeij,
Dat se blijven bruin en, fraeij."
Van der Venne.
De meesten droegen het haar ietwat naar achte
ren gestreken en ietwat beneden aan de kruin van
het hoofd gevlochten of gedraaid, waarna deze vlecht
om het hoofd werd gewonden (wrong). Heel vroe
ger droeg.en zij daarover een fluweelen hoed, inden
vorm gelijk aan een miapshoed, van achteren met een
schuin naar boven loopenden, rand, van voren recht
vooruitstekend. Voorname boerinnen droegen cornet
mutsen, doch de meesten giingen zoo ter markt.
In sommige West-Friesche plaatsen liep men met
ongedekten hoofde; dan werden de goudgele haar
vlechten door een fraai gevlochten tuit van eigen
haar met afhangende lokjes aardig opgemaakt; voor
al de Zijper vrouwen waren daar zeer handig in, zoo
dat het opgebonden haar een natuurlijke beschermer
tegen de weersinvloeden vormde.
Zij onderscheidden zich daardoor van de overige
West-Friesche boerinnen, zoodait een oud, rijmpje
luidt:
„Het wakkre Zijpsche wiijf treedt fier ter 'huisdeur
uiti
Met een ontbloote kruin en saam gekrulde tuit-"
Wat de kleeding der mappen betreft, deze bestond
uit het wambuis of hemdrok en een bovenjak van
zwart linnen en dito overrokje (17e eeuw); het wam
buis zelf bestond uit fulp* saai, laken, of andere stof
fen. Van enkele staken de panden door een verbar
zende knoop op de heupen uit.
Gelijk de vrouwenrokken waren ook de mans
broeken kort en meesital bruin, van kleur; soms wa
ren het flodderbroeken, die tot op de schoenen neer
hingen en slingerpompen genoemd weerden.
„Zeg ons
Hoe je vrijer hiet
M et sen enge slingerpompen-"
Van der Venne.
Beter gesitueerden droegen franjes aan de zijden
derr broeken en a,aoi den voorkant groote zilveren
knoopen, ducatons of plat,eqi, gelijk de, Zeeuwsche la.n,d
lieden.
Waren de vrouwenbloeden meer eenvormig, onder
die der mannen bestond nogal variatie. Men had ze
met een vrij hooge, platte bol, voorzien van een met
franje omzoomd, kort randje, waardoor het geheel op
een suikerbrood geleek. Sommige waren gevormd als
een schippersmuts, anderen hadden weer een 'gewel
dig breeden rand. Men had ze van bloemóuweel
met een hane- of pauweveer ,of met een groote of
kleine strik op zijde.
Bij onze beschrijving bij de kleeding onzer voor
ouders begonnen, zijn we langzamerhand gestegen
tot de hoofddeksels, om n,u plotseling af tcj dalen
tot het schoeisel, en vinden dan de bekende klom
pen of hoos- of holsblokken. Wat de vrouwen be
treft, deze droegen meestal! strompelingen, een soort
opgebonden slobkousen, om de kuiten en basuinen
aan de voeten.
Meen nu niet dait men, des Zondags schoenen droeg,
deze waren toentertijd in de 16e eeuw nl. een
weel de-artikel en velen, zooal niet de meesten wis
ten niet wat 't waren of hadden ze tenminste nim
mer aan de voeten gehad. Aan, den Langedijk bijv.
waren slechts twee paar schoenen voorhanden, die
van gemeentewege expres bewaard en van jaar tot
jaar verzorgd en onderhouden werden, ten dienste
nl. van die leden der overheid die voor den zending
of als afgevaardigden naai" Den Haag of elders
moesten.
Het spreekt vanzelf,, dat de mode in de steden
meer voortgang had dan °1> het platteland van
Noord-Holland En toch het heden bewijst zulks
ging men ook daar met den tijd. mee, al kwam
men soms een honderd jaar achteraan:
„Arent. Pieter Gijsen, die was soo reijn, in 't bruijn,
Ben hoed met bloem-fluwiel, dat sat hem vrij wat
kuin.
Wat scheefjes en wat schuijn.
Zoo dat se blcot, ter nauwernoot,
Stongt half op sen kruyn.
Maer Meeuwes en Leent jen en Jaepjen, Klaes en
Kloen
Die waren ekleedt op 't ouwe fasoen,
In 't root, in 't wit, in 't groen,
ln 't grijs, in 't graeuw, in 't paers, in 't bla.euw
Gelijek de huijsluij doen,"
Bredero.
Tem slotte nog een liedeke van onzen RotgaJas
waar hij de kleedïng beschrijft van het zich ter ker
mis begevend Noord-Hollandseh landvolk (1735):
„De landtjeugdt handt aan .handt spansseeren, opge-
toort.
Met witte huiven, net gestreeken en geplooit.
De huarnaaldt stak in 't hoofdt, de keten van ko
ralen
Blonk om den rossen hajs, om met meer zwier te
praaien.
De zilvere sleutelreeks, en beugeltas daarbij
Gehangen, klonk in 't ga,an, en wapperde aan haai* zij.
Het blauwe keurslijf droeg 't lievrei' vap haa,re kna
ken.
Beneden gloeide een rok, gesneen uit roodt schar-
laaken.
Die mooglijk in een jaar geen zon- of maanlicht zag.
Maar tot dit feest gespaart, zoo lang vergeeten lag.
Zoo zag ik langs den weg de boeremeisjes treeden.
De knaapen, die hun tijdt in 's meesters dienst be
steeden,
Verscheenen aan beur zij, versiert en opgeschikt
Met broeken om de kuit. met linten toegestrikt
Het hemdt klonk om den, hals met twee paar zilvre
knoopen.
Da hemdrok glad geperst, en aan de borst halfopen,
Was voor en op dc mouw met passememt bezet.
Een ander vrijer droeg een saaje wambuis,, net
Gesneden naar de kun®t
Een ander ha,dt een rok, wel lang en, ruim gesneden,
En op den groei gemaakt, gehangen om zijn leden.
Noch versch gekocht in steè
De sluier om het lijf verbeelde 't kermistekep
De hoeden, glat geveegt, geschuijiert en gestreken,
Braveren op dë kruin, ep blinken onder 't gaan
Zoo treedt m.en bapdt aap handt gedost met ker-
miskleeden.
Rotgans, Boerekermis.
Amsterdam, 1735.
Utrecht, Nov. 1913. C. P. BREED.
Bionenlandsch Nieuws.
RAAD VAN WINKEL.
Raadsvergadering op 22 November 1913. Tegenwoor
dig alle leden, met uitzondering van de heeren No
bel en Meurs, die wegens ongesteldheid afwezig zijn.
De voorzitter opent met een woord van Welkom
deze vergadering, waarna de notulen der vorige ver
gadering worden gelezen en onveranderd goedgekeurd.
Ingekomen stukken. Een mededeel ing van God.
Staten, dat do verordening op de heffing van begrafe
nisrechten is goedgekeurd. Voor kennisgeving aange
nomen.
Een besluit van God. Stalen, waarbij goedkeuring
wordt onthouden aan het raadsbesluit tot het afvoeren
van vak k van het leerplan der school in den Groet
polder. De voorzitter deelt mede, dat nu aan de Groet-
polderschool handwerkonderwijs moet worden gegeven,
door B. en W. aan het hoofd dier school is voorge
steld ieen regeling te ontwerpen, waardoor het mogelijk'
zal zijn da' d mdwerkonderwijzeres uit Winkel, des
Donderdags nam clidags dat onderwijs aan alle fnèasjes
galijk kan g-vt i. Het 'hoofd dier school, sedert met 1
Januari a.s. benoemd tot onderwijzer te Amsterdam,
wenscht die regeling over Xe laten aan zijn eventueel en
opvolger, hetgeen beteekent tot Januari geen handwerk
onderwijs.
De heer Breebaart vraagt of het hoofd dier school
wist. dat het handwerkonderwijs daar moest vorder»
gegeven, nu het besluit tot schrappen daarvan niet is
goedgekeurd?
De voorzitter antwoord bevestigend.
Algemeen vindt meh dan ook hel antwoord vaü
het hoofd dier school niet in overeenstemming met
heigeen B. en W. hebben gevraagd en zal hij zoodoen
de hel JiandWerkonderwijs tegenhouden. B. en V/. zul
len zich verder met deze zaak bemoeien.
Een pro ces-verbaal van kasopnerning van het Alge
meen Burgerlijk Armbestuur, waaruit blijkt, dat op
7 Oclober 1913 was ontvangen f 2580.79 en uitgegeven
f 2515.181/s, zoodat in kas was f G5.60V2- Voor kennis
geving aangenomen.
Een circulaire van den Nationalen Woning: aad, omt
lid van dien Raad te worden, wordt op voorstel van
B. en W". voor kennisgeving aangenomen.
Een besluit van Geil, Staten, houdende vaststelling
van de jaarwedde vim Burgemeester, Secretaris en Ont
vanger, zooals die destijds zijn voorgesteld. Voor ken
nisgeving aangenomen.
Een verzoek van de vereenMng tot bevordering vanl
het Onderwijs in Handenarbeid in Nederland oma.
dit onderwijs in te voeren op de lagere school; b. voor
het bezit van een diploma-handenarbeid een verhoo
ging van salaris aan de onderwijzers toe te kennen.
Aangezien dit onderwijs in deze gemeente reeds gere
geld is. buiten het gewoon lager onderwijs, wordt dit
verzoek voor kennisgeving aangenomen.
Een verzoek van het onderwijzend personeel oifl
huirne jaarwedden te stellen op f 300 boven het wet
telijk minimum, met uitvoerige toelichting, wordt, aap-
gezien het kort voor deze vergadering is ingekomen^
gesteld m handen van B. en W. om advies.
Een dankbetuiging voor de verhooging zijner jaar
wedde van den gemeenteveldwachter J. van Dijk. wordt
voor kennisgeving aangenomen.
Door het hoofd "der school te Winkel, de heer CL
D. Col pa is verzocht hem ontslag te verleenen als zoo
danig. wegens zijne benoeming tot hoofd eener Schooi
te Helder. Wordt besloten nel ontslag op de meest
eervolle wijze te verleenen, met ingang van 24 De
cember a.s.
Omtrent de voorziening in de daardoor ontstane va
cature, vraagt de heer Wit of het dc bedoeling is voort
te gaan met het M.U.L.O. en dit te laten samenvloeien
met ih et gewoon lager onderwijs.
De voorzitter is persoonlijk voor doorgaan op de
zelfde "wijze.
De heer Wit merkt op. dat ook dan de kinderenl
der lagere school geen onderwijs zullen krijgen van
een onderwijzer met hoofdacte.
De voorzitter zeri van wet niet direct onderwijs, maar
het hoofd heeft roch toezicht
De heer W it zag er liever iels van ten goede komen
aan het onderwijs.
De heer Breebaart zou er wel voor zijn om eéö
eerstvolgende gelegenheid te haat te nemen, om een
onderwijzer met hoofdakte te benoemen. Twee scho
len, een voor M.U.L.O. en een voor gewoon L. O
zal tedXiur komen.
De voorzitter Jicht toe. dat bij de oprichting van
de afd'. voor M.U.L.O. een onderwijzer met hoofd acte
is benoemd voor de 5de en. 6de klasse, en dit is zoo
gebleven, tot de heer Porte is benoemd te Lutjewin
kel. Toen is dat onderwijs opgedragen aan den lieer
Egmond en spreker kan er zich op beroependat
bij "verschillende gelegenheden, als het geven van proef
les. bleek dat de kinderen er volstrekt niet minder om
konden. Bij een onderzoek naar het peil der Leer©
scholen in het Arrondissement Alkmaar ingesteld door
den Arr.-Schoolopziener, hloek "dat de school Winkel
no. 3 stond. Spreker gelooft dus dat het onderwijs v»i'
niet minder om is, doch kan er zich mede vercenigeni
hij een cvenlueele gelegenheid hierop terug te koméhL
De iheer Breebaart wilde 'het geven van onderwijs niefi
in twijfel trekken, doch wenscht bij een evenlueela
vacature, mei den toestand rekening te houden. Voor het
oogenblik gaat spreker volkomen mede mei het voor
stel den bes taanden toestand te handhaven.
De voorzitter erkent dat dit een leemte is aan deze
school, doch het onderwijs is daar niet minder door.
Hoe hooger het onderwijs in een gemeente slaat, hoe
beter voor de gemeente, en het spijt d;n voorzitter, dat
er uit deze gemeente zoo weinig gebruik van het
.M.U.L.O. wordt gemaakt. Voorts zijn de meesten ver
keerd ingelicht en moenon dat het M.U.L.O. de g -meent©
zooveel kost. dit is echter onjuist, als we aannemers
dat het hoofd dier school f 300 meer ontvangt dat»
de andere schoolhoofden en dat daartegenover staat
het schoolgeld voor dat onderwijs,hetwelk heeft be
dragen in 1911 f 300 en in 1912 f 352. Nu kost het
de gemeente zoowat niets en waren er 18 leerlingen,-
dan zou de gemeen1/- er nog belangrijk voordeel hij
hebben.
De lieer Breebaart vraagt of te verwachten is of
er voer de tegenwoordige jaarwedde iemand te vinden
•zal zijn met akte Fransch. Duitsch, Engelsch en Wis
kunde.
De voorzitter deelt dat er wordt verondersteld van
niet.
De heer Breebaart meent als op het -verzoek feua
de andere onderwijtzers verhooging \v_yrdt toegestaan,
dit toch ook van invloed zal zijn op de jaarwedde»
van het hoofd der school te Winkel.
De voorzitter vindt het jammer dat dit adres zoo laat is
ingekomen, doch "zegt niet dat verhoogen. nu niet mo-
lijk zöu zijo-
De heeren Over en Wit zouden een oproeping op
de bestaande jaarwedden willen probeeren.
Ten slotte worden 2 voorstellen gedaan, een om een
oproeping te doen op f 100 meer en een op f 50
meer. Het voorstel voor f 100 wordt verivorpen met
3 tegen 2 stemmen. Vóór de heeren Breebaart en de
voorzitter, tegen de hoeren Over. Wit en Sloos. He!
voorstel voor f 50 wordt daarna met algemeene stem
men aangenomen.
Op verzoek van het hoofd der school in den Groet
polder om hem wegens benoeming tot onderwijzer te
Amsterdam, ontslag" te verleenen, wordt hem met in
gang van 1 Januari 1914 eervol ontslag verleend.
Regeling van het onderwijs in den Groetpolder.
Voorzitter deelt mede. dat. wordt voor die school
een nieuw hoofd benoemd en tevens besloten een tijde
lijke leerkracht aan Ie stellen, dan zal. wanneer op
15 Januari aan die school geen 25 leerlingen zijn
en dat is te voorzien voor rekening komen der ge
meente, de jaarwedde van juffr. Maas" en de lijdelijke
onderwijzeres. Zijn er geen 25 kinderen, dan zai voor
die school het verschil lusschen opheffen eu iustuul-
houden bedragen f 1335.97. Zijn er meer dan 25 kin
deren f 735.97. Voorts is de afstand voor de kinderen
uit den Groetpolder naar school Winkel of Lutjewinkel
